Тамчы-шоу "Кошлар - табигатьнең күрке" (мәктәпкә хәзерлек төркеме).
методическая разработка по окружающему миру (подготовительная группа) на тему

                    Тамчы – шоу:

               “Кошлар – табигатьнең күрке”

                    (мәктәпкә хәзерлек төркеме)

                                         Саба №2 “Әллүки”                                                                                                                                                                                        балалар бакчасы                                                                                                          1 кв. категорияле тәрбиячесе                                                                  Шакирова Эльвира Альфред кызы

Максат:

-  балаларның кошлар турында булган белемнәрен актуальләштерү;

-  тиз уйлау, фикерләү, иҗадилык  сәләтләрен арттыру;

- тел байлыгы хәзинәсен баету, үстерү;

- кошларга карата сакчыл караш тәрбияләү һәм ярдәм итү хисе уяту.

- Исәнмесез, хәерле көн, дуслар! Бүгенге тамчы – шоу бәйгесен канатлы дусларыбызга багышлыйбыз. 
Кошлардан башка табигать җансыз. Кошлар безнең өчен бик кадерлеләр, алар – гүзәл табигатьнең бер өлеше.  Күңелле, моңлы тавышлары табигатьне яшәртә, күңелләребезгә дәрт һәм шатлык өсти. Кошлар – безнең дусларыбыз, ярдәмчеләребез. Алар иген корткычларын ашыйлар, үсемлекләрне һәртөрле корткычлардан саклыйлар.    Кошлар – җир йөзендә иң күп таралган тереклек ияләре. Кошлар – табигатьнең күрке, яме, урман табиблары. Хәзер аларның 9 меңгә якын төре бар. Татарстанда исә җәй көннәрендә – 200дән, ә кышын 40 төрдән артык кош очратырга мөмкин. Шагыйрьләребез аларга багышлап шигырьләр иҗат итәләр.  Кошлар турында бик күп җырлар җырлана.                                                                                                        

- Ә хәзер кошлар турында табышмакларга җавап эзләп карыйк әле (табышмаклар әйтелә):

1. Язын килә, көзен китә, оя ясасаң үз итә  (сыерчык).                                              2. Җәй шакылдый бу чүкеч, кыш шакылдый бу чүкеч, ничек чыдый бу чүкеч? (тукран).                                                                                                      3. Кулы юк, балчык ташый, балтасы юк, өй ясый (карлыгач).                              4. Борыны озын, боты озын, камышлыкта көнозын.                                        Сазлык җирләрдә йөри, “тату торыйк!”, - дип сөйли (торна).                             5. Өе- җирдә, җыры күктә (тургай).                                                                                 6. Гөлдерү - гү, гөлдерү - гү, 
   Кызыл тәпи - кемдер бу? (күгәрчен).                                                                   7. Кигән киеме чуар, 
 -Чык-чырыйк, дип чырылдар, 
  Борчак җыяр, кырда кунар (чыпчык).                                                                        8. Кара жилет, сары күлмәк, кара бүреген кияр, 
  Бертуктаусыз: "Сип, сип”, - дия, 
  Нәрсә сибик, кем белә? (песнәк).

А.б.: - Кошлар нигә җылы якка очып китәләр?                                                  -  Салкын.                                                                                                                        - Бөтен җирне кар каплый. Кошларга азык юк.                                                            - Балалар, кошлар өчен ачлык куркынычмы, әллә салкынмы? (Җаваплар тыңлана.)

- Бездә кышлаучы кошларны суыклар куркытмый, ә менә ачлык — аларның иң явыз дошманы. 10 песнәкнең бары тик 1- 2се генә кышны исән - сау чыга ала.

- Димәк, без сезнең белән кошларны ачлыктан коткару өчен нишләргә тиеш? (җимлекләр ясарга, кошларны ашатырга тиеш).

- Ә сез үзегез кошларга ярдәм итәсезме? (Әйе, без кошларга ярдәм итәбез).                                                                                                                            - Ничек итеп ярдәм итәсез? (Җимнәр салабыз).                                                             - Җим итеп нәрсәләр саласыз? (Көнбагыш, ярмалар, ...).

- Әйе, иң әйбәт ризык – көнбагыш, кавын, карбыз, кабак орлыкларын кошлар яратып ашыйлар. Песнәкләрнең  исә иң яраткан ризыгы –терлек  мае, ит, сыр. Чыпчык, песнәкләрдән рәхмәт ишетү үзебезгә үк рәхәт булыр.

Эрудит сораулар:

- Кошлар хайваннардан нәрсә белән аерылалар?  (Очалар,  канатлары, каурыйлары бар).                                                                           - Ак сыртлы кошның исеме ничек?  Ялтыравык әйберләргә кызыгучы кош (Саескан).                                                                                    - Кызыл күкрәкле кошны атагыз (Карабүрек, балан чыпчыгы).

- Оча торган барабанчыны кем белә?  (Тукран).

- Нинди кошлар хат ташучы була алалар? (Күгәрчен).

- Нинди кош, сәгате булмаса да, вакытны әйтә?  (Күке).

- Көз көне җылы якларга китеп, язын кире кайткан кошлар ничек дип аталалар?  (Күчмә кошлар).

- Нинди кош көндез йоклый, төнлә оча?  (Ябалак).

- Дөньяда иң зур кош нәрсә ул?  (Тәвә кошы – страус).

- Нинди кош судан коры чыга?  (Каз).

- Урман докторы дип кайсы  кошны атыйлар?  (Тукран).

- Нинди кош үз йомыркасын чит ояга сала?  (Күке).

- Яз җырчысы (Сыерчык). 
- Сазлыкта яши (Торна). 
- А.Алишнын мактанчык кошы (Чыпчык). 
- Иң матур сайраучы кош (Тургай).

Игътибарлылык  уены  “Кошлар  кайтты”  (шигырь укыла, балалар, күчмә кошларның исемнәрен  ишеткәч, кул чабалар):

Мондый кошлар кайттылар:            Сыерчыклар, чыпчыклар,

Күке, казлар, аккошлар.                    Карлыгачлар, торналар,

Сандугачлар, песнәкләр,                   Барыгыз да булганнар.

Ябалаклар, ләкләкләр,                       Барыгыз да уңганнар!

Кара карга, тургайлар

Тамашачылар катнашында күңелле тәнәфес  (педагогларга сораулар):

1. Кайсы кош бик тиз йөгерә? (Тәвә - страус).                                                         2. Кайсы кошның өе кар астында? (Көртлек).                                                   3. Кайсы кош ауга төнлә чыга? (Ябалак).                                                            4. Җәй буена ике тапкыр бала чыгаручы кош (Песнәк).                                       5. Кошларның йөрәге ничә камералы? (4 камералы).                                      6. Нинди кошны барабанчы диләр? (Тукран).                                               7. Кайсы кошлар гомерлеккә парлаша? (Аккошлар).                                                  8. Кошларның уртача тән температурасы нинди? (42 градус).                                                9. Иң зур томшыклы кош (Пеликан).                                                           10. Кайсы кош дөньяда иң тиз оча? (Лачын).                                                    12. 2 яшь тулгач каз нишли? (Өченчегә чыга). 

“Кайсы кош артык?”  уены.

1)Козгын, ябалак, лачын, гриф.                                                           2) Каз, аккош, тукран, үрдәк.                                                                 3)  Күке, карлыгач, күгәрчен, тургай.                                                                                                                                                      4) Песнәк, карабүрек, сандугач, чыпчык.

Мәкальләр.

1. “Карга килсә, кар китәр”.

2. “Кошның да туган оясы бар”.

“Кошны тавышыннан таны”  уены.

(аудиоязма тыңлау “Кошлар тавышы”)