План самообразования
учебно-методический материал (средняя, старшая, подготовительная группа)

«Татарстан Республикасы Саба муниципаль районы   Сабабаш  “ Кояшкай” балалар бакчасы” муниципаль бюджет мәктәпкәчә белем учреждениесе тәрбиячесе  Юнусова Гөлназ Илдус   кызының 2018-2023 уку еллары өчен үз белемен күтәрү планы.

Тема: Мәктәпкә әзерлек ,зурлар һәм уртанчылар төркемендә балаларга

рухи-әхлакый тәрбия бирү.

Максат: Балаларда рухи-әхлакый тәрбия аша күңел байлыгы үстерү,әйләнә- тирә мохиткә, кешеләргә,дусларга,  туган авылыңа мәхәббәт  аша рухи-әхлакый сыйфатлар тәрбияләү

Бурычлар:

1.     Педагогик эшчэнлекне ойрэну

2.     Бирелгэн юнэлештэ узеннен эшчэнлегенне системалаштыру.

Нәтиҗә:

- туган җиреңә,туган авылыңа аның табигатенә,гаиләңә,дусларыңа мәхәббәт,кайгырту хисләре  тәрбияләү.

- балаларны гаилә бәйрәмнәрен,авылыңның йола-гореф-гадәтләрен белергәһәм ихтирам итәргә  өндәү.

- перспектив план төзү.

- рухи-әхлакый тәрбия бирүдә әти-әниләр йогынтысы да булырга тиешлегената-аналарга аңлату.

                                                                                                                     Инсаннар үзләрен гомер буе тәрбияләргә тиешләр         

                                                                                                                                                             Ризаэддин бине Фэхреддин.

Тәрбия эше буыннан буынга, дөньяга беренче кеше барлыкка килгәннәналып, бүгенге көндә дә актуаль проблема булып тора. Тәрбия өлкәсендәбик күп хезмәтләр язылган. Һәр халыкның үз тәрбиячеләре, мәгърифәтчеләре, булган.  Татар халкының мәгърифәтчеләреннән без кемнэрне белэбез? Алар: Каюм Насыйри, Шиһабетдин Мәрҗәни, Хөсәен Фәезхан, Габденнәсыр Курсави, Ризаетдин Фәхретдиннэр.  

Актуальлелек:                                                                                                                                                                          

       Олуг галимебез Ризаэддин Фәхретдин “Тәрбия – акрынлык вә тәртип белән камиллек булдыру димәктер” дип язып калдырган. Гасырлар дәвамын-да буыннан-буынга бирелгән гомумкешелек сыйфатлары һәм кыйммәтләре булып, илне, Ватанны ярату, олыны олы, кечене кече итеп тану, бер-берең белән тату, килешеп яшәү, ярдәмчел, шәфкатьле, мәрхәмәтле, изгелекле, иге-лекле булып яшәү һ.б. санала. Шушы идеяләр нигезендә авыллар, шәһәрләр генә түгел, хәтта дәүләтләр бер-берсе белән килешеп яшәгән, бәхәсле мәсьә-ләләрне уртага салып, сөйләшү, аңлашу юлы белән хәл иткәннәр.

         Яшь буынга заманча тәрбия бирүдә иң мөһим юнәлешләрнең берсе – рухи-әхлакый тәрбия бирү. Ул белем бирү оешмаларына дәүләт заказы бу-лып тора һәм, әйткәнебезчә, төп гомуми белем бирү программалары нигезен-дә гамәлгә ашырыла. Аңлавыбызча, бу – мәгариф оешмалары җаваплылы-гында гына булган көнүзәк проблема түгел. Ул гаиләнең, җәмгыятьнең, дәү-ләтнең таләп-ихтыяҗларын берләштерә, һәм рухи-әхлакый тәрбия бирүдә бердәм эшчәнлек алып барганда гына көтелгән нәтиҗәләргә ирешергә мөм-кин булачак.

      Балаларны кечкенәдән инсафлы, әдәпле, тәрбияле итеп тәрбияләү – әти-әниләрнең җаваплы һәм изге бурычы. Үз-үзеңне тоту, аралашу күнекмәләре бирү гаиләдә, балалар бакчасында башлана. Тәрбия – ата-аналарның, тәрби-ячеләрнең зур осталыгын, тырышлыгын һәм түземлеген таләп итә торган дә-вамлы эш. 2 яшькә кадәрге балалар күбесенчә гаиләдә тәрбияләнә. Димәк, әдәплелек кагыйдәләре өйдә әти-әни, әби-бабай тарафыннан өйрәтелә. Бу эш ата-аналардан зур тырышлык һәм сабырлык тәлап итә. Балаларга “алай яра-мый”, “болай эшләмә” дип өзлексез тукып, кисәтеп торулар гына уңай нәти-җәләр бирми. Әхлак тәрбиясе бирү эзлекле, даими алып барылырга тиеш. Гаиләдә  нигез итеп салынган балалар бакчасында тагын да үстерелә, камил-ләштерелә. Тәрбия эше кешелек җәмгыяте барлыкка килгәннән бирле яши. Тәрбия иҗтимагый күренеш. Тәрбия эшеннең стратегик максаты, асылда, ба-ла шәхесенең барлык эчке табигый көчләрен хәрәкәткә китерүдән, аны физик һәм рухи яктан әзерләп, яңа җәмгыять шартларында интелектуаль – әхлакый шәхес буларак эш итә алучы ирекле бер зат итеп тәрбияләүдән гыйбрәт. Рухи ярлылык әхлаксызлык тудыра. Әхлаксыз җәмгыятнең киләчәге юк.Шуңа кү-рә бала кечкенә булганда үк әхлак тәрбиясенә игътибар бирергә дип саный-быз. Яхшыны яманнан, яманны яхшыдан аера белү тәрбиясе кешедә яштән үк тәрбияләнә.

Балаларның социаль-шәхси үсеше “Балалар бакчасында тәрбия һәм белем бирү программасының” “Бала һәм әйләнә-тирә дөнья”, “Әхлак тәрбиясе”, “Хезмәт тәрбиясе”, “Культура-гигиеник күнекмәләр тәрбияләү” бүлекләренд-ә ачыклана. Балаларның предмет тирәлеге һәм җәмгыять тормышы күренеш-ләре белән танышулары “Бала һәм әйләнә-тирә дөнья” бүлегендә тәкъдим ителә.

Әхлак тәрбиясе бирү балалар бакчасының барлык төркемнәредә дә, барлык төр балалар эшчәнлеге барышында да тормышка ашырыла. Әхлак тәрбисе бирү нәтиҗәсендә балаларда:

-әйләнә-тирә дөньяга карата уңай караш тәрбияләнә;

-гаиләсенә, туган ягына, туган авылына, туган иленә мәхәббәт тәрбияләнә;

-коллективта үзара мөнәсәбәтләр, үз-үзеңне культуралы тоту күнекмәләре, бергәләп уйнау һәм эшләү осталыгы, үзеңнең һәм башкаларның эшләгән эшләрен гадел бәяләү сәләте формалаша;

– социаль-иҗтимагый сыйфатлар тәрбияләнә.

Шуңа күрә тәрбияче һәр балага хөрмәт белән карарга тиеш, балаларның бер-берсе белән эмоциональ-уңай мөнәсәбәттә аралашуны оештыра белергә тиеш дип саныйбыз.

Әхлак тәрбиясе бурычлары беренче кечкенәләр төркеменнән башлап тор-мышка ашырыла. Бу төркемдә балаларга аларның җенес буенча аерымлау турында башлангыч мәгълумат бирелә: малайлар кыска чәчле була, алар күл-мәк, чалбар, шорты кияләр, ә кызлар озын чәчле булалар, алар бантик тага-лар, матур, чәчәкле күлмәк кияләр. Икенче кечкенәләр төркемендә бу белем-нәр тирәнәйтелә: малайлар күбрәк машина, туп белән уйнылар, ә кызлар курчак белән, малалар көчлерәк, кыюрак булалар, ә кызлар көчсезрәк. Уртанчылар төркемендә инде малайларда кызларга карата, ә кызларда малайларга карата хөрмәт тәрбияләнә башлый. Зурлар төркемендә малай-ларны кызларга карта игътибар күрсәтергә өйрәтәләр: кызларга урындык алып килергә, аларга булышлык күрсәтергә һәм башкалар. Кызларда исә тый-наклык тәбияләргә, әйләнә-тирәдәгеләрне кайгыртырга, малайлар күрсәткән игътибарга рәхмәт әйтергә өйрәтергә кирәк. Мәктәпкәчә әзерлек төркемендә малайларда һәм кызларда үз җенесе вәкилләренә хас булган сыйфалар тәрбияләүне дә-вам итәргә кирәк: малайларда кызларга булышу, ярдәмчеллек, урын бирү, ишектән чыкканда алдан үткәрү сыйфатларын, ә кызларда – тыйнаклык, кайгыртучанлык, пөхтәлек кебек сыйфатларны.

Ата-аналарга гаиләдә бу күренешләрне тәрбияләргә киңәш ителә. Аларны шулай үк төрле матур әдәбият, сюжетлы ролле уеннар аша бирү мөһим. Мәсәлән: без үзебезнең төркемдәге ата-аналарга шундый китаплар тәкъдим итәбез: “Иң матур сүз”, “Гөлбакча”, “Уйный-уйный үсәбез”, “Тел күрке сүз”, “Тел дигән дәрья бар”, шулай ук бу китапларны төркемдә режим моментларында актив кулланабыз. Аларның эчтәлеген сөйлибез, морален аңлатабыз. Ә сюжетлы-ролле уеннар, мәсәлән, “Гаилә” уеныныда гаилә мөнәсәбәтләре, әти-әниләргә хөрмәт тәрбияләнә, ә инде “Кибет”,  “Яшелчә кибетендә”, “Аптека” һәм башка уеннарда олыларга хөрмәт, сөйләшкәндә ягымлы сүзләр кулланырга өйрәтәлә.Шулай итеп, безнең балаларыбыз инсафлы, тәртипле һәм әдәпле булсын өчен, киләчәктә тормышлары якты, матур, күңел тынычлыгы булсын өчен аларны кечкенәдән үк бу әйберләрне өйрәтеп үстерү төп максатларыбызның берсе. Максатларны тормышка ашыру – ата-аналарның һәм тәрбиячеләрнең зур тырышлыкларын тәләп итә торган эш.

2018 – 2019 уку елы.

Татарстан Республикасы Саба муниципаль районы бюджет мәктәпкәчә белем һәм тәрбия бирү учреждениесе  Сабабаш “ Кояшкай” балалар бакчасы тәрбиячесе  Юнусова Гөлназ Илдус   кызының

                                        2018-2023 уку еллары өчен үз белемен күтәрү планы