165 ЛЕТ СО ДНЯ РОЖДЕНИЯ К.Л. ХЕТАГУРОВА
план-конспект занятия (подготовительная группа)

Утверждаю:

Заведующий МБДОУ д\с №9

Пальцева Е.В.

____________

КОНСПЕКТ

На тему: «165 лет со дня рождения К.Л. Хетагурова» для детей 6-7 лет

Подготовила воспитатель

осетинского языка

Будтуева З.Я.

г.Ардон

2024г.

Тема: «165 лет со дня рождения К.Л. Хетагурова».

Цель: обогатить представление детей о жизни и творчестве К.Л. Хетагурове.

Задачи:

1. Познакомить детей с биографией и творческой деятельностью К.Л. Хетагурова;

2. Воспитывать любовь и уважение к великому осетинскому поэту;

3. Прививать детям чувство гордости к людям, прославившим Осетию;

4. Развивать в детях интерес к поэзии, чувство рифмы и стихотворного ритма;

5. Воспитывать в детях на примере К. Хетагурова, любовь к Родине и свободе, верность друзьям и своим принципам.

Материал: портрет поэта, книги, иллюстрации к стихам, репродукции картин К. Хетагурова.

Ход занятия

Зал бæрæгбонхуыз фæлыст, къулыл Къостайы портрет, йæ фынгыл, дурыны дидинджытæ æвæрд, «Ирон фæндыр», æндæр чингуытæ Къостайы уацмыстимæ. Ауыгъд Къостайы конд нывтæ.

Ирон фæндырдзагъдмæ сабитæ бацыдысты залмæ, æрбадтысты сæ бынæтты.

1 ребенок

Звезда Коста, голубая, нетленная,

Взошла над миром, средь синей тьмы.

Ему Отечеством стала Вселенная.

Пусть станет храмом огромный мир!

2 ребенок

Абон бæрæгбон — нæ Ирæн,

Мысæм Къостайæн йæ ном.

Уазджытæ ’рцыди нæм бирæ,

Нал и нæ цинæн кæрон.

3 ребенок
Азæлынц зарджытæ комы,

Артау ысцырен и кафт.

Ирæн Къоста у йæ сомы,

Ирæн Къоста у йæ кад.

4 ребенок
Нæ Иры фæсивæд! Къостайыл ныззарæм,

Ирон лæг кæй уарзы фылдæр?

Нæ хуыздæр ныхæстæй йæ хорз ном ыссарæм,

Уый махæн æгас у ныр дæр!

Хъомылгæнæг: - Зынаргъ сывæллæттæ, хъомылгæнджытæ æмæ буц уазджытæ! Абон мах æрæмбырд стæм уымæн, æмæ нæ Иры зæдæн, нæ ном, æмæ нæ кад чи у, уыцы адæймагæн, Хетæгкаты Къостайæн, у йæ гуырæнбон.

Бирæ азтæ рацыдис , Къоста куы райгуырдис уæдæй нырмæ. Адæм 165 азы нæ цæрынц, фæлæ æмдзæвгæтæ æмæ кадджытæ, Къоста кæй ныффыста, абон дæр цæрынц æмæ цæрдзысты.

–Зæгъут-ма, сывæллæттæ, кæм райгуырдис Къоста?

-Раст загътат.Къоста райгуырдисИрыстоны ,Нары хъæуы.

-- Куыд уыди йа фыды ном?(Леуан)

--Куыд уыди йа мады ном?(Мария)

– Чи уыд Къоста? (фыссæг, нывгæнæг)

- Раст загъут, Къоста æрмæст фысгæ на кодта, фæлæ ма нывгæнæг дар уыди.

(На экране картины нарисованные Коста. Дети называют их названия)

Ам, Нарыхъæуы, арвыста йæ сывæллоны бонтæ. Къоста куы райгуырд,уæд йæ мад амард. Сидзæрæй баззад хæрз гыццылæй. Къостайы схъомыл кодта се рвадæлты ус Чендзе. Куы сыстыр, уæд йæ мады ныв скодта адæмы ныхæстæм гæсгæ. Дисы бафтыдта Къоста адæмы, афтæ æнгæс уыд нывы йæ мад.

Сабитæ уæдæ ма мын зæгъут, куыд хуындис Къостайы чиныг?

Сабитæ: «Ирон фæндыр».

Хъомылгæнæг:

Раст. Ацы чиныгæй райдыдта ирон литературæ.

Абон сабитæ бакæсдзысты Къостайы æмдзæвгæтæ.

Хæрз гыццыл сабитæн ныффыста мæнæ ахæм æмдзæвгæтæ. Байхъусæм ма сæм.

УАСÆГ

О, уасæг, уасæг,
Сызгъæрин къоппа!
О, уасæг, уасæг,
Сырхзæлдаг боцъо!

Куыд раджы фестыс,
Куыд хъæрæй зарыс?
Нæ буц лæппуйы
Хуыссын нæ уадзыс!

«Гино»

Гино,гино,гис!
Иу гæды нæм ис,
Хъарм фæлмæн кæрц дары,
Къонайыл хуыссы,
Аргъæуттæ мысы,
Хъал зæрдæйæ зары…

ФЫДУАГ

о, цъиусур,
Ма мæм дзур!
о, рувас,
Ма мæм уас! —
Хуысгæ ма кæнын.

о, цæргæс,
Ма мæм кæс!
о, тæрхъус,
Ма мæм хъус! —
Кæрдзыныл кæуын!

СКЪОЛАЙЫ ЛÆППУ

— Кæй фырт дæ?
— Толайы.
— Кæм уыддæ?
— Скъолайы,
Алыбон дæр дзы вæййын.

Фæкæсын
А-бе-тæ,
Фæфыссын
Бе-ве-тæ,
Ахуыркæнынмæ бæллын.

Хъомылгæнæг: Нæ абоны бæрæгбонмæ сабитæ бацæттæ кодтой сценка

ЦЪИУ ÆМÆ СЫВÆЛЛÆТТÆ

С ы в æ л л æ т т æ

Гъа! Ныр ахст дæ, цъиу, фæлæу,

Нал аирвæздзынæ,

Нал ауадздзыстæм ныр дæу,

Махимæ цæрдзынæ!..

Ц ъ и у

Циу, цы, циу? Цы кодтон, ау!

Цас тыхджын рæдыд дæн?

Ауадзут ма мæ фæлтау,

Райхалут мæ бæттæн!

С ы в æ л л æ т т æ

Нæй, нæй! Ма тæрс, махмæ ды

Хъаны цард кæндзынæ:

Дзул дын тулдзыстæм мыды,

Адджын цай цымдзынæ.

Ц ъ и у

Хъаны цард мын уанцон нæу!

Æз уæ цай нæ уарзын,

Уидзын быдырты мæнæу,

Къогъотæ дзы ахсын.

С ы в æ л л æ т т æ

Уазал у зымæг æддæ,

Махау дын хæдзар нæй!

Ам дæ къалати цæттæ, –

Бафсæддзынæ хъармæй.

Ц ъ и у

Ам зымæг куы вæййы, уæд

Иу хъарм бæстæ зонын.

Къалати сызгъæрин уæд,

Ахæстон æй хонын!

С ы в æ л л æт т æ

Курæм дæ, æмæ нæм лæу, –

Бузныг дæ уыдзыстæм;

Мах цард дæр æвзæр цард нæу,

Не схъыг дæ кæндзыстæм.

Ц ъ и у

Нæй, мæ хуртæ, нæй гæнæн!

Уарзут мæ, уый хатын,

Фæлæ тынг зын у мæнæн

Ахæстоны бадын...

С ы в æ л л æ т т æ

Ох–хай–гъе! Уæдæ дæ маст

Махæн у хъуыдыйаг, –

Атæх, цу! Дæ фæндаг раст!

Цæр дæхи фæндийаг!..

Хъомылгæнæг: Къоста гыццылæй уыд зæрдæргъæвд сывæллон.Уыдис коммæгæс,æнæзивæг,куыстуарзаг лæппу. Уый хъуыста хистæрты ныхасмæ æмæ йæ æххæст кодта. Ахуыр кæнынмæ æппындæр зивæг нæ кодта. Йæ иу æмдзæвгæйы дæр уый тыххæй фыссы:

ЛÆГАУ

Фест райсомæй, лæгау,
Ныхс сапонæй дæхи
Æмæ-иу скув: Хуыцау,
Фæдзæхсын дыл мæхи!

Зондамонæгмæ хъус,
Цы зæгъа, уый-иу кæн,
Зæрдæхъæлдзæгæй кус,
Æмæ бæззай лæгæн!..

Хъомылгæнæг: Скъоламабацадта канан къорды сабита бацатта кодтой равдыст «Къоста ама фыййау».

Хъомылгæнæг: Нæ Иры фæсивæд: Къостайыл ныззарæм,

Ирон лæг кæй уарзы фылдæр?

Нæ хуыздæр ныхæстæй йæ хорз ном ыссарæм!

Уый махæн æгас у ныр дæр!

Нæ гыццыл хуртæ! Мæн тынг фæнды ,цæмæй сымах дæр уарзат нæ райгуырæн бæстæ,Ирыстон,уарзат нæ мадæлон æвзаг,Къоста йæ куыд уарзта,афтæ.

Арфæ уын кæнын, цæмæй сымах дæр суат ахæм номдзыд, кадджын адæм Ирыстонæн!

Нæ бæрæгбоны кæрон сывæллæттæ азардзысты зарæг.

Песня: «О тебе поем Коста»

Хъомылгæнæг: Зынаргъ сабитæ, ныййарджытæ æмæ хъомылгæнджытæ!Къоста райгуырдис бæркадджын фæззæджы. Хуыцау уын ахæм арфæ ракæнæд,æмæ уæ царды бæркад фылдæрæй-фылдæр куыд уа,нæ гыццыл сабитæ та дзæбæхæй куыд бахъомыл уой æмæ фидæны Ирыстонæн аккаг хъæбултæ куыд суой!

-Нæ бæрæгбон кæронмæ æрхæццæ.