Сценарий праздников и развлечений
материал (старшая группа)

Сценарий к Новому году в старшей и подготовительной группы

«Харжыгаштын кышкы аргага ужуралдары»

Сорулгазы: 1. Уругларнын байырланчыг, оорунчуг хей-аьдын бедидип, Чаа-чыл байырлалын сонуургап ада-иелернин садик-биле харылзаазын быжыктырар;

2. Тоол дамчыштыр уругларга багай болгаш эки маадырларнын аажы-чанын билиндирер.

3. Уругларнын ырлап-танцылаар кузелин деткип, шулуктер дузазы-биле дыл-домаан сайзырадыр.

Чорудуу

Сагыш-сеткил доюлдурган сергек хоглуг

Чаа-чылдын байырлалы моорлап келди

Долгандыр-ла бугу чуве хуулгазынныг

Тоолда ышкаш тывызыксыг чаражын аа!

Байырлалдар аразында чаа-чыл эн-не тоолчургу, солун, хоглуг, оорунчуг хуулгазын байырлал болгай. Чаа-чылдын байырлалын таварыштыр чаштарга, аваларга, аалчыларга байыр чедирип, аас-кежикти, кан дег кадыкшылды, оррушкунну кузевишаан байырлалывысты эгелээр-дыр бис.

Эжеш кылдыр четтинишкен уруглар аялга уделгези-биле залче кирип келгеш, каастаан шивини долгандыр хороводтай туруптарлар.

Ыры «Маленькая елочка»……………

Башкарыкчы:   Тоол дег чараш садывыста

                           Хуулгаазын маадырларлыг

                           Чаа-чылдын тоолчулгажы

                           Бо хун бисте аалдап келди.

Харжыгаш:    Чаган харны борбактааш

                       Чаштар мни кылганнар

                       Чаа-чылдын будуузунде

                       Даалгалыг чагаа берди

                       Хулээлгемни кууседип

                       Дарый дурген чоруптаалы.

(Хоглуг аялга-биле Харжыгаш чоруп бар чыдарда хенертен ыттар ээрбишаан маннап келирлер).

Харжыгаш: Ой, кымнар силер? Кайыын келдинер.

Ыттар: Силерни бис эдерер дээш

       Дунеге дээр удувадым

       Оруун изеп, айтып бээр бис

       Оннуунер болуулу, эдертип кор.

Харжыгаш: Эптигде демниг

                    Эштинде хоглуг,

                    Чеве чоруптаалынар.

Харжыгаш биле ыттар чоруптарлар. Олу еде дилгилер-биле кушкаштар арга кезип, дилегзинип чоруурлар. Харжыгаш биле ыттарны коруп кааш, кеденип чыдыптарлар.

Харжыгаш:  Арга кезип чорбаан болгаш

                    Аза берген хевирлиг бис.

                    Сонгу чукче, барыын чукче

                    Чогум кайнаар баар чувел?

Ыт:    Дуьшке чедир Соок-ирейге

        Дурген чедер ужурлуг бис

        Чагаажыгаш эккелген дээш

        Чаагай белек берзе хонну  (улаштыр чоруптарлар).

Танцы  «Дилгилер».

Дилги: Харжыгаштын холдарында

            Чагаа хавы кордунер бе уруглар? (Харыы)

Кушкаш: Ынчаар болза бис силер-биле катчып аалы тып алыылынарам шупту.

Дилги: Чагаазынын адресады

    Артында-ла Соок-ирей!

Кушкаш:   Харжыгашты когудупкеш

                Чагаажыгажын хунаап аар-дыр!

                Садыызынга Соок-ирейден

                Чаагай белек орнап чиир бис.

Дувуренчиг аялга биле Дилги-биле кушкаш харжыгашты сывыртап, чагаазын хунаап эгелээр. Харжыгаш шивини долгандыр халыыр. Шиви артындан харжыгаштын хумун боргу-биле морковь думчуу чуглуп дужер. Ыт ээрип турар. Дилги черде морковьту алгаш, чылгап-чылгап морковьтун- даа херээ чок (октаптар).  Кызыл оннуг хумун база херек чок (октаптар). Хумун иштинде чагаа хавын эскерип кааш.

Дилги:   Белек алыр чагаа бо-дур

             Подароктуг чагаа бо-дур.

Кушкаш: Экизин чагаа хавын тып алдывыс. Дурген чоруулунар. Амырадывыс.

Танцы «Кушкаштар».

        Дилгилер биле кушкаштар халчып бар чыдырда Бору уткуй чедип келир. Дилги чагаазын ооргазынче чажыра тудупкаш, дедирленип кылаштаарга.

Бору:      Экии дилги! Тывыжынны

              Менден чуге чажырар сен?

              Домей-ле мен сээн оонну

              Догерезин хунаап аар мен.

Дилги: (кортпушаан, сирилеп)

                Амыр-менди боружугеш

                Артымда бо чагаажык диин (чагаазын коргуспушаан)

                Садиктер чаштар менээ

                Соок-ирейге чедирзин дээш

                Чаа-чылга чалалгалыг

                Чагаажыгаш чордупкан.

(кушкаштар аай-дедир далажып ужуп турарлар).

Бору:          Угбазынга бериптер чоор

                Уучак, че кежээпейим.  (дилгини когудуп)

Дилги, Бору, Кушкаш чагааны алгаш улаштыр далаш-биле чоруптарлар.

Олу еде Ыттар буступ каан Харжыгашты долганды ээрип халып турарлар. Шылааш хортук хар кырынга олуруптарга, олурган хары шимчей бээр. Ижээп чыткан Адыг ирей ыттын ээргизинден оттуп келир.

Адыг: (карактарын огевишаан, ажынып)

                Удаанарга дыш-даа бербес

                Уйгум безин сергеп кагды

                Ыржым уреп, мени чуге

                Ыыдынар-биле оттурдунар?

Ыт:   Чаа- чылда Соок-ирейже

        Чаштар чагаа чортуптарга

        Дилги, бору, кушкаштар келгеш

        Хунаап алгаш чоруптулар

        Кады чораан эживис,

        Харжыгашты бузуп калды

Биске ам кым дуза кадарыл?

Бис ам боттарывыс кайнаар баар бис.

Адыг: (кезек боданып тура)

        Дилгини-ле кажар дижир

Дидими-биле Бору дижир

Оларнын мен кайызын-даа

Когудуп шыдаар диин мен.

Шоолуг ырап четикпээнде,

Соондан дурген чедээлинер.

(адыглар харжыгашты катап кылыптар, ынчап турда койгуннар халчып чедип кээр. Морковьтар тудуп алган.)

Танцы «Койгунактар».

Харжыгаш: Борулер, Дилгилер, Кушкаштар демниг болуулунар шупту манаа Соок-ирей биле уруун кыйгыраалынар (Уруглар шупту кыйгырар).

Соок-ирей: Экии, уругларым! Шивинернин чаражын аа! Кандыг кончуг чараш кылдыр каастап алган улус боор силер. Чаа чылдын байырлалын уткуп болур-дыр бис уругларым (уругларнын харыызы).

Харжыгаш: Бистер силерге чагаа чедирип бээр дээш аравыста маргышкаш. Оон чадааштын силерни эки уткуп алыр дээш демнежиптивис.

Че, уруглар шупту четтинчипкеш шивижигешти долгандыр Соок-ирей ырлаалынарам! (хоровод «Экиивенер, Соок-ирей»).

Соок-ирей: Дыка-ла ырлаар-дыр силер уругларым. Ээрий деп бардым уругларым изиргенгеш , оюндан ойнаалынар.

Снегурочка:Соок-ирей ээрир деп барган-дыр уруглар, дурген хардан борбактаалынарам.

(харжыгаш долгандыр маннаар уруглар биле, долгандыр уурер).

Снегурочка: Чараш шулуктерин кымнар чугаалар, Соок-ирей кымны мурнай шаннаар эвес.

(уругларнын шулуктери, танцы самы).

Вед: Уруглар ам Соок-ирей эриир деп барды,

        Чанар уези чоокшулап турар

        Келир чылын база Соок-ирей кээр

        Байырлажыптаалынарам шупту денге.

Бистин бо байырлалывыста келген ада-иелеривиске, башкыларывыска база уругларывыска чаа  унуп  олурар  Койгун чылы – биле аас-кежикти, кан-дег быжыг кадыкшылды, улуг-улуг чедиишкинерни улуг болуктун башкылары кузеп тур бис! Чаа-чыл-биле!