«Удабас Jаны jылда Соок Таадак келер»
план-конспект занятия (старшая группа)

«Удабас Jылда jылда Соок Таадак келер»

Амадузы: болчомдоды Jаны jыл деп байрамла, Соок Таадак, Карычакла таныштырарын улалтар.

Задачалары: балдарды ару кун-санаала байрамды уткып, тилин тазыктырары.

Одор аайы:

Таскадаачы: Озо ло баштап мен слерге улгер кычырып берейин. Слер jазап угугар, анан менин сурактарыма кару беререр.

Буурыл чачту кыш келди,

Карлу куйун экелди.

Ару ак кебиске

Андар изин jурады.

Таскадаачы:  Не кекрегинде бу улгерде айдылган?

Балдар: (балдардын карулары)

Таскадаачы:  Поэт кышты канай айдып, jурап jат?

Балдар:  (балдардын карулары)

Таскадаачы:  Чын.Бу улгерде кыш керегинде бичилген. Поэт кышты буурыл чачту кулзынду деп бичип jат. Карлу шуурганын экелип, бастыра jердин устин ак карла буркеген. Кардын устиле андар базып, истерин артат.

Кыштын ойинде канча ай бар?

Балдар:  (балдардын карулары)

Таскадаачы:  Баштапкы кыштын айында бистерге jаан байрам келет? Кандый байрам айдып берер.

Балдар:  (балдардын карулары)

 Таскадаачы:  Чып ла чын. Jаны jыл! Jаны jылдын байрамында бис нени эдедис? Канай белетенедис?

Балдар:  (балдардын карулары)

Таскадаачы:  Jанар айда байрамдап турган байрамыс Jаны jыл, биске орус албатынан келген байрам. Озодон ло бери бис ол албатыла кожо jаны jылды уткуп байрамдайдыс. Бистин, алтай албатынын jаны jыла кочкор айдар jанырар (болор), бис оны Чагаа байрам деп айдадыс. Jе бугун бис, орус калыктын Jаны jылы керегинде куучын откурерис.

Бу jаан байрамда слер билерде канай белетенедер?

Балдар:  (балдардын карулары)

Таскадаачы:  Чын, озо ло баштап айлыста, садикта jажыл чиби тургузып jарандырадыс. А неле jарандырадыс?

Балдар:  (балдардын карулары)

Таскадаачы:  Байрамда эн ле jаан айылчы ол кем?

Балдар:  (балдардын карулары)

Таскадаачы:  Чын, Соок Таадак! Соок Таадак балдарга суунчи экелет, сый экелет. Соок Таадак керегинде улгер угуп ийер.

Соок Таадак.

Jааны jылла бисти уткыырга,

Соок Таадак айылдап келди.

Алкап бисти эрмек айдарга,

Соок Таадак торго чыкты.

Койнын-кончын кодорып

Jаны jылдын сыйын уледи.

Кожо бисле ойын ойноп

Jаны jылла бисти уткыды.

Улгерде Соок Таадак керегинде не деп бичилген эмтир?

 (балдардын карулары)

Таскадаачы:  Эмди ойын ойноп ийектер. Мен слерге Соок Таадактын jуругын берерим, слер кажыгар ла ол jурукты колорго алып Соок Таадык кандый деп суракка кару беригер.

Балдар:  Карган, узун сагалду, кызыл тонду, jаан баштыкту, коп сыйлу о.о..

Таскадаачы:  Соок Таадак байрамга jаныскан келет пе?

Балдар:  (балдардын карулары)

Таскадаачы:  Карычак! Карычак Соок Таадактын барказы (внучка). Карычак тайдагын агаш – аразында ан кушты азырарга, балдарга сыйлар белетерге болужат, кайдала тайдагы барза кожо лдо jурет.

Слер арып калган болбойор, амырап алайыктар. Jаны jыл керегинде кожонго биjeлеп ийектер.

Амырар ой: «Jаны jыл» деп кожонго биjелер

Таскадаачы:  Амырап алдыс, эмди кем кандый сый Соок Таадактан аларга куунзеп турган jурайыктар. Кажыгардын ла алдарда чаазын ла онду карандаштар бар. Jурап баштагар.

(балдар jуранар. Jураган jуругын колдон конверт эдип салар)

Таскадаачы:  Бис бугун занятиеде нени эттис?

Кандый байрам jууктап келип jат?

Кандый улгерлер уктыс? Не керегинде?

Кем керегинде?

Куч болды ба?

Анчада ла нени эдерге jарады?

Ончоргор талбама балдар,  jаан быйан. Мынайып занятие божоды.