Кружковая работа. Тема: «Уус – уран айымньы кемотунэн оҕо тереебут тылын сайыннарыы»
методическая разработка по развитию речи (средняя группа)
Быьаарыы сурук
Темам: «Уус –уран айымньы кеметунэн о5о тереебут тылын сайыннаарыы»
Билинни кэмнэ саха о5олоро ийэ тылларын билбэккэ улаатан, бэйэлэрин сахалыы ейдерун- санааларын , быьыыларын- майгыларын улам сутэрэн иьэллэр. Норуот уус – уран айымньыларыгар улахан суолтаны уурбата, уксун нууччалыы кинигэни аа5аллар, телевизорынан нууччалыы биэриини кереллер .Нууччалыы сахалыы буккуйан санараллар. Аспыт , олохпут ебугэлэрбит угэстэрэ, сиэрэ –туому, тутуьуу уостан сутэн эрэр. Ону сахалыы тыыны киллэрэн уйэтитиигэр оло5уран, бу дьарык иьинэн ыытыллар.
Актуальноьа:
Уус-уран айымньы кеметунэн о5ону сахалыы тыынна ебугэлэрбит олохторун-дьаьахтарын билиьиннэрии, тылларын саппааьын байытыы, уустаан-ураннаанкэпсэтэр уонна кэпсиир дьо5урдарын сайыннаарыы
Бу саха уус-уран айымньытыгар о5олору кыра саастарыттан уьуйан иитиэххэ- уерэтиэххэ сеп
Улэм сыала :
-Саха фольклорун бар5а баай тыыныгар умсугутан улуу кууьугэр, о5ону угуйуу, уьуйуу.
-Уус-уран айымньыга тирэ5ирэн сиэрдээх буоларга ,куьа5аны, учугэйи араарарга, до5ордоьуу сыьыанна иитии.
--Саха уус-уран айымньыта , остуоруйа ураты жанр буоларын чинэтии, уус-уран тылыгар кэрэхсибили уескэтии.
Соруга:
-О5о майгытын-сигилитин, дьо5урун,билиитин чинчийии.
-О5о сааьын учуоттаан, ус-уран айымньылары наардааьын.
-Тылларын саппааьын байытыы, уустаан-ураннаан, кэпсэтэр уонна кэпсиир дьо5урдарын, уобарастаан токуйдуур фантазияларын сайыннарыы.
Скачать:
| Вложение | Размер |
|---|---|
 kruzhkovaya_rabota.docx | 39.17 КБ |
Предварительный просмотр:
Кружковая работа
Тема: «Уус – уран айымньы кемотунэн оҕо тереебут тылын сайыннарыы»
Дьячковская Людмила Васильевна
Якутск 2019с
График работы кружка
Дни недели | продолжительность | Периодичность | место |
С 15.30 м до 16.00 | ! раз в неделю | Кабинет якутского языка |
Срок реализации кружковой работы | 1 год |
Быьаарыы сурук
Темам: «Уус –уран айымньы кеметунэн о5о тереебут тылын сайыннаарыы»
Билинни кэмнэ саха о5олоро ийэ тылларын билбэккэ улаатан, бэйэлэрин сахалыы ейдерун- санааларын , быьыыларын- майгыларын улам сутэрэн иьэллэр. Норуот уус – уран айымньыларыгар улахан суолтаны уурбата, уксун нууччалыы кинигэни аа5аллар, телевизорынан нууччалыы биэриини кереллер .Нууччалыы сахалыы буккуйан санараллар. Аспыт , олохпут ебугэлэрбит угэстэрэ, сиэрэ –туому, тутуьуу уостан сутэн эрэр. Ону сахалыы тыыны киллэрэн уйэтитиигэр оло5уран, бу дьарык иьинэн ыытыллар.
Актуальноьа:
Уус-уран айымньы кеметунэн о5ону сахалыы тыынна ебугэлэрбит олохторун-дьаьахтарын билиьиннэрии, тылларын саппааьын байытыы, уустаан-ураннаанкэпсэтэр уонна кэпсиир дьо5урдарын сайыннаарыы
Бу саха уус-уран айымньытыгар о5олору кыра саастарыттан уьуйан иитиэххэ- уерэтиэххэ сеп
Улэм сыала :
-Саха фольклорун бар5а баай тыыныгар умсугутан улуу кууьугэр, о5ону угуйуу, уьуйуу.
-Уус-уран айымньыга тирэ5ирэн сиэрдээх буоларга ,куьа5аны, учугэйи араарарга, до5ордоьуу сыьыанна иитии.
--Саха уус-уран айымньыта , остуоруйа ураты жанр буоларын чинэтии, уус-уран тылыгар кэрэхсибили уескэтии.
Соруга:
-О5о майгытын-сигилитин, дьо5урун,билиитин чинчийии.
-О5о сааьын учуоттаан, ус-уран айымньылары наардааьын.
-Тылларын саппааьын байытыы, уустаан-ураннаан, кэпсэтэр уонна кэпсиир дьо5урдарын, уобарастаан токуйдуур фантазияларын сайыннарыы.
Иитэр соруга:
- Ырыаны-хоьоону, таабырыны- чабыр5а5ы,остуоруйаны, кэрэхсээн истэллэрин ке5улээьин.
. Кыыллары, кетеру- суурэри харыстааьын
- тереебут дойду айыл5атын таптааьын.
Уерэтэр соругум:
-Билбит ,уерэппит остуоруйаларын, ес хоьооннорун, чабыр5ахтарын, хоьооннрун чинэтии, остуоруйа геройдарын холобурдарыгар дьон майгытын быьаралларын холонуу, туттуу.
- Тереебут норуотун былыргы оло5ун-дьаьа5ын кытта билсэр.
Сайыннарар сорукпут:
-О5о айан толкуйдуур, бэйэ санаатын этэр, араас дьо5урдарын сайыннарыы.
-Ейдеен истэр дьо5урдарын сайыннарыы.
-Уус-уран айымньыларга о5о тылыгар-еьугэр интереьи уьугуннарыы.
-Ойуулаан- дьуьуннээн, уобарастаан керуутэ сайдар.
-Тулалыыр айыл5атын, эйгэтин убаастыыр, учугэй- куьа5ан еруттэрин араарар буолалларын сайыннарыы
- Тереебут норуотунан киэн туттар буола улааталларын сайыннарыы
Бу улэбин ситиьэрбэр араас ньымалары туьаныахпын сеп:
Улэм формалара:
- уопсай группааннан улэ.
- биирдиилээн улэ.
Иитэр- уерэтэр улэ ус керунун туьанабын:
- О5о уонна улахан киьи бииргэ дьарыктаныылара
- Аналлаах о5о сааьыгар сеп тубэьэр айымньылары уерэтии
3 О5о улахан киьиттэн тутулуга суох бэйэтин ба5атынан дьарыктаныыыта
Улэм формаларын ситиьиибэр:
-Араас дьарыктар
-Бэсиэдэлэр
-Викториналар
-Ойуулуур –дьуьуннуур дьарыктар
-Араас дидактическэй оонньуулар
- Тарбах оонньуулара
-Араас ебугэлэрбит оонньуулара
-Остуоруйалары оонньооьун (драматизация)
Ебугэлэрбит араас хамсаныылаах оонньууларын билиьиннэрии:
1 Хамсаныылаах оонньуулары быьаарыы
2 Хамсаныылары дьарыкка киллэрии
3 Хамсаныылаах оонньуулары ооннньотуу
«Халбас харата» «Кылыы»
«Кылыы боотур» «Куобах»
«Атах тэпсии» «Ойбоннооьун»
«Бетуук тэьии» «О5устар харсыьыылара»
« Кулуустэьии»
Куутуллэр тумук:
О5ону кыра эрдэ5иттэн « Мин сахабын»-диир, чел ейдеех санаалаах, эт –хаан еттунэн сайдыылаах, сиэр – майгы еттунэн иитиилээх, айар дьо5урдаах, таба талааннаах, тереебут терут тылын, культуратын, дойдутун ытыктыыр киьи гына иитиэхтээхпит. Итини барытын норуот тыынынан уус-уран айымньытын ненуе иитэн-уерэтэн улаатыннарыахха дьиэн былааны туруорабын.
Куруьуок иитии-уерэтии сыллаа5ы былаана
Алтынньы ый (Октябрь)
«Хотой айыы ыйа»
Ыытыллар нэдиэлэтэ | ЫЫтыллар улэ(Тема) | Сыала- соруга | Литературата (стр ) |
1 нэдиэлэ | «Хотой Айыы ый» суолтатын билиьиннэрии( Тымныы туьэр ,Кыстыкка киирии са5аланар) | Куьун уларыйыытын кэтээн керер дьо5урдарын сайыннарыы | |
2 нэдиэлэ | «Ебугэ угэьэ» Хамсаныылаах оонньуутун билиьиннэрии | Ебугэлэрбит урукку олохторун- дьаьахтарын кытары билиьиннэрии, ытыктыы уерэтии. Дьарык кэмигэр :4-5саастаах о5о этин-сиинин, тылын-еьун, сайыннарыы | |
3 нэдиэлэ | «Биэс ынахтаах Бэйбэрикээн эмээхсин» остуоруйаннан, кэпсииргэ уерэнии, (биирдиилээн).викорина ыытыы. | Тыл баайын ханатыы ,ситимнээх этиини оноро уерэнии, тылын-еьун сайыннарыы | |
4 нэдиэлэ | «Ахсаан чабыр5ах» | Тылы эрчийии, тургэнник ейдуур дьо5урун сайыннарыы |
Сэтинньи ый (Ноябрь)
«Байанай ыйа»
Ыытыллар нэдиэлэтэ | ЫЫтыллар улэ(Тема) | Сыала- соруга | ||
1нэдиэлэ | «Байанай ыйын сал5ыы билиьиннэрии» хамсаныылаах оонньууну киллэрии «Булчут уонна кустар» | Сэтинньи ый «Байанай ыйа»дэнэрин быьаарыы, билиьиннэрии О5о тылын-еьун, ейун- санаатын сайыннарыы. Ытыктыыр истэр буоларга иитии .Этин- сиинин эрчийии | ||
2 нэдиэлэ | «Мин дойдубар кыьын» Кыьынны кестууну ырытан билиьиннэрии( харана,тымныы,хаардаах кыьын ейдебулун кэпсэтии.) Хамсаныылаах оонньуу тэрийии «Кунус-туун» | Дьыл кэмин арааран, кэрэтин ейдеен керер сатабылы сайыннарыы | ||
3 нэдиэлэ | «Куобах кутуруга суох буолбута» Н. Якутскай уус-уран айымньытын билиьиннэрии (Теневой театрынан) оонньоон холонуу | Айымньыны истэн кэпсиир дьо5урдарын сайыннарыы | ||
4 нэдиэлэ | «Дьиикэй кыыллар» туьунан тарбах хоьоон уерэтии кэпсэтии «Мэччиргэ» | Тереебут дойдутун айыл5атын туьунан ейдебулу сал5ыы билиьиннэрии. Тарба5ы эрчийии. (Перчаточнай кукольнай набортан туьаныы) | ||
Ахсынньы ый (Декабрь)
«Бигэ хаан ыйа»
Ыытыллар нэдиэлэтэ | ЫЫтыллар улэ(Тема) | Сыала- соруга | |
1нэдиэлэ | Тереппуту кытта улэ Субэ-ама «УУс-уран кеметунэн о5ону хайдах уьуйан иитиэххэ-уерэтиэххэ | Тереппуту кытта улэбит сыалын-соругун быьааран, куус-кеме буолаллрын ситиьии | |
2 нэдиэлэ | Остуоруйа ыйын билиьиннэрии. Былыр- былыргаттан, норуоппут илдьэ кэлбит сэьэнэ буолар. | Остуоруйаны чуумпутук истэргэ, истибити кэпсирргэ субэлээьин | |
3 нэдиэлэ | «Ыт иччитин хайдах кердьеебутэ»( теневой театр) кеметунэн остуоруйаны кэпсии уерэнии | Тыл баайын ханатыы ,ситимнээх этиини оноро уерэнии, тылын-еьун сайыннарыы Долгуйбакка кэпсии уерэнии театр кеметунэн | |
4 нэдиэлэ | Уруьуй «Себулуур дьиэ кыылым» (киистэннэн кырааскалааьын) Быыстапка тэрийии | Ойуулуур- дьуьуннуур исскуство араас ньымалаах дьиэн ейдебулу быьаарыы. Уруьуйдуу уерэнии, фантазияларын сайыннарыы |
Тохсунньу ый ( Январь)
«Танха хаан ыйа»
Ыытыллар нэдиэлэтэ | ЫЫтыллар улэ(Тема) | Сыала- соруга | ||
1нэдиэлэ | Чуумпурар, иьийэр ый киьиэхэ суолтата- билиьиннэрии Уруьуйдаан утугуннэрии «Кыьынны уьуордар» | Ый суолтатын, бэлиэтин билиьиннэрии Трафареттары туттан уруьйдааьын | ||
2 нэдиэлэ | Уруьуй-быыстапкатын тэрийии «орнаменнаах саха иьиттэрэ» | Саха орнамена араас ойулаах, тус-туьунан суолталаах диэн ейдебуллэри быьаарыы | ||
3 нэдиэлэ | Кыьынны дьыбардаах куннэр «Уон икки ый»угэ И.Крылов остуорйаны мультфильм кердеруу | Тыл баайын ханатыы ,ситимнээх этиини оноро уерэнии, тылын-еьун сайыннарыы О5о бол5омтотун тардыы | ||
4 нэдиэлэ | Сахалыы остуол оонньуутун тэрийии,уерэтии «Саахымат суор5ан» Хамсаныылаах курэхтэьии: «мас тардыьыы» | Сахалыы остуол оонньуутун билиьиннэрии, интериэьи тардыы. Эти –хааны сайыннарар хамсаныылаах оонньуу тэрийии | ||
Олунньу ый (Февраль)
«Одун хаан ыйа»
Ыытыллар нэдиэлэтэ | ЫЫтыллар улэ(Тема) | Сыала- соруга | |
1нэдиэлэ | Олунньу ый- уьуктуу ыйа Хамсаныылаах эрчиллиилэри киллэрэн оонньооьун | Ый суолтатыгар сеп тубэьэр таабырыннары таайтарыы Араас оонньуу эйгэтин тэрийии | |
2 нэдиэлэ | Оьуохай- биир саамай тэнийбит саха уус-уран айымньытын кытта билиьиннэрии. Оьуохай хаамыытын куну батыьа уерэтии | Уус-уран тылга уьуйуу. | |
3 нэдиэлэ | Сахалыы мультфильм кердеруу Олонхо« Модун эр со5отох». Салгыы оьуокай хаамыытын хатылааьын | Сахалыы мультфильмы керен сэргии, интереьи тардыы. Оьуохай хаамыытын сепке хаамалларын ситиьии | |
4 нэдиэлэ | «Дьиэ кыылын туьунан» кэпсэтии. Тарбах хоьооно «Бетуукчээн» | Айыл5а ейдебулун сал5ыы билиьиннэрии. Уерэтии. Дьиэ суеьутун керууну- харыйыыны кэпсэтии Тарбахтарын эрчийии |
Кулун тутар ый ( Март)
«Дьеьегей Айыы ыйа»
ыллар нэдиэлэтэ | ЫЫтыллар улэ(Тема) | Сыала- соруга | ||
1нэдиэлэ | «Дьеьегей туьунан» билиьиннэрии. Кулун тутар хаьаайына дьеьегей о5ото сылгы. «Кулунчук»- трафаретынан уруьуйдааьын, кутуругун сиэлинэн килиэйдээьин. | Дьеьегей туьунан билиьиннэрии.айаатыырын утуктуу.Суурэрин утуктэн хамсаныы.Хартыынаны керуу, ырытыы | ||
2 нэдиэлэ | Ийэбэр бэлэх-оригами сибэкки «Ийэм миэнэ кунду киьи» хоьоон уерэтии | Ийэ кэрэтин кэпсиир дьо5урдарын сайыннарыы, ис хоьоонноох сэьэргэьии. Тылы сайыннарыы | ||
3 нэдиэлэ | Дьеьегей киэргэлэ- дьэрэкээн чаппараах | Чаппараах суолтатын билиьиннэрии, еннеру туттун уруьуйдаан киэргэтии | ||
4 нэдиэлэ | Ыйы тумуктээн курэх тэрийии: «Ийэбиниин бииргэ астыыбыт» диэн хаартыскалаах папка передвижка тэрийии | Ийэбитигэр нарын-намчы сыьыаны, аьыныгас, кыьамталаах, кеме киьитэ буолуохтаахпыт диэн ейдебулу сайыннарыы, ейдетуу, кэпсэтии |
Муус устар ыйа (Апрель)
«Айыыьыт Хотун»
Ыытыллар нэдиэлэтэ | ЫЫтыллар улэ(Тема) | Сыала- соруга | Сыала- соруга |
1нэдиэлэ | Ый суолтата, бэлиэтэ,билгэлэрэ. Муус- «Таал-Таал эмээхсин». Остуоруйаны кытта ситимнээьин. Мультфильм кердеруу | Сахам сиригэр саас кэллэ-билиьиннэрии. Муус, сырдык, кунтустарынан кэпсээьин.Киьи сыьыаннаьыытынкэпсиир ис хоьоонноох эйгэни тэрийии | |
2 нэдиэлэ | Ес хоьоону уерэтии, быьаарыы «Сурэ5э суох суус субэлээх» Кылыйыы | О5ону сиэр-майгы еттунэн иитии, тылы байытыы Хамсаныылаах оонньуу | |
3 нэдиэлэ | Таабырыннар | О5о ейдуур, токуйдуур дьо5урун сайыннарыы, тылы эрчийии | |
4 нэдиэлэ | Дьиэ кэргэн тердун- ууьун , бииргэ тереебуттэрин кэпсэтии,билиьиннэрии ( Теруччэлэрин туьунан альбом онорторбуппут- ону керен кэпсэтиннэрии) | Чугас дьонун, бииргэ тереебуттэрин аатарын билсии, уерэтии. Саастаах дьону кытта эйэ5эс сыьыаны, кырдьа5аска убаастабыл сыьыаны, кеме буолууну кэпсэтии,ейдетуу |
Ыам ыйа (Май)
«Иэйэхсит ыйа»
Ыытыллар нэдиэлэтэ | ЫЫтыллар улэ(Тема) | Сыала- соруга | ||
1нэдиэлэ | Сайын кэлиитэ- бэлиэтин туьунан билиьиннэрии Быыстапка тэрийии ( уруьуйдатыы) Оьуохай хаамыытын эрчийии | Сайын уратыларын ейдеен керерге, тулабытыгар баар кэрэни арааран билэргэ уьуйуу | ||
2 нэдиэлэ | Араас хамсаныылаах курэхтэьиилээх ооньуулары тэрийии оонньуулары тэрийии (Куобах, Кылыы,Миэстэ былдьаьыыта,Ыстана) | О5о этин-сиинин, доруобуйатын чэбдигирдии, тулуурдаах, куустээх буоларга иитии | ||
3 нэдиэлэ | Таабырын таайсыы биэчэрин тэрийии ( дьиэ кыыларыгар анаан) «Миигин эккирэт» хамсаныылаах оонньуу | О5ону таабырын сурун суолтатын- тэнниир дьо5урун, булугас сытыы ейун сайыннарыы Эти –сиини чэбдигирдии, сымса, имигэс буоларга эрчийии | ||
4 нэдиэлэ | Оьуохай тылын уерэтии( оьуохай таьаарар о5олору талыы-холонуу) | Уус-уран тылга уьуйуу, эти-хааны эрчийии | ||
Тумук | -О5олор улэлэригэр быыстапка тэрийии -Субэлэр -на5араадалар -Уопсай группа иьигэр хамаанданнан арахсан курэх тэрийии( тумугэр оьуохай тэпсии, этии) | Куруьуокка сылдьыбыт о5о сатабылын кердерер ис хоьоонноох быыстапканы тэрийии Эти – хааны чэбдигрдэр уопсай курэх тэрийии | ||
Туьаныллыбыт литература:
1 Харитонова М Н «Тосхол» Национальнай о5о тэрилтэтин базовай программата .Дьокуускай 2009с -72с.
2 Семенова СС, Ефимова Д Г, Андросова ; «Учет региональных и этнокультурных особенностей в основных образовательных программах дошкольных образовательных организаций республики Саха ( Якутия)» Якутск 2015г-72с
- Лепчикова Л.П,Татаринова Х К, Иванова Г Н . «Саха фольклора» Оскуола иннинээ5и саастаах о5олорго билиьиннэрии. Программата Дьокуускай 1993с
- Захарова М Е,Кириллина М Е « уьуйууга онкуулар»( иитээчилэргэ кеме материал) Дьокуускай , 2005-170
- Чехордуна НВ, Ефимова Т В , Старостина Т В «Олонхо: эти –сиини эрчийии» Методическай хомуурунньук. Дьокуускай 2009 -32с
- Чехордун Е П « Олонхо дойдута» Дьокуускай :Бичик 2006-64с
- Аргунова Л В, Кириллина М Е « О5о этин-сиинин, доруобуйатын чэбдэгирдиигэ стретчинг ньыиатын туьаныы.
- Гаврильева Н С « О5о доруобуйатын чэбдигирдиигэ ебугэлэрбит оонньууларын туьааныы
- Заболоцкая А К « Тыа кыыллара»-айымньылар, таабырыннар хомуурунньуктара.
- Колесова С Л « Тылы сайыннарар театрализованнай туруоруу сценарийдара» Дьокуускай 2017с
- Ильинова Т Л , Афанасьева М А «Олонхо Абылана олонхону сайыннарыы»: Ньурба 2005с Бичик.
Самоотчет по кружковой работе
По теме: методические разработки, презентации и конспекты
Кружковая работа. Тема: Перекати поле ( моделирование).
Детство – подготовка к будущему и вместе с тем жизнь в настоящем. Этот возраст дарит ребенку новые умения, происходит бурное развитие восприятия наглядно-образного мышления, воображения, мелкой мотори...
Кружковая работа. Тема: « Скоро в школу мы пойдём».
Кружковая работа. Срочно учимся читать Тема: « Скоро в школу мы пойдём»....
Годовой кружковый план. Тема: «Уус – уран айымньы кемотунэн оҕо тереебут тылын сайыннарыы»
Билинни кэмнэ саха о5олоро ийэ тылларын билбэккэ улаатан, бэйэлэрин сахалыы ейдерун- санааларын , быьыыларын- майгыларын улам сутэрэн иьэллэр. Норуот...
Конспект занятия по кружковой работе. Тема: «Верные друзья» (в технике оригами)
Цель: ознакомление детей с техникой оригами.Задачи: формировать умения и навыки детей складывать квадраты по диагонали, учить делать разнообразные фигурки из одной и той же заготовки;-развивать мышлен...
Программа Дополнительного образования (кружковая работа) Тема: «Су-Джок терапия как нетрадиционная форма повышения эффективности логопедической работы с детьми дошкольного возраста»
В настоящее время появилась возможность использования в коррекционно-педагогической работе с детьми дошкольного возраста нетрадиционного Су-Джок метода. Су–Джок терапия является одним из эффекти...