Ажык кичээл
план-конспект занятия (старшая группа)
Предварительный просмотр:
Муниципальное бюджетное дошкольное образовательное учреждение
Детский сад «Хунчугеш» с. Кочетово
Ажык кичээл
Темазы :
«Сулде туктуг, ыдык ырлыг, сузуу бедик торээн Тывам»
Кичээлди тургускан башкы
Оюн Чечек Сергеевна
Кичээлдин темазы:
«Сулде туктуг, ыдык ырлыг-
Сузуу бедик торээн Тывам».
Кол сорулгазы; Уругларны Тыва дугайында билиин бедидер, Тыванын сулдезинин, тугунун хевири, ыдык ырынын утказы-биле ханы таныштырып,
Уругларнын дылдын ,уран –чечен аргаларынче кичээнгейни салып чугаа –домаан сайзырадыр.
-Уругларнын чараш чувени эскерип билирин, бойдуска камныг, бодунун чуртунга ынак болурунга кижизидер,
Метотдар болгаш аргалар: Тайылбыр,коргузуг хевирлери,состуг арга, оюн аргазы, деннелге аргазы, айтырыг харыы,туннээр.
Словарьлыг ажыл: Сулде ,демдек, дип, чоон, сонгу, хун, чырык чаагай амыдырал, хей- аьт.
Дерилгези: Тыванын улуг тугу, сулде демдээ», бичии тугу, видео коргузуг,телевизор.
Кичээлдин чорудуу:
Уруглар Тыва аялга- биле кирип келгеш, аалчылар- биле мендилежирлер.
Башкы: Экии уруглар!
Уруглар: Экии.
Башкы: Мени Чечек Сергеевна дээр
- Уруглар бис богун «Сулде, туктуг ыдык ырлыг- Сузуу бедик торээн Тывам» деп кичээливисти эгелээр- дир бис.
Уруглар, мени кичээнгейлиг дыннанар! Тыва чуден эгелээнил?
Тыва чуден эгелээнил?
Тыны болган торээн чурттан
Дынгылдайдан, хоомейден
Чаштын эге алгызындан
Чарын салган анчылардан.
- Уруглар, Тывавыс дугайында чуну билир силер?
- Делегейде 6 дип бар. Оларнын эн - не улуу- Азия. Азиянын тапыг - ла дал ортузунда чуртту - «Тыва» дээр. Мээн торээн чуртум ол.
- Тыва Республиканын найысылалы- Кызыл хоорай. Бо чылын хоорай 106 харлаар.
- Тыванын девискээри оске чурттарга бодаарга улут эвес. Ынчалза- даа бойдус талазы- биле эн бай-байлак.
-Тыванын бай- байлаан, оон сайзыралын ырларда шулуктерде бижээн. Ам ону коруп корээлинер даан.
Алина Орус- оолдун шулуу: Торээн - Тывам
Ак- кок дээрлиг Тыва чурттум,
Бедик – бедик тайга –сынныг,
Аржаан суглуг,холдуг, хемниг ,
Арга – эзим ,шынаа шолдуг.
Азарганчыг чажымдан-на,
Авамга дег ынак болган,
Хайыразы эгээртинмес,
Кайгамчыктыг торээн Тывам,
Тыва чонум чазык чаагай,
Тыва черим онза чараш,
Ынчангаштын торээн черим,
Ырлап йорээн ужурум ол.
Чунун дугайында шулук болду, ууруглар?
- Торээн чуртувус дугайында шулуктерде канчаар коргускен - дир уруглар.
Суула шимчээшкин:
Кадыр Саян, Танды- Уула( холдарын ору кодурер)
Кавайымнын чаагы болган,( холун хере сунар)
Улуг – Хемге опейлеткен( бодун куспактаар)
Угулзалыг Тыва чер мен(холдарын шимчедир)
Уе- дуптен ээлерим-
Ундезин Тыва улус( холун хорээнге салгаш могеер)
Акы- дунма, эштиг оорлууг( эштеринче холун сунар)
Авыралдыг ава ТЫВАМ.
- Уруглар бо чуу дур?
- Тыва Республиканын Сулдези.
Тыва Республиканын Сулдези, Тугу, Ыдыктыг ырызы ханы уткалыг. Бо сулденин даштыкы хевири частып келген чечек ышкаш беш талалыг. Мында 5 диптернин найыралын коргускен утка бар.
- Сулденин чоон-сонгу талазындан эртенги хун унуп орар. Мында чырык чаагай амыдыралдын эгезин илереткен.
Хунче уткуштур аъттыг кижи ужуктуруп бар чоруур. Бо дээрге малчынТыва чоннун келир уеде сайзырангай болгаш аас-кежиктиг болурунга хей аът киирип турар уткалыг. Оон адаанда ак кадакта « Тыва» деп состу алдын – сарыг он – биле сиилбип бижээн.
Тускай девискээрде чурттап турар кижилер ол чурттун Сулдезин, Тугун, Ыдык ырызын онза сагыыр.
Бистин тугувус.
-Уруглар бо чуу-дыр?
-Тыва Республиканын тугу-дыр.
Кандыг-даа куруне ыдык туктуг болур.
1993 чыл. Сентябрь ай бистин тугувусту ыдыктап бадылаан.
Туктун хевири мындыг: сып талазында сарыг оннуг уш-булунчук бар. Ол сарыг шажынныг чон дээн уткалыг.
Ийи азыгдан ак кожа каттыжып келгеш, туктун ортузун бадыпкан. Мында Бии-Хем биле Каа-Хем каттышкан, Улуг-Хем апарган дээни ол.
Туктун ийи талазында чырык ак-кок оннер бар. Бо дээрге Тыванын арыг дээринин, арга-ыяжынын, аржаан суглуг, хемнер, холдернин демдээ-ди.
Оон ангыда аас-кежикти,тайбынны, чаагай амыдыралды байлаан чаяап турар утка база бар.
Башкы: Ам силерге дидактиктиг оюн ойнадыйн,кичээнгейлиг коргеш,тургузуп харыылаар силер!
Оюн « Шын тургус». Кескилеп каан чуруктарны уруглар кичээнгейлиг коргеш тургузар.
Башкы: Кескиндиден кандыг чуруктар тургузуп алдынар,уруглар?
Уруглар: Тыва Республиканын тугу.
Башкы : Эр- хейлер!
Тывавыстын тугун кодурер.
Ол ойде Тыванын ыдык ырызын аялгазы мониторга салыптар.
Кичээлге олурушкан улустар, шупту туруп кээрлер.
- Чуу дээш бо ырыны кууседип турда шупту улус туруп кээрил, уруглар?
(Чуге дизе бо «Мен Тыва Мен» деп ыры Тыванын ыдык ырызы, ол чоннун чуртунга ынаан, хундуткелин коргузуп турар.
- Уруглар бис богун чунун дугайында ооренип кордувус.
-Тыва сулде демдээ, тугу, ыдык ырызын катаптадывыс. Тывавысты алгаан ырылар, шулуктер, улегер домактарны кордувус.
Ам Тыва чонувустун чараш танцызын уруглар кууседирлер-дир.
По теме: методические разработки, презентации и конспекты
Ажык кичээл . Чугаа сайзырадылгазы
Азырал дириг амытаннар, оларнын ажык - дузазы...
Ажык кичээл
Ажык кичээл...
Ажык кичээл «Тоол оранынче аалдашкын» (ийиги бичии болук уругларынга чугаа сайзырадылгазынын кичээли)
Тема: Тоол оранынче аалдашкын.Сорулгазы: Азырал куш дагаа дугайында болгаш оон оолдарынын дугайында бидиндирип ооредири.Азырал кушту танып, оон онзагай шын шынарларын билирин сайзырадыры.Уругларнын то...
Ортумак болуктун уругларынга чугаа сайзырадылгазынынга ажык кичээл «Тоол чурттунче аян-чорук»
Сорулгазы:Ооредиглиг:Уругларнын билир тоолдарын эки сактып билип алырынга болгаш оларны танып билиринге ооредири. Сайзырадыр:Уругларнын боданыр чоруун, сактып алырын сайзырадыр; Бижимел ажылга ур...
Ортумак болуктун уругларынга чугаа сайзырадылгазынга ажык кичээл «Тоол чурттунче аян-чорук»
Ортумак болуктун уругларынгачугаа сайзырадылгазынынгаажык кичээл«Тоол чурттунче аян-чорук»...
Бичии болуктун уругларынга чугаа сайзырадылгазынга ажык кичээл «Часкы аргаже аян чорук»
Бичии болуктун уругларынгачугаа сайзырадылгазынынгаажык кичээл«Часкы аргаже аян чорук»...
2.3.3."Педагогическое мероприятие с детьми" Улуг бɵлʏктʏң уругларынга чугаа сайзырадылгазынга ажык кичээл «Тоол чуртунче аян-чорук»
Улуг бɵлʏктʏң уругларынгачугаа сайзырадылгазынгаажык кичээл«Тоол чуртунче аян-чорук»...