Г.Тукайның туган көненә багышланган кичә “Без- Тукай оныклары”
материал

Г.Тукайның туган көненә багышланган кичә “Без- Тукай оныклары”

 Методические разработки Сценарии

Зал бәйрәм чарасына туры китереп бизәлгән. Салмак кына «Туган тел» көе яӊгырый. Көй астына залга балалар керәләр.

Т: Нинди таныш, моӊлы көй бу?

Тукай җыры – «Туган тел».

Истән бер дә чыкмый торган

Халык көе – «Туган тел».

Хәерле көн, кадерле балалар! Тәрбияче апалар, кунаклар. Исәнмесез, кәефләрегез ничек? Күрәм, кәефләрегез яхшы, күӊелләрегез шат. Балалар, тәрәзәгә карагыз әле, бүген көн нинди?

(Балаларныӊ җаваплары).

– Ә хәзер елныӊ нинди фасылы?

(Балаларныӊ җаваплары, Балалар белән “Яз” турында ңыр башкару).

Т: Ә, сез беләсезме, яз аенда татар халкының күренекле шагыйре

 Г. Тукай туган.

(Презентация) – барышында кечкенә Апуш чыгып зал уртасына утыра, аны зур Тукай алыштыра)

Г. Тукай 1886 елныӊ 26 апрелендә Арча районы Кушлавыч авылында туа. Бик яшьли ятим кала, төрле-төрле кешеләр тәрбиясендә яши. Кечкенәдән үк шигырьләр укырга яраткан «кечкенә Апуш» үзе дә Габдулла Тукай дигән бөек шагыйрьгә әверелә.

(Г.Тукай булып киенгән бала ерак – ерак офыкларга карап тора)

Һәм бүген без, балалар, сезнеӊ белән шушы матур шигырьләрне сөйләп ләззәтләнербез.

Татарстан – Тукай иле,

Татарстан – безнеӊ ил.

Бүген бездә – Тукай көне,

Кил бәйрәмгә, дустым, кил!

Иӊ матур шигырьләр сөйлим

Мин Тукай туган көнне.

Эчтән генә җырлап йөрим,

Җырлыйм «Туган тел»емне.

Бүген бездә – Тукай көне,

Кил бәйрәмгә, дустым, кил!

Безнеӊ ил бит – Тукайлы ил,

Бәхетле ил – безнеӊ ил!..

Бүген бездә кунакта Тукай әкиятләреннән килгән геройлар бар. Аларны бергәләп сәламлик һәм сүзне:

2 кечкенәләр төркеменә йөрүче“Гали белән кәҗә” шигырен сөйләү өчен нәни дусларыбызга бирәбез (

“Бала һәм күбәләк” шигырен сөйләү өчен

“Кызыклы шәкерт” шигырен сөйләү өчен

Алып баручы. Балалар, мин сезгә бер табышмак әйтәм, игътибар белән тыңлагыз.

Нәкъ кеше кебек үзе,

Маңгаенда мөгезе.

“Былтыр кысты!”- дип кычкыра,

Туганнарын чакыра.

Балалар. Шүрәле.

(Шүрәле керә, балаларны кытыклый)

Алып баручы.Шүрәле, тукта-тукта, безнең балаларны кытыклап үтерәсең бит. Без Тукай абыйның иҗат кичәсенә җыелдык. Әйдә, син дә кал безнең бәйрәмгә. Яратам мин күңел ачарга. Г.Тукайның иҗат кичәсенә җыелдык дисез. Сынап карыйм әле.Кем соң ул Г,Тукай? Ул нәрсәләр язган? Нинди әкиятләрен беләсез?

(балаларның җавабын тыңлау)

Ә, хәзер уенны килгән кунаклар өчен тәкъдим итәм:

 Менә бу өзекләр кайсы әкиятләрдән?

-Китте болар, бара һаман бара болар,

Күренмидер күзләренә ак һәм кара.

Бара болар: күпме баргач, алла белә,

Юл өстендә үлгән бүре башын таба болар. (“Кәҗә белән Сарык”)

-Җәй көне эссе һавада

Мин суда кенам, йөзәм.

Чәчрәтәм, уйныйм, чумам,

Башым белән суны сөзәм. (“Су анасы”)

-Балтасы кулда, егет эштән бераз тукткп тора.

Тукта, чү! Ямьсез тавышлы әллә нәрсә кычкыра? (“Шүрәле”)

Тукай абыйның әкиятләрен сез яхшы беләсез икән. 

Уен “Шүрәле”.

Син уртада,

Без кырыйда әйләнәбез, шүрәле

Син ни кылансаң,ни эшләсәң,

Без эшләрбез шулай.

Ә хәзер сине биетеп алабыз.

А.Б. Бик матур бииисең икән шүрәле. Хәзер балалар сиңа шигырьләр сөйләп үтәрләр.

 “Кызыклы шәкерт ” шигырен сөйләү өчен сүзне

Т: Балалар, сез бик күп шигырьләр беләсез. Әйдәгез, хәзер бер уен уйнап алыйк. Мин сезгә табышмак әйтәм, ә сез аныӊ кайсы әсәрдән яки шигырьдән икәнлеген әйтерсез.

Үстерелешле уен: «Кайсы әсәрдән икәнен бел».

а) Нәкъ кеше кебек үзе,

Маӊгаенда мөгезе.

«Былтыр кысты», – дип кычкыра. («Шүрәле»).

б) Чуар, йомшак күлмәге,

Тотсаӊ, уӊа бизәге.

Тоттырмый, китә очып,

Я кала җирдә посып (Күбәләк – «Бала белән күбәләк)

 Йортның сакчысы, кешенең дусты. (ЭТ)

Сакаллы килеш туа, берәү дә гаҗәпләнми? (Кәҗә)

Т: Ә хәзер зурлар төркемендәге балаларга сүзне бирик.

Т: Балалар, Г. Тукайныӊ матур шигырьләре җыр булып та башкарыла. Әйдәгез, «Бәйрәм бүген» дигән җырны җырлыйбыз.

Җыр: «Бәйрәм бүген»

 Су анасы керә. Дусларым, сез мине оныттыгыз бугай. Мин су анасы булам, Тукай әкиятеннән. Я кем белә икән бу әкиятне?Әкияттә кемнәр катнаша? Бу әкият нинди булырга өйрәтә?

-Молодцы балалар, ә хәзер уйнап алыйк.

Ял минуты «Су анасы» уены.

Балалар түгәрәккә басалар. Су анасы уртада. Ул күзләре бәйләнгән килеш түгәрәк уртасына утыра. Уйнаучылар түгәрәк буенча әйләнеп йөриләр:

Су анасы, су анасы,

Су анасын күр әле.

Каршыӊда кем басып тора-

Ялгышмыйча әйт әле.

Җыр ахырында балалар туктап калалар. Күзе бәйләнгән Су анасы урыныннан тора. Тәрбияче бармагы белән берәр уенчыга төртеп күрсәтә. Әлеге бала Су анасы янына килә. Су анасы капшап карап аныӊ кем икәнен әйтергә тиеш. Әгәр дөрес әйтсә, шул уенчыга җаза бирү (биетү)

Т. Әле укый белмәсәк тә,

“Туган тел”не җырлыйбыз.

Бу Тукай абый бүләге,

Иң гүзәл бер җыр, дибез.

Әкияләрен сөйләп, тыңлап,

Телләребез ачыла.

“Су анасы”, “Шүрәле”ләр –

Безнең дуслар барысы да.

Нинди таныш моңлы көй бу,

Тукай җыры “Туган тел”?

Истән бер дә чыкмый торган

Халык көе “Туган тел”.

(Экранда тавышсыз “Туган тел” мультфильмы бара)

 Бәйрәм “Туган тел” җырын башкарып тәмамлана.