Кама буйлап сэяхэт
план-конспект занятия по окружающему миру (подготовительная группа)

                         Мәкпәпкә әзерлек төркеме өчен  

 Белем бирү эшчәнлекнең барышы:

  Тәрбияче: Балалар,  мин сезне бүген сәяхәткә чыгырам. Ә нинди сәяхәт икәнен сез сөйләшүдән аңларсыз. Балалар, карагыз әле, бу нинди карта эленгән?

Балалар: Татарстан   картасы.

Тәрбияче: Без нинди Республикада яшибез?

Балалар: Без Татарстан Республикасында яшибез.

Тәрбияче: Татарстанда нинди елгалар бар?

 Балалар: Кама, Ык, Идел…

Тәрбияче: Әйдәгез әле, балалар, картадан үзебез яшәгән шәһәрне табыйк, матур итеп исемен әйтик.

Балалар: Без Тубән Камада  яшибез. Менә ул.

Тәрбияче: Ә безнең шәһәр нинди елга ярында урнашкан әле?

Балалар: Безнең шәһәр Чулман (Кама) елгасы ярында урнашкан (Кама исеменең тәрҗемәсен оныткан балалардан берничә кат кабатлатыла).  Ә сез безнең шәһәребез турында ниләр беләсез? Искә төшереп үтик.

Экранда фотосүрәт берәм-берәм чыга     һәм шәһәребезнең күренекле, үзенчәлекле урыннары турында сөйлиләр һәр бала.

 - Шәһәрнең яшеллеккә күмелгән матур урыны .( балалар сөйләме)

- Изге чишмә  рәсеме( балалар изге чишмә турында сөйләп үтәләр )

 Тәрбияче: Рәхмәт, балалар. Булдырдыгыз. Тукталган шәһәргә чәчәк элеп куябыз ( Картыга Ләлә чәчәге куела)

Тәрбияче: Бүген елга буйлап сәяхәткә барабыз.Елгада нәрсәләр белән йөзәләр.(балалар җавабы) Корабны йөртү өчен безгә капитан сайлап куярга кирәк булыр. Әйдәле, Азамат, син капитан булырсың. (Штурвал бирелә,урындыкларга барып утыралар,ясалып кароб куелган)  Кама  елгасы ул бик зур , тирән елга, аның бер ягынан икенче ягын күреп булмый. Ә менә минем кулымда нәрсә икән, балалар?

Балалар: Глобус. Җир шары.

Тәрбияче: Әйе, бу җир шарының кечкенә генә макеты – глобус дип атала. Аңарда нинди генә төсләр күрмибез. Ә менә бик тиз итеп әйләндереп җибәрсәк гел зәңгәр төс кенә күргән кебек булабыз. Чөнки анда сулар күп. Ә су – безнең зәңгәр төс белән чагылдырыла. Картада , глобуста сулар, елгалар, диңгезләр, океаннар шулай күрсәтелә

 Тәрбияче: Балалар, әйдәгез әле картадан Кама  елгасының агымы артыннан барып карыйк. Менә ул төньяктан-көньякка таба ага.(Слайд)  Камадан елгасы менә бу урында Татарстанның иң зур елгасы-Иделгә (балалардан әйттерү) кушыла. Менә ул нинди тирән һәм киң булып ага.      

  Тәрбияче: Балалар, без сезнең белән беренче тукталышка килеп тә җиттек. Монда тагын бер  шәһәр  үсеп чыккан. Бу урында нинди шәһәр урнашкан икән?(слайд)

    Тәрбияче: Бу иң борынгы шәһәрләрнең берсе. Элек-электән сәүдәгәрләр шәһәре буларак танылган.(шәһәрнең матур урыннары күрсәтелә)

Балалар: Бу Алабуга шәһәре.(Бала экранга карап сөйли).Алабугада күренекле рус рәссамы И.Шишкин туган һәм иҗат иткән. Алабуга урманнарының матурлыгын үзенең рәсемнәрендә чагылдырган. ( Картыга Ләлә чәчәге куела)

Тәрбияче: Әйдәгез, балалар, Кама буйлап сәяхәтебезне дәвам итик. Күзләрне йомыйк та чайкалып барыйк.

 Тәрбияче: Балалар, без сәяхәтнең иң озын, ерак тукталышына барырга чакырам. Шуңа күрә, яр буенда туктарга кирәк, әйдәгез безнең карабыбыз йөзә торсын, ә без уйнап алыйк .(музыка яңгырый)

Татар халык уены “Чума үрдәк, чума каз”. 

Тәрбияче: Юлыбызны дәвам итик. Балалар, без сезнең белән Каманың Иделгә кушылган урынына килеп җиткәнбез.  Ә бу шәһәргә  ничек йөзеп керербез икән?

Балалар:  Кама  елгасы буйлап.

Тәрбияче: Балалар, бу  шәһәр башкалардан ни өчен зурырак икән, ничек уйлыйсыз?

Балалар: Чөнки ул  баш шәһәр  шуңа зурырак һ.б. җаваплар.

Тәрбияче: Балалар, бу урында чынлап та безнең республикабызның иң зур, иң мөһим, баш шәһәре урнашкан.

Балалар: Ул Казан шәһәре.(матур урыннар күрсәтелгән рәсемнәр куела)

 Тәрбияче Казан шәһәре Идел елгасының ике як ярына урнашкан. Идел елгасы шәһәрнең эченнән агып уза. Әйдәгез сезнең белән Казан шәһәренә кунакка керик. Бу шәһәрнең матур, үзенчәлекле урыннарын карап китик.

 1. Шәһәрнең уртасында, нәкъ үзәгендә Казан Кремле. Аның манаралары шәһәрнең һәрбер җиреннән күренеп тора. Ул ак төстәге калын, таш стена белән әйләндереп алынган. Президент сарае да биредә.

2. Әнә Сөембикә манарасы. Ул җиде яруслы итеп кызыл кирпечтән салынган. Түбәсенә ярымай урнаштырылган. Ул хәзерге көндә әзерәк кыйшаеп, авышып тора. Ханбикә-Сөембикә урыс патшасына бирелергә теләмичә шуннан сикергән дигән риваять бар.

 3. Казанда аквапарк бар. Монда бассейннар, шуып төшә торган сулы таулар, лабиринтлар, торбалар, ясалма дулкыннар, һ.б.җайланмалар күп. Балалар өчен тәмле ризыкларга бай кафелары да бар. ( Картыга Ләлә чәчәге куела)

Тәрбияче: Әйдәгез балалар елга буйлап зур диңгезгә чыгабыз. Нинди икән соң ул диңгез суы?

Балалар: Тозлы, тирән, салкын, зур, киң.

Тәрбияче: Дөрес әйтәсез. Диңгез суын эчсәң ул тозлы, шуңа күрә ул сусауны басмый, аны эчмиләр. Ләкин бит тозлы суның файдасы да бар. Кем белә?

Балалар:: Аның белән тамак, теш авыртса чайкыйлар.

Тәрбияче: Диңгезләр бик зур, киң, тирән. Аларда зур кораблар йөк ташый, кешеләрне йөртә. Ә суда нәрсәләр яши?

Балалар:: Балыклар, акулалар, кит, кашалот, дельфин, су асты атлары, сигезаяклар, диңгез йолдызлары, ташбакалар.Телисезме, без дә сезнең белән балыклар булып алабыз? (Кулларны бергә кушып учлардан “балыклар” ясап, салмак кына яңгыраган музыка астында хәрәкәтләр ясыйбыз)

 Балыклар йөзәләр, чумалар,

Суны чәчерәтәләр.

Кушылалар, аерылалар,

Комга да качып алалар.

 Тәрбияче: Бик салкын булып китте, тоясызмы?Йөзә торгач ,  без океанга килеп җиткәнбез. (Ак җәймә белән капланган өстәлләр, анда боз тутырган савытлар, төрле төстәге бозлар) корабдан төшеп кардан барыйк әле.Әйдәгез, якынрак барабыз. Без туктаган утрау “Боз утравы” булды.   Менә бу савытта нәрсә бар икән һәм нәрсә дип атала.(балалар җавабы)Бозларны тотып карагыз әле, нәрсә сизәсез?

Балалар: Каты, салкын, юеш, эри, кулда су кала, шома, авыр.

Тәрбияче: Менә бу савыттагы бозларга карагыз әле  анданәрсә?

Балалар: Боз эчендә яфрак, чәчәк, калып туңган.

Тәрбияче:Димәк , боз үтәкүренмәле дә икән бит.  Әйдәгез суга төрле төсләр кушып , аны салкынга куеп катырсак, ул төрле төсләргә керәме икән?   (Балалар төсләрне кушып карыйлар)  (балалар җавабы) 

Тәрбияче: Балалар, безгә үзебезнең шәһәребезгә кайтырга да вакыт җиткән бит.  Икенче белеем җирү эшчәнлектә  дә без елга буйлап сәяхәтне дәвам итәрбез,башка шәһәрләргә тагын кунака килеп китәрбез. Балалар, без агымга каршы йөзеп кайтачакбыз. Шуңа күрә ишкәкләр белән ишеп кайтырбыз.(Балалар урындыкларында ишкәк ишкән хәрәкәтләр ясап “кайталар”.)

Тәрбияче: Менә үзебезнең шәһәргә   кайтып та җиттек. Балалар, сезгә сәяхәт ошадымы? Безнең юлда нинди шәһәрләр очрады? Казанның нинди матур урыннарын исегездә калдырдыгыз? Тагын сәяхәткә барачакбызмы?(Балалар саубуллашып чыгып китәләр.)