Конспект занятия "Кама елгасы буйлап сәяхәт"
план-конспект занятия по окружающему миру (старшая группа) на тему

Белем бирү эшчәнлегенең барышы:

Тәрбияче: Мин сезне бүген сәяхәткә чагырам. Ә нинди сәяхәт икәнен сез сөйләшүдән аңларсыз. Балалар, карагыз әле, бу нинди карта эленгән?

Балалар: Татарстан   картасы.

Тәрбияче: Без нинди Республикада яшибез?

Балалар: Без Татарстан Республикасында яшибез.

Тәрбияче: Татарстанда нинди елгалар бар?

Балалар: Кама, Ык, Идел…

Тәрбияче: Әйдәгез әле, балалар, картаданүзебез яшәгән шәһәрне табыйк, матур итеп исемен әйтик.

Балалар: Без Тубән Камада яшибез. Менә ул.

Тәрбияче: Ә безнең шәһәр нинди елга ярында урнашкан әле?

Балалар: Безнең шәһәр Чулман (Кама) елгасы ярында урнашкан (Кама исеменең тәрҗемәсен оныткан балалардан берничә кат кабатлатыла).  Ә сез безнең шәһәребез турында ниләр беләсез? Искә төшереп үтик.

Экранда фотосүрәт балалар берәм-берәм чыгалар һәм шәһәребезнең күренекле, үзенчәлекле урыннары турында сөйлиләр.

Тәрбияче: Рәхмәт, балалар. Булдырдыгыз. Тукталган шәһәргә чәчәк элеп куябыз ( Картага Ләлә чәчәге куела)

Тәрбияче:Бүген елга буйлап сәяхәткә барабыз.Елгада нәрсәләр белән йөзәләр.(балалар җавабы)Корабны йөртү өчен безгә капитан сайлап куярга кирәк булыр. Әйдәле, Азамат, син капитан булырсың. (Штурвал бирелә, балалар ясалган корабка урындыкларга барып утыралар) Кама  елгасы ул бик зур , тирән елга, аның бер ягынан икенче ягын күреп булмый. Ә менә минем кулымда нәрсә икән, балалар?

Балалар: Глобус. Җир шары.

Тәрбияче: Әйе, бу җир шарының кечкенә генә макеты – глобус дип атала. Аңарда нинди генә төсләр юк. Ә менә бик тиз итеп әйләндереп җибәрсәк гел зәңгәр төс кенә күргән кебек булабыз. Чөнки анда сулар күп. Ә су – безнең зәңгәр төс белән чагылдырыла. Картада , глобуста сулар, елгалар, диңгезләр, океаннар шулай күрсәтелә.

Тәрбияче: Балалар, әйдәгез әле картадан Кама  елгасының агымы артыннан барып карыйк. Менә ул төньяктан-көньякка таба ага.(Слайд) Кама елгасы менә бу урында Татарстанның иң зур елгасы-Иделгә (балалардан әйттерү) кушыла. Менә ул нинди тирән һәм киң булып ага.

Тәрбияче: Балалар, без сезнең белән беренче тукталышка килеп тә җиттек. Монда тагын бер  шәһәр  үсеп чыккан. Бу урында нинди шәһәр урнашкан икән?(слайдта Алабуга шәһәре)

Тәрбияче: Бу иң борынгы шәһәрләрнең берсе. Элек-электән сәүдәгәрләр шәһәре буларак танылган.(шәһәрнең матур урыннары күрсәтелә)

Балалар: Бу Алабуга шәһәре.(Бала экранга карап сөйли).Алабугада күренекле рус рәссамы И.Шишкин туган һәм иҗат иткән. Алабуга урманнарының матурлыгын үзенең рәсемнәрендә чагылдырган.(Картага Ләлә чәчәге куела)

Тәрбияче: Әйдәгез, балалар, Кама буйлап сәяхәтебезне дәвам итик. Күзләрне йомыйк та чайкалып барыйк.

Тәрбияче: Балалар, без сәяхәтнең иң озын, ерак тукталышына барырга чакырам. Шуңа күрә, яр буенда туктарга кирәк, әйдәгез безнең карабыбыз йөзә торсын, ә без уйнап алыйк.(музыка яңгырый)

Җырлы-биюлеуен “Чума үрдәк, чума каз”.

Тәрбияче: Юлыбызны дәвам итик. Балалар, без сезнең белән Каманың Иделгә кушылган урынына килеп җиткәнбез.  Ә бу шәһәргә ничек йөзепкерер без икән?

Балалар: Кама елгасы буйлап.

Тәрбияче: Балалар, бу шәһәр башкалардан ни өчен зурырак икән, ничек уйлыйсыз?

Балалар:Чөнки ул баш шәһәр,шуңа зурырак, һ.б. җаваплар.

Тәрбияче: Балалар, буурындачынлап та безнең республикабызның иң зур, иң мөһим, баш шәһәре урнашкан.

Балалар: Ул Казаншәһәре.(матурурыннаркүрсәтелгәнрәсемнәркуела)

Тәрбияче: Казан шәһәре Идел елгасының ике як ярына урнашкан. Идел елгасы шәһәрнең эченнән агып уза. Әйдәгез сезнең белән Казан шәһәренә кунакка керик. Бу шәһәрнең матур, үзенчәлекле урыннарын карап китик.

1. Шәһәрнең уртасында, нәкъ үзәгендә Казан Кремле. Аның манаралары шәһәрнең һәрбер җиреннән күренеп тора. Ул ак төстәге калын, таш стена белән әйләндереп алынган. Президент сарае да биредә.

2. Әнә Сөембикә манарасы. Ул җидеяруслыитепкызылкирпечтәнсалынган. Түбәсенәярымайурнаштырылган. Улхәзергекөндәәзерәккыйшаеп, авышып тора. Ханбикә Сөембикә урыс патшасына бирелергә теләмичә шуннан сикергән дигән риваять бар.

3.Казанда аквапарк бар. Мондабассейннар, шуыптөшәторгансулытаулар,лабиринтлар, торбалар, ясалмадулкыннар, һ.б.җайланмалар күп. Балаларөчентәмлеризыкларга бай кафелары да бар. ( КартагаЛәләчәчәгекуела)

Тәрбияче:Әйдәгезбалаларелгабуйлапзурдиңгезгәчыгабыз.Ниндиикәнсоңулдиңгезсуы?

Балалар:Тозлы, тирән, салкын, зур, киң.

Тәрбияче: Дөрес әйтәсез. Диңгезсуынэчсәңултозлы, шуңакүрәулсусауныбасмый, аныэчмиләр. Ләкин бит тозлысуныңфайдасы да бар. Кем белә?

Балалар:Аныңбеләнтамак, теш авыртсачайкыйлар.

Тәрбияче: Диңгезләрбикзур, киң, тирән. Алардазуркорабларйөкташый, кешеләрнейөртә. Ә суда нәрсәләр яши?

Балалар:Балыклар, акулалар, кит, кашалот, дельфин, су астыатлары, сигезаяклар, диңгезйолдызлары, ташбакалар.Телисезме, без дәсезнеңбеләнбалыкларбулыпалабыз? (Кулларныбергәкушыпучлардан “балыклар” ясап, салмаккынаяңгыраган музыка астындахәрәкәтләрясыйбыз)

Балыкларйөзәләр, чумалар,

Суны чәчерәтәләр.

Кушылалар, аерылалар,

Комга да качыпалалар.

Тәрбияче:Биксалкынбулыпкитте, тоясызмы?Йөзәторгач,  без океангакилепҗиткәнбез. (Ак җәймәбеләнкапланганөстәлләр, андабозтутыргансавытлар, төрлетөстәгебозлар) корабтан төшеп кардан барыйкәле.Әйдәгез, якынракбарабыз. Без туктаганутрау“Бозутравы” булды.  Менәбусавыттанәрсә бар икәнһәмнәрсәдипатала.(балалар җавабы)Бозларны тотып карагыз әле, нәрсә сизәсез?

Балалар:Боз - каты, салкын, юеш, эри, кулда су кала, шома, авыр.

Тәрбияче: Менә бу савыттагы бозларга карагыз әле, боз эчендәнәрсә бар?

Балалар:Боз эчендә яфрак, чәчәк. Алар бозның эчендә  калып туңганнар.

Тәрбияче:Димәк, боз үтәкүренмәле дә икән бит.Әгәрсуга төрле төсләр кушып, аны салкынга куеп катырсак, ул төрле төскә кереп, катырмы  икән? Әйдәгез әле без сезнең белән шуны эшләп карыйбыз.   (Балалар суга төрле төстәге гуашларны кушып, формаларга салаларһәм суыткычка куялар)

Тәрбияче:Ә менә бу боз кисәкләрен хәзер без эретеп карарбыз. Менә өстәлдә өч стаканга өч төрле су салынга. Берсендә – салкын су, икенчесендә – җылы су, өченчесендә - кайнар су. Хәзер мин өчесенәдә бер үк вакытта боз кисәкләре салам, ә сез игътибар белән карагыз, кайсы суга салынган боз беренчерәк эреп бетәр икән.

Балалар:Кайнар суга салынган боз беренче эреде. Аннары җылы судагы боз эреде, ә салкын судагы боз әле эреп бетмәде.

Тәрбияче:Бик дөрес балалар, безгә үзебезнең шәһәребезгә кайтырга да вакыт җиткән.  Икенче белем бирү эшчәнлегендә  дә без елга буйлап сәяхәтне дәвам итәрбез,башка шәһәрләргә кунака барырбыз. Балалар, без агымга каршы йөзеп кайтачакбыз. Шуңа күрә ишкәкләр белән ишеп кайтырбыз.(Балалар урындыкларында ишкәк ишкән хәрәкәтләр ясап “кайталар”.)

Тәрбияче: Менә үзебезнең шәһәргә кайтып та җиттек. Балалар, сезгә сәяхәт ошадымы? Безнең юлда нинди шәһәрләр очрады? Казанның нинди матур урыннарын исегездә калдырдыгыз? Боз утравында нинди ачышларга мавыктык? Тагын сәяхәткә барачакбызмы?

(Балалар саубуллашып чыгып китәләр.)

Кулланылган әдәбият:

1. З.М.Зарипова  “Туган телдә сөйләшәбез”– Казан: ФОЛИАНТ, 2012
2. К.В.Закирова “Балачак аланы” – Казан: РИЦ, 2011
3. Э.Р.Хөснуллина “Белем ачкычы” – Яр Чаллы, ӨПББИ, 2007