Непосредстенно-образовательная деятельность на тему "Зимующие птицы" с детьми старшей группы (на родном языке)
план-конспект занятия по окружающему миру (старшая группа)

«Хĕл каçма юлакан кайăксем»

Вĕренÿ ĕçĕ: Ачасем, айтăр-ха пурне те сывлăх сунар.

Сывă-и, ачасем? Хăнасем?

Воспитатель: Эпир пурте туслă, туслăх сăртне тăвар, (ачасем аллисене воспитатель алли çине хураççĕ), пăхăр-ха, мĕнле çирĕп те пысăк туслăх сăрчĕ пулса тăчĕ, эпир пурте пĕрле пулсан, пĕр-пĕрне итлесен, нимĕнле йывăрлăхран та хăрамастпăр, халĕ вара ĕсе тытăнар.

Ачасем: Хĕлле

Воспитатель: Тĕрĕс, хĕлле хуçаланать урамра, çырмасем пăрпа, уй-хирсем шурă юрпа витĕнчĕç, сивĕ пите чĕпĕтет. (телефон шăнкăртатать: Ало, …сывах-ха…юрать,). Ачасем, пурте пукансем çине ларăр-ха; пирĕн пата инçетри кăнтăртан, Африкăран электронлă çыру килнĕ, уçса пăхар-и, мĕн çыраççĕ-ши аякри туссем?

Вулать: «Сывă-и, ачасем? Сирĕн пата ăшă енчен, Африкăран ачасем çираççĕ; пирен патра халĕ çулла, чечексем çуралаççĕ, хурт-кăпшанкăсем тĕрлĕ лĕпĕшсем веçсе çÿреççĕ, хурт-кăпшанкăсем питĕ илемлĕ юрăсем шăрантараççĕ.

Пирен патра нихăçан та хĕлле пулмасть, çавăнпа та эпир сирĕн патри кайăсем хĕлле мĕнле пурăнаççĕ-ши.ю выçса, шăнса вилеççĕ-ши тетпĕр? Пире питĕ интереслĕ, тавтапуç, сывă юлăр!»

Воспитатель: Ачасем, Африкăра пурăнкана ачасене хĕллехи кайăксем çинчен мĕнле каласа памалла-ши? Африка питĕ инçетре вырнаçна вĕт-ха.

Ачасем: Эл почтăпа çырса яратпăр, шăнкăравласа каласа паратпăр, çыру çыратпăр, скайппа калаçатпăр.

Воспитатель: Апла пулсан, ноутбукпа усă курса Африкăра пурăнас ачасене пирĕн патра хĕл каçакан кайăксем çинчен каласа паратпăр.

Сивĕсем пуçланиччен, кĕркунне вĕçĕнче, кайăксемнчен ытларахăшĕ ăшă енне, кăнтăра, вĕçсе каяççĕ, анчах та пирĕн патра сивĕрен те хăрман кайăксем юлаççĕ. Мĕнле кайăксем теççĕ-ха вĕсене?

Ачасем: Хĕл каçма юлакан кайăксем.

Воспитатель: Хĕл каçма юлакан  мĕнле кайăксене пĕлетĕр-ха эсир?

Ачасем: Улатакка, уйăп, çерçи, салакайăк, кăвакарчăн, чакак, чана, ула курак.

Воспитатель: Хел кунĕсем пирĕн патра сивĕ пулсан та, вĕсем сивĕрен хăраççĕ-и?

Ачасем: Хăраççĕ.

Воспитатель: Ачасем, хĕл каçма юлакан кайăсене пăхса тухар-ха:

Мĕнле кайăк-ши ку, Артĕм?

Артем: а) Çерçи. Вăл вăр-вар, сиккелесе çÿреме юратать, хĕлле ытларах ялта пурăнать, кĕрпе те, сĕлĕ, сало çиме юратать, кушакран хăрать.

б) Кăсăя. Унăн пуçĕпе çунатттисем хура тĕслĕ, пит çăмартисем шурă, хырăмĕ сара-симĕс, хĕлле пилеш, палан, аш, сало çиме юратать, чăрăш, хыр ĕкелĕсен вăррисене те тиркемест.

в) Кăвакарчăн. Вăл кил таврашĕнче пурăнма юратать, чăхсемпе пĕрле тыра та çиет, куçĕ питĕ лайăх курать.

г) Уйăп. Вăл пĕрремĕш юр çусан вĕçсе килет, пилеш, палан çырлисене юратать, уйăп хырăмĕ хĕрлĕ, çурăмĕ кăвакрах, пуçĕпе çунаттисем хура, уйăп çерçирен кăшт çеç пысăк.

д) Улатакка. Вăл питĕ илемлĕ, унăн тĕкĕсем хура та, симĕс те, хĕрлĕ те, ула-чăлп та пулаççĕ, улатакка йывăçсен хуппи айĕнчи хурт-кăпшанкăсене тупса çиет, ăна вăрман тухтăрĕ теççĕ.

е) Ула курак, чана. Вăл шурă-хура теслĕ, уйри шăшисене те, нăрăсене, ăмансене, тырă пĕрчие, пахча-çимĕçе те çиет, апат юлашкисене те тиркемест, тата çутă япаласене: шăрçасене, çĕрĕсене вăрлама юратать, вĕсене йывăç çинчи йăвине кайса хурать.

ё) Чакак. Хура тĕслĕ, хырăме те, çунатти вĕçĕ те шурă пулать, ялан чаклатса çÿрет, вăрманта та, ялта та пурăнать.

Воспитатель: Маттур, ачасем, халĕ кăштах канса илер-ха

Физминутка: Кайăксем лараççĕ йăвара

Пăхаççĕ унталла та кунталла.

Уçăлма тухасшăн-çке вĕсем

Вĕл-вĕл-вĕл вĕçесшĕн-çке вĕсем.

Д/и «Собери птицу» Ачасем, сĕткл патне килĕр-ха, çак пайсенчен кайăк пуçтармалла, кайăкăн ятне пĕлмелле. (1-çерси; 2-кăсăя)

Д/и «Что за птица» кунта вара темĕнле кайă пытаннă? Мĕнле кайăк-ши вăл? Юр хыçĕнче аван курăнать. (Çерç, уйăп, кăвакарчăн).

Маттур, ачасем, тупмалли юмах та парса пăхам-ха сире: Эп таккатăп цывăçа

Хурт-кăпшанкă шырама. (улатака). Ну, маттур эсир, ачасем, хĕл каçма юлнă кайăксем сивĕрен хăраççĕ-и? (пукансем çине лараççĕ)

Воспитатель: Терĕс, вĕсем сивĕ çанталăкра та йывăç хуппи айĕнчи хурт-кăпшанкана, чăрăшпа хыр йĕкелĕн вăррине, паланпа пилеш çырмине тупса çиеççĕ, анчах та питĕ сивĕ, куç курми алхасакан çил тăманра, вăйлă юр çунă чухне шăнса вилме те пултараççĕ, вĕсем пирĕн патра лайăх хĕл каçчăр тесен мĕн тумалла-ши, мĕнле пулăшмалла-ши кайăксене?

Ачасем: Кормушкăсем çаемалла.

Воспитатель: Тĕрĕс, кайăсем валли садра та, килкартинче те, участокра та, вăрманта та кормушкăсем çакмалла, анчах унта мĕн хурса памалла?

Ачасем: Çăкăр тĕпрпенчĕкĕ, çемçĕк, тырă, кĕрпе, тата ытти те.

Воспитатель: Кайăксем вара пире тав туса хăйсен хитре юррисемпе савăнтарĕç, çу кунĕсенче тĕрлĕ сăтăрçасене; хурт-кăпшанкăсене тытса уй-хирсене.ю пахчасене тасатĕç.

Ачасем, эпир мĕн çинчен калаçрăмăр-ха паян? Африкăра пурăнакан ачасене хĕл каçма юлакан кайăксем çинчен калаçни килĕшре-ши? Вĕсем патне ÿкерчĕксене те, çыру та çырса ярăпăр.