Конспект открытого занятия по ознакомлению c окружающей средой в средней группе "Хаар ханна барда"
план-конспект занятия по окружающему миру (старшая группа) по теме

№

Дьайымал этаптара

Дьайымал хамыыта

Иитээччи хамсаныыта

О5олор хамсаныылара

1.

Киирии

– Утуо кунунэн о5олоор!

–  Мин I- кы Хомустаах о5о саадыттан иитээччи, Вероника Андреевна эьигини кытта билсиьэ, оонньуу кэллим.

(дорооболоьобун, о5олорго мичээрдиибин).

– О5олоор, эьиги детсадкытыгар киирэн иьэн, туох эрэ тыаьын иьиттим дии?

(слайда5а – Таммах тыаьа иьиллэр).

– Утуо кунунэн!

2.

Сурун чааьа

– Саамай соп, чыычаах ыллыыр, Таммах туьэр тыаьа иьиллэр.

– Онтон Таммах диэн тугуй?

– Саамай соп, Сосулька –  сахалыы Муус чопчу диэн буолар.

– «Муус чопчу» диэн бары бииргэ хатылаатыбыт эрэ..

(тэннэ санарсабын).

– Муус чопчу хантан уескууруй?

– Саамай сепке этэ5ит

(муус чопчуну слайд5а кердеруу).

– О5олоор, кырыыьа хаара ууллан Муус чопчу буолар. Кунус кун куускэ тыкта5ына Муус чопчу ирэр, онтон таммах таммалыыр.

(слайда5а Кун костор)

– О5олоор, корун эрэ, бу Муус чопчуну эьиэхэ кордоро а5аллым. Бары тутан корун эрэ… хайда5ый о5олор Муус чопчу? ……….

(муус чопчу кордоробун).

– Соп, Муус чопчу кытаанах, уьуктаах, тымныы.

– Илиигитин салфетка5а соттун, о5олор.

Айахпытыгар угабыт дуо Муус чопчуну? То5о?

– Саамай соп, Муус чопчуну айаххытыгар укпат буолун куомэйгит ыалдьыа.

 (муус чопчу анныгар турар о5олору слайд5а кердеруу).

– О5олор, ол иьин Муус чопчу анныгар турбат буолун, тостон урдугутугэр туьуон син.

О5олор эппиэттэрэ – Чыычаах ыллыыр, Таммах тыаьа………

О5олор эппиэттэрэ ………сосулька, (муус чопчу).

Муус чопчу диэн хатылыыллар

(кырыыьаттан….хаар ууллан)

О5олор муус чопчу слайд короллор.

О5олор эппиэттэрэ …… кытаанах, уьуктаах, тымныы, инчэ5эй.

Илиилэрин салфетка5а соттоллор.

Чинчийии

(Уруйэ тыаьа музыка (фон) тыаьыыр)

–  О5олоор, бол5ойон истин эрэ, туох тыаьыырый?

 (уруйэ устара слайд5а кестер)

– Куммут куускэ тыган хаары уулларан уруйэ буолан устар тыаьа иьиллэр дии. Онтон эьиги хаар хайдах уруйэ буолан устарын билэ5ит дуо? Билиэххитин ба5ара5ыт?

– Кэлин манна, мин билигин, Хаар уллан уруйэ буолан суурэрин кордоруом.

(подноска сытар хаары кордоробун)

– О5олоор, бу хаары корун эрэ. Хаарбыт хайдах дьуьуннээ5ий? Тутан кордубут. Хайда5ый?

(о5олор ытыстарыгар хаары ууллараллар).

– Кыра со5ус хаары ытыспытыгар хам тутуо5ун эрэ, хайдах буолла хаарбыт?

– То5о ууллунна? Ким билэр? Саамай соп, ытыспыт сылааьыттан.

– О5олор, кыьын халын хаар тустэ5инэ, саас элбэх уулаах буолар эбит. Сайын от, куьун сир аьа дэлэй буола уунэр эбит.

(Уруйэ суурэр оонньууругар хаарга сылаас уу кутабыт)

– О5олор, хаары ылан бу манна икки оттугэр уурабыт. Куммут тыгара кууьурэн  хаарбыт  ууллан,  уруйэчээн буолан  сууругурэн эрэр. Ол сууругурэн кини чалбах буолар.

– О5олоор хаарбыт, ууллан туох буолла? Маладьыастар – чалбах. Хатылыа5ын эрэ ЧАЛБАХ. Чалба5ы тэпсэбит дуо?

О5олор бол5ойон истэллэр, эппиэттииллэр .. уу

О5олор эппиэттэрэ……

О5олор эппиэттэрэ…….

Ууллунна.

Ытыспыт сылааьыттан

О5олор Уруйэ хайдах устарын чинчийэн короллор.

О5олор эппиэттэрэ ……. Чалбах. Бары бииргэ чалбах диэн тылы хатылыыллар

О5олор эппиэттэр…….чалба5ы тэбистэхпитинэ танаспыт сытыйар, саппыкыбытыгар уу киирэр.

Хамсаныылаах оонньуу «Уруйэ»

– О5олоор ол иьин чалба5ы тумнан ааьыахтаахпыт. Бары турдубут. Билигин чалба5ы тумнуохпут. «Уой» диэтэхпинэ тоттору – таары  ыстанаарын.

Уруйэ тэнийдэ Уой!

Чурулуу уьунна Уой!

Хаар ууллан халыйда Уой!

Чалбах бе5е буолла Уой!

– Хайа о5олор, ким эмит танаьа сытыйда дуо?

Чалба5ы бары тумуннубут.

О5олор суурук устун ыстаналыы оонньууллар

О5олор эппиэттэрэ суох

Бииргэ улэлээьин:

«Ньургуьун»

– О5олоор, бары чалба5ы тумнан тыа са5атыгар тиийэн кэллибит. Манна билигин да хаар сытар эбит дии.

(подноска сытар хаары кордоробун)

(слайда5а тыа са5ата костор)

(остуолга тыа хартыыната уруьуйдаммыт ватман сытар)

– О5олоор, ханна кэллибит?

(хартыынаны кердеребун)

– Тыабыт ессе да хаарынан буруллэн сытар эбит дии. Дьыл ханнык кэмэ уруьуйдаммытый?

– Оо, о5олор эьиги теттеру кыьын буолан хаалыан ба5ара5ыт дуо?

– Дьыл ханнык кэмин ба5ара5ыт?

– Онтон бу хартыынабыт боростуой буолбатах, кистэлэннээх хартыына эбит. Эьиги ол кистэлэни арыйыаххытын, таайыаххытын ба5ара5ыт дуо?

Чэ, оччо5о бары бол5ойон миигин иьиттибит эрэ.

– Остуолга тогуруччу туран, хартыынабытын бол5ойон керуеххэйин.

– Саас туохпут куускэ тыгарый?

–  Саамай сеп куммут тиийбэт, куммутун тугунан оноруохпутун себуй? Хайдах еннее5уй куммут?

(2-3 ба5алаах о5онон куну онотторон са5алыыбын, быьаарабын)

(куну уонна сарданаларын сабынан сыьыаралларын кордоробун)

– Дьэ куммут куускэ тыган хаары уулларбыт.

– Хаар ууллунна5ына туох тахсарый?

– Чэ, эрэ бу киистэлэри ылан (о5олор аатттарын ааттаан) биьиги оту таьаарыа5ын.

(хартыынаны гуашь кыраасканнан кырааскалыыллар)

(Хартыына5а ньургуьуннар тахсан кэлбиттэриттэн керэн соьуйабын)

– Хайа, о5олоор керун эрэ туох тахсан кэллэ биьиэхэ?

–  Саамай соп ньургуьун, Онтон ньургуьун хаьан тыллар эбитий?

–  Сааспыт буолла дии. Саас кэлбититтэн уердугут дуо?

Тыа5а

О5олор- кыьын

Суох.

Саас, сайын…

О5олор эппиэттэрэ – Ба5арабыт

Кун

 – Саьархай, аранас

О5олор эрдэ кырыллыбыт сап бытар5айдарын куннэ сыьыараллар

От, буор…

(чумэчиннэн уруьуйдаммыт хартыынаны гуашь красканнан кырааскалыыллар куну уонна сарданаларын сабынан сыьыараллар)

О5олор эппиэттэрэ – Ньургуьун сибэкки

О5олор эппиэттэрэ – саас.

О5олор эппиэттэрэ ……

Соьуччу тугэн

(сюрпризный момент)

(подноска сытар хаары кордоробун, хаар быыьыгар Ньургуьун сибэкки баар)

– О5олоор корун эрэ, хаарбыт Кун куускэ тыган ууллубут  дии. Хаар уулунна да аан бастаан Ньургуьун сибэкки тыллар. Кини тымныыттан куттаммат олус хорсун, сибэкки эбит.

(слайд коро – коро Ньургуьун туьунан кэпсэтэбит).

О5олор хаар анныттан тахсыбыт Ньургуьуннары короллор

Тумук

– О5олор биьиги бугун тугу кэпсэттибит?

(о5олор эппиэттэриттэн тумук оноробун)

– Куммут кускэ тыкта5ына уоьээ кырыыьаттан туох туьэр эбитий? Хаар ууллубутугар туох устубутуй? Саас маннай хаар анныттан тахсар сибэкки аата туох диэний? О5олоор, оонньуубутугар, эьиги оссо тугу киллэриэ этигитий?

– О5олоор, бугун эьиги мин дьарыкпар кохтоохтук кыттыбыккытыгар махтанабын. Доруобай, элбэх до5ордоох буола улаатаргытыгар ба5арабын.

– Керсуеххэ диэри!!!!

О5олор эппиэттэрэ …… саас, хаар, таммах, ньургуьун

–  Керсуеххэ диэри!