Конспект занятия "Барагхан - моя малая Родина" ( "Бархан- минии тоонто")
план-конспект занятия (старшая группа)

Задачи:

Продолжать расширять знания о родном крае. Называть и показывать на карте свою страну, республику, село. Познакомить с историей возникновения села (познание).Познакомить с понятием малая Родина-тоонто нютаг.

Учить конструировать модель «Малая Родина на планете Земля» (познание).

Развивать творческое воображение, речь (коммуникация).

Формировать признание своей причастности к судьбе Родины, уважение к истории своего Отечества (социализация).

Воспитывать патриотические чувства к своей малой Родине, гордость за свое село, любовь к месту, где живешь, её природе, обычаям (социализация).

Ход занятия.

Хумуужэлэгшэ: Сайн байна, ухибууд! Муноодэр бидэ тоонто  нютаг гээшэмнай  юун бэ гэжэ хоорэлдэхэбди. Эгээ тyруун хэлэгты даа- таанад айлшадта дуратай гууд?

Айлшадай ерэхэдэ гое гуу?

Ухибуудэй харюу: Дуратайбди

Хумуужэлэгшэ: Муноодэрэймнай хайндэртэ олон айлшад манда ерэхэн байна, бултадаа бодожо  айлшадаа мэндэшэлэе. Сайн байна! Ухибууд хуугты даа.Бидэ ушоо нэгэ айлша хулеэнэбди,альгаа халуунаар ташажа угтая.

Звучит песня Будамшуу.Заходит Будамшуу,танцует .

Будамшуу: Амар мэндэ-э, ухибууд! Амар мэндэ, хундэтэ айлшад! Таанад намайе танинагууд? Зуб даа, биитнай омог дорюун, хаа яанагуй аяншалдаг  хухюун Будамшуу гээшэб! Айлшалхадаа хунууд бэлэг асаржа ерэдэг,

Бишье хоо Хон гартай ерээгуйб. Энэ хобто соогоо бухы дэлхэй багтаагаад асарааб.

Хумуужэлэгшэ: Яагаа  Хонин юумэ хэлэнэбши? Хайшан гэжэ энээхэн хобто соошни олон  мурэнууд, город тосхонууд, хада ууланууд багтаха юм? Ши тоомоо таража байгаа еhотойш!

Будамшуу:Угы, би унэхоороо хэлэнэб. Энэмни шэдитэ хобто. Минии таабари таагыт даа-энэ хобто соомни юун бэ?Хайшан гэжэ эдэ бугэдэниие би энээхэн хобто соогоо багтаагаабиб? Энэмни шэдитэ хобто гэжэ hанана гуут?

Ухибуудэй харюу:

Хумуужэлэгшэ: Минии таахада  болохо гyy? Эндэшни глобус байна еhотой.

Будамшуу: Зуб даа, зуб! Унэхоороошье эндэмни глобус байна ха юм. Глобус гээшэмнай бумбэрсэг дэлхэйн заахан модель болоно. Харагты даа, ухибууд-глобус дээрэ бухы дэлхэй дээрэхи юумэн зураатай.Тиигээд би ушоо

 бэлэгуудые таанадтаа асарааб. Энэ томо тухэреэлжэнуудые

багшадатнай бэлэглэнэб, таанадтаа баhал барюулхамни.

Хумуужэлэгшэ: hайн даа, Будамшуу! Теэд

Энэ гое тухэреэлжэнуудээр юу хэхэбди?

Будамшуу: Би таанадые  нэгэ даабари дуургэжэ шадаха гуу гэжэ туршахамни.

 Хумуужэлэгшэ: Юун гэжэ hананабта ухибууд, шадахагуубди?

Будамшуу:Тиигээ болобол, намда хэлэжэ угыт:           Бидэ замбуулинай ямар планета дээрэ  ажаhуудагабди? hара дээрэ гу? Марс дээрэ гу? Венера дээрэ гуу?

Ухибуудэй харюу: Земля

Хумуужэлэгшэ: Зуб, бидэ бумбэрсэг дэлхэй дээрэ ажаhуудагабди.

ПОКАЗ СЛАЙДА ЗЕМЛЯ

Будамшуу: Бумбэрсэг дэлхэй дээрэмнай яагаа олон гурэнууд бэ! Бидэ ямар гурэндэ  ажаhуудагабди, хэн мэдэхэб? Америкада гу? Испанида гу? Англида гу?

Ухибуудэй харюу: Россида

Хумуужэлэгшэ: Зуб,  Росси гурэн- манай Эхэ орон болоно. Энэ карта харая. Энэ Росси гурэнэй карта.

ПОКАЗ СЛАЙДА КАРТА РОССИИ

Россимнай  агууехэ, шанга,баян гурэн. Бидэ улаан эгээ ехэ тухэреэлжээр Росси гурэноо тэмдэглэе.

ДЕТИ ВЫПОЛНЯЮТ ЗАДАНИЕ.

Будамшуу: Россидамнай хэды олон республиканууд,областьнууд байна гээшэб! Бидэ ямар республикада ажаhууна гээшэбди? Калмыкида гуу? Якутида гуу? Тувада гу? Татарстанда гуу?

Ухибуудэй харюу: республика Бурятия

Хумуужэлэгшэ: Зуб! Бидэ Буряад орондо ажаhуунабди.

ПОКАЗ СЛАЙДА КАРТА БУРЯТИИ

Буряад ороноо шара тухэреэлжээр тэмдэглээд, Росси гурэнээ              тэмдэглэhэн улаан тухэреэлжэ дээрэ табия.

Будамшуу: ургэн Буряад орондомнай эбтэй эетэйгээр олон яhатад ажаhуудаг: татарнууд, ородууд,хамнигад, буряадууд. Хэн хэлэхэб бидэ ямар яhатамди?

Ухибуудэй харюу: буряадууд

Будамшуу: Зуб даа-бидэ буряадуудабди. Буряад орондомнай яагаа олон аймагууд-районууд бэ! Зай, ухибууд хэлэгты даа  ямар аймагта таанад  ажаhуудаг юмта! Хэжэнгын аймагта гу? Яруунын гуу?Тунхэнэй гуу?

Ухибуудэй харюу: Хурамхаанай аймаг.

Хумуужэлэгшэ: Зуб! Бидэ  Хурумхаанай аймагта ажаhуунабди.Зай, ухибууд Хурамхаан аймагаа ямар тухэреэлжээр тэмдэглэхэбди?

Ухибуудэй харюу: хухэ

Хумуужэлэгшэ: Зуб, бэрхэнууд!

Будамшуу: Хурамхан аймагта яагаа олон тосхонууд,нютагууд гээшэб!

Таанад ямар  нютагта ажаhуудагабта? Аллада гу? Сахалида гуу? Элhэндэ гуу? Хонхинодо гуу?

Ухибуудэй харюу: Барханда

Хумуужэлэгшэ:Зуб даа! Бархан нютагаа ямар тухэреэлжээр тэмдэглэхэбди?

Ухибуудэй харюу: ногоон.

Хумуужэлэгшэ:Тиимэ,ногоон, эгээ заахан тухэреэлжэ-Бархан нютагнай.

Будамшуу: Муноо дахин дабарияа  дабтая. Эгээ ехэ         улаан тухэреэлжэ юу тэмдэглэнэ бэ? Шарань?

Хухэнь? Ногоониинь?

Хумуужэлэгшэ:Зуб даа, яhала hайнаар хадуужа абаhан байнат.

Ногоон тухэреэлжэ манай тоонто Бархан нютагыемнай тэмдэглэнэ. Тоонто гээшэмнай юум бэ? Тоонто  бидэнэй  турэhэн, эхэ эсэгымнай, турэлхидэймнай ажаhуудаг газар болоно.Дабтая-тоонто нютаг.

Будамшуу: Бэрхэ ухибууд байнат! Минии даабари дуургэжэ шадабат! Тиигээд, муноо гар, хулынгоо шалаа гаргажа нэгэ заа наадахамнай гуу?

ФИЗМИНУТКА:

 Бархан нютагнай баян даа

Ундэр хада уулатай

Удхэн ой тайгадамнай

Хуша, нарhан, хасууринууд.

Баабгай, буга, булганууд

Ургэн гунзэгы мурэн, нууртануудтань

Сордон, хоолэнти, сазан бии.

Сагаан нуурай захада

Хун шубуун, нугаhан, тохорюунууд.

Бархан  ундэр нютагнай  хододоол

hалбарыш,сэсэглыш!

ПОКАЗ  ПРЕЗЕНТАЦИИ ТООНТОМНИ 1 слайд.

Хумуужуулэгшэ:

 Манай тоонто Бархан нютагнай хоер хадын хоорондо тубхинэнхэй.

Урда таладамнай  Икаадай хаданууд-Икатский хребет, олон гэгшын уха голнууд, гунзэгы нуурнууд.2 слайд

Хойдо таладамнай-Баргажанай хаданууд-Баргузинский хребет? Ан гуроохоор, алирха жэмэсээр баян удхэн ой тайга 3 слайд

Баргажанай  хадануудай эгээ         ундэр мундаргань юун       гэжэ нэрэтэйб? хэн мэдэхэб? Бархан-уула. 4 слайд

Юун дэрэhээ иимэ нэрэтэй болооб  гэжэ  таанад  мэдэхэ дурантанай хурэнэ гуу? Би таанадтаа  домог хоороод угэhуу. Урдын урда манай нютагта аймшагтай шанга, ехэ хусэтэй,шэнээтэй Бархан гэжэ нэрэтэй хубуун бии байхан юм.5 слайд.

Нэгэтэ тэрэмнай холын нютагта олон тамиршадаар шэнээ хусэеэ туршахаяа бухэ барилдаанай мурысоондэ Ошохон байгаа.6 слайд

Тэрэ мурысоондэ   монголнуудай эгээ шанга,эгээ тамиртай ,томо ехэ

бэетэй  барилдаашантай  Бархан барилдаба.7 слайд

Хоер удэр соо барилдаад, Бархан тэрэниие буляад, наашаа, оорынгоо нютаг ерэбэ.8 слайд

Харин монголнууд, эгээ тамиртай бухэ барилдашыемнай  булижа  шадаа гэжэ ехээр cухалдаад, Барханай хойнохоо  тэрэниие дабтаад  алагты гэжэ 1000 сэрэгшэдые эльгээбэ. 9 слайд

Бархан нютагаа ерээд хадын оройдо гаража томо шулуун хабсагайнуудые монголнууд дээрэ шэдэбэ. Хахад сэрэгшэдынь шулуунууд доро орожо хосорбо, нугоо зариманиинь айгаад гэртээ бусаба. Бархан эгээ ундэр хабсагай дээрэ  улоод  хада уулын эжэн болоhон юм.,. Тэрэ урдын сагhаа хойшо муноо болотор орон нютагаа харуулжа, адуулжа байдаг. Бидэ Бархан баабай гэжэ хэлэдэгэбди. Бархан баабайдаа булта мургэдэгэбди,шутэдэгбди. 10 слайд

Бархан ундэр ууламнай буряад зондоо хундэтэй 11 слайд

Уулээр зэргэлээд байдалтай ургэлжэ Барханай байсанууд12 слайд

Бархан нютагнай хододоо эндэ байгаа гуй юм. Урдын сагта эндэмнай мойhоор бурхоогдэhэн тала байгаа. 13 слайд

Нэгэтэ аяншалжа ябаhан зон ямар гое газар гээшэб  гэжэ hайхашаагаад эндэ гэрнуудые барижа ажаhуудаг болобо. 14 слайд

 Гэрнуудэйнь урда талада, загаhаар баян нуур байhан юм. Тэрэ нуур гэрнуудтэнь ехэ    ойро-харагдаха  хоорондо hэн.Тиимэ дээрэhээ Хараньхоор-(Саранхор ) гэжэ нуртаа нэрэ угэхэн юм. Манай  нютагнай урдын сагта баХа Харанхоор гэжэ нэрэтэй  hэн. Муноо Бархан нютаг гэдэгэбди. Барханаймнай урда тээ байдаг нуур  Харааньхоор гэжэ нэрэтэй зангаараа улоо. 15 слайд

Хумуужуулэгшэ:

Ухибууд,  урдын сагта Бархан нютагаархимнай ямар ажабайдалтай байгааб: ямар хубсаhа хонор умдэдэг, ямар зэбсэг багажа хэрэглэдэг , ямар гэрнууд соо байhыень  таанад мэдэхэ гууд?

Ухибуудэй харюу:

Хумуужуулэгшэ: Урданай ажабайдал тухай мэдэхэ, хараха  дурантанай хурэнэ гуу? Бидэ тиигэжэ шадаха гуубди? Зай, бу гомдогты би таанадтаа нэгэ нюуса нээхэмни. Барханаймнай hургуулиин захада hонирхолтой байшан бии.Тэрэ байшан соо урдын урда сагай зуйлнуудые  суглуулhан, гамаар хадаглаад хун зониие hонирхуулжа, нютагайнгаа  туухын холо ойрые холбоhон шэдитэ хун би юм.Энэ хумнай Бархан нютагаймнай эгээ хундэтэй зоной нэгэниинь, Барханай нютаг шэнжэлгын музейн директор Чимитцыренов Цыренжап Ширеторович болоно. Урия!

 Выступление Ц.Ш.Чимитцыренова

Продолжение занятия экскурсия в Барагханский музей.