“Калачкайның юл маҗаралары”
план-конспект занятия по окружающему миру (старшая группа) на тему

              “Калачкайның юл маҗаралары”

    Мәктәпкәчә өлкән яшьтәге балалар өчен шөгыль конспекты

                                           1 нче категорияле тәрбиячеләр:

                                            Шириязданова Р.М.

Максат:  балаларның урамда үз-үзләрен тоту күнек -мәләрен, җәмәгать транспортында әдәплелек кагыйдәләрен куллануларын ныгыту. Уй-фикерләү сәләт ләрен үстерү;  сәнгатьле сөйләм, җыр күнекмәләрен камилләштерү. Бала- ларда кызыксынучанлык, ярдәм итү теләге тәрбияләү.

 Материал:  руль ; аю, бүре, төлке, куян костюмнары; агачлар; чәчәкле алан; юл билгеләре; тукымадан “юл”; җәяүле юлы; рәсемнәр.

  Алдан эшләнгән эш:  куркынычсызлык турында әңгәмә үткәрү, шигырьләр ятлау, җырлар өйрәнү.

 Сүзлек өстендә эш:  тукталыш, транспорт, җир асты,  җир өсте.

Залның бер ягында урман, чәчәкле алан, арткы өлешендә тукталыш һәм автобус күренеше. Балалар залга керәләр.

  Тәрбияче: Балалар, сез сәяхәт итәргә яратасызмы?

   Балалар: Әйе.

  Тәрбияче: Нәрсә белән сәяхәт итәргә була?

   Балалар: Поезд, самолёт,параход, автобус белән.

   Бала: шигырь Р.Миңнуллин “ Минем таныш автобусым”.

   Тәрбияче: Әйдәгез, бүгенге сәяхәткә мин сезне автобус белән барырга чакырам. Менә тукталышта ул безне көтеп то- ра, әкрен генә кереп утырыйк. Балалар, ә сез транспортта әдәплелек кагыйдәләрен беләсезме?

   Балалар: Әйе, кычкырып сөйләшергә ярамый;

                    Өлкән кешеләргә, нәни бала күтәргән кешеләргә урын бирергә;

                    Бер урыннан икенче урынга күчеп йөрмәскә;

                     Кондуктордан билет алырга.

   Тәрбияче: Дөрес. Мин барыгызга да билетлар алып, үзем нең сумкага куйдым. Юлыбыз озын, озак, шуңа күңеллерәк булсын өчен җырлап барыйк, балалар.

                               Җыр: “По улице”

     (автобус туктый, балалар аланга киләләр).

  Тәрбияче: Карагыз әле нинди матур агачлар, хуш исле төрле – төрле чәчәкләр.

   (Кошлар тавышы, тыныч көй яңгырый, балалар аланга утыралар. Куян елап керә.)

   Тәрбияче: Нәрсә булды сиңа куянкай, нигә елыйсың?

   Куян: Тубым ярылды, дүрт тәгәрмәчле бер нәрсә таптады-ы-ы-ы. (елый)

   Тәрбияче: “ дүрт тәгәрмәчле нәрсә”  нәрсә икән ул, бала лар?

   Балалар: Машина.

   Тәрбияче: Ә ничек ул синең тубыңны таптады? Син бәлки машина юлында уйнагансыңдыр?

   Куян: Әйе, юлда уйнарга рәхәт бит: тигез дә, киң дә. Тик машиналар гына комачаулый.

   Тәрбияче: Куянкай, син юлда уйнама, машиналар үзеңне дә таптап китәргә мөмкин. Юл уен өчен түгел ул. Кая юл тота- сың, исемең ничек?

   Куян: Мин шушы урманда яшим. Әнием мине ачуланды да, мин аңардан качтым. Ә исемем – Тиктормас!!!

   Тәрбияче: Эх, Тииктормас! Син бер дә дөрес эшләмәгән- сең. Менә хәзер әниең борчылыр инде. Башка болай эшләмә!

   Куян: Ярар – ярар.Мин бәләкәй вакыттан ук шофёр була- сым килә. Шуңа тырышып бер җыр өйрәнгән идем, сезгә дә җырлап күрсәтим әле.

                     Җыр “Шофёр буласым килә”

    Тәрбияче: Куян җырлап йөргәндә каршысына Аккалач ки- леп чыккан.     (Калач керә)

    Куян (калачны тотып алып): Син кем?

    Калач: Мин – Аккалач, йомры калач!!! Миңа саескан – Озынкойрык шәһәрдә юл кагыйдәләре турында белем мәктә- бе бар дигән иде. Шунда тәгәрәп бара идем....

      Куян: Ә нишләп машиналар юлыннан тәгәрисең? Әйтмә- сәң ашыйм үзеңне!?!

     Калач(җилкәләрен күтәреп, кулларын җәеп, белмәгәнле- ген күрсәтеп) : Ә каян кирәк соң?

     Тәрбияче: Балалар тизрәк ярдәм итегез, куян калачны ашап куяр. Юлның кайсы өлешеннән җәяүлегә ярый?

    Бала: Җәяүлеләр юлыннан гына.

   Тәрбияче: Әйе, машиналар таптамасын өчен.

    Калач:  Җибәр мине Тиктормас, мин барысында истә калдырдым.

   Куян: Ярый – ярый, алга таба тәгәрә, җәяүлеләр юлыннан гына. Ә мин балалар янына барыйм ( сикергәләп аланга китә)

   Тәрбияче: Куян шулай диюгә, калач тагын тәгәрәп киткән һәм бүрегә юлыккан.  (бүре  чыга )

    Бүре: Син нәрсә Калачкай? Кая уйнарга икәнен белми- сеңме әллә?

    Калач: Ю-ю-ю-юк, белмим.

    Тәрбияче: Балалар әйтегез әле кая уйнарга кирәклеген.

    Балалар: Стадионда,балалар мәйданчыгында, паркта, ишегалдында.

    Калач: Ярый – ярый исемдә калды. Әмин сезнең янга кил- гәндә бик күп транспортлар күргән идем, ләкин танымадым. Әйдәгез уйнап алыйк.

                          Уен “ Таны да, күрсәт тә ”

   Тәрбияче: Аккалач, менә без сиңа шул транспортлар турында рәсемнәр дә күрсәтербез.

                          Уен “ Транспорт төрләре “

    Калач: Рәхмәт.

    Тәрбияче: Шулай дигән дә, тагын тәгәрәп киткән. Ә кар- шысына аю килә икән.

    Аю( калачны тотып) : Син кая шулай ашыгасың Калачкай?

    Калач: Юлда куркынычсызлык кагыйдәләрен өйрәнә торган белем мәктәбенә бара-а-а-ам.

    Аю: Юлда нинди машиналарга юл бирергә кирәклеген әйт мәсәң, җибәрмим ( бармак белән яный).

    Тәрбияче: Балалар, тизрәк ярдәм итегез Калачка.

     Балалар: Ут сүндерүчеләр, полиция, ашыгыч ярдәм, газ хезмәте машиналарына юл бирәләр.

    Аю: Ярар җибәрәм – җибәрәм.

    Тәрбияче: Калачкай, исеңдә ныграк калсын өчен хәзер уй нап алабыз. Балалар куян, аю, бүре командаларына бүлене - гез дә уенны башлыйбыз.

                               Уен “ Машина җыю “

    Тәрбияче: Калачкай рәхмәт әйтеп, юлын дәвам иткән.                                                Ерак түгел юл аша эзләгән мәктәбен күргән. Юл аша чыгыйм дигәндә генә төлке тотып алган ( төлке чыга).

     Төлке: Син, Калачкай нишлисең, монда юл аша чыгарга ярамый!?

     Калач: Ә каян ярый?

     Төлке: Белмисеңме? Менә сине ашыйм хәзер.

   Калач: Тукта – тукта төлке. Минем чын дусларым, ярдәм итәрләр миңа.

   Тәрбияче: Балалар, әйтегез әле аңа, каян юл аша чыгарга ярый?

   Бала: Җир асты, җир өсте һәм җәяүлеләр юлыннан гына, юл билгесе, светофор булган җирдән.

    Төлке: Менә Калачкай кара, алда җәяүлеләр юлы һәм юл билгесе.

      Калач: Ә мин әле бер билгене дә белмим.

     Тәрбияче: Кайгырма Калачкай, безнең балалар тагын сиңа ярдәм итәрләр.

                              Уен “ Юл билгеләре “

     Калач: Ярый, Төлке-дус, мин аңладым җибәр мине  зинһар.

     Төлке: Ярый Калач, бар. Мәктәптә тырышып укы.

     Калач: Рәхмәт сезгә балалар, саубулыгыз ( калач китә ).

     Тәрбияче: Менә балалар, Калачка ярдәм итеп юл кагый- дәләре турында белемнәребезне ныгыттык. Ә хәзер аю, куян, төлке, бүре дусларны да үзебез белән бакчага кунакка алып кайтыйк. Әйдәгез автобуска утырып, җырлап кайтыйк.

                        Җыр “ Юл билгеләре “.