Син һәм синең исемең
план-конспект занятия по окружающему миру (старшая группа) по теме

Тема:  Син һәм синең исемең.

Максат: балаларның исемгә хокуклары белән таныштыру. Бу хокукны тормышта кулланырга өйрәтү. Социаль-әхлакый үсешкә этәргеч бирү. Фикерәү, нәтиҗә ясау, хәлгә керә белү күнекмәсен үстерү. Үз-үзеңне һәм башкаларны хөрмәтләү хисләре тәрбияләү.

Материал: Марат исемле малай курчак, “исем” дигән жетон-символ, А4 – чиста кәгазь, краска һәм һәр балага пумала.

Шөгыль барышы:

Тәрбияче: Исәнмесез! Сезне күрүемә мин бик шатмын. Бүген сезнең белән гадәти булмаган шөгыль үткәрербез. Бу шөгыльне минем белән бергә Марат исемле курчак алып барачак. Ул сезгә кызыклы хәлләр сөйләр өчен бер гаҗәеп илдән килгән.   Әйдәгез аның белән танышыйк. Кечкенә кешенең исеме Марат.

(Балалар түгәрәккә басалар, курчакны кулдан-кулга йөртеп үз исемнәрен әйтәләр. )

Тәрбияче: Әйдәгез коверга утырып Маратның хикәятен тыңлап карыйк әле. Тылсымлы бу илдә бик яхшы, акыллы, ягымлы кешеләр яшиләр. Ләкин менә аларның кайберләре бик зур, озын буйлы, ә кайберләре Марат кебек кечкенә буйлылар. Зур һәм кечкенә кешеләр үзара тату һәм дус яшиләр, бер-берсен яраталар. Карап торышка бу илдә бар да яхшы кебек. Ләкин Маратны зур һәм кечкенә кешеләр арасындагы кайбер мөнәсәбәтләр борчый икән.

Зур кешеләр бик тә җитди, һаман да нәрсә беләндер шөгыльләнәләр, үзләренә кечкенә кешеләр кебек уйнап, шаярып йөрергә бер дә ирек бирмиләр диярлек. Алар үзләре бик еш кына: “Бу минем хокукым”, “Минем хокукларым бар” дип сөйләнәләр икән. Ә кечкенә кешеләрнең хокуклары турында беркемдә, беркайчан да әйтмәгән. Әйтерсең кечкенә кешеләр бөтенләй дә юк.

Маратка тагын зур кешеләрнең кечкенәләрне исемнәре белдән атамаулары  ошамый. Күп очракта зур кешеләр Маратка һәм аның дусларына: Кечкенә, куянкай, песием, нәни, сабый дип эндәшәләр икән. Бу әлбәттә ягымлы, әйбәт күренеш, тик Марат үзен, зур кешеләр бер-берсенә исемнәре белән эндәшкән кебек исем белән эндәшүләрен тели.

Маратка бигрәк тә үзен дуслары һәм кечкенә кешеләрнең үртәүләре, “чуар” дип әйтүләре бер дә ошамаган. Марат аларга ачуланган һәм үпкәләгән. Ә соңыннан Марат:”Әллә зур һәм кечкенә кешеләр мине исемем белән атауларын теләгәнемне белмиләр микән дип уйлаган.

Шуннан марат утырган да менә шундый рәсем ясаган. (“Исем”  жетон-символын күрсәтә).

Балалар, ә сез ничек уйлыйсыз, ни өчен Марат үзен “чуар” дип атаганда үпкәләде икән? (балаларның җавабы.) Ә сезгә үртәп яки кушамат белән эндәшсәләр сез үзегезне ничек хис итәсез? (балалар җавабы.)

Һәр кеше үзен исеме белән атауга хокуклы. Кешеләрнең исемнәре бик матур бит. Сез минем белән килешәсәзме? (балалар җавабы.) Ә сез күп исемнәр беләсезме. Әйдәгез, “Исемнә чылбыры” уйнаып алыйк әле. (Тәрбияче бер исем әйтә; мәсәлән Әминә. Балалар ә гә беткән исем әйтәләр: Әлфия һ.б.)

Ә сез һәр исемнең үз мәгънәсе булуын беләсезме? Мәсәлән: Рәсимә - кызу, тиз йөрүче, ......

Ә сез үз исемнәрегезнең мәгънәсен беләсезме? (балалар җавабы.) Һәркайсыгызның исеме матур яңгырый, шулай бит. Ә бит алар матур булып күренә дә алалар. Әйдәгез хәзер исемнәрегезне үзегез күз алдына китергәнчә рәсем итеп ясап карыйк.

Тәрбияче сайлаган музыка астында балалар үз исемнәрен ясыйлар. Аннан соң бер-берсенең рәсемен карап аны бәялиләр.

Тәрбияче: Шөгылебез ахырына якынлаша. Саубуллашыр алдыннан бер-беребезнең кулларыннан тотып исемнәребезне тагын бер кабатлыйк әле. Дөресрәге: һәркайсыбыз үзенә әти-әниләре, тәрбияче апалары, дуслары ничек итеп эндәшүләрен телисез, шулай итеп әйтегез.

Балалар түгәрәккә басып үз исемнәрен, яисә әти-әниләре яратып әйтә торганын әйтәләр.

Тәрбияче: Марат сезнең бүген кайткач әти-әниләрегезгә бүген өйрәнгәннәрегезне, нинди хокукыгыз булуын белүегезне сөйләвегезне тели. Сезгә ни өчен шундый исем бирүләрен сорагыз, бу исемнең нинди документка язылуын белешегез.

Киләчәктә сезне Марат белән кызыклы очрашулар көтә. Сау булыгыз!