2-3 харлыг уругларнын хар-назын аайы-биле сайзыралынын тускайланы.
консультация

2-3 харлыг уругларнын сайзыралынын хар-назы аайы-биле тускайланы.

Баштайгы 2 чылдарга бодаарга уругнун озулдези оожумнаар. Уругнун дензизинге чылда ортумаа-биле  2 кг немежир, дурт-сынынга 7-8 см немежир. 3 хар чедип турда ООН дензизи 14-15 кг апаар, узуну 95-96см. Бо уеде уругларнын бот-башкарныры улам сайзыраар, шимчээшкиннери кандай эвес апаар. Боттарынын кузелдерин болгаш кылдыныгларын кыска уеде соксадып, шаа-биле туттунуп шыдаарлар. Ынчалзажок чангыс аай шимчээшкиннерден туруучал, холзээчел апаарлар.

Уш хар-уругнун амыдыралында чугула уе- чада. Оон долгандыр турар чувелер-биле, кижилер-биле харылзаазында улуг оскерлиишкиннер болур. Бичии уруг кандыг бир чувеге хамаарыштыр боду хуузунда шиитпирлиг, кузелдерлиг. Уругнун кузел-бодалдары чанында улуг кижилерден ангы-даа болуп болур. Айыттынган оскерилгелернин кол чылдагааны-бир талазында уругнун бот-башкарныксаар, азы улуг кижи дег болуксаар, ону оттунуксээр кузелинде. Бир эвес улуг кижилер уругнун озулдезинин  ук онзагай талаларын барымдаалап корбейн, оон бодунга чуве кылдырбайн, уругну эмин эртир ажаап -тежээр болза, ол хедер, бугу-ле чуулду удур кылыксаар кижи апарып болур.

Сюжеттиг оюннар уезинде улуг улустун ажылындан коруп алган чуулун дозевилеп. Уруглар чамдык эт –херекселдерни ойнаарактар-биле солуп , оттунуп ойнаарлар. (рульду пирамидка дээрбээ-биле солууру, бичии кирпичикти телефон кылып ойнаары доы).

Чурулга, дурзу-хевир тудар, чогаадып кылыр ажылдарнын утка-шынары база оскерлип, уре-туннелдиг болурунун эгези салдынар. Бир эвес бичии уруг оон мурнунда саазынны карандаш-биле анаа ла шыймактаар турган болза ам ол

кандыг бир чувени дурзулээрин шенээр апаар. Шыйматап чуулунден уруг кандыг бир дурзу хевирни танып адаар., оон чоорту билири чувелерни чуруурун оралдажыр.Оюн уезинде четпес чувени кандыг бир оске чуве-биле солуп ойнаары, улуг улустун кылдыныгларын, аажы-чанын оттунери, контурлуг шыйыгдан бир-ле дурзуну танып билир апаары-бо бугу уругнун угаан медерелинин бурунгаар сайзыралын бадыткап ужук чурагайны угаап билиптер апаарынын эге чадазынын хевирлеттинерин херечилеп турар.

Улуг кижи-биле азы эш-оору-биле, часкаан даа болза ойнап азы чугаалажып турганынын туннелинде уругнун чувени шингээдип сактып алыры, угаан-бодалы база чугаазы улам сайзыраар, чаа чаа сонуургалдары хевирлеттинер.

Оюн-кичээлдер, агаарлаашкын, шимченгир оюннар, дидактиктиг оюннар уезинде сенсорлуг сайзыралы уламчылаар. Кандыг бир чувенин шынарын оске чуве-биле деннеп, домейлеп, оларнын нити талаларын ылгап билиптер апаар.

Уш харлыг уругларнын кичээнгейи турум эвес болур , ынчалза-даа олар кандыг бир даалганы элээн ур кууседип, кылып азы ойнап шыдаарлар. Уругларнын сактып алыры экижиир, чугаазынын сайзыралы-биле чоорту угаан-бодалынга состун дензигууру улгадыр. Тайылбырнын дузазы-биле база амы-хууда хайгааралдарынын туннелинде чувелерни болгаш болуушкуннарны уруг деннеп билир, оларнын аразында нарын эвес харылзааларны тодарадып шыдаар апаар. (чаъс чаарга оде бээр). Долгандыр турар чувелернин дугайында бодуун билиишкиннери хевирлеттинер. «Бо чул?» «Кайда?», «Чуге?», «Кажан?» дээн айтырыгланы уруг салып утказын билир апаар.

Уругларнын ажыглаары сос курлавыры дургени-биле байыыр, чугаанын грамматиктиг тургузуун шингээдип алыры уламчылаар: чаа чаа падеж кожумактары,эвилелдер, демдек аттары коступ келир. Оске кижинин чугаазында шын эвес адаан состу безин эскерип каарлар.Чугле дыннаан домактарынын утказын эвес, бичии шулуктернин, чечен чугааларнын утказын билип аптар апаарлар.

 Кижизидилгенин сорулгалары.

Хун чурумун шын сагыыр. Уругларнын кадыкшылын быжыглаар, дадыктырар, камгалап карактаар, дурт-сынны шын хевирлээр, культурлуг арыг-шевер чанчылдарны болгаш бот-башкартынарын кижизидер, мага-боттун ден дески сайзыралын хайгаарап чорудар.

Кеттинип, чунуп азы оске-даа кылдыныгларны кылып турар уеде уругларнын ону боду кылыксаар кузелин деткип, бот-башкарнырынын бодуун чанчылдарын хевирлээр. Чуну эки дээринин база чуну багай дээринин дугайында эге билиглерни хевирлээр. Эш-оору-биле эп- найыралдыг, дыннангыр болурунга база дириг бойдуска эриг баарлыг, хумагалыг болурунга кижизидер.

Уругларнын кол шимчээшкиннерин, угаан-медерелин, кичээнгейин, сактып алырын, боданып билирин сайзырадыр.