Конспект . Зурлар төркемендә ”Яз” һәм “Күчмә кошлар” темасына ачык шөгыль.
план-конспект занятия (старшая группа) на тему

№ 4 "Кыңгырау  балалар бакчасы тәрбиячесе "Богавеева Гюзелия Шамиловна. Интегральләштерелгән  белем бирү өлкәсе: сөйләм үстерү, танып-белү, физик үсеш, сәнгати - эстетик үсеш, социаль-коммуникатив үстерү.

Эшчәнлек формасы: уртак эшчәнлек, өлкәннәр һәм балалар.

Эшчәнлек төрләре: уен, коммуникатив, танып белү.

Максат: кызыксыну уятуны, балалар бергәләп танып-белү эшчәнлеге.

Программа бурычлары:

1.Ел фасылы турындагы  белемнәрен ныгыту ,яз билгеләрен белүләренә һәм истә калдыруларына ирешү.

2. Сүзлекне активлаштыру: яз исемнәрен (март, апрель, май,  кояш нурлары ,тамчы, подснежник-умырзая ,якты, сонгы, уалучан,үтә күренмәле, ялтыравык, салкын,шома, гөрләвек,челтери,) сорауларга тулы  җавап бирергә,сүзеңне исбатлый белергә өйрәтү.

3. Тирә-юнь дөньяга кызыксыну үстерергә, табигатьне танып-белү активлыгын арттыру;  тикшеренү эшчәнлеге  күнекмәләрен үстерү, логик фикерләү сәләтен яхшырту.

4. Экологик тәрбия нигезләрен кечкенәдән бирү, табигатькә сак караш тәрбияләү, анда үзләрен кешелекле тотарга өйрәтү.

ТСО: интерактив такта, компьютер.

Кирәкле  материал: поднослар, бозлар, салфетки,җимлек өчен материал,кошларга ризык,конверт-диск.

Алдан эш:  яз турында шигырьләр, әйтемнәр; табышмаклар чишү; табигатьтә сезонлы күзәтүләр, язга турында музыкаль әсәрләр тыңлау; презентация карау " Яз", темасына - сыерчык оялары һәм җимлек, әти-әниләре белән берлектә; “Яз килә” җыры.

Шөгыль  барышы:

_Балалар, карагыз әле безгә күпме  кунаклар килгән.Әйдәгез алар га елмаек һәм исәнләшик.

Бүген безгә хат калдырып киттеләр. Ләкин бу хат үзенчәлекле. Хат эчендә диск.Бу-видео тасма.Кем җибәрде икән аны?Беләсегез киләме?Әйдәгеә экранга карыйк һәм игътибар белән тыңлыйк.

(хатны тыңлыйлар)

1./Здравствуйте ребята и взрослые! К Вам обращается «Весна». По календарю наступило мое время года, а «Зима» не хочет уступать мне свое место. Мне очень печально, потому что солнце светит, но не греет, снег не тает, птицы не возвращаются из теплых стран. Помогите мне, пожалуйста. Я слышала, в народе говорят, если звать, кликать весну,  то зима скорее уйдет./

Тәрбияче:Яз бездән ярдәм сорый,булышасыгыз киләме аңа?Балалар,ә ничек булышырга соң? (язны чакырырга,шигырьләр сөйләргә, табышмаклар чишәргә, кояш тагын да көчлерәк  яктыртырга,җылытырга тиеш, барлыкка килгән беренче сулыклар, табигаттә җылыту, тамчы, кошлар безгә җылы яклардан очып кайтулары, беренче чәчәкләр-умырзаялар шытып чыгулары...) Тизрәк көннәрне, җирне җылытырга дип, халыкта кояшны чакырганнар ,кыш аңа буйсынган һәм ул киткән.Ә сез беләсезме, аны ничек чакырырга  була?

Кояш,чык,чык!

Тәти кашык базарда

Ботка пешәр казанда,

Батыр карны елак ит.

Җылың белән кунак ит!

2.Карагыз әле балалар, экранда кояш барлыкка килде. Бары тик ул ниндидер моңсу,күңелсез.Аның күңелен күрер ,көлдерер өчен нишләргә кирәк?( Аңа нурлар ясарга)

3./балалар тактага чыгып нурлар ясыйлар)

Тәрбияче:

4.Менә кояш көлде ләкин яз килер өчен бу гына аз әле.Безнең кошларыбыз күренми бит.

5.Халык әйтемнәре буенча, нинди кошлар килгәч кенә башлана әле яз җитә Нинди күчмә кошларны сез беләсез? Карагыз әле, экранда кышлаучы һәм күчмә кошларның рәсемнәре буталып беткән,ярдәм итегез, зинһар ачыкларга.Монда нинди кошлар күчмә?

/балалар сайлыйлар күчмә кошлар интерактив тактада/

Ә кошлар безгә тизрәк очып килсен өчен , алар турында табышмаклар  чишәргә була

10 Эту птицу всякий знает:
На шесте её дворец,
Червяков птенцам таскает
Да трещит весь день…
Ответ:                                    (скворец-сыерчык)

           2.Птица серая живет.

Никогда гнезда не вьет.

В чужих семьях вырастает.

Годы жизни предрекает:

Ку-ку-ку,-кричит на ветке,

Где вы, где вы, где вы детки!

Ей не верьте, птица врушка!

И зовут ее …                       .кукушка(-күке)

***

3.Угадайте, что за птичка:

Темненькая невеличка,

Беленькая с живота,

Хвост раздвинут в два хвоста.(Ласточка-карлыгач)

***

4.Длинноногий, длинноносый,

Длинношеий, безголосый.

Он летает на охоту

За лягушками к болоту.           (Журавль-торна)

5.Черный, проворный

Кричит: «Крак»

Червякам враг                          .(Грач-кара карга)

***

***

          6.Это что, скажи за птичка?

          Серенькая невеличка.

          Знает множества мелодий.                                                                                                         

То свистит, то трель выводит.(Соловей-сандугач)                                                    

5./кошлар тавышы.

Тәрбияче:

Балалар, кешеләр элекке заманалардан , түгәрәкләрдә җырлап язны  чакырганнар,кошлар күкләргә менеп , ходайдан яз килүен сораганнар һәм ходайдан язның ишекләрен ачар өчен ачкыч алып кешеләргә төшереп биргәннәрУл ачкыч белән яз һәм җәйне ишектән ачып чыгарып булган.Шул ук вакытта кышны  бикләп куйганнар. Шуңа күрә алар кликали язны чакырып, әйлән-бәйлән уйнаганнар. Әйдә без дә чакырыйк./түгәрәк ясыйбыз. /

Тизрәк кил безгә җылы яз

Тизрәк, тизрәк кил!

Куяннар туңып беткәндер

Иссен җылы җил!

Чыпчыкларга җырлар өйрәт

Уйна, сайра көл

Балыкларны коткар берүк

Боз астында күл

Чәчәкләр белән күмелсен

Без яшәгән ил

Тизрәк кил безгә җылы яз

Тизрәк-тизрәк кил!

Тәрбияче:

6.Карагыз әле, балалар,сезнең чакыруыгызны Яз ишетте,кошлар да шатланышып сайрый башладылар,язның беренче чәчәкләре – умырзаялар кар астыннан шытып чыктылар.

/экранда урман,кошлар  сайрый,  чәчәкләр кар астыннан шытып киләләр./

7.Тәҗрибә-тәҗрибә эшчәнлеге.

Тәрбияче:

Балалар,ә  Яз бит сезнең өчен бер сюрприз әзерләгән, нәрсә бу?(Сөнге)

Ишегалды таш була,

Өйгә керсә, су була. (Боз,сөнге)

Менә күпме боз. Хәрберегез берешәрне алыгыз.Тотып карагыз әле, нинди ул? /салкын, юеш,шома,таючан, очлы, салкын.../

Формасы буенча  ул нинди? Нәрсәгә охшаган?

Әгәр дә аның аша карасаң, без үтә күрәбез, - димәк, ул нинди? /үтә күренмәле, кояшта төрле төскә кергән күк./

Балалар, ә нәрсә булачак,сөнге төшеп китсә? / ватыла /

Әйдәгез, тикшереп карыйк. /төшерәм /

Димәк, ул нинди? /уалучан /

Ә ни өчен, сөнгеләр асылынып торганда  түбә астында торырга ярамый? /куркыныч, башына төшергә мөмкин/

Дөрес, һәрчак сак һәм игътибарлы булыгыз!

Балалар, ә сөнгеләр  җылыда  нишлиләр?

Сөнгене кулыгызга алыгыз әле ,нәрсә күрәсез? /бармак арасыннан тамчылар ага /

Поднослар өстенәрәк кулларны күтәрик әле нәрсә ишетәсез? (тамчылар тамуын ишетәбез).

Әгәрдә урамда берьюлы күп  тамчылар эри икән  нәрсә була?(су була) Әгәр урамда карлар эреп ,гөрләвекләр акса нинди тавыш килә? (чылтыраган тавыш)

Елгада бозлар кузгалды,

Елмая, көлә кояш.

Урамнар буйлап атлады

Ямьле һәм күңелле .Яз

***

Боз һәм кар эреде,

Сулар йөгерде.

Елап елгалар,

Яшьләр түгелде.

Көннәр озая,

Төннәр кыскара.

Бу кайсы вакыт

Я, әйтеп кара? (Яз)

Бу шигырьдә язның кайсы вакыты турында әйтелә?Язның нинди айларын сез беләсез? Әйдәгез, бергәләп әйтик: "март, апрель, май – аларның бер дә онытма."

- Ә хәзер нинди ай? (март)- Ә һава торышы нинди безнең урамда? (Салкын)- Ә нинди җил исә язын? (җылы, язгы, салкын, һ. б.)

 8./экранда урман сурәте: сайрый, кош, кар, тамчы, распускаются умырзаялар/

Сулыш гимнастикасы.- Әйдәгез, бездә язгы  җилне ясап күрсәтик әле.- Учларга җылы һава өрәбез,без җил тавышын ишетәбез.Ә хәзер көчле рәк итеп өрәбез,салкынча җил исте Җил тагын да көчлерәк иссен,тагын да көчлерәк өрәбез. көчле (борын белән иснәп,авыздан чыгарабыз-3тапкыр)

9.Тәрбияче:Балалар, менә безгә тиздән күчмә кошлар кайтырлар.Ләкин әле  урамда салкын,бездз кышлаучы кошларга салкын һәм аларның ашарларына да беткән.Аларга ничек ярдәм итеп була соң ?Нәрсә ясарга була?Ә,алар нинди ризык ашыйлар соң?Без ярдәм итикме аларга?Әйдәгез үз кулларыбыз белән җимлек ясыйбыз.Җимлеккә нәрсәләр салабыз?

Менә эш төгәлләнде, без искиткеч җимлек ясадык . Аларны ризык белән тутырабыз.Безҗимлекне  безнең  участокта эләрбез. Әле безнең әтиләребез ясаган җимлекләребез,ояларыбыз бар.Оялар безгә җылы яклардан кайтучы сыерчыкларыбызга булыр.И,кошларыбыз шатланыр инде.

10.      Яз тавышы:

Рәхмәт сезгә егетләр һәм кызлар. Сез миңа ярдәм  иттегез.Мин хәзер үз хокукларыма керергә, кышчигенә, табигатькә яз килде. Миңа вакыт җитте. Мине урманда көтә җәнлекләр агачлар, кырлар, басулар,кош-кортлар... Мин сезнең белән саубуллашам. Ләкин сез мине бөтен җирдә очратырсыз, беренчекарлыгач килгәндә, гөрләвек тавышыннан  , кошлар җырлавыннан...

Тәрбияче:

Менә без дә язга үз хокукына керергә булыштык. Моның өчен без нәрсәләрэшләдек? / кояшны, язны чакырдык, һәм табышмакларга җаваплар бирдек, кошлар ,яз айларын искә төшердек, сөнге белән тәҗрибәләр ясадык.)

Әмма без яз белән саубуллашмыйбыз әле,без аңа җырыбызны бүләк итәбез..

11.”Яз  килә “җыры.