"Карсылунын тылсымлы кынгыравы" яна ел сценариясе.
календарно-тематическое планирование (средняя группа)

                            «Карсылунын кынгыравы»

                    исемле Яна ел бэйрэменен сценариясе.

                               (уртанчылар торкеме)

             Эзерлэде: Зыятдинова Голнара Хэйдэржан кызы.

                    «Эллуки» балалар бакчасы тэрбиячесе.

                           Биклэн авылы, Тукай раоны.

Зал матур итеп, бэйрэмчэ бизэлгэн. Зал уртасында чыршы тора. (утлары янмаган)

Балалар урындыкларда утыралар.

А.б. Менэ тагын бэйрэм килде

Балалар бакчасына.

Окланып карап туймалык

Яна ел чыршысына.

Чын кунелдэн котлыйм езне

Яна ел белэн дуслар.

Буген монда янгырасын

Шат авазлар, шат жырлар.

- Хэерле кон, кадерле кунаклар, балалар. Менэ без сезнен белэн матур, кунелле бэйрэм уткэрергэ жыелдык. Э нинди бэйрэм, балалар, кайсыгыз эйтэ?

Балалар:

А.б.:Яна ел – ул ин серле, ин экияти бэйрэм. Бу бэйрэмдэ эллэ ниди могъжизалар булырга момкин. Менэ шунын берсен мин сезгэ сойлэп китим эле.

Зур кара урманда узенен оныгы Карсылу белэн Кыш бабай яши икэн. Карсылуны барсы да бик яраталар икэн, хэтта куркак куяннар да анын белэнрэхэтлэнеп уйныйлар икэн. Бер коне Кыш бабай Оныгына Тылсымлы Кынгырау булэк иткэн. Бу кынгырауны шалтыратып телэк телэсэн, ул чынга аша икэн. Тик Карсылу урманда йоргэндэ кынгыравын югалткан.

Башын тубэн иеп Карсылу керэ.

- Югалды, югалды минем кынгыравым. (чыршы тобенэ утырып елый. Еракта кынгырау тавышын ишетэ.) -Бу бит минем кынгыравым.(чыгып китэ)

Залга куян керэ, чыршыартына барып кача.

Буре керэ.

-Бик матур эйбер таптым, узе чынлый да. Нэрсэ микэн бу?

Йогереп Карсылу керэ.

-Исэнме, буре дус. Мин кынгыравымны югалттым, монда анын тавышын ишеттем. Син монда узен генэме?

-Эйе, узем генэ.

-Кынгырау чынлавын да ишетмэденме?

-Юююююююкк….(узе кынгырауны яшерэ)

Чыршы артыннан  куян чыга, Карсылу янына килэ.

- Исэнме Карсылу. Буре алдаша. Синен кынгыравын анда.

- Ах син анны, - дип ачулана буре куянны.

Карсылу: Буре дус, ул тылсымлы кынгырау. Ул минем телэклэремне ути.

- Ах, шулай мени?!

- Кыш бабам мина балалар бакчасына чыршы бэйрэменэ барырбыз дигэн идее. Ансыз ничек барырбыз?

- Мэ инде. (узенен бирэсе килми) – Мин анны барыбер уземэ алачакмын.

- Э хэзер без барыбыз да бэйрэмгэ барабыз.

 (кынгырауны шалтырата)  –Кынгыравым шалтырасын

                                                     Безне бакча каршыласын!

Залда ут сунэ. Карсылу, буре, куян чыршыны эйлэнеп килэлэр.  Ут яна. Геройлар балалар бакчасына «элэгэлэр»

- Исэнмесез, балалар.

- Исэнмесез.

А.б. Исэнмесез, кунаклар. Сез килгэч,  безнен бэйрэмебез тагын да матураеп китэр.

Карсылу: Ай-яй чыршыгыз матур. Эллэ экияттэн алып кайттыгызмы? Утлары гына янмый…

А.б. Лампочкалары янмый, эллэ ватылганнар инде?!

Карсылу:  Эйдэгез мин булышам. (кынгырауны шалтырата) – Кынгыравым шалтыр-шалтыр,

                                                                                                                     Чыршыдагы утларны яндыр.

Утлар яна.

А.б. Карагыз эле, чыршыбыз ничек матурланды. Эйдэгез эле шигырьлэребезне сойлэп алыйк.

Чыршы турында берничэ шигырь сойлилэр.

Жыр «Чыршыкай-купшыкай»

Куян: Мин мондый бэйрэмдэ булганым юк. Мина бик ошый. Эх, минем куян дусларым монда булсалар иде.

Карсылу: Булдырабыз анны. Минем бит тылсымлы кынгыравым бар.

- Ягез эле куяннар, сикерешеп чыгыгыз,

Ямьле чыршы тирэсендэ матур итеп биегез! (сузен эйтеп бетергэч, кынгырауны чыршы тобенэ куя)

«Куяннар» биюе.

Бию беткэч, чыршы астыннан буре кынгырауны алып чыгып китэ.

Куян: Балалар. Эйдэгез бер уйнап алабыз.

Уен: «Кэрзингэ кар бортеклэрен жыю»

А.б. Рэхмэт сина, куянкай.

Куян: Балалар, мин китим инде. Мине ойдэ котэлэр. Саубулыгыз.

А.б. Карсылу, эйдэ балаларнын шигырьлэрен тынлап алыйк.

(4-5 кыш турында шигырь)

Бию «Кышкы вальс»

Карсылу: Минем кыш бабам хаман юк. Эйдэгез бергэлэп чакырып карыйк.

Бергэ: Кыш бабай….

Карылу: Балалар, минем бит кынгыравым бар, хэзер шалтыратсам клеп житэр. (чыршы янынан кынгырауны эзли) – Кая минем кынгыравым? Кем алды?

Балалар:…

А.б. Карсылу, борчылма. Барыбыз да чакырсак, ишетеп килеп житэр.

Бергэ: Кыш бабай (2-3 тапкыр)

Кыш бабай булып киенеп, буре керэ.

Буре: Исэнмесез, балалар. Сезне ишеттем дэ килдем.

А.б. нэрсэдер эйтмэкче булла, лэкин анны буре булдерэ.

Буре6 (кынгырауны шалтыратып) – минем буре икэнне берэу дэ танымасын.

А.б. Исэнме, Кыш бабай. Без син килугэ матур жырлар, биюлэр ойрэндек. Эйдэле утырып безне тынла.

Жыр: «Кыш бабай»

Буре: Чыршыгыз бигрэк матур, ничеклэр бизэп бетердегез аны?

А.б. Балалар, эйдэгез эле Кыш бабайга чыршыны ничек бизэгэнне курсэтик.

Уен: «Чыршы бизик»

(балалар урыннарында утыралар, чиратлашып, коробкадагы уенчыкларны алып икенче бизэлмэгэн чыршыга элэлэр)

Буре: Бигрэк матур булды. Сездэ икэу инде, без монысын толке дустым белэн урлап китэчэкбкез.

А.б. Тукта, нигэ урлыйсын эле син безнен чыршыны?

Буре: Хе, син эллэ безнен бурелэрнен  урманда бизэлгэн чыршы янында бэйрэм итэсе килми дип уйлыйсынмы?

А.б.: Бурееее

Карсылу буренен кылында кынгыравын куреп ала.

- Менэ кем алган анны.

А.б.:Без таныдык сине буре. Э Кыш бабай кайда сон?

Буре: Мин анны карурманнын ин карангы почмагында адашырып калдырдым.

Карсылу: Нишлэден син?  Курэсенме Кыш бабайны купме бала котэ.

А.б. Кынгырауны бирсэн, без сина теге чыршыны булэк итэбез.

(буре кынгырауны бирэ)

Карсылу: Юл бирегез урман-кырлар

                   Кар бураннар уйнатып.

                   Кыш бабабыз монда килсен

                   Бэйрэм итэргэ горлэтеп.

Кыш бабай керэ. – Исэнмесез, балалар, исэнмесез, кунаклар. Сезгэ яна бэхетлэр, яна шатлыклар алып килдем. Яна ел белэн!

А.б. Рэхмэт Кыш бабай.

Кыш бабай: Сезнен бэйрэмгэ дип юлга чыккан идем, эллэ ничек адаштым. Бик озак йордем. Ардым.

А.б.: Кыш бабай, эйдэ утыр, ял ит. Без сина шигырьлэр сойлэп курсэтербез.

(4-5 Кыш бабай турында шигырь)

А.б.: Балалар, Кыш бабагы биеп тэ курсэтик.

«Чыршылар» биюе.

Кыш бабай: Матур биедегез. Сезгэ дип тэмле кучтэнэчлэр, булэклэр эзерлэп куйган идем. Урманда буре очрап, булэклэрне алып качты.

(Буре экрен генэ чыршы артыннан чыгып качмакчы булла, Кыш бабай куреп ала.)

Кыш бабай: Эхэ, энэ бит ул. Житмэсэ минем кебек киенгэн. Тукта! Кайда минем Капчыгым?

Буре: Ачуланма, Кыш бабай. Булэклэрен монда. Берсенэ дэ тимэдем. (Чыршы артыннан капчыкны чыгара)

Кыш бабай: Анда Тылсымлы биялэйдэ бар иде.

Буре: Биялэй дэ шунда.

Уен: «Тылсымлы биялэй»

А.б. Бик кунелле уйнадык. Эйдэгез биеп алыйк.

Бию «Аюлар»

Карсылу:  Кыш бабай, сина балаларнын биюе ошадымы?  Э хэзер аларнын жырларын тынлап ал.

Жыр: «Бер яшькэ устем»

А.б.: Балалар, кемнэр Кыш бабайга шигырьлэрен сойлисе килэ? Эйдэгез.

(чыршы бэйрэме турында шигырьлэр)

А.б. Кыш бабай, син узен дэ матур бии иден.Эллэ биеп курсэтэсенме?

Кыш бабай бии.

Кыш бабай: Уф, ардым.

А.б.: Эйдэ, Кыш бабай утыр. Матур итеп биеден. Рэхмэт.  Син ял ит, э безнен балалар сина биерлэр.

Бию «Кар бабайлар»

Кыш бабай: Балалар, бик матур биедегез, жырладыгыз. Эйдэ  эле, Карсылу балаларга булэклэрне олэшик.

Булэк олэшу.

А.б.: Кунаклар, килгэнегез очен рэхмэт. Яна ел белэн!