Сценарий утренника "Золотая осень"
методическая разработка (старшая группа) на тему

Муниципалдыг бюджет хандырылгалыг уруглар албан чери

Хайыракан «Хүнчүгеш» уруглар албан чери

Воспитатели: Кара-Сал У.А.

Монгуш А.А.

Башкарыкчы: Кара-Сал Урана Анай-ооловна

Алдын кус: Монгуш Аржана Алексеевна

Койгунак: Монгуш Радиана Доржевскиевна  

Херек чуулдер: бурулер, корзинкалар, морковьтар, аржыыл.

Группанын иштин куску арга  кылдыр каастаар . Уруглар оожум аялга биле кирип кээр.

Башкарыкчы: Уруглар бистер бо хун куску аргада «Алдын» кусту байырлаар дээш чедип келдивис. Корунер даан, куску бойдус кайы хире чараш-тыр уруглар.Ыяштарнын бурулери янзы-буру он биле шыптына берген чаражын. Кандыг кандыг оннерлиг дир уруглаар. (уруглар кызыл, сарыг, ногаан деп харыылаар.)

Бо арганын ээзи «Алдын кус» канчап барган дээр силер?  Чоп шып-ла шыпшың чоор? Бистерни кус дыннап кааптар кылдыр чараш шүлүктен чугаалаптаалаптар бис бе уруглар?

Уруглар: Ийе

Шулук: «Кус» (шупту)

Салгын чывар сооланнайнып,

Саадик кыдыын ширбип туру.

Сарыг буру боолденип,

Шаар дээрже ужуп унду.

 (уруглар эптиг турупкаш шупту шүлүктээр) 

Кус: шулуктеп кирип кээр. (уругларны корбээченнээр)

Сап-ла  сарыг, кып-ла кызыл

Сара-ла  он кустун ону

Ыяштарымнын  бурулери

Ындыг чараш, корунер даан.

 (дээш эскерип ааптар)

Ойт (дээш кайгап каар)  экии, уруглар. Мен кым-дыр мен? (уруглар харыылаар)

Кус: мен дээрге Алдын кус шээй мен

Силерни кажанна кээр ирги деп манагзынып турдум уруглар. Экизин ам-на силер биле ойнап хоглеп аар мен.

Башкарыкчы: Силерни дыка манап турдувус кус. Чедип келиринерге ооруп тур бис. Бистин уругларывыс силерге чараш ырылар, танцылар ,шулуктер белеткеп алган. Силер база бистин биле кады танцылаар силер бе кус?

Кус: Ийе уруглар экизин

Ыры: «Урожайная»

(ырлап капкан соонда койгунак ыглап  кирип кээр)

Башкарыкчы: Канчап бардынар когунак чуге ыглап тур силер?

Койгунак: Куску аргага амырап агаарлап чорумда, бөрү мени көрүп кааш, сывыыртай бээрге, корткаш маннап чорумда, корзинкамда морковьтарым  орук  дургаар төктүп  калган боорга, муңгарап ыглап чоруурум ол диин, уруглар.

Башкарыкчы: Каям, койгунак корзинкаңар коргузунерем! (корзинказынын иштинде чуг-ле 3 морвовь бар боор)

Ам мунгарараваңар койгунак. Бистин уруглар силерге чараш ырыларын, танцыларын, шулуктерин, оюннарын көргүзер дээн шээй, койгунак. Бистин биле кады ойнап-хөглеп танцылаар силер бе, койгунак?

Койгунак: Ийе

Шулук: «Кус»

Тулээн эзим ээнзирээн.

Душкен буру энчектелген.

Хараттынган харлыг сыннар

Соокту  тынып

Шо-шо дээнзиг (_________________)

Шыырныктыр

Сырын эстеп,

Куску бойдус

Хулумзулээн. (_________________)

Дистинишкен дуруялар

Изиг чуртче кылыйтыпты.

Диинчигеш  хунезинин

Ишкир хапта шыгжай берди. (__________________)

Когунак: Магадап чарашсынар

Танцы: Орус улустун тоолу «Репа» (пантомима-биле уруглар ойнап коргузер)

Койгунак: кады танцылаар.

Ыры: «Берингир күс»

1.Огородта ногаа аймаан

Онча санап четпес-даа сен

Помидорлар холчок бышкан,

Борбак-борбак, кызыл-      кызыл.

2.Чаагай улуг ногаан арбус

Чараш бомбук сагындырар.

Картошканын улуун канчаар,

Харын мырай идик майыы.

Койгунак: Эр хейлер уруглар чараштарын

Оюн: «Морковьтарны чыыптаалынар» (ойнап капкан соонда )

Койгунак:  Экизин уруглар! Харын-даа силерге таваржы берген мен. Аажок чараш танцылаар, ырлаар, шулуктээр уруглар-дыр силер. Четтирдим, уруглар! Силерниң ачыңар биле 2 корзинка морковьтуг база апардым.  Ам мен чоруптайн, уруглар. Байырлыг! Өске-даа байырлалдарыңарга кээрин база кызыдар мен. (база катап байырлыг дээш чоруптар)

 Кус: Уруглар мен шылай бердим бичии дыштанып олурумда силер менээ улаштыр шулуктен чугаалап бээр силер бе,  уруглар?

Уруглар: Ийе

Башкарыкчы Ам ногаалар  дугайында шулуктерден дыннаптаалынар!

Шулук      Амданныг –ла  ногааларны

Ажаап  алыр  алдын кузум

Картошканын,  капустанын

Кайгамчыктыг  дужудун  кор!              (_______________) :

Сарыг-кызыл оннуг

Чигирзиг,  витаминниг

Дазыл  чемиш мага -боттуг

Таан онза морковь мен  

Буткур бодум улуг шыырак

Борбак кызыл помидор мен

Чаагайымны чуу дээр ону

Хамык улус мени чиксээр  

 Салаттарга мени холуур

Саваларга мени дузаар

Хереглелим холчок улуг

Шойбек ногаан огурец мен  

Хорзун ишти чыдынныг

Ковей-ковей карактыг

Кайгамчыктыг чаагай чем

Картошка мен корунер!  

Бодун коорге бичии-даа бол

Борбак-кызыл ону чараш

Доорап алгаш чииринге

Тодунгур-ла редиска мен.  

Чаагай улуг ногаан арбуз

Чараш бомбук сагындырар

Суксай бергеш чииринерге

Суксун ханнар, амданныг чем.  

Каът-каът кылдыр унуп кээрге

Капустанын улуу аажок

Картап  тургаш щи кылыр

Кайгамчыктыг капуста мен  

Бодум борбак, бодум кызыл

Свекла мен таныжынар

Салат, щини кылырга

Чаагай амдан бээр-ле мен     

Шулук: «Осень» (__________________)

Опустел скворечник,

Улетели птицы,

Листьям на деревях

Тоже не сидится.

Целый день сегодня

Все летят, летят…

Видно, тоже в Африку

Улететь хотят.

Кус: эр хейлер уруглар  уруглар чараштарын

(кус уругларнын чанындан аржыыл тып аар)

Аржыыл тып алдым уруглар   чаражын корунер даан ангы-ангы оннерлиг  чечектерлиг дээш оондаа оске чараш чуулдер эндерик дир бе уруглар?

Уруглар:ийе

Каям уруглар кодуруп аалынарам кандыг аайлыг аржыыл эвес.

Оюн: «Хуулгаазын аржыыл»

(уругларны долгандыр тургузуп аар. Карактарын шийип алырга, 1 уругну шыпкаш  «Кым чоктур уруглар?» - дээрге, уруглар тывар. Сөөлүнде карактарын шийиптерге, аржыыл черде корзинка кырында шыптына берген чыдар.

- Көрүңер даан уруглар! Ам кымны шыпкан чыдар ирги? Уруглар биле ажыдыптарга яблоктар чыдар. Бо хуулгаазын аржыыл силерге яблоктар хуулдуруп берген шээй, уруглар. Бо яблоктарны силерге башкыңар улеп бээр)

Ада-ие-биле «Күскү викторина»

1. Албан-биле        кузун барып чечектелир унуш (лилия, хризантема, нарцисс)
2. Тарымал        тоорук үрезининден чүнү ап турар бис? (далган, үс, чигир)
3. Картошканын чурту (Кызыл ,Хандагайты, Америка)
4. Музыкалыг чечек (Колокольчик, роза, кактус)
5. Хлопок деп материалдан хепти будуруп турар бис. Ону кайыын алырыл? (торгу, үнүш)

Дидактиктиг оюн: «Ногаалар болгаш чимистер»

- Уруглар, меңээ бо хун эң-не солун хөглүг хүн болду.  Силернин танцыларынар, ырыларынар, шулуктеринерни дыка чарашсындым. Четтирдим. Ынчангаш мен силер-биле байырлашкаш… (деп чыдырда)

Башкарыкчы: Чок-чок күс бичии манаптыңар силерге уруглар боттарының кылган ажылдарын силерге көргүзүксеп турар-дыр. Кым эң-не чараш кылдыр кылган-дыр түңнеп бээр силер бе?

Кус: Ийе уруглар! Көөр мен. (Түңнээш, шаңналдар бергеш чоруй баар.)

Башкарыкчы: Байырлалывыс мооң-биле доозулган ужурашкыже байырлыг!