Ойнаарактар
план-конспект занятия

Долгандыр хурээлел болгаш билип алыышкын кичээли

Темазы: Ойнаарактар

Сорулгазы: уругларгаойнаарактар деп болуктеп ооредир база чуден кылганын тодарадып ооредир.

Даалгалары :

 -  Ойнаарактарангы-ангыболурдепооредир. Ойнаарактарны: ыяштан, пласстмастан, резинден, шилден, демирден – кылыр деп,оюннарнын дузазы-биле быжыглап ооредир.

- оюннарнын дузазы-биле ургларнын сагынгыр-тывынгыр чоруун, он-чузунн быжыглап ооредир.

-ойнаарактарга камныг,  эштери-биле улежип ойнаарын болгаш ол ышкаш, от биле ойнап болбас, от болур болза бажынынын кудумчузун дугаарын билген турар деп деп ооредир.

Демонстрациялиг дерилгези: ойнаар кыс, бомбук, хуулгаазын хапчыгаш, ангы-ангы материалдардан кылдынган ойнаарактар.

Уруг бурузунге херекселдери: уруг бурузунге ойнаарактар, «Чуруктутургус»-деп оюнга чуруктар, уруг бурузунге саазын ойнаара кытар.

Баш бурунгаар чоруттунган ажылдар: чамдык кылыгларнын хевирин таныштырып каттаптаар ыяш, пластмасстан, резинден, шилден кылган-деп картаптаар, ойнаарактарга хамаарышкан, ыры, шулук, тывызык, тоолдарны уругларга чугаалап бээр.

Кичээлдин чорудулгазы:

-Келгенаалчылар–биле мендилежир.

Киирилде кезээ.

Тывызыктар

Кагарга халыды,                         Довурак аразында

Теверге дести. (Бомбук)             Дооскара халып чор.   (машина)

Чем чивес чарашпай,

Черге чорбас чарашпай,

Чучак хептиг чарашпай,

Чугаазы чок чарашпай.    (Ойнаар-кыс)

-Каям уруглар эжик соктап тур кым келген эвес коруп корейин.

-Экии уруглар!

-Бо хун чараш ойнаар кыс Шенне бистин-биле кады ойнап, чараш ойнаарактар дугайында билипалыр дээш келген-дир уруглар. (сандайга олуртуп алыр)

- Бо чул уруглар? Бомбук. Кандыг хевирлиг – дир. Чуден кылган-дыр?

-Резинден. Олхоюг, дески.

-А бочул? Кубик. Кандыг хевирлиг-дир. Дорбелчин. Чуден кылганыл? Ыяштан.

-Ыяшты тударга кандыгыл? Ыяш кандыг-дыр, хоюг, чылыг.

-А бо машинаны чуден кылганыл уруглар?

-Машинаны демирден кылган.

-Демирни тудупкорээлинерем кандыг эвес. Демир соок, аар, кадыг, хоюг.

-Бо ойнаарактарны чуден кылганыл? Шилден. Шил соок, хоюг, кадыг.

-Оюн «Чуу чаштына берген-дир» - Ыяш кубик, резин бомбук, пласстмас пирамидка, демир машина, шил дииспей, посойнааркыс.

-Оюн «Хуулгаазы нхапчыгаш». (Чудесный мешочек)

(Хуулгаазын хапчыгаштын иштинче холун сукаш, ойнааракты суйбап тургаш кылган материалын болгаш ойнааракты адаар).

-Оюн «Чуу артыгыл?» (Что лишнего?)

Ойнаарактар аразында орээл чечээ кактус кире берген.

Эт-сеп аразында адыгжыгаш ойнаарак бар.

Ойнаарактар аразында от кире берген.

От- биле ойнап болур бе? Канчап барып болурул? Кайнаар долгаар? Чуну билген турар ужурлугул силер? Бажынынын номерин билген турар ужурлуг. Каям кым кайда чурттап турарыл чугаалап берип корунерем уруглар.

Сулашимчээшкин.

Ойнаарагым энмежок

Ойнап турда онза-ла

Бажын тудар кубиктерим

Багай эвес аътчыгажым

Дыка чараш дилги, борум

Дыргактарлыг диинчигежим

Чечелештир санаалам

Чеже боорул шураптаал.

1,2,3,4,5.

Оюн «Ойнааракты тургус» дорт чара кестинген ангы-ангы ойнаарактарны уруглар тудуштур салгылаар. Сен кандыг ойнаарак кылыптын?

Оюн «Ойнаар кыстын курун чыпшыр»

-Ам бо чараш ойнаарактарнын чузучетпес-дир коруп корунерем. Куру.

-Дилиндектей кескен кезектерден курну кескеш чыпшырар. Клей хой чагбас арыг кылдыр кылыр. Келген аалчыларга коргузер.

Шуптузун шын кылыпкан бис ам ойнаарактар дугайында шулуктерни чугаалап берээлинер уруглар.

Даяна А.Барто     «Адым»

Аъдымга мээн ынаам дендии

Ак хар дугун дырап бээр мен.

Аъдымны мен мунуп алгаш

Аалдар кезип чоруптар мен.

АнжелинаА.Барто      «Мяч»

Наша Таня громко плачет

Уронила в речку мячик,

Тише Танечка не плачь.

Не утонет в речку мяч.

           «Ойнаар-кыс»

Оожум-оожум оожумнанар

Ойнаар кызым аарый берген

Хогжум ойнап беринер деп

Холчок дилеп турарын кор.

Ыры   «Адыгжыгаш»

Карактары кылагар                       Кылын харны шуглангаш

Кара-сарыг чузуннуг                    Кыжын олар удуурлар.

Адыг оглун белекке                      Авазы дег дыштанзын

Акым садып экелген.                   Аптаралап алыйын бе.

Кичээлдин туннели.

-Бо хун кичээлде чунун дугайында чугаалаштывыс?

-Чуден кылган ойнаарактар–биле ойнадывыс.

-Чуу депоюннар солун болду уруглар.

Кичээлдин сайгарылгазы

Темазы: Ойнаарактар

Сорулгазы: уругларгаойнаарактар деп болуктеп ооредир база чуден кылганын тодарадып ооредир.

Даалгалары :

 -  Ойнаарактарангы-ангыболурдепооредир. Ойнаарактарны: ыяштан,саазындан, резинден, шилден, демирден кылыр деп оюннарнын дузазы-биле быжыглап ооредир.

- оюннарнын, тывызыктарнын дузазы-биле ургларнын сагынгыр-тывынгыр чоруун, болгаш оннернин, шынарларын ооредир.

-ойнаарактарга камныг,  эштери-биле улежип ойнаарын болгаш ол ышкаш от биле ойнап болбас деп кижизидиле ажылын чоргузар.

Демонстрациялигдерилгези:  телевизор, ойнааркыс, бомбук, хуулгаазынхапчыгаш,

Улелгехерекселдери: уругбурузунгеойнаарактар, «Чуруктутургус»-депоюнгачуруктар, уругбурузунгесаазынойнаарактар.

Баш удур чоруттунган ажылдар: чамдык кылыгларнын хевиринтаныштырар, ыяш, пластмасстан, резинден кылган деп картаптаар, ойнаарактарга хамаарышкан, ыры, шулук, тывызык, тоолдарны уругларга чугаалап бээр.

Кичээлдин киирилде кезээ: ойнаарактар дугайында тывызыктарны мнемотаблица дузазы биле ыдып ооренир кииртинген 2 мин.

Кол кезээ 10 мин.

Быжыглаашкын катаптаашкынга 5 мин

Туннел 3 мин.

        Кичээл оюн хевирлигт ургустунган,ойнаар-кыска ойнаарактар дугайында чугаалап берип оон, кылдынган хевирлерин ангы-ангы оюннарга быжыглаан.

Кичээлде ажыглаан аргалары: коргузуг, тайылбыр, тсо, дидактиктиг оюннар, сос-биле оюннар болгаш стол кырынга ойнаар оюннарны ажыглаан. Чангыстын болгаш уругларнын демниг харыылары кииртинген.

        Кичээлдин чорудулгазынын уези ортумак уругларга дугжуп тура. уругларнын киржилгези болгаш сонуургалы  бедик, уруг бурузу сонуургалдыг ажылдаан. Кичээлдин сорулгазы чедип алдынган.

МБДОУ д/с  Детский сад «Чечена» г. Чадаана Дзун-Хемчикского кожууна Республики Тыва

Долгандыр хурээлел болгаш билип алыышкын хевирлиг

Ортумак болук

Темазы: «Ойнаарактар»

кижизидикчи башкы: Монгуш А.С.

                                                            ноябрь 2019ч