НОВЫЕ ПОДХОДЫ В ОБУЧЕНИИ ДЕТЕЙ ГОСУДАРСТВЕННЫМ ЯЗЫКАМ В ДОУ РЕСПУБЛИКИ ТАТАРСТАН
статья на тему

НОВЫЕ ПОДХОДЫ В ОБУЧЕНИИ ДЕТЕЙ ГОСУДАРСТВЕННЫМ ЯЗЫКАМ

В ДОУ РЕСПУБЛИКИ ТАТАРСТАН

Модернизация Российского образования внесла конструктивные изменения в систему дошкольного образования. На смену традиционным методам организации педагогического процесса ДОУ пришли технологии личностно-ориентированного взаимодействия педагогов с детьми, целесообразной организации развивающей среды, проектно-деятельностного и компетентностного подходов в организации педагогической работы.

Постановлением кабинета Министров Республики Татарстан от 30.12.2010 г. № 1174 «Об утверждении Стратегии развития образования в Республики Татарстан на 2010-2015 г.г. «Киләчәк», в рамках реализации первоочередных мероприятий Стратегии, творческими группами, созданными Министерством образования и науки Республики Татарстан, разработаны учебно-методические комплекты по обучению детей двум государственным языкам в дошкольных образовательных учреждениях Республики Татарстан.

В связи с новыми подходами в обучении детей государственным языкам в дошкольных образовательных учреждениях республики, творческими группами городов Казань и Набережные Челны были разработаны:

1 комплект – по обучению татароязычных детей русскому языку «Изучаем русский язык», творческая группа под руководством Гаффаровой Сабили Муллануровны;

2 комплект – по обучению русскоязычных детей татарскому языку «Татарча сөйләшәбез» - «Говорим по-татарски», творческая группа под руководством  Зариповой Зифы Мирхатовны, Кидрячевой Р.Г;

3 комплект – по обучению татароязычных детей родному языку «Туган телдә сөйләшәбез», творческая группа под руководством Хазратовой Файрузы Вакилевны, Зариповой Зифы Мирхатовны;

4 комплект – для детей подготовительной к школе групп «Мәктәпкәчә яшьтәгеләр әлифбасы: авазларны уйнатып» (для татароязычных детей) автор Шаехова Резеда Камилевна, пособие «Раз – словечко, два - словечко» (занимательное обучение татарскому языку) автор Шаехова Резеда Камилевна.

Инновация учебно-методических комплектов в обращении к практике ориентированности, мультимедийности, обучения с помощью игр, сказок, мультфильмов.

Основная цель учебно-методических комплектов - формирование правильной устной родной речи детей дошкольного возраста.

Главной задачей освоения учебно-методических комплектов является обучение детей правильно и красиво говорить (формирование грамматического строя речи, фонетического и лексического уровней языковой системы, развитии связной речи).

Учебно-методические комплекты разработан для первой младшей, второй младшей, средней, старшей, подготовительной к школе групп.

В учебно-методические комплекты вошли:

I. Материалы для обучения

1. Рабочие тетради для детей

2. Методические рекомендации и пособия для воспитателей

II. Материалы для формирования языковой среды

1. Сборники детских художественных произведений для воспитателей и родителей

2. Комплекты аудиоматериалов (песни, танцы)

3. Комплекты видеоматериалов (телепередачи, учебные мультфильмы):

а) переведенные с русского языка

б) вновь созданные на татарском языке

Методические пособия по всем возрастам, имеют обычную структуру. В пояснительной записке раскрывается актуальность развития речи, обучения детей родному языку. Указаны цель и задачи методического пособия. Дана характеристика структуры методического пособия. Раскрываются возрастные особенности развития детей, которые учитываются при организации воспитательно-образовательного процесса в ДОУ.

В пособии предлагается перспективное планирование образовательной деятельности детей, которое включает тематику образовательной деятельности, задачи (развивающие, воспитательные, образовательные), структуру и средства обучения и воспитания. Перспективное планирование дается в удобной табличной форме, которое позволяет педагогам ДОУ четко вести образовательную деятельность с детьми. Оно разработано в соответствии с тематическим принципом (например, «Детский сад», «Осень», и т.д.).

Два раза в год с помощью диагностической методики проводится мониторинг.

Результаты мониторинга фиксируется в персональных карточках детей. Также разработаны конспекты образовательной деятельности. Образовательная деятельность детей организовывается с учетом Федеральных Государственных требований к структуре ООП дошкольного образования. Прослеживается интегрированный подход к организации деятельности детей.

МУЛЬТИМЕДИЙНЫЕ РЕСУРСЫ

НОВОГО ПОКОЛЕНИЯ

ПО ОБУЧЕНИЮ ДЕТЕЙ ТАТАРСКОМУ ЯЗЫКУ

Специально для обучения детей государственным языкам было разработано: 11 мультфильмов на татарском языке, 45 анимационных сюжетов, познавательные передачи, которые транслируются на канале ТРК «Новый век».

На канале ТНВ создана телепередача на татарском языке «Әкият илендә» для детей дошкольного возраста в целях обучения детей разговорной речи. Новый проект предоставляет собой возможность совсем юным телезрителям вместе с родителями изучать татарский язык, начиная с самых его азов.

В каждом выпуске ведущая программы, веселая и заводная Гульчачак, вместе с симпатичными героями, в увлекательной игровой форме знакомит маленьких зрителей с новыми словами, культурой и традициями татарского народа. Важнейшими элементами программы являются интерактивные развивающие задания, которые вовлекают в тематические игры как детей в студии, так и малышей у телеэкранов, что способствует развитию речи, словарного запаса, а главное — интереса к изучению татарского языка и формированию основ поликультурной личности.

В телепередачах использованы новые развивающие образовательные технологии изучения татарского языка как средства общения. Хронометраж программы — 10 минут, что соответствует оптимальной продолжительности просмотра телепередачи, рекомендованной детскими специалистами. Программа подготовлена по заказу Министерства образования и науки Республики Татарстан при содействии Республиканского агентства по печати и массовым коммуникациям.

Трансляция программы «Әкият илендә» по воскресеньям в 9:30 на телеканале ТНВ «Новый век»!

После трансляции, телевизионную версию передачи «Әкият илендә», Вы можете увидеть или скачать на сайте Министерства образования и науки Республики Татарстан mon.tatarstan.ru в разделе «Дошкольное образование».

Для обучения детей государственным языкам разработаны три CD диска: музыкальные сказки на тат.яз - «Африка хикмәтләре», «Сертотмас үрдәк», «Бардым күлгә, салдым кармак...» и  детские песни на тат.яз. – «Бииләр итек-читекләр» Луизы Батыр-Булгари; аудиозаписи татарских народных танцевальных мелодий «Шома бас» (29 мелодий); осуществлен перевод мультфильмов на татарский язык

Перевод мультипликационных фильмов «Союзмультфильм» на татарский язык:

Анимационные сюжеты (до 3-х минут):

Аудиозаписи для детей дошкольного возраста:

Создание мультипликационных фильмов

на татарском языке:

Словарный минимум УМК по проекту “Минем өем”

в средней группе

Словарный минимум УМК по проекту “Уйный-уйный үсәбез”

в старшей группе

Словарный минимум УМК по проекту “Без инде хәзер зурлар – мәктәпкә илтә юллар”

в подготовительной к школе группе

Туган телдә сөйләшәбез

Моңлы тел ул, нурлы тел – Туган тел.

                                                                 Баш очында кояш булып тора гел.

                                                      Ф. Әмәк.

Без - татарлар өчен татар теле туган тел санала. Туган телдә яңгыраган сүзләрнең эмоциональ-эстетик буяуларының бик нечкә төсмерләре чагылышы балалар бакчаларында эшләүче тәрбиячеләр өчен рухи байлык чыганагы булып тора. Без аны яшь буынга тапшырырга тиешбез.

Туган тел -  сабыйларга аң-белем һәм тәрбия бирү өчен иң шифалы  һәм рухландыргыч чишмә. Нәниләр белән эшләгәндә шушы чишмәнең – туган тел байлыгының ачылуы өчен тырышырга кирәк, чөнки тел һәм сүз яшәешнең бөтен өлкәләренә дә үтеп кергән һәм кеше тормышында зур роль уйный. Кешенең һәрбер шөгыле, һәрбер эше тел ярдәмендә башкарыла.  

Безгә телгә сәләтлелек бүләк итеп бирелгән икән, аны нәтиҗәле итеп куллана белү кирәк. Бала туган телнең нечкәлекләрен никадәр тирәнрәк танып белсә, туган тел төсмерләре чагылышын шулкадәр яхшырак кабул итә, аның йөрәге дә сүзнең матурлыгын шулкадәр активрак аңлый, һәм ул сүзләр тылсымына да шулкадәр тизрәк төшенә.  Сүзләр тылсымына өйрәнү кешегә тормышын уңай якка үзгәртү, башка кешеләр белән  актив аралашу, аларга ярдәм итү,  бик яхшы оратор, әңгәмәдәш булу мөмкинлеге бирә.

Туган телне үзләштергәндә, сөйләм үстергәндә сүзләр белән уйларга гына түгел, сүзләр турында уйлый белергә һәм балаларны да шуңа өйрәтергә кирәк. Тәрбияче үзе сүзләрнең тирән мәгънәгә, сокландыргыч, таң калдыргыч искиткеч бик зур көчкә ия булуын тоемлап, шуны балаларга төшендерә алса,  аларның хисләрен, күңелен, фикерләрен, кичерешләрен яхшыртыр, тирәнәйтер. Туган телнең, сүзләрнең  тылсымга  ия мөмкинлекләрен үзләштерү һәм аңлау балаларга киләчәктә күңелгә хуш килгән эш белән шөгыльләнеп, үзләреннән һәрвакыт канәгать булып, бәхетле, шатлыклы тормышта яшәргә ярдәм итәр.

Туган тел могҗизалар тудыра ала. Сәламәтлек, бәхет, җан тынычлыгы, күтәренке күңел халәте  безнең нәрсә уйлау, нәрсә сөйләү белән тыгыз бәйләнгән. Шуңа күрә туган телгә өйрәтү, сөйләм үстерү эшендә һәр тәрбияче бала күңеленә яраган ачкычны табып, аларның телнең матурлыгын тоюларына, сүзгә сак карауларына, аның сафлыгы турында кайгыртуларына ирешсен иде. Бу сүзләр буш сүзләр генә булып калмасын иде!

«Татарстан Республикасы халыклары телләре турында» Татарстан Республикасы Законында һәм «Татарстан Республикасы дәүләт телләрен һәм Татарстан Республикасында башка телләр саклау, өйрәнү һәм үстерү буенча Татарстан Республикасы дәүләт программасы»нда мәктәпкәчә милли белем бирү өчен кирәкле шартлар булдыру каралган. Бу - республикабызда эшләп килә торган милли балалар бакчалары өчен кадрлар әзерләү, аларның белемен күтәрү һәм методик ярдәм күрсәтү мәсьәләләре. Әлеге проблемаларның бер өлеше “Туган телдә сөйләшәбез” өйрәтү-методик комплектлары ярдәмендә чишелә. Тәкъдим ителгән әсбап – татар балаларын туган телгә өйрәтү, аларның сөйләмен үстерү буенча методик кулланма. Аның төп максаты ана телендә балаларның дөрес һәм яхшы телдән сөләмен формалаштыру. Кече яшьтән үк баланың сөйләмен үстерү аның аралашу, танып белү, әхлакый һәм рухи юнәлешләр нигезен билгели.

Ул 2010-2015 елларга мәгариф системасын үстерү Стратегиясе кысаларында балалар бакчаларында балаларга туган тел өйрәтү, сөйләм үстерү юнәлешен  тормышка ашыру максатыннан төзелгән һәм “Туган телдә сөйләшәбез” дип аталган методик әсбап балалар бакчасында беренче кече яшьтәге балалар белән эшләүче тәрбиячеләргә кулланма буларак тәкъдим ителә. “Туган телдә сөйләшәбез” дип исемләнгән методик комплект икенче кече яшьтәгеләр, уртанчылар, зурлар, мәктәпкә хәзерлек төркемнәре өчен дә әзерләнә. Бу комплектның төп максаты  балаларны ана телендә дөрес һәм яхшы итеп сөйләшергә өйрәтү булса, төп үзенчәлеге – тел системасының фонетик, лексик, грамматик төзелеше дәрәҗәләрен формалаштыру, бәйләнешле сөйләм үстерү, тел һәм сөйләм күренешләрен аңлау (тоемлау) сәләте булдыру.

Туган телдә сөйләшергә өйрәтү гаиләдә башлана һәм мәктәпкәчә белем бирү учреждениеләрендә дәвам итә. Ул балаларга ана телендә тәрбия һәм белем бирү өчен мөмкинлекләр тудыру, халкыбызның рухи байлыгына, мәдәниятенә якынайту шартларында алып барыла. Мәктәпкәчә учреждениеләр, мәгариф системасының беренче баскычы буларак, нәниләрне туган телгә өйрәтүдә башлангыч роль уйный.

Беренче кече яшьтәге балаларның сөйләм эшчәнлеген оештыру системасы мәктәпкәчә яшьтәге балаларның сөйләм эшчәнлеген оештыру системасыннан аерыла. Балаларны туган телгә өйрәтү һәм сөйләм үстерү әйләнә-тирә белән таныштыру процессында бара. Шушы үзенчәлекләрне исәпкә алып, кече яшьтәге балаларның сөйләм эшчәнлеге эчтәлеген төзегәндә әйләнә-тирә предметларны һәм күренешләрне танып белүдә нәрсә чыганак булып торуы игътибар үзәгенә алына. Балаларның сөйләмен үстерү “Кроха” программасында (Г.Г. Григорьева, Н.П. Кочетова, Д.В. Сергеева һ.б.) күрсәтелгән түбәндәге эшчәнлек төрләренә нигезләнеп төзелә.

Кояш ,чык.                                                   Бармак уены.

Кояш чык,чык.чык                                         Бу бармак бабай.

Синең җылың бик тансык                             Бу бармак әби.

Чыксаң без сөенербез                                    Бу бармак әти.

Майлы ботка казанда.                                   Бу бармак әни.

Тәти кашык базарда.                                      Бу бармак бәби аның

Тәти кашык саф алтын,                                                           исеме Чәнти.

Кирәкми безгә салкын.                                              

Матрёшкалар.                                               Саф һава.

Без- матрёшкалар, матур курчаклар                 Салкын саф һава.

Менә шундый ,менә шундый                               Йомшак кар ява.

Чип-чиста куллар.                                                 Урамга чыксаң

Без- матрёшкалар, матур курчаклар.                Битләр кызара.

Менә шундый, менә шундый                               Кар бөртекләре

Кызыл иреннәр.                                                     Өстенә куна,

Без матрёшкалар, матур курчаклар.                  Үзләре матур

Тып-тын итеп биибез, без                                      Һәм салкын була.

Шат күңеллеләр.                                               

Ә.Бикчәнтәева.                                               

Саумы кояш!                                               Туп.

Саумы кояш!                                                     Әминә елый үкереп

Саумы һава!                                                      Тубым суга төште дип.

Саумы иртә!                                                      Чү, Әминә җылама,

Саумы йомшак җил!                                        Туп батмый ул елгада.

Саумы , Туган ил! 

Яз                                               Яратам.

Тып-тып. Тып.тып.                                         Яратам мин өемне.

Тып.тып                                                           Әти белән әнине.

Тамчы тама талларга.                                    Абый белән апаны,

Талларымның бөреләре,                                Бишектәге сеңлемне.

Куаныша шуларгша. 

Тып,тып,тып,тып 

Тып-тып