Джарун Хашорой Субарга
план-конспект занятия по развитию речи (старшая, подготовительная группа)

                                 Темэ: Джарун Хашорой Субарга

Зорилго:

1. Ухибуудтэ Хэжэнгэ нютагай Субарга тухай хøøрэжэ угэхэ, мэдэсыень ургэдхэхэ.
2. Гороо тухай ухибуудэй ойлгосо бэхижуулхэ.
3. Тойроод байhан байгаалидаа, мургэлэй газарнуудта дуратайгаар хумуужуулхэ.

Хэшээлэй ябаса:

Ухибууд! Бидэ муноо хэбэд номхон Хэжэнгымнай омогорхол болохо – аруюн гайхамшагта нангин шутоон «Джарун Хашорой» Субаргада ерээд байнабди, Энэ ехэ субаргада ерэхэдээ hайхан сэдьхэлтэй , унэн зурхэнhоо унэншэжэ байха хэрэгтэй. Юундэб гэхэдэ «Джарун Хашорой» Cубаргамнай хунэй hанаhан хэрэг бутээдэг. Унэн зурхэнhоо hайхан сэдьхэлтэйгээр гороо хээ hаа, таанад ухибууд жаргалтай, сэбэр, убшэ зоболонгуй, шадалтай  удаан жаргалтай байхат. Булта зоной мургэхэ бугэдын манай бутээл юм.

Хутэлбэрилэгшэ:

Эсэгэ дайдын юрøøhэн

Эхэ гоонтын уршøøhэн

Аруюн hайхан hанаатанай

Ашата буянай ушарал

Асари габшагай ябадал

Джарун Хашорой Субарга,

Буддын Номнолой Субарга,

Бурхад Суртаалай Субарга.

Субарга хадаа бухы зоной хэhэн буян, уншаhан мэгзэм маани, тэнгэриин элшэ хусэ бэедээ шэнгээдэг. Дэлхэй дээрэ иимэ «Джарун Хашорой» Субарга хоёр юм. Нэгэдэхи Субаргань холын Непал орондо байна. Непал дээрэхи Субарга угытай ядуу дурбэн хубуутэй эхэнэрэй hайгаар баригдаhан юм. Хоёрдохи Субаргань  Хэжэнгын бухы зоной хусøøр эндэ бутээгдээ.  2001 оной октябриин 14-дэ Еши-Лодой римбуушэ болон ехэ зиндаата олон ламанар арамнайлаа. Энэ Субаргымнай ундэрынь 11 метр оройн 5 метр ундэртэй. Нууриhаа абаад, орой (ганжар) хурэтэрøø арбан гурбан хубøø табсантай. Хурса шобхогор оройнь энэ дэлхэйе замбуулинтай холбоhон удхатай. Субарга тойроод 33 шодонгууд, байна 63 бурхан тойроод байна. Бидэ гороо хэжэ ябахадаа хараабди. Субаргын досоонь олон бурхад, бурханай номууд, алтан мунгэнууд хэгдэнхэй. Энэ дурбэн зуг руу хаража байhан нюдэд маанадые ходо жэртэжэ, муу юумэнhээ абарха гэhэн удхатай. Субаргын баруун, зуун хоёр таладань зэргэлээд Дуйнхорто  болон Боди саданарта зорюулhан хоёр жаашаг субарганууд байна.  

Хутэлбэрилэгшэ:

Ухибууд бидэ муноодэр «Джарун Хашор» субаргада зорюулжа шулэг хоорэхэмнэй гу?

Ирина Д.: Сэдьхэл зоригhоо далижан

               Субаргаяа сэбэрлэн аршажа,

               Тооhо шоройень арилгабал,

               Гэрэлтээ арюунаар hайжардаг юм.

Алдар Н.: Суута дэмбэрэлтэ субаргаяа

                      Сэбэр бодолой дохёоhоо

                      Сахин аршалан хамгаалбал,

                      Ухэлэй аюулhаа мултартаг юм.

Гэсэр Б.: Унэнхэ hаналай абьяасhаа

                     Хурэжэ шадахагуй байбал,

                     Халуун эрмэлзэл бадаруулан

                     Ёhолон мургэбэл, туhалдаг юм.

Содном  Б.: Субаргын хусэн гайхалтай:

                  Бугэдэ угэльгын эзэдтэ

                  Дээдын баялиг амсуулан

                  Буянай  ундэhэ хэшээнхэй.

Хутэлбэрилэгшэ: Субаргын удха ойлгон

                              Субаргын хусэ хундэлэн

                              Субаргадаа сэхэ шутэн

                              Бурхадай анхаралда хуртэжэ,

                              hайхан сэдьхэлhээ мургэжэ,

                              Нангин ухаанhаа биширэн,

                              Бурхан болохомнай болтогой!

                              Ом мани бадмэ хум!!!

Ухибууд! Харагты даа, эндэ хун зон ерэхэдээ, hунажа мургэдэг. Энэнь ехэ буян болоно. Муноо Светлана Баировна hунажа мургэхэнь, харагты. (Дуун доро ухибууд мургэнэ)

Адиса Б.: Сэмуун сагай уедэ

                 Субаргадаа мургэмэй

                 Саглаша гуй ехэ буянай

                 Цог олохомнай болтогой!

Мунøø манай «Жаргал» сэсэрлигэй гэртэхин ухибуудээрэй ерэлсэнхэй ,ухибууд гэртэхиндээ зорюулжа, манай нютагай поэдэй Чингис Гуруевай «Джарун Хашорой субарга» гэhэн  шулэг бэлэг болгон уншахань. Шагная!

Сахьяна Ц.:Улгы нютаг буряадтам

                Улзы хотог уршøøhэн

                Джарун Хашорой субарга

                Дура зурхыем  буляана.

Абида Ж.: Алтан дэлхэйн шарайда

                  Арюун байдал  бутээжэ,

                  Арбан саган буянай

                  Арьбан  хэшэг дэлгээнэ.

Аюна Ж.: Буддын номнол шутøøнтэй

                   Буряад зоной заяанда

                   Баяр, найдал асаржа,

                   Боди сэдьхэл туруулнэ.

Айлана Ц.: Хужэ ногоон юртэмсын

                Хэтын жаргал тухøøгшэ

                Найхан сагай этигэл-

                Джарун Хашорой субарга!

Бэрхэнуудтэ даа!

Дарья С.: Улзы намжаа Хэжэнгэ нютагтам

                Ундын бодоол Джарун Хашорой Субарга

                Бухы  дэлхэйн хун турэлтэндэ

                Амгалан байдал уршøøхэл!

Хутэлбэрилэгшэ: Ургажа ябаhан ухибуудтэмнай

                                Нигуулэсхы сэдьхэл туруулхэл!

                                Ундэр наhатай  убгэдэмнай

                                Хойтын харгы сагаарулхал!

Бэхижуулгэ: Ухибууд! Бидэ хаана ерээд байна бии бди? Энэ Джарун Хашорой субарга тойроод ябахадаа юу хэнэбиибди?

Хэды дахин гороо хэдэгбэ?(1,3,5,7)

Хутэлбэрилэгшэ: Зуб даа!Гороо ушøø 21,108, гу али наhанайнгаа тоогоор хэдэг. Гороо хэхэдээ, тургор ябаха, маани, тарни уншаха, hайхан hанаа hанаалха, олоной тулоо зальбарха, зорюулха хэрэгтэй!

Согто Жабхаланта субаргатаяа

Сэдьхэл зурхøøрøø нэгэдэн,

Сухаваадиин орондо турэжэ,

Сэсэгhээ мундэлхэмнай болтогой!

Ухибууд: Болтогой!

Тугэсхэл: Ухибууд! Бидэ мунøøдэр Джарун Хашорой субаргада ерэжэ, буян хэшэгээ арьбадхажа, зальбаржа дэмбрэлтэй hайхан хэшээл унгэргэбэ гээшэбди. Олон юумэ мэдэхэ болобот. Бэрхэнуудтэ даа хожомоо таанад мэдэхэ болоhон юумэеэ мартангуй hанажа ябаарайт. Энэ субаргадаа ерэжэ, мургэжэ, зальбаржа ябаарайгты.