Телмәр үҫтереүҙә бармаҡ уйындарының әһәмиәте
консультация по развитию речи

Телмәр үҫтереүҙә бармаҡ уйындарының әһәмиәте

Ата-әсәләр өсөн консультация

Әҙерләне:

тәрбиәсе Хәсәнова Гөлназ Рамаҙан ҡыҙы,

Баланың мейеһе бармаҡ осонда «урынлашҡан». Бармаҡ уйындары баланыңҡул мускулдарын нығытыуға, иғтибарын, хәтерен, фекерләү ҡеүәһенүҫтереүгә булышлыҡ итеү менән беррәттән, телмәр үҫешенә лә ҙур йоғонтояһай.

Ҡул моторикаһы үҫешмәгән балаларҡалаҡ йә ҡәләмде насар тота, аяҡкейемендәге бауҙы бәйләй, өҫкейемендәге төймәләрҙе эләктерә алмай. Уларға конструкторҙың деталдәренйыйыуы, пазлдар, иҫәп таяҡсалары, мозаика менән эшләүе лә ҡыйын.Башҡа балалар яратып башҡарған пластилин әүәләү, аппликация яһауҙанда улар баш тарта. Бындай балаларҙың аң кимәле шул рәүешлебашҡаларҙан артта ҡала бара.

Ғөмүмән, был балаларҙың донъяны танып белеүе лә етерлек кимәлдәүҫешмәй. Ҡул моторикаһының үҫешмәүе сабыйҙарҙың күңел торошона, үҙ-үҙҙәрен баһалауына ла йоғонто яһай. Ваҡыт үтеү менән бындай балаларғаяҙырға өйрәнеүе лә ҡыйынға тура килә. Шуның өсөн ата-әсәләргә һәмбелгестәргә ваҡ моторика үҫешенә ҙур иғтибар бүлеү кәрәк. Мәҫәлән, 2,5йәштә балаға кеше һүрәтен яһарға, төймәләр эләктерергә иртәрәк, әммә 4-5йәштә улар таҫма, аяҡ кейеме бауҙарын бәйләй, кеше һүрәтен төшөрәбелергә тейеш.

Балалар баҡсаһында бармаҡ уйындары менән таныштырыуҙы кескәйҙәрҙәнбашлап бер нисә төркөмгә бүлеп ойоштороло. Тәүгеһендә балаға әйләнә-тирәләге предметтар, хайуандар бармаҡтар ярҙамында күрһәтелә. Былосраҡта күләгә театры (теневой театр) ҡулланыла. Фигураларҙы йомаҡтар,ҡыҫҡа юллы шиғырҙар менән бәйләү баланың телмәрен үҫтереүгә булышлыҡ итә, ишетеү һәләтен камиллаштыра, ҡыҙыҡһыныуын уята. Бармаҡтеатрын да балалар ҙур ҡыҙыҡһыныу менән башҡара.

Өлкәнерәк балалар менән төҫлө таяҡсаларҙан төрлө фигуралар төҙөйбөҙ. Уйындың был төрөндә балалар төҫтәр менән бергә геометрик фигураларҙыла ҡабатлай. Шулай уҡ пунктир һыҙыҡтарҙы тоташтырыу ҙа балалар өсөнбик файҙалы.

Ҡул хәрәкәтсәнлеген үҫтереү түбәндәге ҡағиҙәләр ярҙамында тормошҡаашырыла:

Баланы мәжбүр итергә ярамай, эште уға оҡшаған күнекмәләрҙән башлаузарур.

Күнекмәләр даими ҡабатланырға тейеш.

Баланың иғтибары һәм ҡыҙыҡһыныуы тиҙ кәмей, шуға күрә дәрестәр 3йәшкә тиклем 5 минут тәшкил итһә, артабан ваҡыт һәм уйындар күләмеарта бара. Эш процесында бала өсөн уңайлы темп һайлау ҙа мөһим.

«Юл һалыу». Балаларға фломастер менән ҡағыҙ битендә машинаның барғанюлын күрһәтергә ҡушыу: «Тура барабыҙ, уңға боролабыҙ, алға елдерәбеҙ,һул яҡҡа китәбеҙ…».

«Хәреф төҙөү». Балаларҙан баҫма хәрефтәр төҙөү өсөн элементтар һайлатыу.Хәреф элементтары иҫәбе буйынса алфавит төҙөү.

Фланелеграфта овалдан, түңәрәктән, таяҡсанан һәм башҡа элементтарҙанхәрефтәр төҙөү.

«Иғтибарлы бул». Бер элементтан (О,С), ике элементтан (У, Г, З, Р) , өсэлементтан торған хәрефтәр яҙырға.

Ғөмүмән, маҡсатҡа ярашлы эш һөҙөмтәһендә генә балаларҙың иғтибары,зиһене үҫешә. Ә проблемаларҙы алдан күреү, диагностикалау, уларҙываҡытында хәл итеү - уңыштың нигеҙе.