Тема: “Урман ҡарауылсыһы менән осрашыу”
план-конспект занятия по развитию речи (старшая группа) на тему

Тема: “Урман ҡарауылсыһы менән осрашыу” 
(дәрес- диалог).

Маҡсат: тәбиғәт һәм кеше араһындағы бәйләнеште  күрһәтеу:  йәнле тәбиғәткә кешегә ҡараған кеүек мөғәмәлә итергә кәрәклеген аңлатыу; балаларҙың һүҙлек запасын байытыу; бәйләнешле телмәр үҫтереү;  урман  үҫемлектәренә,    хайуандарына ҡарата ихтирамлылыҡ,һаҡсыл  ҡараш тәрбиәләү.
Һуҙлек эше: музей, бура, сувенир, гербарий.                                                                              Типик грамматик конструкциялар: Агастан булам.бура бурайҙар.Мин урман ҡарауылсыһы булам.Урманды янғындан һаҡлайым.Ҡырҡҡан ағас урынына орлоҡ сәсергә оноторға  ярамай.
Йыһазландырыу: панно, картиналар, гербарий,фотографиялар, слайдтар.

Дәрес барышы

Төркөм экологик  музей  итеп биҙәлгән. “Урман-беҙҙең байлығыбыҙ” тип аталаған  зал.Тәрбиәсе экскурсия үткәрә.                                                                -Балалар,беҙ һеҙҙең менән экологик музейға  килдек                                                           .Был зал “Урман-беҙҙҙең байлығыбыҙ” тип атала.                                                        - Ошо һүрәттәрҙә нимә төшөрөлгән?                                                                                      -Ағастар.                                                                                                                     -Ниндәй ағастар беҙҙең  урманда  үҫә?                                                                                -Ҡайын,имән,ерек, ҡарағай,шыршы....                                                                             -Эйе, беҙҙең Урал тауында бик куп төрлө ағастар үҫә.

-Әйҙәгеҙ,улар тураһында йомаҡ сисәйек.

Суҡ толомло,аҡ һынлы,           Йәй ҙәйәшел,ҡыш та йәшел

Гел һөйкөмлө,яғымлы.                Тауҙа ла,урманда ла.

Сағылда табып яйын                    Ултыра уртала илап

Сәләмләй килгән һайын.               Ҡыш байрам ҡорғанда ла.

         (Ҡайын.)                                                        (Шыршы)

Майҙа  ап-аҡ  күлдәкле,                  Гел бейеккә, гел киңлеккә әйҙәр,

Унан  йәшеллек  кейә.                     Йәмле булыр унан өйҙәр-өйҙәр,

Ҡарайғас шул күлдәге,                    Өй   аҫтына һалһаң,йөҙ йыл түҙәр,

Башҡайын түбән эйә.                      Ныҡ кешене уныңкеүек тиҙәр.

        (Муйыл.)        (Имән.)

-Урманда тағы нимәүҫә?                                                                                                               -Урмандаматур сәскәләрүҫә.Емеш-еләк ,бәшмәк бик күп була.                                            -Эйе,кешеләр урманда ял итә, саф һауа  һулап  һаулығын  нығыта.                                                    -Балалар,  музейҙың  икенсе  бүлегенә үтәйек. (“Ағастан нимә эшләп була?» тигән панно эленгән.)                                                                                                           -Ошо панноға ҡарағыҙ  әле. Ағастан  нимә  эшләп була?                                                           -Ағастан бура бурайҙар.                                                                                                      -Таҡта яралар.                                                                                                                          -Өй йыһазы эшләйҙәр.                                                                                                                     -Һауыт-һаба, сувенирҙар эшләйҙәр.                                                                                            -Атайҙар нисек йорт һалалар икән,тыңлағыҙ.

Беҙ ҙә йорт һалабыҙ

Бөгөн дә беҙ,күмәкләшеп,                         Ап-аҡ йорттар һалабыҙ.

Бергәләшеп йорт һалабыҙ.                        Шатланһын  тип кешеләр,

Йорт һалғанда, атайҙарға                                  Үҫһен   тип ҡалабыҙ.

Ҡарап өлгө алабыҙ.                                     Атайҙарса маңлайҙарҙан

Атайҙар ҙа,беҙ ҙә яңы                                  Тирҙе һөртөп алабыҙ.

                                                                         (Р. Ниғмәтуллин)

Ял минуты. « Әйтегеҙсе, балалар»  (хәрәкәттәр менән)

Әйтегеҙсе, балалар!                                   Бына шулай, бына шулай

Ағастар нисек үҫә?                                    Ағасты бысалар.

Бына шулай, бына шулай                                 Әйтегеҙсе, балалар!

Ағастар  бейек үҫә.                                   Нисек утын яралар?

Әйтегеҙсе, балалар!                                  Бына шулай,бына шулай

Нисек ағас бысалар?                                Утынды яралар.

Урман-төп байлыҡ.Ҡырҡҡан ағас урынына орлоҡ сәсергә оноторға ярамай. Урманда ҡышын йылы, йәйен һалҡын  була.                                                                                   Балалар музейҙың өсөнсө бүлегенә киләләр.Уларҙы урман ҡарауылсыһы ҡаршы ала.                                                                                                                        -Һеҙ кем булаһығыҙ? Бында нимә эшләйһегеҙ?                                                                          -Мин урман  ҡарауылсыһы булам.Хайуандарҙы  ашатам, тоҙ бирәм. Йәш ағастар ултыртам, ҡолап ятҡандарын өйөп ҡуям.Урманды янғындан һаҡлайым.                                                                                                                            -Урман ҡарауылсыһының эше бик күп икән,балалар.                                                                -Һеҙ урманда  үҙегеҙҙе нисек тоторға беләһегеҙме?                                                                                                      -Һеҙ беҙгә урман ҡағиҙәләрен әйтеп китегеҙ әле.                                                                           -Сәскәләрҙе, бәшмәктәрҙе  тапамаҫҡа,ҡош  йомортҡаларына теймәҫкә кәрәк. Ҡоштарҙы һәм йәнлектәрҙе йәберләмәгеҙ. Ағас ботаҡтарын һындырырға ярамай. Ошо ҡағиҙәләрҙе үтәһәгеҙ,һәр ваҡыт урманға килә алаһығыҙ.                      -Кеше урманда ҡунаҡ ҡына. Ҡунаҡ булһаң,тыйнаҡ бул,тиҙәр.Шулай итеп урманда үҙебеҙҙе тәртипле тотһаҡ, беҙ уның ысын дуҫтары булырбыҙ. -Ошоноң менән беҙҙең экскурсия  тамамланды.