Мин яратам сине, Татарстан
план-конспект занятия по окружающему миру (подготовительная группа)

Мин яратам сине, Татарстан

Мәктәпкә әзерлек төркемендә катнаш белем бирү эшчәнлеге

Максат: балаларга Тататарстан Конституциясе турында гомуми күзаллау бирүне дәвам итү
Бурычлар: балаларның Татарстан турындагы белемнәрен киңәйтү; татар халкының фольклорын, йолаларын өйрәнүне дәвам итү, аларга карата кызыксыну уяту; туган тел, туган йортны ярату, аның белән горурлану хисләре тәрбияләү; уеннар аша дөньяга карашларын һәм  күзаллау, фикерләү,чагыштыру,нәтиҗә ясау сәләтен үстерү.

Әзерлек эше: Туган ил, республикабыз символикасы турында шигырьләр, җырлар өйрәнү
Җиһазлау: ноутбук, экран, уеннар өчен кәрзиннәр, җиләк- җимеш һәм яшелчәләр муляжлары, уенчыклар, уку әсбаплары, портфель, җилем, салфеткалар, төсле кәгазь, картон

Музыкаль бизәлеш: җырлар, уеннар өчен язмалар, презентация

«Мин яратам сине, Татарстан» (Р. Рәкыйпов сүзләре, Р. Андреев көе) дигән җыр яңгырый. 

Тәрбияче: Балалар, хәерле көн! Хәлләрегез ничек? Әйдәгез әле үз- үзебезгә  “Хәерле иртә ”телик .

Хәерле иртә күзләр, сез уяндыгызмы? Без уяндык(күзләрне йомып ачып алу)

Хәерле иртә колаклар, сез уяндыгызмы? Без уяндык(колакларны ышку)

Хәерле иртә кулларр, сез уяндыгызмы? Без уяндык (кулуларны күтәрү)

Хәерле иртә аяклар, сез уяндыгызмы? Без уяндык

 Хәерле иртә кояш, син уяндыңмы? Мин уяндым hәм елмайдым.

-Менә сез елмайгач ,бүлмәбез нурланып китте. Хәзер инде, балалар, матур итеп утырдык. Сез шөгыльгә әзерме?
     -Балалар, иң элек күрешү белән без исәнләшәбез. Исәнләшү нәрсә ул? Аны ничек аңлыйсыз? (Ул кешегә сәламәтлек теләү, кешенең хәлен сорашу;  игътибарлылык билгесе; ярдәм итәргә әзер булу). 
Тәрбияче: Ә менә безнең татар халкы ике кулын сузып исәнләшә. Бу-кулларымда корал юк, мин сиңа дусларча кул сузам дигәнне аңлата. Ә хәзер, әйдәгез, балалар, без дә бер-беребез белән кул биреп исәнләшик. (Исәнләшәләр.) 
Тәрбияче: Без әле сезнең белән нинди телдә сөйләшәбез? (Татар телендә.) Дөрес. Безнең туган телебез- татар теле. Ул безнең милли телебез,республикабызның дәүләт теле. Ана телебез- бик борынгы һәм бай телләрнең берсе. 
                                   И, туган тел! Сине Әнкәй итеп, 
                                   Йөрәгендә саклый бу халык. 
                                   Таралган ул... Әгәр син булмасаң, 
                                   Бетәр идек күптән югалып.
-дип язган безнең якташыбыз,  шагыйрь Р. Әхмәтҗанов. Балалар, без дә сезнең белән туган телебез, туган илебез турында шигырьләр өйрәнгән идек, әйдәгез, аларны исебезгә төшерик. 

1 бала: Дөньяда иң-иң матур ил-  
Ул минем  Туган илем. 
Дөньяда иң-иң матур тел- 
Ул минем туган телем. 

2 бала:Нинди күркәм минем илем, 
Кояштай балкып тора. 
Урманнары җыр шикелле 
Моңланып шаулап тора. 

3 бала:Татарстан- үз илебез, 
Безнең газиз җиребез. 
Бакчадагы гөлләр төсле 
Гүзәл булсын көнебез. 
Тәрбияче:  Нәрсә соң ул Татарстан? (Безнең республикабыз, торган җирем, торган йортым, минем гаиләм.)(Слайд)  Әйе, балалар, без Татарстанда яшибез. Аның зифа каенлы урманнарын, көмеш сулы күлләрен, балык белән тулы киң елгаларын бик яратабыз. Эш сөючән, уңган,тырыш халкын күреп сокланабыз. Татарстан- күпмилләтле республика. Анда татарлар, руслар, башкортлар, марилар, чувашлар һәм башка милләт кешеләре бер гаилә кебек бергәләшеп эшлиләр, дус яшиләр. 

Татарстан – многонациональная республика. Здесь в дружбе и в согласии  проживают татары, русские, чуваши, башкиры, и все они по праву считают Татарстан своей Родиной. И песня, которая сейчас прозвучит, конечно же про дружбу.

“Дуслар җыры”
Воспитатель:  У каждой страны есть отличительные знаки – государственные символы: флаг, герб и гимн. Балалар, республикабызның символикаларын искә төшереп китик әле.

     Давайте вспомним, из каких частей состоит флаг? (Древко, полотнище). Флаг разделен на три части: верхняя – зеленая, нижняя – красная, середина – узкая полоса белая. Красный цвет – цвет солнца и огня. Зеленый – символ живой природы и молодости. Белый – символ чистоты, чести и мира.
   Татарстан флагы турында өйрәнгән  шигырен Рамзан
сөйләп үтәр.
Шундый матур яшел төсе, 
Ул кызылы, ул агы. 
Җилферди Казан өстендә 
Безнең дәүләт флагы.  (Слайд)

Тәрбияче:  Тугра- Герб- Дәүләт символларының тагын берсе.(Слайд)

На государственном гербе Республики Татарстан изображен белый барс, крылатый на фоне красного солнца. Барс – это богатство, сила. На боку у барса круглый щит, на котором изображена астра. Щит означает защиту, а цветок – долгую жизнь. Крылатый белый барс – он защищает нашу республику, чтобы не было войны. Все цвета герба – напоминают цвета Государственного флага. Красное солнце несет нашему народу тепло и добро. Внутри зеленого кольца золотом вытесан татарский орнамент, это символ красоты и плодородия нашей земли. Вверху герба тюльпан – любимый элемент орнаментов татарского народа. Весь герб говорит о добре, благополучии и дружбе нашей республики.

Воспитатель: Как вы думаете, где можно увидеть государственный герб? ( На пограничных столбах, которые установлены на границах России с другими странами, на важных документах, на купюрах).
(Гимн яңгырый.) (Слайд)
   Тәрбияче:   Без нинди көй тыңладык? (Татарстан гимнын.) Аны күренекле татар композиторы  Рөстәм Яхин язган,  ә сүзләре берничә язучының иҗат җимеше.

    Безнең Татарстаныбыз бик зур, без аның киңлекләрен күз белән генә колачлый алмыйбыз. Наша Республика у нас такая большая, что мы не можем окинуть ее одним взором и объездить ее из одного конца в другой за один день. Но где можем увидеть сразу ее границы и реки, и леса, и города?( На карте).(Слайд)
Тәрбияче:  Татарстанның башкаласы кайсы шәһәр? (Казан шәһәре.) Әйе, 1000 еллык тарихы булган, күпне күргән, кичергән, хәзер дә шаулап- гөрләп яшәүче шәһәр ул- Казан шәһәре. Анда Татарстан хөкүмәте урнашкан, югары уку йортлары, театрлар, музейлар, истәлекле урыннары бик күп.                                                        
-Татарстандагы тагын нинди шәһәрләрне беләсез? (Баулы, Бөгелмә, Азнакай, Әлмәт, Чаллы.) 
-Чаллы шәһәре нәрсә белән дан тота? (анда КамАЗ машиналары эшләнә.)
-Чистай шәһәре нәрсә белән дан тота?(сәгать заводы)
-Әлмәт шәһәрен нәрсәнең башкаласы диләр?( нефть)

- В Нижнекамске выпускают шины, в городах Бугульма и Альметьевск добывают нефть, а из нефти делают бензин. В Чистополе на часовом заводе делают красивые часы.
-Әйе, балалар, безнең Татарстаныбыз зур завод- фабрикалары, нефть чыганаклары, ашлык тулы киң кырлары белән дә дан тота. 

Воспитатель: Дорогие ребята! У нашего народа много праздников и памятных дат. Одной такой датой является 6 ноября, когда была принята Конституция. Һәрбер республика үзенең Конституция көнен билгеләп үтә. Ә бездә ул көн кайчан? (6 ноябрьдә.) Ә менә бу көн турында Энҗе Мөэминова болай язган: 

Иртә таңнан яңгыр туктамады, 
Сибәләде, койды, түгелде. 
Болыт ярып, кояш чыккан кебек 
Шатлык биләп алды күңелне. 
Чөнки бүген Татарстан иле 
Төп законын хуплап раслады. 
Беренче һәм яңа Закон белән 
Республикам тормыш башлады. 
Димәк, Конституция  ул- Закон

   Нәрсә соң ул Конституция? Ул нигә кирәк микән? Сезнең бу сүзне ишеткәнегез бармы?(балаларның җаваплары). Ул- законнар һәм кагыйдәләр җыелмасы. Аларны илнең һәр кешесе үтәргә тиеш.
   Что же такое Конституция? Конституция - это основной закон  государства, то есть список самых главных правил, которые установили для себя граждане нашей Республики. Все другие законы и правила, не должны противоречить главным правилам, записанным в Конституции.

Уже много лет назад,

 Как нам люди говорят,

 Был в стране придуман Он-

 Конституции Закон,

 И с тех пор за годом год

 Его чествует народ.

С  Конституцией дружить —

Значит, по закону жить,

И работать, и учиться,

И общаться и жениться!

Воспитатель: Когда и как была принята Конституция? слушайте, как все было.

Сначала Конституцию придумали и записали учёные. Потом граждане государства прочли её и обсудили друг с другом, в газетах, по телевидению. Некоторые правила из Конституции вычеркнули, другие - добавили, третьи - переписали по-другому.

  Что сказано в нашей Конституции?  В нашей Конституции сказано, как должно быть устроено наше государство и что для него самое главное. В Конституции сказано: человек, его права и свободы являются высшей ценностью, самым главным.  Это значит, что государство  должно делать все, чтобы жизнь наших людей,  нас с вами становилась с каждым днем все лучше и лучше.      

      В Конституции перечислены основные права и обязанности человека и гражданина, то есть, сказано, что можно делать человеку, а что – нельзя.

     Вы самые старшие дети в саду и достаточно хорошо знаете, что такое хорошо, а что такое плохо. Сейчас я буду показывать картинки с изображением поступков людей. А вы выскажете свое к ним отношение. Если это хороший поступок, то хлопайте, а плохой, – топайте.

 Игра «Хорошие – плохие поступки» (Слайды)

 Воспитатель: Предлагаю послушать стихотворение «Права есть у взрослого и у ребенка»

 Права есть у взрослого и у ребенка:

 Играть и учиться, мечтать и трудиться

 Помочь старику и погладить котенка,

 И чистой водой на рассвете умыться

 Ребенок имеет право на счастье,

 А также в доме укрыться в ненастье

 Ребенок имеет право гулять

 И воздухом чистым всей грудью дышать 

Воспитатель: Каждый человек имеет право на труд, то есть работать.

 Давайте  мы посмотрим,  умеете  ли вы трудиться.

 Уен «Уңыш җыябыз» (яшелчә һәм җиләк җимешләрне ике кәрзингә аерып җыю) 

Воспитатель. Граждане нашей страны имеют право на отдых.

Часто мы едем отдыхать и путешествовать в другие города нашей страны или за границу. Кому куда хочется. Перечислите города и страны, в которых вы отдыхали вместе с родителями. Давайте сейчас представим, что мы едем или летим, кто на чем хочет разными видами транспорта,  но не толкаясь, чтобы не нарушить прав других.

Физ.минутка «Едем, едем на машине»

-Продолжим наш рассказ.

Есть в Конституции Закон

Известен  должен быть вам он

Всех детей учить  должны

Детям знания нужны.

 Воспитатель: Каждый гражданин страны имеет право
на образование.

Он может учиться в школе, в техникуме, лицее, училище, институте, академии.  Каждый ребенок имеет право учиться, ходить в школу. Вы у нас –будущие  первоклассники.  Давайте посмотрим, знаете ли вы, что надо собрать в школу.

 Игра «Кто быстрее соберет портфель» ( под песню «Чему учат в школе?»)

 Воспитатель: Урок для школьников  - труд. А что же тогда в школе отдых? (ответы детей) Конечно перемена – перерыв для отдыха между уроками. 

Воспитатель: Записано в Конституции  еще одно право – право на жилище. 

Каждый должен иметь кров над головой. В нашей Белгородской области много людей строят себе новые красивые дома. Поднимите руки, чья семья построила себе новый дом или его строит.

Сейчас мы поиграем в игру «Мы построим дом высокий»

Воспитатель: Записано в Конституции и право на охрану здоровья и медицинскую помощь.

Воспитатель.: Есть у нас право на свободу говорить на родном языке. 

Ваш родной  язык какой?(Татарский).  В нашей республике живет гостеприимный татарский народ, который любит хорошую музыку, зажигательный танец. А какой мелодичный язык у татарского народа!

“Түгәрәк уены: “Без бәхетле балалар”

В Конституции записаны и другие наши обязанности. Вот главные из них.

1. Соблюдать Конституцию и другие Законы страны.

2. Уважать права и свободу других граждан.

3.Сохранять природу и окружающий мир.

4. Беречь памятники истории и культуры.

5. Платить налоги и сборы

6.Защищать свою страну, свое Отечество.

   Главная обязанность наших мужчин – служба в армии. Об этом мечтают многие мальчишки.    Наша Родина сможет процветать только тогда,  когда у нас будет мир, дружба между народами, желание трудиться и защищать Родину.

Пусть Родина живет и процветает!

О ней звучат стихи, поются песни.

Пусть граждане Закон свой уважают

И счастливо живут на свете вместе!

Кто законы соблюдает, Тот, конечно, уважает

Конституцию страны. Это все мы знать должны!

Балалар, һәрбер кеше үзенең туган ягы туган җирен, туган өен ярата. Ә хәзер республикабызда туып, яшәп килгән шагыйрьләрбезнең туган ягы турында язылган шигырьләрен укып китик. 

4 бала: Туган ягым минем –үз өем, 
Үз өемдә минем үз көем. 
Үз дигәнчә бизим өемне, 
Үз телемдә сөйлим сүземне.(ЭнҗеМөэминова) 
5 бала: Көмеш суларың, зәңгәр урманың 
Якын күңелгә, Татарстаным. 
Син- туган ягым, 
Син- минем таңым, Татарстаным. (И. Юзеев) 
6 бала: Яшәр өчен бетмәс көч алырга 
Олысына һәм дә кечегә. 
Мәрхәмәтле, ямьле, мәхәббәтле 
Туган ягы кирәк кешегә. 

7 бала: Ык сулары бормалы, 
Баулы юллары таулы. 
Тау астында бакча кебек, 
Гөлбакча кебек Баулы. (Фәнис Яруллин) 

Воспитатель: Ребята, а теперь давайте мы с вами сделаем один из символов нашей республики- флаг. (Объяснение работы) (Заготовки:  древко-палочка,колечки белого, зеленого, красного цвета, основа под флаг из картона)

Практическая работа.

Тәрбияче: Балалар, менә безнең шөгылебез тәмамланды. Ул сезгә ошадымы? Нәрсә турында сөйләштек? Нәрсә ясадык?

Воспитатель: Ребята, понравилось вам сегодня наше занятие и чем понравилось? Мы с вами поговорили о родном крае, о его городах, о людях, живущих рядом с нами, о том, чем они занимаются, чем примечательны наши города и села. Всем хватает места под небом Татарстана. Все люди стараются жить мирно, в дружбе и уважении к обычаям других народов. О Конституции нашей республики, которая нас защищает, о том, что правила, которые там написаны, должен соблюдать каждый гражданин. Сделали флаг Татарстана с помощью бумажных колечек.

Балалар, сез бүген бик күңелле итеп уйнадыгыз, тырышып эшләдегез, белемнәр өстәдегез. Мин сезнең белән хушлашам.  Дорогие ребята, сегодня вы хорошо потрудились, я рада за вас, молодцы.