Кошлар язны каршылый
план-конспект занятия по окружающему миру (средняя группа) на тему

Кошлар язны каршылый

Максат: яз көне хайваннар һәм кошлар тормышында була торган үзгәрешләр    

               турында  төшенчә бирү, араның үзара бәйләнешен ачыклау. Рәсем  ,

               схемалар буенча сөйли һәм нәтиҗә ясый белү күнекмәләрен үстерү.

               Татар халык фольклоры аша экологик тәрбия һәм белем бирү, таби-

               гатькә сакчыл караш тзрбияләү.

Җиһазлар :  кошлар турында спайдлар, күчмә һәм кошлаучы кошларның рә-

                       семнәре, битлекләре, татар халык авыз иҗаты әсәрләре, җәйге,

                       кышкы миләш агачлары, схемалар,  уеннар .

Шөгыль барышы: Хәерле көн , балалар , кәефләрегез ничек ? Бүген көн нин-

                                ди  матур. Табигатьтә безгә уңышлар тели сыман.

Әйтегез әле, хәзер елның кайсы вакыты?  ( Яз)  Әйе, яз көне барча табигать уяна . Нинди тереклек уяна соң? ( аю, керпе, ярканат, бурсык, елан, бака, бөҗәкләр)

Яз җиткәч табигатьтә нинди үзгәрешләр була?

Схема буенча сөйләү.

Магнитофон язмасында кошлар тавышы ишелә.

Нинди тавыш ишелә? ( кошлар тавышы)  Әйе, безнең якларга да кошлар кайта.

Менә мольберт тактасында ике миләш агачы – берсе кышкы, икенчесе җәйге миләш. Кышкы миләш агачы рәсеменә кышлаучы кошларны, ә җәйге миләш агачы рәсеменә күчмә кошларны куябыз.

1.Тук-тук –тукран

   Тукылдатып утырам

   Агачтагы кортларны

   Барсын ашап бетерәм ( Тукран)

2. Ябалак, ябалак

   Йөрмә диләр сагалап

   Чебиләрне бирмиләр

   Барда мине тиргиләр( Ябалак)

3.  Кырау булсын,

     Суык булсын

     Китмәс дустым

     Җәен – кышын  

     Салмый сары

    Алъяпкычын ( Песнәк)

4. Чырык –чырык чыркылдый

     Бер җиргә дә ул китми

     Безнең белән дус яши

     Әйтегез әле, ул ни ? (Чыпчык)

Беренче булып кар эрегән урыннардан туена торган кошлар кайта , кемнәр алар ?

Монетаблица буенча әйтү.

Аны яз диләр

Еракта кышлый диләр

Беренче булып кайта да

Ул кышны куа диләр ( Кара карга)

Икенче булып бөҗәкләр уянгач, нинди кошлар кайта ?

Монетаблица буенча әйтү.

Коймада –өй

Өйдә –җырчы (сыерчык)

Без нинди кошларга сыерчык оялары куябыз?( Сыерчыкларга)

(Сыерчык чыпчык янына килә, сыерчык оясында утыра )

-Кошчык , кошчык, исемең синең ничек ?

-Мин чыпчык , ә син үзең кем ? Йөрисең  борчып.

- Кем дисеңме , чыпчык ? Мин булам сыерчык . Бу минем йортым чык моннан , чык, чык.( чыпчык сыерчык оясыннан чыгып китә )

Сыерчык үз оясында утыра , аның янына малай килә.

Җылы яклардан

Сыерчык килде

Мин куйга яңа

 Ояга керде

Туган илемне

Сагындым диде

Аннан сайрады

Үзе чыгарган “ сагыну”

Дигән яңа бер көйне.

Сыерчык: рәхмәт сиңа , дустым

Башка кошларга ояны кем куя? (Алар үзләре ясый)

“Очты,очты “ уены.

Килегез, әле кошкайлар

Сез бит безнең дускайлар

Бакчабызга куныгыз

Көн дә кунак булыгыз.

Санамыш белән беренче кошны сайлыйбыз.

Каенда – карга

Имәндә –чыпчык

Җирдә –елан

Һавада –кош Бар , син дә оч.

( Балалар битлекләр кияләр , уртага чыгып үзләренең кош исемнәрен әйтәләр, күчмә кошлар исемен ишеткәч,кулларын күтәрәләр, кышлаучы кошлар исемен ишеткәчочмый , ул күчмә кош түгел диләр)

Уен “ Төн һәм көн “( ябалак чыга, аның кулында ике төрле фонарь-сары һәм кара төстә. Төн дисә- кошлар очмыйлар үзләренең агачларын табып басалар, көн тисә очып төрле хәрәкәтләр ясыйлар)

“Парлашын кал” уены.

Сандугачлар , былбыллар

Тургайлар парлы була

Кем уенда парсыз кала ,

Шундук җәзасын ала.

( Кошлар парлашалар)

Чебен –черкиләр уянгач нинди кошлар кайта?

Монетаблица буенча сөйләү.

 Канаты бар, оясы юк

Ят ояда баласы тук (күке)

(калган кошларны агач рәсемнәренә урнаштырып бетерү)

Менә бу рәсемдә кышлаучы кошлар , ниндиләр алар? Менә бу кучмә кошлар ниндиләр алар ? ( кошларның исемнәрен әйтеп чыгу)

Ни өчен бу кошларны күчмә дип әйтәбез? Алар җылы якларга китәләр Ни өчен ?

Схема буенча сөйләү.

Без алар турында ничек кайгыртабыз? (ашатабыз, оялар куябыз)

Нәрсә эшләргә ярамый?

Схема буенча сөйләү

Уеннар бит алар витамин кебек алар

“Тургай “ уены. Санамыш белән алып баручыны билгелибез.

Чыпчык, чыпчык тизрәк син очып чык.- санамыш

Зәңгәр күктә т ургай сайрый

Җыры китә еракка

Кыңгырау чыңлавы кебек

Ишетелә колакка

 Тургай җыры бик ямьле

Бергәләп тыңлый әле.

(Кыңгырауны бер бала кулына салып китә, балалар күзләрен йомып басып торалар, ә алып баручы кемдә кыңгырау дип сорый)

Кошлар –табигать күрке алар . Аларның җырларын тыңлыйсы гына килеп тора, алар табигатькә , безнең күңелгә ямь өстиләр , ә табигатькә нинди файда китерүләре турында алдагы шөгыльләребездә сөйләшербез.

Без бүген нәрсәләр турында сөйләштек ?  Сезгә нәрсәләр охшады?