Ачык дәрес. Ел фасыллары белән куян кунакта!
план-конспект занятия по окружающему миру (средняя группа) по теме

Максат: Ел фасыллары турында белемнәрне ныгыту, табигатькә карата сакчыл караш тәрбияләү,матурлыкны күрә һәм тоя белергә өйрәтү,балаларның бәйләнешле сөйләм телен үстерү, 10 һәм 5 эчендә санау, геометрик фигураларны танып белү, иҗади фикерләүләрен үстерү, санау шөгыленә карата кызыксыну уяту, балаларның дөньяга карата күзаллаула-рын киңәйтү, геометрик фигуралардан аппликация төзергә өйрәтү, чиста, пөхтә эшләргә күнектерү.                                                              

                         ДӘРЕС БАРЫШЫ:

Тәрбияче:  Нинди рәхәт урман аланында! Карагыз, әле карагыз! Анда агач артында

                   Куян дускайның колагы күренә бугай.

                   Әй куянкай, матуркай.

                   Кил бирегә, йомшаккай!

                   Курыкма син, калтырама

                   Без балалар, оялма!

Куян:     Куркам, куркам, балалардан.Кичә генә бер шук малай, борды минем колагымнан.

          ( КАЛТЫРЫЙ )

Тәрбияче: Кил куян дус, безнең балалар бик акыллы, алар сиңа тимәсләр.

                  Ягез, әле куян дуска шигырь сөйләп курсәтик.                    

                                        “ Бакчабыз.”

Һәр көн безне каршы ала                       Бакчабызның каеннары

Күңелле бакчабыз                                   Безне бик иркәли

Хәерле иртә-дип сайрый                        Без тыңлыйбыз ә апабыз

Кошлар агачта                                         Әкият сөйли

Бакчабыз, бакчабыз!                               Аллы гөлле чәчәкләре 

Сине бик яратабыз,                                 Хуш ис тарата

Һәр көн килеп бакчабызда                     Күбәләкләр канат җилпеп

Күңел ачабыз.                                         Безне озата.

Тәрбияче: Хәзер инде безнең балалар ягымлы сүзләр белән эндәшерләр.

Балалар:    Хәеле иртә!            Тыныч йокы!           Зур рәхмәт!

                   Хәерле көн!           Зинһар өчен!            Исән бул!

                   Хәерле кич!           Сәламәт бул!            Ашыгыз тәмле булсын!

                                               Хушыгыз, сау булыгыз!

Куян: Ай-яй нинди акыллы зур балалар,ничек итеп ягымлы сүзләр беләләр. (сөенә)

Тәрбияче: Балалар, кайсыгыз белә икән быел безнең нинди ел дип игълан ителде.?

Балалар: 2011ел- Куян елы, Тукай елы дип атала.

Куян : Минем ел икәнен дә беләләр, бигрәк акыллы зур үскән балалар!

Тәрбияче: Балалар., куян нинди була ул, ( кышка нишли, ничек итеп үзгәрә )

Балалар: Йомшак, куркак.

              Ул соры тунын салып, ак тунын кия кышка.  

Куян: Дөрес, дөрес. (куана, сикерә )

Ә мин бик күп табышмаклар беләм сезгә дә алып килдем, яле сынап карыйм   үзегезне .

Берсе яшел келәм тукый,        Берсе ак мамыгын түши,

Берсе сарыга мана.                   Ә берсе җыеп ала.                                      

Балалар: Ел фасыллары.

Куян: Белдегез бит, менә мин сезне елфасыллары илендә сыныйм да инде.

Кырлар буш кала,          Һәр көн диярлек

Яңгырлар ява,                Елап яшь коела,

Җир дымлана-               Килгән кошларны

Бу кайчак була.              Көньякка куа, бу кайчак?

Балалар:  Көз ае.

Тәрбияче: Безнең балалар көз фасылы турында сөйли беләләр.

Балалар:  Яфраклар саргая, коела.                       Җиләк җимешләрне җыеп алалар.

                 Көннәр салкыная, яңгырлы.                  Кошлар җылы якка китә.

Куян:  Кырга ак кардан    Җир язга чаклы

           Юрган ябынган      Йокыга талган.

Балалар: Кыш ае.

Тәрбияче: Балалар, кайсыгыз әйтер икән кыш көне көннәр нинди була.?

Балалар:  Җир өстенә ап-ак мамык белән каплана,

                Агачлар яфраксыз калсалар да бәс белән капланалар,

                Кошларга җимлекләр эләбез.

Куян: Боз һәм кар эреде,         Көннәр озая,

          Сулар йөгерде                төннәр кыскара

          Егълап елгалар,             Бу кайсы вакыт

         Яшьләр түгелде.            Я, өйтеп кара.

Балалар: Яз ае.

Тәрбияче: Балалар, әйдәгез хәзер куянга язны тасвирлыйк.

Балалар:  Көннәр озая, төннәр кыскара,  кояш җылыта, кар эри,

                Гөрләвекләр ага, кошлар җылы яктан кайта.

                Табигать-җанлана.

Тәрбияче: Яз айларын саныйк әле бергәләп.

Балалар: Март, апрель, май.

Тәрбияче: Куян,безнең балалар яз ае турында мәкаль,сынамышлар беләләр,әйдә таныш әле.

Балалар: Март башында тамчы тамса, җәй яхшы килер.

               Яз иртә килсә , ашлык уңар.

              Кара карга килгәч, җиргә төшсә, яз кыска килер, ояга төшсә, яз озын килер.

Тәрбияче: Мәкаль искә төшерик.              Язгы көн ел туйдыра.

                                                                      Яз сөрсәң-көз урырсың.

                                                                     Язгы хезмәт-көзге хөрмәт.

Куян: Мин дусларым сезгә кошлар турында табышмаклар да алып килдем;

1.Иртә яздан килә ул,                       2.  Агач башында йорты,

   Барлык коштан кара ул,                 Эчендә яши җырчы.      (СЫЕРЧЫК.)

  Суалчан ярата,                                3. Таң атканда бер җырчы, 

  Аның исеме:  (КАРА КАРГА)          аны ничек күримче.   (САНДУГАЧ.)

4.Бер кошым бар: тынмый   Өе-җирдә,

   Агачка оя кормый,             Җыры-күктә. (ТУРГАЙ)

Куян:  Җитез балалар.

Тәрбияче: Табигатьтә яз аенда кайсы язучыбыз туган көнен билгеләп үтәбез.

Балалар: Күренекле шагыйребез Г.Тукай бабай.

Тәрбияче: Карагыз әле, балалар язучыларыбыз арасында Тукай бабай адашкан, әйдәгез,

               эзләп табыйк үзен. Бу рәсемнәрдә кайсы әкиятләре сүрәтләнгән.        

Балалар: эзлиләр, әкиятләрнең исемнәрен әйтәләр.

Куян: Кигән киеменең бизәге

            Бөтен дөньяны ямьгә бизәде.

Балалар: җәй фасылы.

Тәрбияче: Хәзер, әйдәгез, җәйне тасвирлыйк.

Балалар: Җәй көне урманда, кошлар сайрый, аллы-гөлле чәчәклә үсә, күбәләкләр оча.

Куян:  Ямь яшел куе булгач,         Кызарып җиләк пешә,

           Һәркем ярата аны                 Чикләвекләр өлгерә.

           Анда бик күп агачлар,          Санап бетереп булмый,

           Җыр суза сандугачлар         Нәрсә соң, ул, кем белә.

Балалар: Урман.

Тәрбияче: Әйе, 2011 ел әле, Тукай елы гына түгел,урманнар елы да итеп игълан ителде. Шуның өчен урманнарны сакларга кирәк.Без сезнең белән “Урманда йөрү” кагыйдәләрен  беләбез әйдәгез әле бергәләп искә төшерик.

Балалар: Агачларны сындырмаска      Кош ояларын туздырмаска.

               Чәчәкләрне өзмәскә.              Кырмыска ояларын туздырмаска.

              Үләннәрне таптамаска.          Урманнарны чүпләмәсә, ут якмаска.

Тәрбияче: Әйдәгез  ял итеп “ СОРЫ КУЯН ЮЫНА”

                 Хәрәкәтле уен уйнап алыйк.

Уенның кагыйдәсе: Куян хәрәкәтләрне текстка туры китереп башкарырга тиеш һәм ике аякта сикерә-сикерә генә йөрергә тиеш.  

Бу уен ярдәмендә балаларның текстка ярашлы хәрәкәт башкара белүләре үстерә. Балалар ике аякта сикерергә күнегәләр.

Тәрбияче: Хәзергә туктап торыйк.

Куян: Карагыз әле, мин сезгә кызыклы тартма алып килдем , анда нәрсәләр ябыштырылган.

Балалар: геометрик фигуралар ( өчпочмак, овал, түгәрәк. )

Куян: Туктагыз әле, дусларым сабыр итегез, мин сезгә мисаллар мәсәләләр алып килдем.

Мисаллар мәсәләләр чишү.

Ак каенда 5 чыпчык                               Алсу бакчага керде,

Ояда 1 серчык,                                        5 кызыл алма күрде,

Кайсыгыз әйтер икән,                            2сен өзеп алды,

Барысы ничә кошчык. ( 6 )                    агачта ничә калды. ( 3 )

Җәеп куйсаң 5 була,                               Ике корсак

Җыеп алсаң 1 була.(йодрык)                 4 почмак. ( мендәр )

Кошларның ничә канаты бар  ( 2 )      Бер елда ничә ай ( 12 )

Карагыз әле монда ничә чыршы үсә. (10) кайсыгыз кирегә саный.

Ә бу карточкада ничә гөмбә үсә. (5) кирегә санагыз ....

Тәрбияче: Хәзер, без сезнең белән куян алып килгән геометрик фигуралардан  КУЯННЫ  ябыштырыйк.  Ә син куян дускай безнең балалар эшләгәнне карап тор.

              БАЛАЛАР БЕЛӘН КҮМӘК ЭШ.

Куян: карагыз әле нинди уңганнар мине дә геометрик фигуралардан ябыштырдылар.

         ( сөенә ) Искиткеч матур килеп чыкты.

 Дәрескә йомгак.

Тәрбияче: Куян фигурасы ничә өлештән тора. Бүгенге дәрестә без нәрсәләр искә төшердек.

Балалар: Ел фасылларын,  Табигатьне саклау кагыйдәләрен,

              10 га кадәр санадык, кирегә,

              5 эчендә , геометрик фигуралардан куян ябыштырдык.

Тәрбияче: Игътибар итегез әле, балалар, ел фасыллары бер дә буталмыйча, тәртип бозмыйча, берсе артыннан берсе килә.Ни өчен икән, сез белмисезме.?

Балалар: Алар табигать – анага буйсыналар, аны тыңлыйлар.Ә табигать үз чиратында безне җылы кояшында кызындыра, суларында йөздерә, урман болыннарында ял иттерә, җиләк-җимешләре белән безне сыйлый. Шуның өчен без дә аңа рәхмәтле булып, яхшылык эшләргә тиешбез: сулыкларны, әйләнә-тирәне чистарту, кошларга ярдәм итү, агач , чәчәк-ләр утырту.

РӘХМӘТ БАЛАЛАР. Шуның белән дәрес тәмам.

             Кулланылган әдәбият.

Р.А.Борһанова , К.В.Закирова “ Балалар бакчасында тәрбия һәм белем бирү ” программасы. – Казан Хәтер нәшрияты 2000.

К.В. Закирова, Р.А. Низамов “ Көч һәм рух тамырлары ” 

Казан Мәгариф 1998.

Г.З. Гарәфиева “ Сөмбеләне кем белә ” Казан Мәгариф 2003.

К.В. Закирова “ Күңел ачыйк бергәләп ” Мәгариф нәшрияты 2003.

Ф. Җ. Ибраһимова “ Табигать бизәкләре ”

Казан мәгариф нәшрияты 2002

Х.Ш.Мәхмүтов  “ Ел тәүлеге 12 ай ”  халык календары битләреннән.

Казан тат. кит. Нәшрияты 1991.

Ачык дәрес   2009 ноябрь.