чагаа байрам
методическая разработка

Тедуев Алдырбас Владимирович

чагаа байрам

Скачать:

ВложениеРазмер
Файл chaga_bayram.docx29.81 КБ

Предварительный просмотр:

Чагаа Байрам

Амадузы: 

Кичинек болчомдорды алтай калыктын чÿм-jандары ажыра Чагаа байрамла таныштырары.

Задачалары:

  • Алтай калыктын чÿм-jаныла, оос чумдемелдериле таныштырары
  • Кичинек болчомдорды алтай калыгыныҥ кеендик ӧзÿмине тайанып, кӧгÿс байлыгын тереҥжидер.

Кош материал: 

  • Кÿÿниҥ ойыны;
  • орус ла алтай албатыныҥ кÿÿлик ойноткылары: топшуур, баян.  

Ажындыра белетенери: 

  • сцена jарандырары;
  •  балдарга jаҥар  кожоҥ, ÿлгер, биjе ÿредери;
  • эне-адаларла кожо чӧрчӧк тургузары.

ӧдӧр аайы:

 Ортон группаныҥ болчомдоры jаҥар кожоныла чыгып jат.

Jанар кожон

1.Албаты-jонго тузалу

Аржан-суулу Алтайым

Амыр бисти чыдаткан

Адам ошкош Алтайым

  1. Элге-jонго тузалу

Эмдÿ-томду Алтайым

Эмди бисти Jыргаткан

Энем ошкош Алтайым

Башкараачы: Jакшылар ба кÿндÿлÿ эне-адалар, тӧрӧн-тугандар. Jылды кандый чыктар? – ӧҥ. Канча jашту болдор? – (50, 100……) ончогорды:

 

Чага байрамла уткып jадыс!

Бастыра Jакшыны слерге кÿÿнзейдис

Албаты jоныс jакшы jатсын

Ижи тожыгар jедимдÿ болзын.

Алтайыстын ару сындары

Арка сынаарды jеҥилтсин

Аржан кутук суулары

Арга чак кошсын.

Башкараачы: Уткуулду сӧс берилип jат оогош болчомдордыҥ «Тийиҥеш» турачагыныҥ jаан таскадачызына: Каланакова  Александра Алексеевнага

Башкараачы:Jаҥар кожоҥын слерге  jаан  ӧмӧликтиҥ болчомдоры сыйлайт.

Ак чечеги jайылган

Алтайымныҥ jаражын

Ару саҥын салдырган

Алтайымныҥ jакшызын

Кӧк чечеги jайылган

Алтайымныҥ jаражын

Кÿмÿш таҥга jаранган

Алтайымныҥ jакшызын

ÿстÿбисте ÿч jылдыс

Jаркынына ойнойлык

ÿч толукту Алтайдыҥ

Ыжыгына ойнойлык

Тӧбӧбисте тӧрт jылдыс

Jаркынына ойнойлык

Тӧрт толукту Алтайдыҥ

Эдегине ойнойлык

Башкараачы: Слердиҥ алдыгарда эҥ оогош болчомдордыҥ ӧмӧлигиниҥ эне-адалары, «Чалкан» деп чӧрчӧгиле.

 Башкараачы: Ойын «Армакчы тартары»

Башкараачы: Оогош граппаныҥ болчомдоры «Карычак» деп кожоҥын слерге сыйлайт

Кар-карычак

  1. Кар, кар, кар айланат

Мыс, мыс, мыс мызылдайт

Кар, кар, кар айланат

Jердиҥ ÿстин агартат

                  Теҥеринеҥ айланган

                  Алаканга кайылган

                  Келип сÿÿнчи сыйлаган

  1. Эрте jас келгежин

Кÿн, кÿн,кÿн jылыдар

Ап-ару карычак

Эртелеп меге кел.

Башкараачы: «Бӧрÿ ле 7 анай » деп чӧрчӧгиле слердиҥ алдыгарда ортон ӧмӧликтиҥ эне-адалары.

Башкараачы: Слердиҥ алдыгарда ортон ӧмӧликтиҥ болчомдоры «Айучак» деп кожоҥыла,

Айучактын кожоҥы

1.Бошпок буткен айучак

Мендеп турат ӧзӧргӧ

Энезине торт ло чак

Баштак уулын кӧрӧргӧ

Пр-в:  Талтаҥ- талтаҥ ол эдет-

Тап-тап, тап-тап.

ӧлӧнгӧ бÿдÿрÿлет

Кÿч-меч, кÿч-меч.

2.Кайыҥашка чыгала

Кайра келип меч тÿшкен.

Изÿ,изÿ алакан

Энезинеҥ jедишкен.

3.Адарула берижип,

Айучак чактырган.

Тату мӧттин ордына

Ачу- корон кыйгырган.

Башкараачы: Jаан ӧмӧликтиҥ  болчомдорыныҥ биjези «Jинjилердиҥ Биjези» 

Башкараачы: Jаан ӧмӧликтиҥ эне-адалары слерге «Теертпек» деп чӧрчӧгин кӧргÿзет.

Башкараачы: Кожоҥ «Алтынай» jаан ӧмӧликтиҥ болчомдоры слерге сыйлап jат.

Алтынай

  1. Адым болзо Алтынай

Айлым болзо jалбырак

Jараш чечек тӧзинде

Ойноп базып jуредим

                       

           Кош кожоҥ: Сÿмелÿ мен болорым

                         Jаркынду кыс болорым

                         Энеме болужарга

                         Мен белен / 2 катап.

  1. Айлу-кÿндÿ Алтайды

Айланып мен jÿредим

Албатымныҥ jаҥарын

Элге-jонго чӧйӧдим

  1. Наjыларым кунукса

Болушка мен келедим

Нӧкӧрлӧрим эриксе

Кокыр каткы сыйлайдым

Башкараачы: «Тийиҥеш» турачактыҥ ӧмӧлиги слерди бу Чагаа байрамла уткып тура, слерге сÿÿнчи, бийик кÿÿн санаа, ачык jолдор, ийде кÿч кÿÿнзеп «Чага байрам» деп кожоҥын  сыйлайт.

Чага байрам

  1. ӧрӧ турган Алтай-Кудай

Слерге бистеҥ алкыш-быйан

Слердиҥ берген ару суда

Jажын-чакка биске jайаан

Кош-кожоҥ

Jылдыҥ учы, jылдыҥ бажы

Алтай Jерис алкаар тужы

Чага байрам, jарык байрам

Jаҥы jылга кирер алтам

  1. Амыр турзын арка тажыс

Кӧптӧп ӧссин аҥы кужы.

Ару болзын ичкен суубыс,

Эзен турзын мӧҥкÿ туубыс.

  1. Калык-jоныс ӧҥжÿ jатсын

Кара тÿбек тийбей ӧтсин

Бала-баркас ырыс тапсын

Кÿнниҥ чогы улай тийзин.

 Башкараачы:

Мынайып бистиҥ байрамдык концертис учына jетти.

Алкы бойыгар седеҥ Jÿригер

Албатынаҥ быйанду болыгар

Айландыра турган баатыр тууларыс

Ыжыктап слерди кичеезин

ӧрӧ турган кудайыс

ÿстинеҥ тӧмӧн корызын

Jакшы болзын. Чагаа байрамла.