"Алтын көҙ!" проекты- (өлкән төркөм тәрбиәләнеүселәре менән)
проект (старшая группа)

Слайд 1

« Алтын көҙ » - «Золотая осень» П роект төрө : ижади-эҙләнеү Проектың авторы : Т ә рби ә се: Ф.К.Гиз әтуллина

Слайд 2

П роект төрө : ижади-эҙләнеү . Ваҡыты : өс ай. Үткәреү срогы : 15.09.2020алып 27.11.2020йыл. Ҡатнашыусылар : өлкәндәр һәм мәктәпкә әҙерлек төркөмө, тәрбиәселәр,музыка етәксеһе, ата-әсәләр. Тәрбиәләнеүселәрҙең йәше : 4 йәштән 7йәшкә тиклем.

Слайд 3

Көнүҙәклек : Тәбиғәтте яратыу өсөн уны белергә кәрәк,ә белер өсөн уны өйрәнергә һәм кәрәк булған үҙгәрештәрҙе күҙәтергә кәрәк . Әгәр бала тәбиғәтте күҙәтергә өйрәнһә,ул үҙен уратып алған доньяны баһаларға ла өйрәнер . (Если ребёнок научится наблюдать за природой, то он научится ценить окружающий его мир.)

Слайд 4

Маҡсаттар : Балаларҙа көҙ айҙарын,йыл миҙгеле,уның билдәләре һәм күренештәре тигән ҡарашты киңәйтергә. ( Расширить и систематизировать представления детей об осени , как о времени года, её признаках и явлениях.) Балаларҙың бергә әҙерләнгән “ Алтын көҙ “ проектында ижади һәләттәрен үҫтереү өсөн шарттар булдырыу һәм доньяны танып белергә өйрәтеү.

Слайд 5

Бурыстар : Балаларҙың тәбиғәт күренештәрен һәм обьекттарын күҙәтеү күнекмәләрен һәм оҫталыҡтарын формалаштырыу . Балаларға үҙҙәренең кесе тыуған илен,ауылын,ауылын уратып алған тәбиғәттең ҡабатланмаҫ матурлығын күрә белергә өйрәтеү. Тәбиғәт күренештәрен һәм обькттарын күҙәтеү күнекмәләрен һәм оҫталыҡтарын формалаштырыу. « Көҙ »- « Осень » темаһы буйынса балаларҙын белемдәрен системалаштырыу. Лексико-грамматик категориялар барлыҡҡа килтереү. Экология һәм хәүефһеҙ тәртип мәҙәниәте нигеҙҙәрен формалаштырыу. Асыҡлыҡ индереү,һүҙлек запасын байытыу һәм әүҙемләштереү. Телмәр үҫтереү,башҡорт телен өйрәнеүҙе дауам итеү. Матурлыҡты,әҙәби-ижади һәләттәрен,эстетик хистәрен үҫтереү. Балаларҙын төрлө эшмәкәрлек төрҙәрендә алынған белемдәрен күрһәтеү.

Слайд 6

1этап– Әҙерләнеү Эшмәкәрлек төрҙәре: Уйын эшмәкәрлеге. Әхлаҡи тәрбиә. Күҙәтеү-тикшеренеү. Балалар әҙәбиәтен уҡыу. Аҡыл тәрбиәһе. Әҙәби-эстетик тәрбиә. Ял итеү. Хеҙмәт тәрбиәһе биреү. Ата-әсәләр менән берлектә эшләү.

Слайд 7

Тәьмин итеү: Һүрәттәр һәм иллюстрациялар әҙерләү. Балалар әҙәбиәте. Өҫтәлдә уйнай торған баҫма уйындар. Көтөлгән һөҙөмтәләр : - Тәрбиәсенең практик эше менән бергә балаларҙың тикшеренеү эшмәкәрлеге; -Балаларҙың логик фекерләүен сәбәп-эҙемтә экологик системаһы механизмы аша өйрәтеү. - Ата-әсәләрҙең балалар баҡсаһы менән ҡыҙыҡһыңыуы һәм хеҙмәттәшлек итеүе.

Слайд 8

Проектты ң емеше : • Көҙ тураһында башҡортса һәм русса тасури шиғыр уҡыу конкурсы ; •Көҙгө йәшелсә- емештәрҙән эшләнгән ҡул эштәре : «Волшебные ручки» -«Алтын ҡулдар »; • « Көҙ » - бәләкәй китаптар эшләү ; • П роекттың презентацияһы : « Золотая осень»-« Алтын көҙ »; • « Алтын көҙ-Сөмбөлә »- йомғаҡлау концерты.

Слайд 9

2 этап – тормошҡа ашырыу этапы: Эшмәкәрлек төрҙәре : 1.Уйын эшмәкәрлеге : • Сюжетлы-ролле уйындар : - « йәшелсә магазин ы » - «с алаттар әҙерләү » . • Драматик уйындар : - «Репка» - “Шалҡан » - «Под грибом» - « Бәшмәк аҫтында » -Телмәр уйындары «Дождь»-«Ямғыр» - Хәрәкәтсән уйындар : «Айыу өңөндә» « Япраҡ ҡойолоу » «Огородная –хороводная » А.Пассовой һүҙ. , Б.Можжевело в муз. . « Аҡ тир әк-күк тирәк » « Көҙ уйыны”М.Бикбова һүҙ,А.Хәсәншин муз. «Пугало» « Көҙҙөң байлығы »

Слайд 10

• Дидактик уйындар «Чудесный мешочек»-« Мөғжизәле моҡсай “( йәшелсә-емештәрҙен муляжы) «Что растет на грядке?» , « Был япраҡ ниндәй ағастан ?» «Собираем урожай» - « Уңыш йыябыҙ » “ Ағастарға әйләнәбеҙ » • Әхләҡи тәрбиә : - Алтын көҙ тураһында материалдар йыйып ҡарау һәм фекер алышыу . 2 .Күҙәтеү-тикшеренеү : - Саф һауала йөрөгәндә көҙ миҙгеленең үҙгәреүен күҙәтеү (солнца (ҡояш) , неба (һауа) , силу ветра (е лден көсө) , осенний дождь (көҙгө ямғыр) ). - Алтын көҙҙөн матур биҙәктәрен ; -Күсмә ҡоштарҙы күҙәтеү; -Балалар баҡсаһының йәшелсә баҡсаһында йәшелсә-емештәрҙе күҙәтеү; -Сентябрь,октябрь.ноябрь айҙарында саф-һауала ҡайын,саған ағастарын һәм уларҙың япраҡтарының осоуон күҙәтеү.

Слайд 11

3.Балалар әҙәбиәте: -Мәҡәлдәр,әйтемдәр һем йомаҡтар; - Көҙ һәм уның байлыҡтары тураһында хикәйәләр уҡыу: (Ф.Фәтҡуллина. “Йылы яҡҡа китәм», Е.А.Алябьева .Природа. стр.45-53. « Модница осень», «Спор деревьев»), шиғырҙар ятлау ( “Көҙ килгән “,М.Ғәли.” Көҙ килде”, “Көҙ”); -Башҡорт һәм урыҫ халыҡ әкиәттәрен уҡыу: «Шалҡан» , В. Сутеев «Бәшмәк аҫтында» , «Бер тоҡ алма» . 4. Белемдәрен үҫтереү: -Бала һәм тирә-яҡ мөхит: Көҙ,емеш-еләктәр,ашай һәм ашалмай торған бәшмәктәр,йәшелсәләр тураһында әңгәмә. Тема буйынса балаларҙын хиҡәйә һөйләүҙәре: « Беҙҙең баҡса көҙ көнө » , « Көҙгө урман » , « Япраҡ ҡойолоу » . Сюжетлы картиналар ҡарау: « Баҡсала көҙгө эштәр » , « Баҫыуҙа уңыш йыйыу» , «Балалар бәшмәк йыялар» .

Слайд 12

5.Әҙәби-эстетик үҫеш: - Тәбиғәт материалынан конструкторлау: « Ҡоро көҙгө япраҡтарҙан гөлләмә )» - Һүрәт төшөрөү : «Миләш ботағы” , “Көҙгө япраҡтарҙан фантазия .» - Ҡағыҙ менән эшләү ( Ҡоро көҙгө япраҡтар ) . -Әүәләү (йәшелсә- емештәр,бәшмәктәр. Тема :«Бәшмәктәр менән кәрзинә ») -музыка ( көҙ тураһында көй тынлау ) . - Музыка тынлау : ( мәктәпкәсә әҙерлек төркөмө) « Бәшмәктәр » Т.Попатенко «Октябрь » П.И.Чайковский « Ҡаҙҙар китә ” Ш.Ҡолбарисов “ Беҙҙең йәшелсә ” Р.Сальмано в

Слайд 13

Йырлау : « Япраҡтар ҡой ола » М.Красева,М.Ивенсен һүҙҙәре . Музыка ты ң лау : ( Өлкәндәр төркөмө ) « С ыйырсыҡ менән хушлашыу » Т.Попатенко « У ң ышлыҡ » муз.А.Филиппенко « Кө ҙ » Р.Сальманов Йырлау : « Көҙ » И.Кишк о Бейеү өйрәнеү « Япраҡтар менән бейеү» , « Зонтиктар менән бейеү .» Ял итеү -Һүрәт төшөрөү конкурсы « Көҙ айында тыуған балаларға ҡотлау открыткаһы » ; - Көҙ тураһында башҡортса һәм русса тасури шиғыр уҡыу конкурсы ; -« Алтын көҙ-Сөмбөлә»- йомғаҡлау концерты .

Слайд 14

6.Хеҙмәткә өйрәтеү : -тәбиғәт материалдарын йыйыу(сәскәләрҙең емештәрен,емештәрҙе урынлаштырыу,тубырсыҡтар,гербарий өсөн япраҡтар йыйыу) ; - « Алтын көҙ » балалар байрамына залды биҙәү; 7.Ата-әсәләр менән берҙәм эшләү: -Тәбиғәт материалдарынан,йәшелсә-емештәрҙән эшләнгән ҡул эштәре: « Көҙгө байлыҡ ».

Слайд 15

8. Әҙәбиәт : 1 . Аҙнабаева Ф.Г.”Академия детства”:Региональная программа для дошкольников образовательных организацций РБ.2016г. 2 . Иванова А. И. Живая экология 2006г. 3. Николаев С. Н. Юный эколог 2004г. 4. Комарова Т. С. Занятия по изобразительной деятельности. 5. Кулик Г. И., Сергиенко Н. Н. Школа здорового человека. 2006г. 6. Бондаренко Т. М. Экологические занятия с детьми 6-7 лет 2004г. 7. Ҡобағошов А.М.,Башенев.В.А.Музыка. 8.Аҙнабаева Ф.Г. Башҡортостан-Гөлбоҫтан. 9.Гөбәйҙуллина Фәрзәнә.”Башҡортомдан батыр юҡ икән.” 10.Шорыгина Т.А. Наша Родина Россия, методическое пособие. 11. Аҙнабаева Ф.Г. “Уйнай-уйнай төҙөйбөҙ”( 3-5 йәшлек балаларҙын ҡоролма төҙөү эшмәкәрлеге) 12.Степанов В.А.Родная природа. Учебник дошкольника.2010г.

Слайд 16

3 этап- Проектты ң емеше : • Көҙ тураһында башҡортса һәм русса тасури шиғыр уҡыу конкурсы. •Көҙгө йәшелсә- емештәрҙән эшләнгән ҡул эштәре: « Волшебные ручки » -« Алтын ҡулдар » • « Көҙ » - бәләкәй китаптар эшләү . •П роекттың презентацияһы : « Золотая осень »-« Алтын көҙ » •« Алтын көҙ-Сөмбөлә »- йомғаҡлау концерты.

Слайд 17

Башҡортса ятлау өсөн шиғырҙар: Фәрзәнә Ғөбәйҙуллина Көҙ Көҙгө болот Кейеп толоп Дауыл менән Йөрөй олоп Әле яуа Аҡ ҡар булып, Әле аға Йылға тулып. Япраҡтарҙы Ала йолҡоп Насар икән Уның холҡо. (Ф.Аслан ) Тик ниңәлер Ужым йәшел Тимәк көҙҙөң Ҡулы көҙҙөң Ҡулы таҫыл. Болотло күк, Инде асыл, Уңышыбыҙ Булһын аҫыл. ( Алтынай)

Слайд 18

. Көҙ килде Моңһоуланды урмандар, Һарғайҙы ҡырҙар өҫтө . Йылға-күлдәр тып-тыныс- Көҙ килде бит,көҙ килде. М.Ғәли (Н.Айгиз) Көҙ килгән Көҙ килгән,көҙ килгән, Көҙ быйыл бик тиҙ килгән. Ҡайындар,тирәктәр,талдар Һарынан күлдәк кейгән. Көҙ килгән,көҙ килгән, Тиҙ килгәнен кем белгән? Көҙ бит һорап та тормайса, Баҡсаға килеп ингән. Г.Юнысова (Д.Арслан)

Слайд 19

Проектты ң һөҙөмтәләре :

Слайд 20

К өҙҙөң сағыу көндәре

Слайд 21

Һүрәт төшөрөү: «Көҙгө ямғыр»

Слайд 22

Һүрәт төшөрөү : «Миләш ботағы», «Көҙгө япраҡтарҙан фантазия .»

Слайд 23

К өҙҙөң ҡояшлы бер көнө !

Слайд 24

Ата-әсәләр менән балаларҙың эштәре:

Слайд 26

« Алтын көҙ-Сөмбөлә!» Б айрам

Слайд 27

«Ям ғырҙан беҙ ҡурҡмайбыҙ, тыпырҙатып баҫабыҙ!»

Слайд 28

К өҙ тураһында шиғырҙар !

Слайд 29

К өҙ ҡилгән,көҙ килгән !

Слайд 30

Са ғыу көҙҙө маҡтайбыҙ !

Слайд 31

Уйын : «У ңыш йыябыҙ! »

Слайд 32

Мәҡәлдәр һәм әйтемдәр : Ерҙе бер ҡат туйҙырһаң,ул һине ун ҡат туйҙырыр. Егәрленең ҡулы ете. Еләк еләккә ҡарап бешә. Ил ҡәҙерен белмәгән- Башын юғатҡан, Ер ҡәҙерен белмәгән- Ашын юғалтҡан. Иртә сәсһәң –уңырһың, Һуңға ҡалһаң-туңырһың. Йәйгә сыҡһаң ҡышты уйла,ҡышҡа керһәң, йәйҙе уйла. Йәйҙең бер көнө ҡыштың бер айынан ҡиммәт.

Слайд 33

Йомаҡтар: 1.Көҙ сисенә,яҙ кейенә.( ағас ) 2.Күктән килде,ергә китте.( ямғыр ) 3.Ҡат-ҡат тунлы,ҡарыш буйлы .( кәбеҫтә ) 4.Түтәлдә үҫкән йәш ҡыҙҙы Кем үпһә,шул илар.( һуған ) 5.Башы йәшел япраҡ, Ятҡан ере тупраҡ. Үҙе ҡыҙыл ит кеүек Ашамаға ҡатыраҡ.( сөгөлдөр ) 6.Бәләкәй генә йорт, Эсе тулы ҡорт.( ҡыяр ) 7.Алма тиһәң, алма түгел, Ҡыяр тиһәң –түңәрәк.( помидор )

Слайд 34

Әйтемдәр : Ай башында аяҙ булһа,ай буйы аяҙ була. Төтөн тура сыҡһа-һыуыҡҡа тарта. Ҡояш ҡыҙарып сыҡһа ,һыуыҡҡа тартыр. Эт бөгәрләнеп ятһа-ямғыр була. Ай кәртәләнһә, буран булыр. Ҡырмыҫҡа ҡанатланһа,ямғыр яуа.

Слайд 35

Һау бул , Көҙбикә ! Киләһе йылда ла көҙгө муллыҡта һине көтөп ҡалабыҙ !