Олимпиадага әзерләнү өчен

Рус мәктәбенең рус төркемендә укучы балалар өчен татар теленнән олимпиада сораулары

Үткәрү вакыты: 90мин

 5 сыйныф рус төркеме өчен олимпиада сораулары (26 балл)

1.   Сүзтезмәләр төзеп (парлап) языгыз. (3 балл)

агачлар        якты

табигать        хуш исле

күк йөзе        җылы

һава        матур

чәчәкләр        яшел

кояш        йомшак

2. Бер ситуация буенча 5-6 репликадан торган диалог төзегез. (5балл)

А) Дустың белән җәйге ял турында сөйләшү.

Ә) Әниең белән белем бәйрәме турында сөйләшү.

Б) Көзге табигать турында сөйләшү.

3. Сыйфатларга  чагыштыру дәрәҗәсе (сравнительная степень) кушымчалары өстәп языгыз. (1 балл)

Җылы..., зәңгәр..., күңелле..., ялкау..., уңган... .

4. Сүзләрдән фигыльләр ясагыз, 2 фигыль белән җөмлә төзегез. (5 балл)

Салкын-

Кыска-

Җылы-

5. Икешәр мисал языгыз. (5 балл)

Татар язучылары: ...

Татар җырчылары: ...

6. Тәрҗемә итегез. (5 балл)

        Конец лета-

Свободное время-

Доволен-

Классный руководитель-

Купается-

7. “Минем җәйге ялым” дигән темага хикәя языгыз. Язмагыз 40 сүздән

артмасын. (5 балл)    

Рус мәктәбенең рус төркемендә укучы балалар өчен татар теленнән олимпиада сораулары

Үткәрү вакыты: 90мин  2011-2012 нче уку елы                6 нчы сыйныф

  1.   Ю хәрефе кайсы сүздә [й] һәм [ү] авазларын белдерә?               ( 1 балл)

а)  юрган

б)  юл

в)  аю

г)  юнәлеш

2.   Хаталы сүзне табыгыз.                                                                     (1 балл)

а)  якшәмбе

б)  шәмбә

в)  җомга

г)  дүшәмбе

3.   Алмыйсыңмы сүзенең мәгънәле кисәкләргә дөрес бүленүен күрсәтегез.

а)  ал-мый-сың-мы                                                                                     (1балл)

б)  ал-мы-й-сың-мы

в)  ал-ма-ый-сың-мы

г)  ал-ма-й-сың-мы

4.   Кайсы рәттә аваз һәм хәреф саны туры килми?                        (1 балл)

а)  якты, яшен, юкә, яттан

б)  мәктәп, белем, хәтер, атаклы

в)  уйлый,  яши, сикерә, оча

г)  күңелле, биек, салкын, күренекле

5.   Бирелгән сыйфатларга  исемнәр өстәп языгыз.

   ( Һәр дөрес язылган сыйфатка 1 балл.)

Яңгырлы   ...,  ...

Тарихи   ...,  ...

Бай   ...,  ...

Кызыклы   ..,  ...

6.   Җәя эчендәге сүзләрне тиешле килешләрдә куеп языгыз.           (4 балл)

 (Әни)  йөрәге авырта.

 (Әни) дару үләннәре сатып алдым.

 Җәй көне (урман) сабантуй була.

Мәктәп (бакчасы) матур чәчәкләр үсә.

7.   Нокталар урынына кирәкле бәйлек һәм бәйлек сүзләрне  языгыз. (4 балл)

Сәламәт булу  ... , спорт  ... шөгыльләнергә кирәк.

Балалар дәрестән  ... урманга киттеләр.

Без дәрестә Муса Җәлил  ... укыдык.

Нарат агачы   ...  гөмбәләр үсә.

8.   Бүләк нинди булырга тиеш (+), нинди булырга тиеш түгел (-) ?     (6 балл)

__ файдалы                 __ иске               __кирәкле

__ куркыныч               __ ватык             __ кыйммәтле

 9.    Текстны татарчага тәрҗемә итегез.   ( Һәр дөрес тәрҗемә ителгән җөмләгә  1 балл.  Барысы  15 балл.)

     Шәһәребездә матур бәйрәмнәр күп була. Һәр көз мәктәптә Өлкәннәр көне үткәрәбез, чөнки безнең шәһәрдә олы яшьтәге кешеләр күп. Алар бу бәйрәмне яраталар, аны ел буе көтәләр.

     Без быел да бәйрәмгә тырышып әзерләндек. Бу көнне мәктәпкә кунаклар килде. Без аларны каршы алдык, мәктәбебезне күрсәттек. Безнең мәктәбебез – шәһәрдә иң матур мәктәпләрнең берсе, ул кунакларга да бик ошады. Мәктәп директоры башта кунакларны ашханәгә чакырды. Өстәлләрдә тәмле ризыклар һәм кайнар чәй иде.

     Аннан соң без өлкәннәргә концерт куйдык: биедек, җырладык. Кукнаклар бәйрәм өчен укытучыларга, мәктәп директорына һәм безгә рәхмәт әйттеләр. Әби-бабайлар мәктәптән шат күңел белән кайтып киттеләр.

10.   Текстның эчтәлегенә туры килгән җөмләгә  «+»,  туры килмәгән    җөмләгә  «-» билгеләре куегыз.                                                                     (4 балл)

___  Шәһәрдә бәйрәмнәр күп була.

___  Өлкәннәр көнен кыш ахырында үткәрәләр.

___  Өлкәннәр бу бәйрәмне яратмыйлар.

___  Бәйрәм урамда башланды.

___  Кунакларга бәйрәм бик ошады.

11.    Кайсы вариант текстның исеме була алмый?                                (1балл)

а) Өлкәннәр көне

б) Күңелле бәйрәм

в) Әбиләр бәйрәме

12.   Үз  фикерегезне языгыз.                       (Һәр дөрес язылган җөмләгә  1 балл.)

    Өлкәннәр көне нинди бәйрәм?

    Бу бәйрәм кирәкме? Ни өчен?

Рус мәктәбенең рус төркемендә укучы балалар өчен татар теленнән олимпиада сораулары

Үткәрү вакыты: 90мин        2011-2012 нче уку елы                      7 нче сыйныф

1.   Сүзнең дөрес транскрипциясен табыгыз.                                   (1балл)

Сәнгать

а) [сангат]

б) [сәнгәт]

в) [сәнгъәт]

2.   Тезмә сүзләрдән генә торган  рәтне күрсәтегез.                       (1 балл)

а) үги ана яфрагы, бал корты, кура җиләге;

б) уен-көлке, әби-бабай, кош-корт;

в) төнбоек, көньяк, ашъяулык.

3.   Тәрҗемә итегез.                                                                             (1 балл)

Начало зимы

Свободное место

Занимается

Классный руководитель

4.   Шарт фигыльне табыгыз.                                                           (1 балл)

а) укыйк

б) укыганчы

в) укыгач

г) укыса

5.   Сүзнең антонимын табыгыз.                                                       (1 балл)

Яманлык

а) ялгызлык

б) яхшылык

в) шатлык

г) байлык

6.  Кереш сүзләр булган  рәтне табыгыз.                                         (1 балл)

а) өчен, белән, кебек

б) һәм, чөнки, ләкин

в) минем фикеремчә, кызганычка каршы, бәлки

7 .   Текстны татарчага тәрҗемә итегез.                                                                                                 ( Һәр дөрес тәрҗемә ителгән җөмләгә   1 балл.  Барысы  16 балл.)

    Хәзер нинди генә компьютерлар юк!  Соңгы вакытларда кибетләрдә бик кечкенә компьютерларны күрергә мөмкин. Аларны «персональ кесә компьютерлары » дип йөртәләр.

   Алар бик җиңел, 100-200 грамм, ләкин бөтен эшләрне дә башкаралар. Кирәк булса,  рәсем ясыйсың, җыр тыңлыйсың, фильм карыйсың, текст язасың, уеннар уйныйсың, Интернетка  керәсең. Димәк, бу бик уңайлы әйбер.

     Ләкин мондый компьютер бик кечкенә, шуңа күрә анда уен, җыр компакт-дискын куярга мөмкин түгел. Чөнки ул үзе дә компакт-диск кебек зурлыкта бит. Шуңа күрә кесә компьютерын гади персональ  компютерга тоташтыралар.

     Кесә компьютерының сенсор экраны  «тычкан» белән клавиатураны  алыштыра.  Дисплей буенча йөрергә махсус каләм (стилус) бар. Экранда башта электрон клавиатураны, аннан соң кирәкле тәрәзәне ачасың  һәм үзең теләгән эшне эшли аласың.

     Кесә компьютерлары арзан түгел, бәяләре гади компьютерларныкы  кебек.

     Кесәдә  - компьютер!

     Бу, минемчә, бик кызык!

    8.  Тексттан шарт  фигыльне табыгыз.                                               (1 балл)

9.  Тексттан кереш сүзләрне табыгыз.                     (Һәр дөрес сүзгә 1 балл.)

10.  Җөмләләрне тәмамлагыз.                                                                    (2 балл)

    Кесә компьютеры уңайлы, чөнки  .... .

    Кесә компьютеры бик уңайлы түгел, чөнки ...  .

11.   Үз фикерегезне языгыз.                (Һәрбер дөрес язылган җөмләгә 1 балл.)

      Сиңа кесә  компьютеры ошыймы?

      Ул сиңа кирәкме? Ни өчен?

Рус мәктәбенең рус төркемендә укучы балалар өчен татар теленнән олимпиада сораулары

Үткәрү вакыты: 90мин        2011-2012 нче уку елы                      8 нче сыйныф

1.   Е хәрефе кайсы сүздә [йэ] авазын белдерә.                                         (1 балл)

а)  беренче

б)  елга

в)  кием

г)  ияк

2.   Кайсы рәттәге сүзләрнең барысында да нокталар урынына берүк   хәреф языла.                                                                                                              (1 балл)

а)  файдал.. .,  шатлыкл... , бәхетл... ;

б)  фәнн... , тарих... ,  рух... ;  

в)  җ...ен, көз...ен, яз...н;

г)  бур...ч, абр...йлы, к..йбат.

3.  Артык бәйлекне табыгыз.    (1 балл)

а)  кадәр;      б)  кебек;      в) хәтле;    г) чаклы

 4.  Кайсы төркемдә аерым языла торган кисәкчәләр бирелгән?       (1 балл)

а)   -мыни/-мени; -тыр/-тер;                                     в)  -мы/-ме; -дыр/-дер;

 б) да/ дә;  та/тә;  гына/ генә; кына/кенә                 г)  -сана/-сәнә;  -чы/-че.

  5.   Ялгызлыгымнан сүзенең мәгънәле кисәкләргә дөрес бүленүен күрсәтегез.    

а)  ял-гыз-лы-гым-нан                                                                                 (1 балл)

б)  ял-гызлы(к)-ы-м-нан

в)  ял-гыз-лы(к)-ы-м-нан

г)  ялгыз-лы(к)-ым-нан

6.   Кайсы раслау дөрес түгел?                                                                   (1 балл)

а)   Атнаның  бишенче көне – җомга.

б)  Татарстанда татар теле – дәүләт теле.

в)  Ел саен Татарстанда сабан туе уза.

г)  Кыштан соң – яз, ә яздан соң көз килә.

7.   «Белем» темасына караган  сүзне табыгыз.                                    (1 балл)

  а) келәм       б) үзәк        в) табын      г) мәгариф

8.   Текстны татарчага тәрҗемә итегез.   ( Һәр дөрес тәрҗемә ителгән җөмләгә   1 балл.  Барысы  19 балл.)

        1. Муса Маликовның әти-әнисе – профессиональ җырчылар.  2. Муса да кечкенәдән,  алар кебек,  җырчы һәм музыкант булырга тели.  3. Ләкин моның өчен теләк кенә җитми, зур тырышлык һәм белем кирәк.   4.  Инде ике-өч яшеннән Муса сәхнәдә җырлый башлый, гармунда уйный, музыка мәктәбенә укырга керә.  5. Ул теләгенә ирешә: Мәскәүдә «Утренняя звезда» конкурсында катнашып , Гран-при ала.  6.  Германия, Эстония, Төркиядә үткән фестивальләрдә зур уңыш белән чыгыш ясый.

      7.  Хәзер Муса, Казан дәүләт педагогика институтының музыка факультетын тәмамлап , Германиянең Франкфурт шәһәрендә музыка академиясендә  укый.   8.  Көн саен, иртәнге җидедә торып, академияга бара.  9.  Анда төрле музыка коралларында уйнарга өйрәнә.  10.  Ә төп инструменты – саксафон.  11. Өйгә төнлә генә кайта.  12.  Муса кечкенә генә бүлмәдә яши.  13. Бөтен эшне дә үзе эшли : ашарга да үзе пешерә, киемнәрен дә үзе юа, үтүкли.  14. Казанны, әти-әнисен, энесен бик сагына.  15. Ул гаиләсенә хатлар яза, телефоннан еш шылтыратып , хәлләрен белә. 16.  Муса классик музыка буенча белем ала.  17.  Буш вакытында җырлар да яза. 18.  Ул –  Рихард Вагнер исемендәге халыкара премия лауреаты.   19. Муса Маликовның иң зур теләге – академияне тәмамлагач,  Казанга кайтып, оркестр оештыру һәм аңа җитәкчелек итү.

9.    Кайсы җөмләдә эшнең башлануын белдерүче аналитик фигыль бар?

                                                                                                                            (1 балл)

               а) 4                        б)  6                      в) 9                    г) 15

10.    Кайсы җөмләләрдә хәл фигыль бар?       (5  балл)

     а)  2, 5, 9, 12;  17         б) 5, 7, 8, 15, 19;                 в) 3, 4, 6, 10, 16.

11.    Кайсы исем 1нче абзац җөмләләренең берсендә хәбәр булып килә?         (1 балл )   а) тырышлык       б)  музыкант     в) сәхнәдә         г) җырчылар

 12.    Үз фикерегезне языгыз.   (Һәрбер дөрес язылган җөмләгә 1 балл.)

       Хыяллар чынга әйләнсен өчен (чтобы осуществить мечты), нинди булырга,  

      нишләргә кирәк?

13.    Муса Маликовка теләкләрегезне языгыз .   (Һәрбер дөрес язылган  җөмлә өчен  1 балл.)

Рус мәктәбенең рус төркемендә укучы балалар өчен татар теленнән олимпиада сораулары

Үткәрү вакыты: 90мин         (2011/2012 нче уку елы) 9сыйныф.

1. [къ] авазы булган сүзне табыгыз.                            (1 балл)

1. күзлек
2. кыяр
3. көнбатыш
4. көрәш

2. Кайсы сүздә 5 аваз бар?                                            (1 балл)

1. сәяси
2. даһи
3. каен
4. җыя

3. Җ хәрефе кайсы сүздә [ч] авазын белдерә?            (1 балл)

1. җәмгыять
2. иҗади
3. җиде
4. иҗтимагый

4. Кайсы рәттәге сүзләрнең барысында да нокталар урынына бер үк хәреф языла?                                   (1балл)

1. иг...лан, дөн...якүләм, мәг...рифәт
2. тә...сир, сәнгат..., ел...язма
3. яг...ни, вәг...дә, ик...тисад
4. мөстәкыл..., төн...як, сәяхәт...че

5. Хаталы сүзне табыгыз.                                           (1 балл)

1. сүзлег
2. тавыш
3. ризык
4. киемнәр

6. Фигыльләрне татарча язып бетер.                            (5 балл)

моет                                                       ю________

помогает мыть                                      ю________

моется (сам)                                          ю________

моется (кем-то или чем-то)                 ю________

заставляет мыть                                    ю________

7. Хаталы сүзтезмәне табыгыз.                                     (1 балл)

1. тозлы балык
2. ачы борыч
3. җиде сораулар
4. тырыш укучы

8. Җөмлә булсын өчен, сүзләрне тиешле тәртиптә урнаштырыгыз.                                                             (1 балл)

а) булды, ә) мәктәптә, б) ветераннары, в) өчен, г) сугыш, д) концерт

1) ә, г, б, в, д, а

2) г, б, в, а, ә, д

3) а, ә, б, в, г, д

4) д, г, б, в, ә, а

9. Фразеологизмнарның мәгънәләрен һәм русча эквивалентларын табыгыз.                                        (6 балл)

а) алмадан җилләр искән   __ көчкә йөри           __ языком мелет

б) шөрепләре бушаган        __ оста сөйли           __ хороший аппетит

в) тегермәне яхшы тарта    __ юкка чыккан       __ ветром сдуло

г) берәр этлек көт тә тор    __ начарлык эшләр  __ крыша поехала

д) аяк өсте йоклый             __ авыр аңлый          __ жди свинства

е) телләре телгә йокмый   __ аппетиты яхшы    __ на ходу спит

10. Бирелгән сүзләрне кулланып, дустыгызга характеристика бирегез (10-12 җөмлә):                (10 балл)

Сабыр, тыныч, тәрбияле, гадел, әйбәт, күңелле, шат, әдәпле, күңелсез, битараф, намуслы, юмарт, шаян, тырыш һ.б.

11. Татарчага тәрҗемә итегез.                                        (5 балл)

Сабантуй – самый большой праздник в Татарстане. В программе праздника много игр и соревнований. Самое главное событие Сабантуя – национальная борьба. Соревнование начинается с борьбы мальчишек. Главный приз Сабантуя получает батыр.

12. Казанда уздырылачак Универсиадага карата 5 сорау языгыз.                                                                              (5 балл)

13. “Габдулла Тукай безнең күңелләрдә” дигән темага диалог төзеп языгыз.                                                      (5 балл)

 Барлыгы: 43 балл.

Рус мәктәбенең рус төркемендә укучы балалар өчен татар теленнән олимпиада сораулары

Үткәрү вакыты: 90мин   (2011-2012)   10 нчы сыйныф

1. Ике гади җөмләдән кушма җөмлә төзеп языгыз. (4 балл)

1. Имтиханнар бетте. Ул авылга кайтып китте.

__________________________________________________________________

2. Син яхшылап әйт. Мин эшләрмен.

__________________________________________________________________

3. Имтиханнар БДИ формасында үтә. Мәктәптә тестлар күп эшлибез.

__________________________________________________________________

4. Каникулларда ял итәргә кирәк. Мин өй эшләре турында онытып торам.

__________________________________________________________________

2. Калын хәрефле сүзләрне синонимнары белән алыштырыгыз. (5 балл)

1. Казан шәһәре ....................
2. шәфкатьле кешеләр ....................
3. шатлыклы хәбәрләр .......................
4. дустым кебек акыллы  ......................
5. юл аша чыгу ........................

3. Тәрҗемә итеп языгыз. (10 балл)

1. Что с вами случилось?

………………………………………………………………………………………………

2. Какой сегодня день недели?

……………………………………………………………………………………………....

3. Простите, к вам можно обратиться?

………………………………………………………………………………………………

4. Твой друг сейчас в Москве?

………………………………………………………………………………………………

5. Когда день рождение твоего брата?

……………………………………………………………………………………………….

6) Вы сможете ответить на эти вопросы?

………………………………………………………………………………………………

7) Ты пойдешь со мной на рыбалку?

………………………………………………………………………………………………

8) Можно взять этот словарь?

………………………………………………………………………………………………

9) Когда они уезжают отдыхать?

………………………………………………………………………………………………

10) Какие у тебя планы на будущее?

………………………………………………………………………………………………..

4. Кирәкле репликаларны өстәп языгыз. (10балл)

• Казан шәһәрендә атаклы кешеләрдән кемнәр яшәгән?
• ...............................................................................................................................................
• Казан урамнарының кайсылары аларның исемнәрен   йөртә?
• ..............................................................................................................................................
• Башкалабызда нинди истәлекле урыннар бар?
• ..............................................................................................................................................
• Сезгә Казанның нинди истәлекле урыннары ошый һәм ни өчен?
• .............................................................................................................................................
• Сезнеңчә, тарихи һәйкәлләрне, истәлекле урыннарны ни өчен сакларга кирәк?
• ..............................................................................................................................................

5. Тестлар. (5 балл)

1) Хаталы җөмләне табыгыз:

1. Сиңа бер сорау бирим әле?
2. Мин бу җөмлә тәрҗемә итмәдем.
3. Атнаның өченче көне – чәршәмбе.
4. Татарстанда кышын көннәр салкын була.

2) Әйтелеше белән язылышы туры килмәгән сүзне табыгыз:

1. көндезге
2. җәйге
3. кышкы
4. кичке

3) Иярченле кушма җөмләне табыгыз:

1. Кешеләр судан башка яши алмыйлар.

2)  Сөембикә манарасы -  шәһәребезнең горурлыгы.

3) Кемдер шалтыраткан, әмма әнием аның исемен сорамаган.

4) Укытучы әкрен генә әйтсә дә, ул сүзләрне язарга өлгермәде.

4) Кайсы җөмләдәге сүзгә –нан кушымчасы ялгана?

1) Җәен укучылар мәктәп бакчасы...  эшләделәр.

2) Без шушы йорт... яшибез.

3) Мин алман дусларым... хат алдым.

4) Иртән мин укырга китәм, ә әнием эш...  бара.

5. Кайсы раслау дөрес түгел?

1. Әниемә сүзендә 6 аваз бар.
2. Кызыграк сүзендә 8 аваз бар.
3. Дәвам итегез сүзендә 11 аваз бар.
4.  Кайдан сүзендә 6 аваз бар.

Рус мәктәбенең рус төркемендә укучы балалар өчен татар теленнән олимпиада сораулары

(2011-2012 нче уку елы)

11нче сыйныф

1.Мәкальләрне  тәрҗемә  итегез.        ( 3 балл.)

1)  Аз  сөйлә,күп  эшлә.

2)Дөрес  сүзгә  җавап  юк.

3)Телләр  белгән,илләр  белгән.

2. Тамырдаш  сүзләр  языгыз  һәм  берсе  белән  җөмлә  төзегез. (5балл.)

1)  эш-

2)  дәрес-

3)ил-

3.Аналитик  фигыльләрне  тәрҗемә итегез,  алар  белән  җөмләләр  төзегез. (5балл.)

1)  әйтеп  бирде-

2)язып  куйды-

3)  укып  чыкты-

4)  кереп  чыкты-

5)  килеп  китте-

4.Ике гади  җөмләдән  кушма җөмлә  төзеп  языгыз. (4балл.)

1) Ул  килде.Җыелыш  әле  башланмады.

2) Яңгыр  яуды.Тузан  басылды.

3)   Көннәр  кыскарды.  Көз  башланды.

4)  Звонок  булды. Дәрес  башланды.

5.2011нче  ел  Татарстанда  нинди  ел  дип  игълан  ителде?  Ни  өчен?  Бу  шәхес  турында  ни  беләсез? (15балл.)

 Темы для диалога

9 нчы класс

1. Кем кайда яши?
2. Кем кайда укый?
3. Кем кайсы телләрдә сөйләшә?
4. Кем ничек укый?
5. Кем кемгә кирәк?
6. Кем кемгә ярдәм итә?
7. Кем нинди?
8. Нәрсә ярый, нәрсә ярамый?
9. Татарстан Республикасында кемнәр яши?

 10. Татарстан Республикасында кемнәр яшәгән?

11. Мин яшәгән җирдә (авылда, шәһәрдә) кемнәр яшәгән?
12. Кем кем булып эшли?
13. Кем яхшы?
14. Сез яшәгән йорт нинди?
15. Мин кем булып эшләргә телим?
16. Кем кая бара?
17. Кем кая ничек яки нәрсәдә бара?
18. Кайсы кибеттә нәрсә сатыла?
19. Кайсы бүлектә нәрсә сатыла?
20. Нәрсә кирәк булганда,  кем кая бара?
21. Кем нишләргә ярата?
22. Кем кем белән аралаша?
23. Кем кемне котлый?
24. Кем нәрсә укый?
25. Тынычлык кемгә кирәк?

Русскоязычные школьники   вариант № 9

2. Допиши окончания слов в предложениях.

3. Поставь вопросы к выделенным словам.              

1. Кышның соңгы ае – февральбашлана. 2. Яңа гына яуганап-ак кар  күзләрне камаштыра. 3. Салкыннан битләр алсулана. 4. Хәзер кышның иң матурвакыты. 5.  Спорт сөючеләр чаңгыда, тимераякта шуа.

4. Составь и запиши диалог, используя текст.

        Без Татарстан Республикасында яшибез. Татарстанда төрле халыклар, мәсәлән, татарлар, руслар, чувашлар һ.б. яши. Татарлар тагын Мәскәүдә, Башкортстанда, Чувашиядә, Мордовиядә, Украинада, Белорусиядә дә яши. Самара, Чиләбе, Волгоград, Саратов, Ульяновск өлкәләрендә дә татарлар күп яши. Татарлар чит илләрдә дә, мисал өчен, Америкада, Кытайда, Австралиядә, Финляндиядә яшәүчеләр байтак.

5. Переведи на татарский язык и запиши.

1. Самое прекрасное слово на земле – мама. 2. У мамы самые добрые и ласковые руки. 3. Мама всё умеет. 4. У мамы самое верное и чуткое сердце. 5. И сколько бы ни было тебе лет – пять или пятьдесят – тебе всегда нужна мать, её ласка, её взгляд.

6. Переведи на русский язык и запиши.

1. Татар халкы борынгы заманнарда ук каз асраган. 2. Каз мамыгыннан йомшак мендәр, җылы түшәк ясаганнар. 3. Каз итеннән тәмле ашлар әзерләгәннәр. 4. Авыл кызлары, каз суелган йортка җыелып, каз мамыгы йолкыган. 5. Эш шаян сүз, матур җырлар, күңелле уеннар белән аралашып барган.

7. Поставь знак ударения над каждым словом.   (20 балл)

8. Подчеркни подлежащее и сказуемое.

Русскоязычные школьники   вариант № 9

Белемнәрне бәяләү картасы

Темы для диалога

10. нчы класс

1. Мин авылда (шәһәрдә) яшим.
2. Мин 10 нчы класста укыйм.
3. Мин рус һәм татар телендә сөйләшәм.
4. Кем ничек укый?
5. Мин кемгә кирәк?
6. Мин кемгә ярдәм итәм?
7. Мин нинди?
8. Татарстан Республикасында кемнәр яши?
9. Татарстан Республикасында кемнәр яшәгән?
10. Син яшәгән җирдә (авылда, шәһәрдә) кемнәр яшәгән?
11. Кем кем булып эшли?
12. Дустың нинди?
13. Мин кем булып эшләргә телим?
14. Кем кинога бара?
15. Кем кая ничек яки нәрсәдә бара?
16. Кышкы каникулда сез нишлисез?
17. Сез укыган мәктәп нинди?
18. Кайсы кибеттә нәрсә сатыла?
19. Кайсы бүлектә нәрсә сатыла?
20. Нәрсә кирәк булганда,  кем каайсы кибеткә бара?
21. Кем нишләргә ярата?
22. Кем кем белән аралаша?
23. Кем кемне котлый?
24. Кем нәрсә укый?
25. Тынычлык кемгә кирәк?

Русскоязычные школьники   вариант № 10

2. Допиши окончания слов в предложениях.

3. Поставь вопросы к выделенным словам.              

1. Сез минем әниемне беләсезме? 2. Минем әнине бөтен кеше ярата. 3. Мин аны бар кешеләрдән дә артыграк яратам. 4. Балаларны, апаларны, әниләрне авырулардан котылдыруы өчен яратам. 5. Минем әнием табибә.

4. Составь и запиши диалог, используя текст.

Минем апам бар. Ул матур, яхшы күңелле кыз. Аның исеме Алина. Апа тырышып укый. Ул өйдә дә бик күп эшли: төрле ашлар, өчпочмак һәм бәлеш пешерә. Апа пешергән ашлар, өчпочмаклар, бәлешләр бик тәмле. Мин дә, сеңелем дә апага булышабыз. Мин дә, сеңелем дә ападан үрнәк алабыз. Безнең апада яхшы сыйфатлар бик күп.

5. Переведи на татарский язык и запиши.

1. Татарстан. Это слово дорого всем нам. 2. Мы любим свою республику и гордимся ею. 3. Много в нашей республике лесов, рек, садов и полей. 4. Чувство Родины всегда с человеком.  5. Два слова в нашем сознании постоянно рядом: Родина и мать.

6. Переведи на русский язык и запиши.

1. Күзләрне сакларга кирәк. 2. Көндезге яктылыкта гына укы, караңгыда укыма. 3. Кичен өстәл лампасы яктысында укы. 4. Укыганда, уңай һәм дөрес утыр. 5. Яктылык сул яктан төшәргә тиеш. 6. Беркайчан да ятып укыма.

7. Поставь знак ударения над каждым словом.   (20 балл)

8. Подчеркни подлежащее и сказуемое.

Русскоязычные школьники   вариант № 10

Белемнәрне бәяләү картасы

Темы для диалога

11. нче класс

1. Мин авылда (шәһәрдә) яшим.
2. Мин 11 нче класста укыйм.
3. Мин татар телендә аралашам.
4. Кем ничек укый?
5. Без кемгә кирәк?
6. Мин кемгә ярдәм итәм?
7. Без нинди?
8. Без ял итәргә яратабыз.
9. Без Татарстан Республикасында яшибез.
10. Без яшәгән җирдә Республикада кемнәр яшәгән?
11. Кем кем булып эшли?
12. Безнең дуслар нинди?
13. Көзге каникулда без нишләдек?
14. Мин киләчәктә кем булырга телим?
15. Син иртән торгач нишлисең?
16. Без музейда булдык.
17. Кем мәктәпкә ничек яки нәрсәдә бара?
18. Сез йөргән кибеттә нәрсәләр сатыла?
19. Нәрсә кирәк булганда,  сез кайсы кибеткә барасыз?
20. Кем кайда ял итәргә  ярата?
21. Без кичә паркта булдык.
22. Мин кемнәр белән аралашам?
23. Кем кайчан кемне котлый?
24. Кем нәрсә укый?
25. Безгә тынычлык кирәк.

Русскоязычные школьники   вариант № 11

2. Допиши окончания слов в предложениях.

3. Поставь вопросы к выделенным словам.              

1. Үсемлекләр – кешенең яшел дуслары. 2. Алар кешегә азык, кием бирә. 3. Үсемлекләр кеше сулый торган һаваны чистарта. 4. Кешеләр агачтан матур-матур йортлар сала. 5. Безһәрвакыт үсемлекләрне сакларга тиеш.

4. Составь и запиши диалог, используя текст.

      Кеше белән табигать гел бергә. Табигать ул – яшел урманнар, чәчәкле болыннар, күлләр, елгалар. Кеше табигатьтән кыюлыкка, батырлыкка, сабырлыкка өйрәнә. Кеше – табигатьне, табигать кешене бизи. Кеше табигатьтән башка яши алмый. Табигатне кем сакларга тиеш? Табигатне барыбыз да: син дә, мин дә, башкалар да сакларга тиеш.

5. Переведи на татарский язык и запиши.

1. Самые главные краски лета – это зелёная, синяя, жёлтая и белая. 2. Трава и листья деревьев – зелёные, небо – синее. 3. Солнце и лютики под ним – жёлтые, а облака и стволы берёз – белые. 4. Но без красной краски лето не бывает. 5. Ведь красная краска – краска земляники.

6. Переведи на русский язык и запиши.

1. Нефть – иң кадерле табигый байлык. 2. Ул безгә яктылык һәм җылылык бирә. 3. Бензин, керосин, төрле майлар – барысы да нефтьтән ясала. 4. Алардан башка бер двигатель дә эшли алмый.  5. Нефтьтән 2 меңнән артык кирәкле продукт эшләнә. 6. Юкка гына аны “кара алтын” димиләр.

7. Поставь знак ударения над каждым словом.

8. Подчеркни подлежащее и сказуемое.

Русскоязычные школьники   вариант № 11

Белемнәрне бәяләү картасы

Рус мәктәбенең рус төркемнәре өчен олимпиада биремнәре

9 сыйныф.

     Тестлар

1. Юнәлеш килешендәге сүзне табыгыз:

бүләгемне, буләгемнең, бүләгемнән, бүләгемдә, бүләгемә, бүләгем.

2. 2 нче зат берлекләге тартымлы исемнәрне табыгыз:

дустыбыз, дустымның, дустың, дусларыгыздан, дуслары, дусты.

3. Кимлек дәрәҗәсендәге сыйфатны табыгыз:

яшелрәк, ап-ак, саргылт, иң гүзәл, кызыл, бик тәмле.

4. Чама санын табыгыз.

кырыгынчы, ике, җидәү, йөзләгән, унар, алтышар.

5. Шарт фигыльне табыгыз.

катнашкач, катнашучы, катнашырга, катнашмаска, катнашса да, катнашса

6. Тезүче теркәгечне табыгыз:

чөнки, ки, әгәр, гүя, ләкин, гәрчә

7. Бәйлекне табыгыз:

ләкин, яки, сыман, гына, теге, инде

8. Бу нинди җөмлә кисәге?

Татар халкы – аеруча кунакчыл халык:

а) хәл;    б) тәмамлык;    в) аергыч.

9. Бу нинди иярчен җөмлә?

Апам килгән поезд соңга калды.

а) иярчен рәвеш җөмлә;

б) иярчен вакыт җөмлә;

в) иярчен аергыч җөмлә.

10. Кайсы сүздә ө хәрефе языла?

Т…рҗ…м…ч…      т…рб…яч…     т…з…ч…

11.Кайсы пар дөрес түгел?

Сирәк – еш   керем – чыгым    гади – җиңел

12.Артык сүзне табыгыз.

мөһим, нәфис, чибәр

13. Сүзнең дөрес тәрҗемәсен табыгыз.

Киңәш –

возможность, цель, совет

14. Сүзтезмәнең дөрес тәрҗемәсен табыгыз.

Три года тому назад –

өч ел элек,    өч елга якын,     өч елдан артык

15.Җөмләнең дөрес тәрҗемәсен табыгыз.

Укытучы килгәнче, без сүзләрне кабатладык

До того как пришел учитель, мы повторили слова.

Когда вошел учитель, мы повторяли слова.

В то время, когда пришел учитель, мы повторяли слова.

     16. Берәр үткәреләсе чара турында игълан тексты языгыз.

17. Тел турында 5 мәкаль языгыз.
18. Түбәндә бирелгән сүзләр ничә аваздан тора? Фонетик транскрипция ясагыз.

          Яшь, сөекле, телевизор, елга, электр, юлдаш, көньяк, мөгаллим,  

          шигырь,  аваз.

19.  Сугыш чорда иҗат иткән татар  шагыйренең нинди дә булса шигыреннән бер куплетны искә төшереп языгыз.
20.  Бирелгән рәсем буенча сочинение языгыз.

Бәяләү:

1 дән 15 кә кадәр һәр дөрес җавап өчен 1 балл.

16 – 5 балл

17 – һәр дөрес мәкаль өчен 1 бал

18 - һәр дөрес транскрипция өчен 1 балл

19 – 5 балл

20 – 10 балл

Рус мәктәбенең рус төркемнәре өчен олимпиада биремнәре

10 сыйныф

          Тестлар

1. 2нче зат күплектәге тартымлы исемне табыгыз:

тормышыма, тормышларының, тормышыбызны, тормышыгыз, тормышыңа, тормышын.

2. Билгеләү алмашлыгын табыгыз:

шул, ничек, барлык, һичкайчан, теге, алар.

3. Артыклык дәрәҗәсендәге сыйфатны табыгыз:

киңрәк, яшькелт, тирән, гади, таррак, түп-түгәрәк.

4. Бүлем санын табыгыз:

биштән, җидешәр, унлап, кырыгынчы, җидәү, җиде-сигез.

5. Боерык фигыльне табыгыз:

Урнаштырса, урнаштырсыннар, урнаштырыйк, урнаштырырга, урнаштыру, урнаштырганчы.

6. 3нче зат берлектәге тартымлы исем фигыльне табыгыз:

булуымның, килүеңә, кайтуыбызны, китүе, яшәвегездә, аралашулары.

7. Ияртүче теркәгечне табыгыз:

диярсең, ә, яисә, янә, тик, бәлки.

8. Кисәкчәне табыгыз:

       аша, буенча, хәтле, бирле, генә, тиеш.

9. Бәйлекне табыгыз:

       хәтле, әгәр, гәрчә, тагын, әмма, бәлки.

10. Бу нинди җөмлә кисәге?

      Табигатьтәге гүзәллекне бернинди үлчәүләргә дә салып үлчәп булмый.

11. Бу нинди хәбәр?

       Муса Җәлилнең иҗаты балалар журналында башланып китә.

а) тезмә;  б)  гади;   в) кушма.

12. Фразеологизмның  дөрес тәрҗемәсен табыгыз.

       Чебеннән фил ясау-

а) жить своим умом;

б) сидеть, сложа руки;

в) из мухи делать слона.

13. Хаталы сүзтезмәне табыгыз:

а) гореф-гадәтләрен калмыйлар;

б) кунакларны каршы алу;

в) рәсми хәбәрне җиткерү.

14. Дөрес җавапны табыгыз.

      Татар халкының нинди матур гадәтләре бар?

а) кунакларны санау;

б) кунакларны сайлау;

в) кунакларны сыйлау.

15. Кайсы мәкаль дөрес түгел?

а) Җиде кат үлчә, ун кат кис.

б) Иле барның теле бар.

в) Үзеңне үзең мактама, кеше сине мактасын.

     16. Түбәндәге фигыльләрнең басымын билгеләгез.

    Килмәсен, чагыштыр, эзләгез, үскәнче, ябыштырыгыз, эшләмә,

   укыганнардыр, беләләр, телиләр, кайттыгызмы.

17. Үзең яраткан татар язучысы, яисә шагыйре турында сөйлә.
18.  Бирелгән рәсем буенча сочинение языгыз.

Бәяләү:

1 дән 15 кә кадәр һәр дөрес җавап өчен 1 балл.

16 – һәр дөрес куелган басым өчен 1 балл

17 –  10 бал

18 -   10 балл

Рус мәктәбенең рус төркемнәре өчен олимпиада биремнәре

11 сыйныф

             Тестлар.

1. 3нче зат берлектәге тартымлы исемне табыгыз:

ачышыбызны, ачышына, ачышы, ачышыгыздан, ачышларын, ачышымны.

2. Юклык алмашлыгын табыгыз:

     бу, һичкем, нәрсәдер, бөтен, кайсы, шул

3. Урын рәвешен табыгыз:

     җәяү, бераз, быел, анда, тиздән, көзен

4. Җыю санын табыгыз:

     туксан тугыз, йөзенче, алтау, егермеләп, бишәр, дүрт-биш

5. Санның дөрес язылышын табыгыз.

     2,7

• ике өтер җиде;
• ике бөтен уннан җиде;
• җиде бөтен уннан ике.

6. Сыйфат фигыльне табыгыз:

Эшләнде, эшләнәсе, эшләнә, эшләнгәнче,эшләнгәч, эшләнеп.

7. Җыючы теркәгечне табыгыз: 

     әллә-әллә, әле-әле, бәлки,ягъни, гәрчә, да/дә; та/тә

8. Кисәкчәне табыгыз:

     ярый, тиеш, бит, саен, аша, чөнки.

9. Сүзтезмәнең дөрес тәрҗемәсен табыгыз.

      Чүлмәк вату-

      а) перетягивание каната;

      б) скачки;

      в) разбивание горшка.

10.  Җөмләнең дөрес тәрҗемәсен табыгыз.

 Мәсьәлә менә нәрсәдә: без бер-беребезне тыңлый белмибез.

 а) Проблема в том, что мы не умеем слушать друг-друга.

 б) Проблема в том, что мы не можем слушать друг-друга.

 в) Проблема в том, что мы не слушаем друг-друга.

11. Дөрес җавапны табыгыз.

Татар опера сәнгатенә нигез салучыларның берсе кем?

а) Илһам Шакиров;

б) София Гобәйдуллина;

в) Мөнирә Булатова.

12 Кайсы мәкаль дөрес түгел?

а) Белем малдан кадерле.

б) Уку кешене күзле итә.

в) Алтын кирәк түгел, мал кирәк.

13.Җөмләнең ахырын табыгыз.

Син белгәч тә, …

а) без белмәгәнче;

б) без белмибез;

в) без белмәү сәбәпле.

14. Барлык килешләрдә сүзләр булган җөмләне табыгыз.

      а) Кичә мин өйдән мәктәпкә кадәр әтиең машинасында бардым.

      б) Мин апамның өстәлендә китапханәдән алган китапларын күрдем.

       в) Алена дустының туган көненә бу бүләкне уникенче  мартта ук

         кибеттән сатып алды.

15.Татар теле белеме өлкәсендә танылган галимнәрдән кемнәрне

     беләсез?

16. Фразеологизмнарга аңлатма бирегез.

Бер тиен дә тормау.

Агымга каршы бару.

Диңгез тубыктан.

Йөз яшәр.

Теле телгә йокмау.

17. Сезгә нинди татар газеталары һәм журналлары таныш?  Үзегез яратып укый торган берәр газета яки журналга кыскача күзәтү ясагыз.
18. Үзегез белгән татар драматургы турында языгыз. Бер әсәренең кыскача эчтәлеге һәм әсәрдә күтәрелгән проблемалар турында языгыз.
19. Бирелгән рәсем буенча сочинение языгыз.

Бәяләү:

1 дән 14 кә кадәр һәр дөрес җавап өчен 1 балл.

15 – һәр дөрес җавап өчен 1 балл

16 –  һәр дөрес җавап өчен 1 балл

17 -   5 балл

18 – 10 балл

19 – 10 балл

Кешеләрнең холыкларын белдерүче сүзләр

(слова, выражающие характер людей)

Уңай сыйфатлар                                Тискәре сыйфатлар

(Положительные качества)                        (Отрицательные качества)

аккуратный — пөхтә                                  упрямый —үзсүзле, кире

вежливый — әдәпле                                 бессовестный – оятсыз

весёлый — күңелле                                 вредный – зарарлы, зыянлы

добрый – игелекле                                грубый – тупас

замечательный — искиткеч                         глупый — җүләр

дисциплинированный — тәртипле                лживый — ялганчы

ласковый – ягымлы                                злой – усал, явыз

ловкий – җитез, өлгер                                 неспособный — булдыксыз

надёжный — ышанычлы                        неопрятный – шапшак

отважный, смелый — батыр, кыю                опасный — куркыныч

озорной — шаян, шук                                коварный — мәкерле

внимательный — игътибарлы                 скупой — саран

ответственный — җаваплы                         хвастливый — мактанчык

отзывчивый — ярдәмчел                         нетерпеливый — түземсез

способный — уңган, булдыклы                 хитрый — хәйләкәр

приветливый — ачык йөзле                        ябеда –— әләкче

скромный — тыйнак                                 недисциплированный — тәртипсез

спокойный — тыныч                                 ленивый— ялкау

трудолюбивый — эшчән                         безответственный — җавапсыз

невоспитанный — тәрбиясез                         невнимательный — игътибарсыз

честный —– намуслы                                 невоспитанный — тәрбиясез

щедрый — юмарт

воспитанный — тәрбияле

терпеливый — сабыр, түземле

справедливый — гадел

умный — акыллы

одарённый — сәләтле

уважаемый — ихтирамлы, хөрмәтле

требовательный — таләпчән