Аттестация

Тестовые задания для учителей татарского языка и литературы

1. Мәктәптә әдәбият укытуның максаты:

а) укучыларга әхлакый һәм эстетик тәрбия бирү;

б) укучыларга әдәби белем һәм мәгълүмат бирү, күнекмәләр формалаштыру;

в) укучыларны татар әдәбияты белән таныштыру;

г) әдәби әсәр анализларга өйрәтү.

2. Укучыларга әхлак тәрбиясе бирү–

а) дәрестә аерым бер әхлак сыйфатлары хакында сөйләшү оештыру;

б) яхшылык һәмявызлык, миһербанлылык, гаделлек кебек сыйфатлар турында мәгълүмат бирү;

в) әсәрдә күтәрелгән әхлак мәсьәләләренә укучының игътибарын юнәлтү аша бүгенге көн итеш өчен кирәкле сыйфатлар тәрбияләү.

3. Әдәби әсәр анализлаганда төп уку–укыту методы булып:

а) эвристик;

б) репродуктив;

в) иҗади уку;

г) тикшеренү тора.

4. Укытучының материалны аңлатуы

а) репродуктив;

б) иҗадиуку;

в) эвристик;

г) аңлату–күрсәтү методына карый.

5. Дәрес–

а) уку–укытуны оештыру формасы;

б) укучыларның укытучы белән бергәләп эшләве;

в) уку–укыту эшенең бер звеносы;

г) укыту төре.

6. Дәреснеңактуальләштерүөлеше–

а) өй эшен тикшерү вакыты;

б) элек үзләштергән белемнәрне яңа материаллар белән бәйләү вакыты;

в) үткәннәрне ныгыту вакыты;

г) өй эше бирү.

7. Алым дип

а) методның өлешләре, элементларын;

б) укытучының төрле эштөрләренә мөрәҗәгать итүен;

в) укытучының күрсәтмәлелектән файдалануын;

г) укучы башкара торган эш төрләрен атыйлар.

8. Әсәрне өйрәнер алдыннан кереш, барыннан да элек, ни өчен кирәк?

а) әсәрне кабул итәргә әзерләү;

б) өй эше тикшерү;

в) язучы биографиясен сөйләү;

г) әсәрнең язылу тарихы белән таныштыру.

9. Обзор дәрес–

а) югары сыйныфларда чор әдәбиятынакүзәтү;

б) язучы иҗатына күзәтү ясау;

в) әсәр өйрәнү алдыннан уздырыла торган кереш;

г) әсәр өйрәнүне йомгаклау ул.

10. Әсәрнең композициясе–

а) әсәр өлешләренең урнашу тәртибе;

б) вакыйгалар эзлеклелеге;

в) әсәрдә бүлек–бүлекчәләр саны;

г) фабула.

11.   сыйныфта  сочинениенең күләме

а) 1 бит;

б) 1,5–2 бит;

в) 2 бит;

г) 2–2,5 бит булырга тиеш.

12. Татар әдәбиятын укыту методик асында әңгәмә методын башлап кем тәкъдим иткән?

а) К.Насыйри;

б) Г.Сәгъди;

в) Г.Ибраһимов;

г) Г.Тукай.

13. Татар әдәбиятыннан беренче хрестоматияне кем төзегән?

а) Ф.Әмирхан;

б) Җ.Вәлиди;

в) Г.Тукай;

г) Г.Ибраһимов.

14. Класстан тыш уку дәресләрехакындаберенчебулыпкайсытатарметодистыкитапчыгарган?

а) Г.Ибраһимов;

б) Г.Лотфи;

в) М.Фазлулла;

г) Ш.Сайкин.

15. Татарларда җәдитчелекхәрәкәтекайчанбашлана?

а) Х1Х йөзахырында;

б) 1905–07 елларда;

в) 1917 елда;

г) 1980–90 елларда.

16. 1950–60 елларда татар әдәбиятынукытуметодикасыөлкәсендәәйдәпбаручыметодистларкемнәр?

а) Г.М.ӘдһәмоваһәмА.Г.Әминев;

б) Ә.З.Нигъмәтуллин;

в) Г.Халит һәмИ.Нуруллин;

г) Г.Лотфи һәмШ.Сайкин.

17. 1980–90 елларда татар әдәбиятынукытуметодикасыөлкәсендәәйдәпбаручыметодистларкемнәр?

а) Г.М.ӘдһәмоваһәмА.Г.Әминев;

б) Ә.З.Нигъмәтуллинһәм С.Г.Исмәгыйлева;

в) А.ӘхмәдуллинһәмА.Яхин;

г) Г.Лотфи һәмШ.Сайкин.

18. Кайсы жанрлар эпоска карый:

а) трагедия;

б) эпиграмма;

в) хикәя;

г) мәсәл.

19. Кайсы жанрлар драма төренәкарый:

а) трагедия;

б) баллада;

в) поэма;

г) повесть.

20. Нинди иҗатюнәлешенең (методының) төпсыйфатыбулыптормышнытарихи–дөресчагылдырутора?

а) романтизм;

б) реализм;

в) сентиментализм;

г) натурализм.

21. Кайсы төшенчәәдәбитөратамасыбулыпйөри:

а) шигырь;

б) роман;

в) драма;

г) пьеса.

22. Кайсы әсәркысалыкомпозициягәмисалитепкитерелә:

а) «Меңдәберкичә»;

б) С.Сараи «Гөлестанбиттөрки»;

в) Мөхәммәдьяр«Төхфәимәрдан»;

г) Рабгузи «Кыйссасел әнбия».

23. Кайсы әсәрсоциалистикреализмкысаларындаиҗатителгән?

а) Г.Ибраһимов«Тирәнтамырлар»;

б) Р.Төхфәтуллин«Йолдызым»;

в) Г.Камал «Банкрот»;

г) Г.Колахмәтов«Икефикер».

24. М.Кашгарыйның«Диванелөгатет–төрк»хезмәтекайсытөркемгәкарый:

а) рун язулы истәлекләр;

б) уйгур язулы истәлекләр;

в) гарәпязулыистәлекләр;

г) төркителлеистәлекләр.

25. Рун язулы истәлекләрничәнчегасыргакарыйлар:

а) ҮП–ҮШ;

б) 1Х;

в) Ү;

г) Х1.

26. ХҮШйөзәдәбиятыныңкүренеклеядкәре:

а) Г.Утыз–Имәни«Гаварифез–заман»;

б) МәхмүдБолгари«Нәһҗелфәрадис»;

в) Габди «Кунакка хөрмәткүрсәт»;

г) «ДәфтәреЧыңгызнамә».

27. Кол Галинең«КыйссаиЙосыф»әсәренберенчебулыпбасмагакемәзерләгән?

а) Г.Утыз–Имәни;

б) Ш.Абилов;

в) Х.Миңнегулов;

г) Н.Хисамов.

28. Шәрыкәдәбиятларындагыкемнеякинәрсәнедәбулсагадәттәнтышкүпертепмактаучылирик жанр, аа ба ва …рәвешендәрифмалаша:

а) касыйдә;

б) мәдхия;

в) мәрсия;

г) газәл.

29. Х1Х йөзнеңикенчеяртысындаромантикмәхәббәтдастаннарыиҗатитүчеавтор:

а) Г.Сәмитова;

б) М.Акмулла;

в) Г.Чокрый;

г) Ә.У.-Кормаши.

30. М.Акъегетнең“Хисамеддинменла”әсәрендәгетөпконфликт:

а) аталар һәмбалаларарасында;

б) җәдитчелекһәмкадимчелекарасында;

в) геройларныңэчкекаршылыгы;

г) социаль- иҗтимагый.

31. Татар әдәбиятындаберенчедетективәсәравторы:

а) З.Бигиев;

а) Р.Фәхреддин;

а) З.Һади;

а) Г.Исхакый.

32. Г.Исхакыйныңкайсыәсәремәгърифәтчелекрухындаязылган:

а) «Кәләпүшчекыз»;

б) «Җәмгыять»;

в) «Зөләйха»;

г) «ҖанБаевич».

33. Ф.Әмирханныңсафромантикәсәре:

а) «Хәят»;

б) «Кадерле минутлар»;

в) «Бер хәрабәдә»;

г) «Урталыкта».

34. Ф.Әмирханныңберенчедрамаәсәре:

а) «Сәмигуллаабзый»;

б) «Яшьләр»;

в) «Тигезсезләр»;

г) «Хәзрәтүгетләргәкилде».

35. Г.ИбраһимовныңБеренчерусинкыйлабыһәмреакцияхәрәкәтләренсурәтләгәнроманы:

а) «Безнеңкөннәр»;

б) «Тирәнтамырлар»;

в) «Кызыл чәчәкләр»;

г) «Габдрахман Салихов».

36. Ш.Камалның«Акчарлаклар»повестеничәнчеелдаязылган:

а) 1909;

б) 1911;

в) 1914;

г) 1921.

37. М.Гафуриныңтарихитемагаязылганәсәре:

а) «Хөрриятиртәсе»;

б) «Хан кызы Алтынчәч»;

в) «Солдат хатыны Хәмидә»;

г) «Кызыл байрак».

38. С.Рәмиевнеңмилличынбарлыктагыискелекне, артталыкнытәнкыйтьиткәндрамаәсәре:

а) «Низамлы мәдрәсә»;

б) «Яшә, Зөбәйдә, яшиммин»;

в) «ҖаекХәдичә»;

г) «Яшь гомер».

39. Г.Камалның«Бүләкөчен»комедиясендәгеконфликтныачыклагыз:

а) шәхесһәмҗәмгыять;

б) көнкүреш;

в) кешенеңүзэчендәге;

г) тарихи.

40. Г.Колахмәтовныңкайсыәсәреаллегорикобразлылыккакорылган:

а) «Яшь гомер»;

б) «Ике фикер»;

в) «Яшьләралдатмыйлар»;

г) «Кыямәт».

41. Гражданнар сугышы чоры әдәбиятыничәнчеелларныүзэченәала?

а) 1917–1920;

б) 1918–1920;

в) 1919–1921;

г) 1917–1919

42.1920–30 елларда татар әдәбиятытарихынакараганзурхезмәтләрнекемнәрязган?

а) Г.Газиз, Г.Рәхим, Г.Сәгъди;

б) Җ.Вәлиди, Г.Толымбай;

в) Ф.Сәйфи–Казанлы, К.Нәҗми;

г) Г.Ибраһимов, Г.Нигъмәти.

43. Һ. Такташстрофасындагыанафоранәрсәгәхезмәтитә?

“Бер җирдәюкандыйаккаеннар,

Бер җирдәюкандыйурманнар.

Бер җирдәюккамышсабаклары

Андагыдай шаулый торганнар”.

а) туган як матурлыгына соклану хисен көчәйтүөчен;

б) тезмәләрнеүзараялгауөчен;

в) табигать сурәтентулыракбирүөчен;

г) ритм төзеклеге, интонацияматурлыгыөчен.

44.Әлегеисемлектәартыкбулгандүртенчеәсәр:

а) “Сүнгәнйолдызлар”;

б) “Зәңгәршәл”;

в) “Югалган матурлык”;

г) “Американ”.

45. Г.Ибраһимовның“Казакъкызы”романындатөпсюжетсызыклары:

а) ике;

б) өч;

в) дүрт;

г) биш.

46. Гыйсъянчы лирик герой кайсы әдипиҗатынааеручахас?

а) Х.Туфан;

б) Ә.Фәйзи;

в) Һ.Такташ;

г) М.Җәлил.

47. М.Җәлиләлегестрофаданиндиәдәбиалымкулланган?

“Кызганып егетне, елыйлар

Миләүшәһәмлаләчәчәге.

Тәгәриүләнгәчыктүгел,

Гөлләрнеңгөнаһсызяшьләре”.

а) эпитет;

б) метафора;

в) символ;

г) сынландыру.

48. БөекВатансугышындаһәлакбулганязучы, полк командиры ХәйретдинМөҗәйгәбагышланганпоэма:

а) “Язылмаган поэма”(И.Юзеев);

б) “Үлемуены” (Ф.Кәрим);

в) “Дала җыры” (С.Хәким);

г) “Курск дугасы” (С.Хәким).

49. Түбәндәгеәсәрләрнеңкайсысыбалладажанрындаязылган:

а) “Вәхшәт” (М.Җәлил);

б) “Снайпер Мәрдан” (К.Нәҗми);

в) “Тимер һәмтимерче” (Ф.Кәрим);

г) “Партизан үлеме” (М.Садри).

50. Әлегеисемлектәартыкбулгандүртенчеәсәрнебилгеләгез:

а) “Муса Җәлил” (Н.Исәнбәт);

б) “Үлмәсҗыр” (Р.Ишморат);

в) “Сират күпере” (Р.Батулла);

г) “Моңлыберҗыр” (Т.Миңнуллин).

51. Г.Тукай исемендәгебүләкбулдырылганел:

а) 1955;

б) 1958;

в) 1960;

г) 1964.  

52. Кешенеңтабигатьһәмҗәмгыятьбеләнбәйләнеше, кешелекдөньясы, яшәешнеңфәлсәфикануннарытурындауйлануларХ.Туфаниҗатыныңкайсы чорына аеруча хас?

а) 1920-1930 еллар;

б) тоткынлык чоры;

в) 1960-1970 еллар;

г) һәрчорына.

53. Сатирик эчтәлеклешигъриятнеяңабаскычкакүтәрүчеәдип:

а) Ш.Маннур;

б) С.Хәким;

в) Ә.Ерикәй;

г) Г.Афзал.

54. Әлегеисемлектәартыкбулгандүртенчепоэма:

а) “Кырыгынчы бүлмә” (С.Хәким);

б) “Сәйдәш” (Р.Фәйзуллин);

в) “Ант суы” (Р.Харис);

г) “Акмулла арбасы” (М.Әгъләмов).

55.  Психологик хикәяостасыбулыптанылганәдип:

а) Г.Ахунов;

б) Н.Фәттах;

в) Ә.Еники;

г) Г.Әпсәләмов.

56. БөекВатансугышыфаҗигасенреалистиксурәтләрдәчагылдырганәсәр:

а) “Саф җилләр” (М.Хәсәнов);

б) “Бер ананыңбишулы” (Х.Сарьян);

в) “Йолдызым” (Р.Төхфәтуллин);

г) “Безне өйдәкөтәләр”(Х.Камал).

57. И.Юзеев шигъриятендәөстенлекиткәнюнәлеш:

а) сатирик;

б) лирик;

в) юмористик;

г) героик.

58. Әдәбияттарихынфәннинигездәөйрәнүчегалим, тәнкыйтьчеһәмязучыбулыптанылганавтор:

а) М.Хәбибуллин;

б) Ф.Яруллин;

в) Т.Галиуллин;

г) Ф.Латыйфи.

59. ХикәяжанрындагыуңышларөченТатарстанЯзучыларберлеге тарафыннан биреләторганбүләк:

а) Ә.Еникиисемендә;

б) Р.Төхфәтуллинисемендә;

в) Г.Әпсәләмовисемендә;

г) Ф. Хөсниисемендә.

60. “Яшьлек, мәхәббәт, язҗырчысы”булыптанылганшагыйрь:

а) Р.Зәйдулла;

б) И.Юзеев;

в) Л.Шагыйрьҗан;

г) С.Сөләйманова.

61. Н.Фәттахның“Сызгыраторгануклар”романындатөпгерой:

а) Туман тархан;

б) Исәнтәй;

в) Туңгакалып;

г) Албуга.

62. А.Гыйләҗевәсәренбилгеләгез.

а) “Сират күпере”;

б) “Колыма хикәяләре”

в) “Яра”;

г) “Сәетбатыр”.

63. Х.ВахитныңГ.Тукайисемендәгебүләккәлаекбулганпьесасы:

а) “Соңгыхат”;

б) “Мәхәббәтеңчынбулса”;

в) “Туй алдыннан”;

г) “Беренче мәхәббәт”.

64. Р.Хәмиднеңмонодрамасы (бергенәперсонажданторганпьеса):

а) “Китәминде”;

б) “Олы юлныңтузаны”;

в) “Актамырлар иле”;

г) “Синеңурыныңакайттым”.

65. М.МәһдиевнеңГ.Тукайисемендәгебүләккәлаекбулганәсәрләре:

а) “Без – 41 ел балалары” һәм“Фронтовиклар”;

б) “Каз канатлары” һәм“Кешекитә - җырыкала”;

в) “Мәңгелекяз”һәм“Ачытәҗрибә”;

г) “Бәхилләшү”һәм“Торналартөшкәнҗирдә”.

66. «Татар телен ничек укытырга?» («Телебез методикасы хакында бер тәќрибә») (1916) исемле лингводидактик хезмәтне татар телендә беренче булып кем язган?

а) Р.Газизов,

б) М.Фазлуллин,

в) Г.Ибраһимов,

г) М.Корбангалиев.

67. Сүзлекләр белән эшләү нәрсә ул?

а) укыту ысулы,

б) укыту алымы,

в) укыту чарасы,

г) сүзлек диктанты.

68. Аваз белән хәреф арасындагы аерманы төшендерү принцибы …

а) дидактик принцип,

б) хосусый методик принцип,

в) лингвистик принцип,

г) гомумметодик принцип.

69. Укыту ысулы нәрсәул?

а) укытуның нигез ташлары,

б) укыту алымы,

в) укытуның төп максаты һәм бурычлары,

г) белемнәрне үзләштерүөлкәсендә (яңа материалны аңлату, ныгыту, кабатлау һәм йомгаклауда) укытучы белән укучының бергәләп эшләү юллары.

70. Сүз төзелеше һәм ясалышы, татар тел гыйлеменең аерым бер бүлеге буларак, кайчаннан өйрәтелә?

а) 1988 нче елдан,

б) 1991 нче елдан,

в) 2000 нче елдан,

г) 1970 нче елдан.

71. 1918 нче елда «Ана теле методикасы» дип исемләнгән икенче зур хезмәтне татар телендә кем язган?

а) М.Корбангалиев,

б) Г.Сәгъди,

в) Г.Ибраһимов,

г) Х.Бәдигый.

72. Катнаш дәрес нинди дәрес ул?

а) яңа материалны аңлату дәресе,

б) тикшерү дәресе,

в) яңа материалны аңлату, ныгыту, кабатлау һәм йомгаклау дәресе,

г) гомумиләштерү дәресе.

73. 6 нчы сыйныф дәреслегендә дәреслегендә (Авторлары – Р.А.Юсупов, К.З.Зиннәтуллина, Т.М.Гайфуллина) бирелгән тема – исемнәрнең килеш белән төрләнеше – нинди ысул белән укытыла?

а) күнегүләр белән эшләү,

б) аңлату-күрсәтү,

в) дәреслек белән эшләү,

г) тикшеренү.

74. Фигыль юнәлешләрен укыту ысулы …

а) дәреслек өстендә эшләү,

б) аңлату-күрсәтү,

в) өлешчә эзләнү,

г) тикшеренү.

75. Дәрес нәрсәул?

а) укытуның төп формасы,

б) максатка ирешу юлы,

в) укыту чарасы,

г) ысулның иң кирәкле өлеше.

76. Түбәндәге укыту алымнары арасыннан укыту чарасын табыгыз.

а) картиналар өстендә эшләү,

б) таблицалар,

в) диктантлар яздыру,

г) сүзлекләр белән эшләү.

77. 5 нче сыйныф дәреслегендә (Авторлары – Р.А.Юсупов, К.З.Зиннәтуллина, Т.М.Гайфуллина) исемнәрдәге иркәләү-кечерәйтү мәгънәсен белдерүче кушымчалар кушымчаларның кайсы төренә кертелгән?

а) сүз ясагычларга,

б) модальлекне белдерүчеләргә,

в) бәйләгечләргә,

г) исем ясагычларга.

78. Методика тарихында диктант яздыруга каршы чыккан бер методист бар. Ул кем?

а) М.Корбангалиев,

б) Г.Ибраһимов,

в) М.Фазлуллин,

г) М.Галләмова.

79. “Аның күзләренә ак төшкән” дигән ќөмлә бер составлы фигыль ќөмләнең кайсы төренә кертелергә тиеш?

а) билгеле үтәүчеле ќөмлә,

б) билгесез үтәүчеле ќөмлә,

в) үтәүчесез ќөмлә,

г) гомуми үтәүчеле ќөмлә.

80. “Бәхете булган, университетның юридик факультетына кергән. Авылдан килеп.” (М.Мәһдиев) ќөмләсендәге “Авылдан килеп” нәрсәдип тикшерелергә тиеш?

а) өстәлмә,

б) аныклагыч,

в) керешмә (кереш ќөмлә),

г) аныклагыч ќөмлә.

81. Г.Ибраһимов нәрсәне инша дип атый?

а) сочинениене,

б) изложениене,

в) диктантны,

г) күчереп яздырудан кала бөтен төр язма эшләрне.

82. Татарлардан беренче дөньяви басманы «Әлифбаи татар»ны («Азбука татарского языка с обстоятельным описанием букв и складов») 1778 нче елда кем язган?

а) М.Иванов,

б) С.Хәлфин,

в) Г.Ваһапов,

г) Н.Ильминский.

83. Аңлатмалы диктант нәрсәул?

а) билгеле бер кагыйдәгә караган сүзләрне сайлап алып яздыру,

б) авыр язылышлы сүзләрнең кагыйдәсен аңлату, тикшерү, аннары ќөмләләп яздыру,

в) авыр язылышлы сүзләрне аңлату һәм ќөмләләп яздыру

г) яттан яздыру.

84. Грамматик хата нәрсәул?

а) тыныш билгесендә хата ќибәрү,

б) чорны, датаны яисә геройның исемен бутау?

в) кирәкле сүзне төшереп калдыру,

г) сүз ясалышында хата ќибәрү.

85. Пунктацион норма нәрсәул?

а) язмада тыныш билгесен махсус кагыйдәләргә нигезләнеп куллану яки кулланмау,

б) тыныш билгеләре белән аерымланган мәгънәви кисәк,

в) пунктацион кагыйдәләрне куллану урыны,

г) һәр тыныш билгесенең вазифасы белән таныштыру.

86. Коммуникатив принцип кайсы принципка керә?

а) гомумметодик принципка,

б) лингвистик принципка,

в) дидактик принципка,

г) хосусый методик принципка.

87. 7 – 8 нче сыйныф дәреслекләрендә нинди ќөмләләрүзара синоним булып килгән?

а) синтетик төзелмәләр,

б) иярченле кушма ќөмләһәм тезмә кушма ќөмләләр,

в) аналитик һәм синтетик төзелмәләр,

г) аналитик төзелмәләр.

88. Татар телен укыту методикасының тикшерү объекты нәрсә?

а) татар телен укыту,

б) татар телен укыту методикасы,

в) профильле укыту, аның дидактик нигезе,

г) татар телен укытуның барышы.

89. Укыту планына факультатив дәресләр ничәнче елда кертелде?

а) 1980 нче елда,

б) 1966 нчы елда,

в) 1951 нче елда,

г) 1990 нчы елда.

90. Түбәндәге укыту алымнарыннан берсен – төп алымны табыгыз.

а) төрле уен элементын куллану,

б) башваткычлар чиштерү,

в) карточкалар белән эшләү,

г) хаталар өстендә эшләү.

91. Татар телен укыту методикасының фәнни-тикшеренү ысулын күрсәтегез.

а) лекция методы,

б) максатчан күзәтү,

в) күнегүләрөстендә эшләү,

г) дәреслек өстендә эшләү.

92. Тыныш билгеләренәөйрәтүнең гамәли максатлары арасыннан танып-белү максатын табыгыз.

а) өйрәнелгән кагыйдәләргә таянып, тыныш билгеләрен куярга өйрәтү,

б) тыныш билгесенең ялгыш куелган очрагын таба белү, аны төзәтергәөйрәтү,

в) һәр тыныш билгесенең вазифасы белән таныштыру,

г) тыныш билгесенең ни өчен куелганын дәлилләргәөйрәтү.

93. Хосусый-методик принциплар арасыннан гомумметодик принципны табыгыз.

а) авазларны өйрәтүне тыңлап аңлауга нигезләү принцибы,

б) сүзләрне сайлап алу принцибы,

в) бүлекара бәйләнеш принцибы,

г) интонацион принцип.

94. Дәреснең актуальләштерүөлеше …

а) яңа материалны аңлату,

б) белем һәм күнекмәләрне ныгыту,

в) өй эшен тикшерү белән беррәттән яңа материалны өйрәтүгә ќирлек әзерләү,

г) кабатлау.

95. Татар телен укыту методикасының методологик нигезе …

а) белем бирү системасын үзгәртеп кору (модернизация) юллары,

б) фәлсәфә, логика; тел белгечләре, укытучылар, дидактлар һәм методистларның хезмәтләре,

в) татар телен укыту методикасының максат һәм бурычлары,

г) «ТР халыклары телләре турында»гы Закон (1992).

96. Календарь план нәрсәул?

а) телне өйрәтүгәһәм бәйләнешле сөйләм үстерүгә бирелгән сәгатьләр санын чирекләргә бүлү,

б) телне өйрәтүгәһәм бәйләнешле сөйләм үстерүгә бирелгән һәр сәгатьне уку елына бүлү.

в) дәрес эшкәртмәсе,

г) татар телен укыту программасы.

97. Фонема нәрсәул?

а) авазларның язудагы билгесе,

б) сүзләрне, морфемаларны төзүче, аларны бер-берсеннән аеру өчен хезмәт итүче иң кечкенә аваз берәмлеге,

в) бер тын белән әйтелә торган кисәк,

г) тавышның төрлечә хәрәкәт итүе.

98. Татар телендә ничә кыска сузык бар?

а) 4,

б) 6,

в) 8,

г) 3.

99. Аккомодация нәрсәул?

а) сузык авазларның охшашлануы,

б) сузык авазларның калынлыкта – нечкәлектә ярашуы,

в) авазларның бер-берсенә тәэсир итеп охшашлану күренеше,

г) авазларныңүзара ярашуы.

100. алдынгы – [а л д ы ң гъ ы], бу – ассимиляциянең кайсы төре?

а) ирен ассимиляциясе,

б) борын ассимиляциясе,

в) саңгыраулыкта-яңгыраулыкта ярашу,

г) тел арты һәм кече тел ассимиляциясе.

Татар теленнән тестлар

Кайсы рәттә барлык сүзләр дә сонантларга тәмамланалар?

кул, май, җәяү;

бай, эшли, көл;

таң, әнкәй, Галиев;

тормыш, ил, ир.

Кайсы сүздә тулы ассимиляция күзәтелә?

унбиш;

төтен;

әнкәй;

ун көн.

Татарларда «Яңалиф» графикасы файдаланылган вакыт:

XIX гасыр;

1905-1917 нче еллар;

1927-1939 нчы еллар;

1999 нчы ел.

Әйтелешне язуда дөрес күрсәтү өчен уйлап табылган язу:

орфография;

орфоэпия;

транскрипция;

иероглифлар.

Кайсы пар синонимга мисал булмый?

гаилә - семья;

экспорт – читтән товар кертү;

анализ - тикшерү;

синтез - кушу.

Кайсы алынманың татарча синонимы дөрес күрсәтелмәгән?

мемуар – истәлек;

анализ – нәтиҗә;

темп - тизлек;

скульптор – сынчы.        

Кайсы фразеологизмның мәгънәсе дөрес билгеләнмәгән?

телгә килү -  сөйли  башлау;

телгә килү -  аңга килү;

телгә килү - ызгышу;

телгә килү – уртак фикергә килү.

Кайсы фразеологизмның антонимы дөрес билгеләнмәгән?

күз ачып йомганчы – бик акрын;

серкәсе су күтәрми – үпкәләми торган;

саламга ябышу - батырлану;

күзгә төтен җибәрү – дөресен сөйләү.

Кайсы төркемдәге сүзләр бер генә морфемадан тора?

терәк, белем;

көндәлек, ташкын;

тавыш, тагарак;

ярык, язма.

Тартым алмашлыкларын билгеләгез

минеке, синеке, аныкы;

беркем, бернәрсә, һичкем;

бу, теге, менә;

һәр, бөтен, һәркем.

Нинди сүзләр кушымчалау ысулы белән ясала алмый?

сан;

исем;

рәвеш;

 фигыль.        

Сүзьясалышы ягыннан кайсы сүз «артык»?

аучы;

утынчы;

җырлачы;

ташчы.

Татар телендә ничә сүз төркеме бар?

10;

12;

13;

14.

14.Үткән заман хикәя фигыльләрне табыгыз

килә, ашый;

сөйләдем, яздым;

бел,  күр;

сөйли-сөйли.

Исемнәрдә күплек сан кушымчаларының ничә варианты бар?

2;

3;

4;

6.

Татар телендә фигыльләрнең ничә үткән заман төре бар?

2;

3;

4;

5.

Кайсылары кире шарт фигыльләр ?

килә , ашый;

тели, уйлый;

язсам да, әйтсәм дә;

 алам,язам.

Кайсы җөмләдә соң сүзе рәвеш?

Ул миннән соң кайтты;

Ул бик соң кайтты;

Ул кайчан кайтты соң?;

Ул кайттымы соң?

Мәгънәләре  ягыннан алмашлыкларның ничә төре бар?

4;

5;

6;

7.

Мөнәсәбәтле сүзләр:

мөстәкыйль сүз төркеме ;

теркәгечләрнең бер төре;

бәйлекләрнең бер төре;

хәбәрлек сүзләрнең бер төре.

Баш килешне сораучы бәйлекләрне табыгыз

белән, өчен, кебек;

башка, бирле, соң;

таба, кадәр, чаклы;

бирле, таба, кебек.

Кайсылары сәбәп-максат рәвешләре?

анда, ерак;

юкка,юри;

күп,аз;

алдагы өч очрак та дөрес.

Кайсы сүзләргә чыгыш килеше кушымчасы ялганган?

китапны., эшне;

күлгә,авылга;

шәһәрдән, урманнан;

кул, дәфтәр.

Җөмләнең иярчен кисәкләре:

аергыч, тәмамлык, хәл;

тәмамлык, хәл, аныклагыч;

аергыч, хәл, аныклагыч;

җавапларның берсе дә тулы түгел.

Хәлләрнең ничә төре бар?

6;

7;

8

9.

Сүз нигезе кайсы төркемдә дөрес күрсәтелгән ?

чәчкечне (чәчкеч-);

алмагач (алма-);

төшемле (төш-);

эчтеләр (эчтеләр-).

Бәлки, тагын, һәм сүзләре-?

бәйлекләр;

ымлыклар;

кисәкчәләр;

теркәгечләр

Катнаш кушма җөмләләрнең ничә төре бар?

2;

3;

4;

җаваплар дөрес түгел.

Үзгәртелмичә кулланылган чит сөйләм нәрсә була?

диалог;

монолог;

цитата;

туры сөйләм.

Сүзләр кушылып язылган төркемне күрсәтегез.

үги ана яфрагы, күгәрчен күзе, мүк җиләге

сары ут, сабан туй, өч почмак, ак сакал

ир ат, көне төне, шак шок, иге чиге

шау шу, баш ию, җелегенә төшү, ап ак

Кайсы  рәттә барлык сүзләр дә яңгырау тартыкларга тәмамланалар?

кул, имән, таҗ;

бай, эшләү, көз;

гараж, әнкәй, Галиев;

карар, бал, бияләй.

Кайсы сүздә  ассимиляция  язуда да чагылыш таба?

тәнкыйть;

урманнан;

болыт;

ун  баш.

Татарларны кириллица язуына күчергән ел:

1917 нче ел;

1927 нче ел;

1939 нчы ел;

1957 нче ел.

Фонетика фәне:

дөрес әйтелеш кагыйдәләрен;

дөрес язылыш кагыйдәләрен;

телнең аваз төзелешен;

авазларны һәм хәрефләрне өйрәнә.

Кайсы пар синоним була алмый?

төлке – хәйләкәр кеше;

кибәк баш – надан;

ишәк – тырыш кеше;

сарык – акылсыз кеше.

Кайсы сүздә һ хәрефе языла?

зи...енле

...әбәр

рә...әт

бә...етле

Түбәндәге сүздә нинди хәреф төшеп калган?

Сәл...мәтлек

 ә

а

я

э

Кайсы фразеологизмның русча эквиваленты дөрес билгеләнмәгән?

уклау йоткан – аршин проглотил;

җиң сызганып – спустя рукава;

кызыл кар яугач – когда на горе рак свистнет;

 исе дә китми -  и в ус себе не дует.

Кайсы сүздә -ен кушымчасы фигыль ясый?

төшенде;

эшенә;

киенә;

игенче.

Кайсы төркемдәге сүзтезмәләр тезмә сүз түгел?

йорт куяны, хис итү;

җир җиләге, сабыр итү;

сатлык мал, эчне бушату;

үги ана яфрагы, тәэсир итү.

Кайсы рəттə бирелгəн сүзлəр сызыкча аша язылалар?

ак (кош), сабан (туй), гөл (җимеш)

эт (шомырты), тимер (юл), каен (җилəге)

табак (савыт), ут (су), ата (ан

ал (япкыч), кул (яулык), көн (чыгыш)

Сүзьясалышы ягыннан кайсы сүз «артык»?

кием;

энем;

бирем;

керем.

Кайсы группадагы сүзләрнең берсе дә мөстәкыйль сүз төркемнәренә  

керми?

мөмкин, кеше, ал;

рөхсәт, ризалык, рәхмәт;

кышкы, әлбәттә, тирә-юнь;

ихтимал, нихәл. имеш.

Грамматик категорияләре иң күп булган сүз төркеме:

исем;

фигыль;

сыйфат;

рәвеш.

Сораулары икедән артык булган килеш:

юнәлеш;

чыгыш;

урын-вакыт;

алда саналганнарның өчесе дә.

Татар телендә фигыльләрнең ничә юнәлеше бар?

3;

4;

5;

6.

Рәвешләрнең ничә төркемчәсе бар?

2;

3;

5;

6.

Саннарның ничә төркемчәсе бар?

4;

5;

6;

җаваплар дөрес түгел.

Хәбәр ителә торган фикергә сөйләүченең мөнәсәбәтен белдерә торган сүзләр:

хәбәрлек сүзләр;

ымлыклар;

кисәкчәләр;

модаль сүзләр.

Теркәгечләр һәм теркәгеч сүзләр:

бары бәйләүче чара функциясен башкаралар;

икесе дә җөмлә кисәге булып торалар;

теркәгечләр – бәйләүче чара, ә теркәгеч сүзләр җөмлә кисәге булып та каралалар;

алдагы җавапларда хата бар.

Борынгы һәм Урта гасыр татар әдәбияты якынча ничәнче йөзләрне үз эченә ала?

XII -XIX гасыр;

XII -XX гасыр;

XVII -XIX гасыр;

Х VII гасыр.

Татар әдәбиятында мәгърифәтчелек хәрәкәте кайчан формалашып җиткән?

XX гасырда;  

XIX гасырда;

XVIII гасырда.;

ХV гасырда.

Г. Исхакыйның " Ул әле өйләнмәгән иде" әсәрендә Шәмси һәм Анна мөнәсәбәтләре ни өчен бәрелешә?

дини - милли традицияләр аркасында;

акча җитешмәү аркасында;

мәхәббәт хисләре сүнү аркасында;

балалары аркасында.

Ә. Еники кайсы әсәрендә беренче тапкыр (1956) идарә итүче җитәкчеләрне тәнкыйть итә?

"Рәшә" ;    

" Саз чәчәге" ;

“Туган туфрак";

“Бер генә сәгатькә”.

Пьесага хас стилистик үзенчәлекләр ( яки сәнгатьчә эшләнеш ):

пейзаж , лирик чигенеш ;

строфа, анафора, эпифора;

ремарка, пауза , реплика, пәрдә, катнашучылар исемлеге;

портрет, сюжет.

"Мәгарифкә әүвәл башлап адым салган Милләт өчен бәһа җитмәс кыйбат   хәзрәт"-, дип Г . Тукай кем турында язган?

И. Хәлфин;

Ш. Мәрҗани;

Х. Фәесханов;

К.Насыйри.

Татар әдәбиятында вафат булган кешеләрне мактап, олылап искә алу әсәре.

мәдхия;

мәрсия;

нәсихәт;

бәет .

Ф. Кәримнең " Кыңгыраулы яшел гармун" поэмасында нинди иҗат методы   өстенлек ала?

романтизм;

реализм;

мәгърифәтчелек;

натурализм агымы.

Н. Фәттахның тарихи әсәре.

"Мөдир Саҗидә";

"Бала күңеле далада";

"Сызгыра торган уклар";

“Сезнеңчә ничек?”.

Әхлак , гаилә мәсьәләләрен сурәтләгән драма әсәрләре:

"Рәйхан", "Зифа", "Әниләр һәм бәбиләр";

"Җыр дәвам итә" , "Гөлҗамал";

"Ир-егетләр", " Шәҗәрә;

" Илгизәр плюс Вера","Идегәй".

" Кубрат хан" романында төркиләрнең нинди дәүләтләре сурәтләнгән?

б. э. к. V -1V гасырлардагы Төрки каганат;

Бөек Болгар дәүләте;

Идел буе Болгар дәүләте;.

Болгар дәүләте.

Бөек Ватан сугышы чоры әдәбияты ничәнче елларны үз эченә ала?

1939-1943;

1941-1945;

1942-1945;

1940-1945.

Заһир Бигиевның “Меңнәр, яки Гүзәл кыз Хәдичә” романындагы төп    

геройлар:

Муса ,  Зөләйха;

Гази, Таҗи;

Хәят, Лиза;

Галиябану, Хәлил.

Гаяз Исхакыйның “Ул әле өйләнмәгән иде” повестендә төп герой

Хәлил;

Шәмсетдин;

Муса Салихов;

Исмәгыйль

Заһир Бигивның “Меңнәр, яки Гүзәл кыз Хәдичә” әсәре.

роман;

повесть;

шигырь;

хикәя.

Муса Җәлил 1935 нче елларда нәрсә белән шөгыльләнә?

Мәскәү татар опера театры өчен кадрлар әзерләү студиясендә
бүлек мөдире булып эшли.

Тулысынча иҗат эше белән шөгыльләнә.

Язучылар союзы идарәсенең җаваплы секретаре була;

“Каз канаты”исемле пьесасын яза.

М. Җәлилнең 30 нчы елларда иҗат иткән әсәрләре:

"Вәхшәт", "Бүреләр", "Чәчәкләр";

"Партизан хатыны", "Кыр казы";

“Хат ташучы", "Алтынчәч", "Җиһан";

“Кызыл ромашка”, "Ант".

М. Җәлил "Алтынчәч" либреттосында нинди сюжетны куллана?

"Җик Мәргән"сюжеты;

 хәзерге чорны тасвирлый;

20 гасыр революцияләрен тасвирлый;

1921 елны  тасвирлый.

Ф.Кәрим кем ул?

шагыйрь, драматург,  прозаик;

шагыйрь, публицист, артист;

шагыйрь, драматург, прозаик, укытучы, балалар язучысы;

бик күп романнар авторы.

Ф.Кәримнең 1936-1939 нчы еллар иҗаты нинди иҗат дип атала?

тоткынлык иҗаты;

сугыш чоры иҗаты;

беренче чор иҗаты;

сугышка кадәрге иҗаты.

Кол Галинең “Кыйссаи Йосыф” әсәре.

поэма;

хикәя;

повесть;

роман.

 Фәлсәфи-психологик алымны башлап җибәрүче язучы

М. Җәлил;

И. Гази;

Ә. Еники,

Н.Фәттах.

"Разведчик язмалары"әсәрен кем язган?

И. Гази;

Ф.Кәрим;

Ә. Еники;

З.Бигиев.

"Разведчик язмалары"әсәрендә

тыл;

сугышның алгы сызыгы;

сугышның үзәк өлеше сурәтләнгән;

шәһәр тормышы.

Ә. Еники иҗат иткән хикәяләр

"Ялгыз каз", "Ана белән кыз", "Бала";

"Алар өчәү иде", "Малай белән эт", "Якташ";

"Ак төннәр", "Газинур", "Алтын йолдыз;

“ Без- кырык беренче ел балалары”, “Ут чәчәге”.

Сугышның беренче көннәрендә кемнәрнең драма әсәрләре барлыкка
килә?

Т.Гыйззәт "Изге амәнәт", "Ташкыннар";

Н. Исәнбәт "Хуҗа Насреддин", Т. Гыйззәт "Башмагым";

М.Әмир "Миңлекамал", Р. Ишморатның "Кайту";

Р.Зәйнуллин “Үлеп яратты”, “Әрем исе”.

Дошман тылындагы көрәшне сурәтләгән драма әсәре

Т. Гыйззәт "Изге амәнәт", "Төнге сигнал";

М. Әмир "Миңлекамал";

Н. Исәнбәт "Гөлҗиһан",

К.Тинчурин “Зәңгәр шәл”.

Ф. Кәримнең драма әсәре

"Шакир Шигаев";

"Үлем уены";

"Разведчик язмалары";

“Банкрот”.

"Көчлелегең белән горурланма,

Кешелегең белән горурлан..."  - дигән юллар язылган шигырьнең авторы

Ф. Кәрим;

А. Алиш;

М. Җәлил,

Г.Афзал..

Ватан сугышы елларында фронт газеталарында эшләгән язучылар

X. Туфан, Г. Ибраһимов;

Г. Кутуй, Ә. Фәйзи;

Н. Фәттах, Ш. Галиев;

Г.Исхакый, Н.Фәттах.

“Милли моңнар ” шигыренең авторы кем?

Һади Такташ;

Хәсән Туфан;

Габдулла Тукай;

Муса Җәлил.

Галиәсгар Камал кем ул?

шагыйрь;

язучы;

драматург;

хикәяче.

“Бүләк өчен” комедиясенең авторы кем?
Г.Камал;
М.Фәйзи;
К.Тинчурин;

Х.Вахит.

Г.Камал кайда туган?
Казанда;
Мәскәүдә;
Арчада;

Башкортстанда.

Казанда татар телендә ачык спектакль кайчан куела?

1906 елның 22 декабрендә;
1905 елның 22 декабрендә;
1900 елның көзендә;

1907 елның 20 декабрендә.

“Хәят” повестенең авторы кем?
Ф.Әмирхан;
Г.Камал;

З. Бигиев;

Ф.Хөсни.

“Хәят” повестендә Хәятнең дус кызы кем?
Анна Васильевна;
Лиза;
Галиябану;

Зөләйха.

Ф.Әмирханның “Хәят” әсәрендә Салих нинди кеше дип уйлыйсыз?

бай;

ярлы;

эшсез;

белемсез.

Мирхәйдәр Фәйзи кем ул?
драматург;

язучы;

шагыйрь;

юмор остасы.

“Галиябану” драмасының авторы кем?

К.Тинчурин;

М.Фәйзи;

Г.Камал;

Т.Миңнуллин.

Г.Ибраһимовның  “Казакъ кызы” романында Сарсымбайның кызы

Карлыгач;

Лиза;

Зөләйха;

Рәхилә.

“ Сүнгән йолдызлар” драмасының авторы кем?

Г.Камал,

К.Тинчурин;

М.Фәйзи;

Х.Вахит.

К.Тинчуринның “Сүнгән йолдызлар” драмасында Сәрвәр кем белән кала?

Исмәгыйль;

Надир;

вафат була;

әбисе белән.

К.Тинчуринның “Сүнгән йолдызлар” драмасында Исмәгыйль нинди төш   күрә?

бай булуын;

йолдызлар сүнүен;

сугыш башлануын;

дуслары белән очрашуны.

Һ.Такташның “Мәхәббәт тәүбәсе” поэмасында лирик герой өчен яшьлек

кыска;

озын;

билгесез;

матур.

С.Хәким шигырен табыгыз?

“Башка берни дә кирәкми”;

“Ә үткәнгә хатлар бармыйлар”;

“Кошчык”;

“Агыла да болыт агыла”.

”Әйтелмәгән васыять” әсәренең авторы кем?

Әмирхан Еники;

Туфан Миңнуллин;

Хәй Вахит;

Ш.Галиев.

”Беренче мәхәббәт” драмасының авторы кем?

Хәй Вахит;

Кәрим Тинчурин;

Туфан Миңнуллин;

М.Гыйләҗев.

Анна Васильевна кайсы әсәр герое?

“Меңнәр, яки Гүзәл кыз Хәдичә”;

“Ул әле өйләнмәгән иде”;

“Галиябану”;

“Беренче мәхәббәт”.

Г. Ибраһимовның туган авылы?

Солтанморат авылы;

Мостафа авылы;

Кырлай авылы;

Кибәхуҗа авылы.