Хезмәттәшләремә. Татар теле.
Эш тәҗрибәсеннән
Скачать:
Предварительный просмотр:
Подписи к слайдам:
Ул беренче тапкыр мәктәпкә барды. Аны баскычта ул каршы алды . Ул аның сумкасын күтәрергә ярдәм итте . Ул рәхмәт әйтте.
ЗАТ АЛМАШЛЫК ЛАРЫ
ЗАТ АЛМАШЛЫГЫНЫҢ МОДЕЛЕ Зат алмашлыгы исемнәрне алмаштырып килә килеш белән төрләнә берлек һәм күплек санда була җөмләдә ия, хәбәр,тәмамлык, аергыч, хәл кабатлаулардан коткара
Ки-леш ләр Сораулары Зат алмашлыклары мин син ул без сез алар
Үзбәя Фамилия Исем Мин аңладым, яхшы эшләдем Мин аңладым, аз эшләдем Мин аңламадым, эшләмәдем 1. 2. 3. 4. 5. Карточка Интерактив тактадагы күнегү 162 нче күнегү Кагыйдә 163 нче күнегү
ӨЙ ЭШЕ 1) 164 нче күнегү; 2) зат алмашлыклары булган, 5 мәкал ь , яки әйтем язып килергә; 3) зат алмашлыклары кулланып күрше шәһәрдә яшәүче дустыгызга хат языгыз.
Предварительный просмотр:
Иярченле кушма җөмләләрне гомумиләштереп
кабатлау буенча тестлар.
- Нинди җөмләләргә иярченле кушма җөмлә диләр?
А) үзара тезү юлы белән бәйләнгән җөмләләрдән торган кушма җөмләгә;
Б) гади җөмләләре интонация ярдәмендә бәйләнгән кушма җөмләгә;
В) гади җөмләләре тезүче теркәгечләр ярдәмендә бәйләнгән кушма җөмләгә;
Г) үзара ияртү юлы белән бәйләнгән җөмләләрдән торган кушма җөмләгә.
- Иярчен җөмлә -
А) иярченле кушма җөмләнең беренче җөмләсе;
Б) иярченле кушма җөмләнең соңгы җөмләсе;
В) ияреп килгән һәм баш җөмләдән чыгып куелган сорауга җавап булып килгән җөмлә;
Г) иярченле кушма җөмләнең баш җөмләсе.
- Баш җөмлә -
А) җөмләнең беренче җөмләсе;
Б) ирченле кушма җөмләнең беренче җөмләсе;
В) санау интонациясе белән бәйләнгән җөмләләрнең берсе;
Г) ияртеп килә торган һәм аннан чыгып, башка җөмләләргә сорау куела торган җөмлә.
- Баш һәм ирчен җөмләләрне ничек билгелиләр?
А) иярченле кушма җөмләдә урнашу тәртибенә карап;
Б) сорау куеп;
В) интонациягә карап;
Г) каршы куючы теркәгечләргә карап билгелиләр.
- Төзелеше буенча иярчен җөмләләрнең нинди төрләре була?
А) теркәгечле тезмә кушма;
Б) синтетик;
В) аналитик һәм синтетик;
Г) бүлүче теркәгечләр ярдәмендә бәйләнгән.
- Рус телендә иярченле кушма җөмләләр бармы, алар ничек аталалар?
А) сложносочинённые предложения;
Б) простые, распространённые предложения;
В) сложноподчинённые предложения;
Г) придаточные предложения.
- Төзелеше ягыннан иярченле кушма җөмлә төрләренең кайсысы рус телендә юк?
А) синтетик иярчен җөмлә;
Б) аналитик иярчен җөмлә;
В) аналитик һәм синтетик иярчен җөмлә.
- Нинди иярчен җөмлә аналитик дип атала?
А) хәбәре булмаган иярчен җөмлә;
Б) баш җөмләгә үзенең хәбәре составында тормый торган чаралар ярдәмендә ияргән җөмлә;
В) баш җөмләгә кушымчалар ярдәмендә ияргән җөмлә;
Г) баш җөмләдән соң килгән җөмлә.
- Аналитик иярчен җөмләләр баш җөмләгә нинди чаралар ярдәмендә бәйләнәләр?
А) тезүче теркәгечләр, мөнәсәбәтле сүзләр, каршы кую интонациясе;
Б) җыючы теркәгечләр, кушымчалар, санау интонациясе;
В) ияртүче теркәгечләр, бәйлекләр һәм бәйлек сүзләр, көттерү интонациясе;
Г) ияртүче теркәгечләр һәм теркәгеч сүзләр, мөнәсәбәтле сүзләр, көттерү интонациясе.
- Аналитик иярченле кушма җөмләләрдә нинди тыныш билгеләре куела?
А) өтер;
Б) куелмый;
В) ике нокта, өтер;
Г) өтер, нокталы өтер.
- Нинди иярчен җөмлә синтетик дип атала?
А) баш җөмләгә үзенең хәбәре составында тормый торган чаралар ярдәмендә ияргән җөмлә;
Б) баш җөмләгә мөнәсәбәтле сүзләр ярдәмендә бәйләнгән җөмлә;
В) баш җөмләгә үзенең хәбәре составындагы чаралар ярдәмендә ияргән җөмлә;
Г) баш җөмләгә көттерү интонациясе ярдәмендә ияргән җөмлә.
- Синтетик иярчен җөмләләр баш җөмләгә нинди чаралар ярдәмендә бәйләнәләр?
А) ияртүче теркәгечләр, мөнәсәбәтле сүзләр, көттерү интонациясе;
Б) тезүче теркәгечләр, бәйлек һәм бәйлек сүзләр, санау интонациясе;
В) кушымчалар, бәйлек һәм бәйлек сүзләр, янәшә тору чарасы;
Г) кушымчалар, теркәгеч һәм теркәгеч сүзләр, янәшә тору чарасы.
- Аналитик иярчен җөмлә баш җөмләгә карата ничек урнаша?
А) баш җөмләдән алда һәм аннан соң да килә ала;
Б) баш җөмләдән алда һәм аның эчендә килә ала;
В) баш җөмләдән соң гына килә ала;
Г) баш җөмләдән алда гына килә ала.
- Синтетик иярчен җөмлә баш җөмләгә карата ничек урнаша?
А) баш җөмләдән алда һәм аның эчендә килә ала;
Б) баш җөмләдән алда һәм аннан соң да килә ала;
В) баш җөмләдән алда гына килә ала;
Г) баш җөмләнең эчендә генә килә ала.
- Җөмләне тикшерергә.
Күңелең саф булса, көннәрең шат булыр. (Мәкаль)
Иярченле кушма җөмләләрне гомумиләштереп
кабатлау буенча тестлар.
1. Нинди җөмләләргә иярченле кушма җөмлә диләр?
А) үзара тезү юлы белән бәйләнгән җөмләләрдән торган кушма җөмләгә;
Б) гади җөмләләре интонация ярдәмендә бәйләнгән кушма җөмләгә;
В) гади җөмләләре тезүче теркәгечләр ярдәмендә бәйләнгән кушма җөмләгә;
Г) үзара ияртү юлы белән бәйләнгән җөмләләрдән торган кушма җөмләгә.
- Иярчен җөмлә -
А) иярченле кушма җөмләнең беренче җөмләсе;
Б) иярченле кушма җөмләнең соңгы җөмләсе;
В) ияреп килгән һәм баш җөмләдән чыгып куелган сорауга җавап булып килгән җөмлә;
Г) иярченле кушма җөмләнең баш җөмләсе.
- Баш җөмлә -
А) теркәгечле тезмә кушма җөмләнең беренче җөмләсе;
Б) ирченле кушма җөмләнең беренче җөмләсе;
В) санау интонациясе белән бәйләнгән җөмләләрнең берсе;
Г) ияртеп килә торган һәм аннан чыгып, башка җөмләләргә сорау куела торган җөмлә.
- Баш һәм ирчен җөмләләрне ничек билгелиләр?
А) иярченле кушма җөмләдә урнашу тәртибенә карап;
Б) сорау куеп;
В) интонациягә карап;
Г) каршы куючы теркәгечләргә карап билгелиләр.
- Төзелеше буенча иярчен җөмләләрнең нинди төрләре була?
А) теркәгечле тезмә кушма;
Б) синтетик;
В) аналитик һәм синтетик;
Г) бүлүче теркәгечләр ярдәмендә бәйләнгән.
- Рус телендә иярченле кушма җөмләләр бармы, алар ничек аталалар?
А) сложносочинённые предложения;
Б) простые, распространённые предложения;
В) сложноподчинённые предложения;
Г) придаточные предложения.
- Төзелеше ягыннан иярченле кушма җөмлә төрләренең кайсысы рус телендә юк?
А) синтетик иярчен җөмлә;
Б) аналитик иярчен җөмлә;
В) аналитик һәм синтетик иярчен җөмлә.
- Нинди иярчен җөмлә аналитик дип атала?
А) хәбәре булмаган иярчен җөмлә;
Б) баш җөмләгә үзенең хәбәре составында тормый торган чаралар ярдәмендә ияргән җөмлә;
В) баш җөмләгә кушымчалар ярдәмендә ияргән җөмлә;
Г) баш җөмләдән соң килгән җөмлә.
- Аналитик иярчен җөмләләр баш җөмләгә нинди чаралар ярдәмендә бәйләнәләр?
А) тезүче теркәгечләр, мөнәсәбәтле сүзләр, каршы кую интонациясе;
Б) җыючы теркәгечләр, кушымчалар, санау интонациясе;
В) ияртүче теркәгечләр, бәйлекләр һәм бәйлек сүзләр, көттерү интонациясе;
Г) ияртүче теркәгечләр һәм теркәгеч сүзләр, мөнәсәбәтле сүзләр, көттерү интонациясе.
- Аналитик иярченле кушма җөмләләрдә нинди тыныш билгеләре куела?
А) өтер;
Б) куелмый;
В) ике нокта, өтер;
Г) өтер, нокталы өтер.
- Нинди иярчен җөмлә синтетик дип атала?
А) баш җөмләгә үзенең хәбәре составында тормый торган чаралар ярдәмендә ияргән җөмлә;
Б) баш җөмләгә мөнәсәбәтле сүзләр ярдәмендә бәйләнгән җөмлә;
В) баш җөмләгә үзенең хәбәре составындагы чаралар ярдәмендә ияргән җөмлә;
Г) баш җөмләгә көттерү интонациясе ярдәмендә ияргән җөмлә.
- Синтетик иярчен җөмләләр баш җөмләгә нинди чаралар ярдәмендә бәйләнәләр?
А) ияртүче теркәгечләр, мөнәсәбәтле сүзләр, көттерү интонациясе;
Б) тезүче теркәгечләр, бәйлек һәм бәйлек сүзләр, санау интонациясе;
В) кушымчалар, бәйлек һәм бәйлек сүзләр, янәшә тору чарасы;
Г) кушымчалар, теркәгеч һәм теркәгеч сүзләр, янәшә тору чарасы.
- Аналитик иярчен җөмлә баш җөмләгә карата ничек урнаша?
А) баш җөмләдән алда һәм аннан соң да килә ала;
Б) баш җөмләдән алда һәм аның эчендә килә ала;
В) баш җөмләдән соң гына килә ала;
Г) баш җөмләдән алда гына килә ала.
- Синтетик иярчен җөмлә баш җөмләгә карата ничек урнаша?
А) баш җөмләдән алда һәм аның эчендә килә ала;
Б) баш җөмләдән алда һәм аннан соң да килә ала;
В) баш җөмләдән алда гына килә ала;
Г) баш җөмләнең эчендә генә килә ала.
- Җөмләне тикшерергә.
Гадәтем: ялгыз кешеләрне кытыклап үтерәм.
Иярченле кушма җөмләләрне гомумиләштереп
кабатлау буенча тестлар.
1. Нинди җөмләләргә иярченле кушма җөмлә диләр?
А) үзара тезү юлы белән бәйләнгән җөмләләрдән торган кушма җөмләгә;
Б) гади җөмләләре интонация ярдәмендә бәйләнгән кушма җөмләгә;
В) гади җөмләләре тезүче теркәгечләр ярдәмендә бәйләнгән кушма җөмләгә;
Г) үзара ияртү юлы белән бәйләнгән җөмләләрдән торган кушма җөмләгә.
- Иярчен җөмлә -
А) иярченле кушма җөмләнең беренче җөмләсе;
Б) иярченле кушма җөмләнең соңгы җөмләсе;
В) ияреп килгән һәм баш җөмләдән чыгып куелган сорауга җавап булып килгән җөмлә;
Г) иярченле кушма җөмләнең баш җөмләсе.
- Баш җөмлә -
А) теркәгечле тезмә кушма җөмләнең беренче җөмләсе;
Б) ирченле кушма җөмләнең беренче җөмләсе;
В) санау интонациясе белән бәйләнгән җөмләләрнең берсе;
Г) ияртеп килә торган һәм аннан чыгып, башка җөмләләргә сорау куела торган җөмлә.
- Баш һәм ирчен җөмләләрне ничек билгелиләр?
А) иярченле кушма җөмләдә урнашу тәртибенә карап;
Б) сорау куеп;
В) интонациягә карап;
Г) каршы куючы теркәгечләргә карап билгелиләр.
- Төзелеше буенча иярчен җөмләләрнең нинди төрләре була?
А) теркәгечле тезмә кушма;
Б) синтетик;
В) аналитик һәм синтетик;
Г) бүлүче теркәгечләр ярдәмендә бәйләнгән.
- Рус телендә иярченле кушма җөмләләр бармы, алар ничек аталалар?
А) сложносочинённые предложения;
Б) простые, распространённые предложения;
В) сложноподчинённые предложения;
Г) придаточные предложения.
- Төзелеше ягыннан иярченле кушма җөмлә төрләренең кайсысы рус телендә юк?
А) синтетик иярчен җөмлә;
Б) аналитик иярчен җөмлә;
В) аналитик һәм синтетик иярчен җөмлә.
- Нинди иярчен җөмлә аналитик дип атала?
А) хәбәре булмаган иярчен җөмлә;
Б) баш җөмләгә үзенең хәбәре составында тормый торган чаралар ярдәмендә ияргән җөмлә;
В) баш җөмләгә кушымчалар ярдәмендә ияргән җөмлә;
Г) баш җөмләдән соң килгән җөмлә.
- Аналитик иярчен җөмләләр баш җөмләгә нинди чаралар ярдәмендә бәйләнәләр?
А) тезүче теркәгечләр, мөнәсәбәтле сүзләр, каршы кую интонациясе;
Б) җыючы теркәгечләр, кушымчалар, санау интонациясе;
В) ияртүче теркәгечләр, бәйлекләр һәм бәйлек сүзләр, көттерү интонациясе;
Г) ияртүче теркәгечләр һәм теркәгеч сүзләр, мөнәсәбәтле сүзләр, көттерү интонациясе.
- Аналитик иярченле кушма җөмләләрдә нинди тыныш билгеләре куела?
А) өтер;
Б) куелмый;
В) ике нокта, өтер;
Г) өтер, нокталы өтер.
- Нинди иярчен җөмлә синтетик дип атала?
А) баш җөмләгә үзенең хәбәре составында тормый торган чаралар ярдәмендә ияргән җөмлә;
Б) баш җөмләгә мөнәсәбәтле сүзләр ярдәмендә бәйләнгән җөмлә;
В) баш җөмләгә үзенең хәбәре составындагы чаралар ярдәмендә ияргән җөмлә;
Г) баш җөмләгә көттерү интонациясе ярдәмендә ияргән җөмлә.
- Синтетик иярчен җөмләләр баш җөмләгә нинди чаралар ярдәмендә бәйләнәләр?
А) ияртүче теркәгечләр, мөнәсәбәтле сүзләр, көттерү интонациясе;
Б) тезүче теркәгечләр, бәйлек һәм бәйлек сүзләр, санау интонациясе;
В) кушымчалар, бәйлек һәм бәйлек сүзләр, янәшә тору чарасы;
Г) кушымчалар, теркәгеч һәм теркәгеч сүзләр, янәшә тору чарасы.
- Аналитик иярчен җөмлә баш җөмләгә карата ничек урнаша?
А) баш җөмләдән алда һәм аннан соң да килә ала;
Б) баш җөмләдән алда һәм аның эчендә килә ала;
В) баш җөмләдән соң гына килә ала;
Г) баш җөмләдән алда гына килә ала.
- Синтетик иярчен җөмлә баш җөмләгә карата ничек урнаша?
А) баш җөмләдән алда һәм аның эчендә килә ала;
Б) баш җөмләдән алда һәм аннан соң да килә ала;
В) баш җөмләдән алда гына килә ала;
Г) баш җөмләнең эчендә генә килә ала.
- Җөмләне тикшерергә.
Без беләбез ки, тынычлык сугышны җиңә.
Иярченле кушма җөмләләрне гомумиләштереп
кабатлау буенча тестлар.
1. Нинди җөмләләргә иярченле кушма җөмлә диләр?
А) үзара тезү юлы белән бәйләнгән җөмләләрдән торган кушма җөмләгә;
Б) гади җөмләләре интонация ярдәмендә бәйләнгән кушма җөмләгә;
В) гади җөмләләре тезүче теркәгечләр ярдәмендә бәйләнгән кушма җөмләгә;
Г) үзара ияртү юлы белән бәйләнгән җөмләләрдән торган кушма җөмләгә.
- Иярчен җөмлә -
А) иярченле кушма җөмләнең беренче җөмләсе;
Б) иярченле кушма җөмләнең соңгы җөмләсе;
В) ияреп килгән һәм баш җөмләдән чыгып куелган сорауга җавап булып килгән җөмлә;
Г) иярченле кушма җөмләнең баш җөмләсе.
- Баш җөмлә -
А) теркәгечле тезмә кушма җөмләнең беренче җөмләсе;
Б) ирченле кушма җөмләнең беренче җөмләсе;
В) санау интонациясе белән бәйләнгән җөмләләрнең берсе;
Г) ияртеп килә торган һәм аннан чыгып, башка җөмләләргә сорау куела торган җөмлә.
- Баш һәм ирчен җөмләләрне ничек билгелиләр?
А) иярченле кушма җөмләдә урнашу тәртибенә карап;
Б) сорау куеп;
В) интонациягә карап;
Г) каршы куючы теркәгечләргә карап билгелиләр.
- Төзелеше буенча иярчен җөмләләрнең нинди төрләре була?
А) теркәгечле тезмә кушма;
Б) синтетик;
В) аналитик һәм синтетик;
Г) бүлүче теркәгечләр ярдәмендә бәйләнгән.
- Рус телендә иярченле кушма җөмләләр бармы, алар ничек аталалар?
А) сложносочинённые предложения;
Б) простые, распространённые предложения;
В) сложноподчинённые предложения;
Г) придаточные предложения.
- Төзелеше ягыннан иярченле кушма җөмлә төрләренең кайсысы рус телендә юк?
А) синтетик иярчен җөмлә;
Б) аналитик иярчен җөмлә;
В) аналитик һәм синтетик иярчен җөмлә.
- Нинди иярчен җөмлә аналитик дип атала?
А) хәбәре булмаган иярчен җөмлә;
Б) баш җөмләгә үзенең хәбәре составында тормый торган чаралар ярдәмендә ияргән җөмлә;
В) баш җөмләгә кушымчалар ярдәмендә ияргән җөмлә;
Г) баш җөмләдән соң килгән җөмлә.
- Аналитик иярчен җөмләләр баш җөмләгә нинди чаралар ярдәмендә бәйләнәләр?
А) тезүче теркәгечләр, мөнәсәбәтле сүзләр, каршы кую интонациясе;
Б) җыючы теркәгечләр, кушымчалар, санау интонациясе;
В) ияртүче теркәгечләр, бәйлекләр һәм бәйлек сүзләр, көттерү интонациясе;
Г) ияртүче теркәгечләр һәм теркәгеч сүзләр, мөнәсәбәтле сүзләр, көттерү интонациясе.
- Аналитик иярченле кушма җөмләләрдә нинди тыныш билгеләре куела?
А) өтер;
Б) куелмый;
В) ике нокта, өтер;
Г) өтер, нокталы өтер.
- Нинди иярчен җөмлә синтетик дип атала?
А) баш җөмләгә үзенең хәбәре составында тормый торган чаралар ярдәмендә ияргән җөмлә;
Б) баш җөмләгә мөнәсәбәтле сүзләр ярдәмендә бәйләнгән җөмлә;
В) баш җөмләгә үзенең хәбәре составындагы чаралар ярдәмендә ияргән җөмлә;
Г) баш җөмләгә көттерү интонациясе ярдәмендә ияргән җөмлә.
- Синтетик иярчен җөмләләр баш җөмләгә нинди чаралар ярдәмендә бәйләнәләр?
А) ияртүче теркәгечләр, мөнәсәбәтле сүзләр, көттерү интонациясе;
Б) тезүче теркәгечләр, бәйлек һәм бәйлек сүзләр, санау интонациясе;
В) кушымчалар, бәйлек һәм бәйлек сүзләр, янәшә тору чарасы;
Г) кушымчалар, теркәгеч һәм теркәгеч сүзләр, янәшә тору чарасы.
- Аналитик иярчен җөмлә баш җөмләгә карата ничек урнаша?
А) баш җөмләдән алда һәм аннан соң да килә ала;
Б) баш җөмләдән алда һәм аның эчендә килә ала;
В) баш җөмләдән соң гына килә ала;
Г) баш җөмләдән алда гына килә ала.
- Синтетик иярчен җөмлә баш җөмләгә карата ничек урнаша?
А) баш җөмләдән алда һәм аның эчендә килә ала;
Б) баш җөмләдән алда һәм аннан соң да килә ала;
В) баш җөмләдән алда гына килә ала;
Г) баш җөмләнең эчендә генә килә ала.
- Җөмләне тикшерергә.
Теләгең саф булса, тормышыңда тап булмас.
Иярченле кушма җөмләләрне гомумиләштереп
кабатлау буенча тестлар.
1. Нинди җөмләләргә иярченле кушма җөмлә диләр?
А) үзара тезү юлы белән бәйләнгән җөмләләрдән торган кушма җөмләгә;
Б) гади җөмләләре интонация ярдәмендә бәйләнгән кушма җөмләгә;
В) гади җөмләләре тезүче теркәгечләр ярдәмендә бәйләнгән кушма җөмләгә;
Г) үзара ияртү юлы белән бәйләнгән җөмләләрдән торган кушма җөмләгә.
- Иярчен җөмлә -
А) иярченле кушма җөмләнең беренче җөмләсе;
Б) иярченле кушма җөмләнең соңгы җөмләсе;
В) ияреп килгән һәм баш җөмләдән чыгып куелган сорауга җавап булып килгән җөмлә;
Г) иярченле кушма җөмләнең баш җөмләсе.
- Баш җөмлә -
А) теркәгечле тезмә кушма җөмләнең беренче җөмләсе;
Б) ирченле кушма җөмләнең беренче җөмләсе;
В) санау интонациясе белән бәйләнгән җөмләләрнең берсе;
Г) ияртеп килә торган һәм аннан чыгып, башка җөмләләргә сорау куела торган җөмлә.
- Баш һәм ирчен җөмләләрне ничек билгелиләр?
А) иярченле кушма җөмләдә урнашу тәртибенә карап;
Б) сорау куеп;
В) интонациягә карап;
Г) каршы куючы теркәгечләргә карап билгелиләр.
- Төзелеше буенча иярчен җөмләләрнең нинди төрләре була?
А) теркәгечле тезмә кушма;
Б) синтетик;
В) аналитик һәм синтетик;
Г) бүлүче теркәгечләр ярдәмендә бәйләнгән.
- Рус телендә иярченле кушма җөмләләр бармы, алар ничек аталалар?
А) сложносочинённые предложения;
Б) простые, распространённые предложения;
В) сложноподчинённые предложения;
Г) придаточные предложения.
- Төзелеше ягыннан иярченле кушма җөмлә төрләренең кайсысы рус телендә юк?
А) синтетик иярчен җөмлә;
Б) аналитик иярчен җөмлә;
В) аналитик һәм синтетик иярчен җөмлә.
- Нинди иярчен җөмлә аналитик дип атала?
А) хәбәре булмаган иярчен җөмлә;
Б) баш җөмләгә үзенең хәбәре составында тормый торган чаралар ярдәмендә ияргән җөмлә;
В) баш җөмләгә кушымчалар ярдәмендә ияргән җөмлә;
Г) баш җөмләдән соң килгән җөмлә.
- Аналитик иярчен җөмләләр баш җөмләгә нинди чаралар ярдәмендә бәйләнәләр?
А) тезүче теркәгечләр, мөнәсәбәтле сүзләр, каршы кую интонациясе;
Б) җыючы теркәгечләр, кушымчалар, санау интонациясе;
В) ияртүче теркәгечләр, бәйлекләр һәм бәйлек сүзләр, көттерү интонациясе;
Г) ияртүче теркәгечләр һәм теркәгеч сүзләр, мөнәсәбәтле сүзләр, көттерү интонациясе.
- Аналитик иярченле кушма җөмләләрдә нинди тыныш билгеләре куела?
А) өтер;
Б) куелмый;
В) ике нокта, өтер;
Г) өтер, нокталы өтер.
- Нинди иярчен җөмлә синтетик дип атала?
А) баш җөмләгә үзенең хәбәре составында тормый торган чаралар ярдәмендә ияргән җөмлә;
Б) баш җөмләгә мөнәсәбәтле сүзләр ярдәмендә бәйләнгән җөмлә;
В) баш җөмләгә үзенең хәбәре составындагы чаралар ярдәмендә ияргән җөмлә;
Г) баш җөмләгә көттерү интонациясе ярдәмендә ияргән җөмлә.
- Синтетик иярчен җөмләләр баш җөмләгә нинди чаралар ярдәмендә бәйләнәләр?
А) ияртүче теркәгечләр, мөнәсәбәтле сүзләр, көттерү интонациясе;
Б) тезүче теркәгечләр, бәйлек һәм бәйлек сүзләр, санау интонациясе;
В) кушымчалар, бәйлек һәм бәйлек сүзләр, янәшә тору чарасы;
Г) кушымчалар, теркәгеч һәм теркәгеч сүзләр, янәшә тору чарасы.
- Аналитик иярчен җөмлә баш җөмләгә карата ничек урнаша?
А) баш җөмләдән алда һәм аннан соң да килә ала;
Б) баш җөмләдән алда һәм аның эчендә килә ала;
В) баш җөмләдән соң гына килә ала;
Г) баш җөмләдән алда гына килә ала.
- Синтетик иярчен җөмлә баш җөмләгә карата ничек урнаша?
А) баш җөмләдән алда һәм аның эчендә килә ала;
Б) баш җөмләдән алда һәм аннан соң да килә ала;
В) баш җөмләдән алда гына килә ала;
Г) баш җөмләнең эчендә генә килә ала.
- Җөмләне тикшерергә.
Сабир кайтып җитә алмады, чөнки чана юлы төшмәгән иде.
Иярченле кушма җөмләләрне гомумиләштереп
кабатлау буенча тестлар.
1. Нинди җөмләләргә иярченле кушма җөмлә диләр?
А) үзара тезү юлы белән бәйләнгән җөмләләрдән торган кушма җөмләгә;
Б) гади җөмләләре интонация ярдәмендә бәйләнгән кушма җөмләгә;
В) гади җөмләләре тезүче теркәгечләр ярдәмендә бәйләнгән кушма җөмләгә;
Г) үзара ияртү юлы белән бәйләнгән җөмләләрдән торган кушма җөмләгә.
- Иярчен җөмлә -
А) иярченле кушма җөмләнең беренче җөмләсе;
Б) иярченле кушма җөмләнең соңгы җөмләсе;
В) ияреп килгән һәм баш җөмләдән чыгып куелган сорауга җавап булып килгән җөмлә;
Г) иярченле кушма җөмләнең баш җөмләсе.
- Баш җөмлә -
А) теркәгечле тезмә кушма җөмләнең беренче җөмләсе;
Б) ирченле кушма җөмләнең беренче җөмләсе;
В) санау интонациясе белән бәйләнгән җөмләләрнең берсе;
Г) ияртеп килә торган һәм аннан чыгып, башка җөмләләргә сорау куела торган җөмлә.
- Баш һәм ирчен җөмләләрне ничек билгелиләр?
А) иярченле кушма җөмләдә урнашу тәртибенә карап;
Б) сорау куеп;
В) интонациягә карап;
Г) каршы куючы теркәгечләргә карап билгелиләр.
- Төзелеше буенча иярчен җөмләләрнең нинди төрләре була?
А) теркәгечле тезмә кушма;
Б) синтетик;
В) аналитик һәм синтетик;
Г) бүлүче теркәгечләр ярдәмендә бәйләнгән.
- Рус телендә иярченле кушма җөмләләр бармы, алар ничек аталалар?
А) сложносочинённые предложения;
Б) простые, распространённые предложения;
В) сложноподчинённые предложения;
Г) придаточные предложения.
- Төзелеше ягыннан иярченле кушма җөмлә төрләренең кайсысы рус телендә юк?
А) синтетик иярчен җөмлә;
Б) аналитик иярчен җөмлә;
В) аналитик һәм синтетик иярчен җөмлә.
- Нинди иярчен җөмлә аналитик дип атала?
А) хәбәре булмаган иярчен җөмлә;
Б) баш җөмләгә үзенең хәбәре составында тормый торган чаралар ярдәмендә ияргән җөмлә;
В) баш җөмләгә кушымчалар ярдәмендә ияргән җөмлә;
Г) баш җөмләдән соң килгән җөмлә.
- Аналитик иярчен җөмләләр баш җөмләгә нинди чаралар ярдәмендә бәйләнәләр?
А) тезүче теркәгечләр, мөнәсәбәтле сүзләр, каршы кую интонациясе;
Б) җыючы теркәгечләр, кушымчалар, санау интонациясе;
В) ияртүче теркәгечләр, бәйлекләр һәм бәйлек сүзләр, көттерү интонациясе;
Г) ияртүче теркәгечләр һәм теркәгеч сүзләр, мөнәсәбәтле сүзләр, көттерү интонациясе.
- Аналитик иярченле кушма җөмләләрдә нинди тыныш билгеләре куела?
А) өтер;
Б) куелмый;
В) ике нокта, өтер;
Г) өтер, нокталы өтер.
- Нинди иярчен җөмлә синтетик дип атала?
А) баш җөмләгә үзенең хәбәре составында тормый торган чаралар ярдәмендә ияргән җөмлә;
Б) баш җөмләгә мөнәсәбәтле сүзләр ярдәмендә бәйләнгән җөмлә;
В) баш җөмләгә үзенең хәбәре составындагы чаралар ярдәмендә ияргән җөмлә;
Г) баш җөмләгә көттерү интонациясе ярдәмендә ияргән җөмлә.
- Синтетик иярчен җөмләләр баш җөмләгә нинди чаралар ярдәмендә бәйләнәләр?
А) ияртүче теркәгечләр, мөнәсәбәтле сүзләр, көттерү интонациясе;
Б) тезүче теркәгечләр, бәйлек һәм бәйлек сүзләр, санау интонациясе;
В) кушымчалар, бәйлек һәм бәйлек сүзләр, янәшә тору чарасы;
Г) кушымчалар, теркәгеч һәм теркәгеч сүзләр, янәшә тору чарасы.
- Аналитик иярчен җөмлә баш җөмләгә карата ничек урнаша?
А) баш җөмләдән алда һәм аннан соң да килә ала;
Б) баш җөмләдән алда һәм аның эчендә килә ала;
В) баш җөмләдән соң гына килә ала;
Г) баш җөмләдән алда гына килә ала.
- Синтетик иярчен җөмлә баш җөмләгә карата ничек урнаша?
А) баш җөмләдән алда һәм аның эчендә килә ала;
Б) баш җөмләдән алда һәм аннан соң да килә ала;
В) баш җөмләдән алда гына килә ала;
Г) баш җөмләнең эчендә генә килә ала.
- Җөмләне тикшерергә.
Ислемай яуган кебек, хуш исләр аңкып тора.
Иярченле кушма җөмләләрне гомумиләштереп
кабатлау буенча тестлар.
1. Нинди җөмләләргә иярченле кушма җөмлә диләр?
А) үзара тезү юлы белән бәйләнгән җөмләләрдән торган кушма җөмләгә;
Б) гади җөмләләре интонация ярдәмендә бәйләнгән кушма җөмләгә;
В) гади җөмләләре тезүче теркәгечләр ярдәмендә бәйләнгән кушма җөмләгә;
Г) үзара ияртү юлы белән бәйләнгән җөмләләрдән торган кушма җөмләгә.
- Иярчен җөмлә -
А) иярченле кушма җөмләнең беренче җөмләсе;
Б) иярченле кушма җөмләнең соңгы җөмләсе;
В) ияреп килгән һәм баш җөмләдән чыгып куелган сорауга җавап булып килгән җөмлә;
Г) иярченле кушма җөмләнең баш җөмләсе.
- Баш җөмлә -
А) теркәгечле тезмә кушма җөмләнең беренче җөмләсе;
Б) ирченле кушма җөмләнең беренче җөмләсе;
В) санау интонациясе белән бәйләнгән җөмләләрнең берсе;
Г) ияртеп килә торган һәм аннан чыгып, башка җөмләләргә сорау куела торган җөмлә.
- Баш һәм ирчен җөмләләрне ничек билгелиләр?
А) иярченле кушма җөмләдә урнашу тәртибенә карап;
Б) сорау куеп;
В) интонациягә карап;
Г) каршы куючы теркәгечләргә карап билгелиләр.
- Төзелеше буенча иярчен җөмләләрнең нинди төрләре була?
А) теркәгечле тезмә кушма;
Б) синтетик;
В) аналитик һәм синтетик;
Г) бүлүче теркәгечләр ярдәмендә бәйләнгән.
- Рус телендә иярченле кушма җөмләләр бармы, алар ничек аталалар?
А) сложносочинённые предложения;
Б) простые, распространённые предложения;
В) сложноподчинённые предложения;
Г) придаточные предложения.
- Төзелеше ягыннан иярченле кушма җөмлә төрләренең кайсысы рус телендә юк?
А) синтетик иярчен җөмлә;
Б) аналитик иярчен җөмлә;
В) аналитик һәм синтетик иярчен җөмлә.
- Нинди иярчен җөмлә аналитик дип атала?
А) хәбәре булмаган иярчен җөмлә;
Б) баш җөмләгә үзенең хәбәре составында тормый торган чаралар ярдәмендә ияргән җөмлә;
В) баш җөмләгә кушымчалар ярдәмендә ияргән җөмлә;
Г) баш җөмләдән соң килгән җөмлә.
- Аналитик иярчен җөмләләр баш җөмләгә нинди чаралар ярдәмендә бәйләнәләр?
А) тезүче теркәгечләр, мөнәсәбәтле сүзләр, каршы кую интонациясе;
Б) җыючы теркәгечләр, кушымчалар, санау интонациясе;
В) ияртүче теркәгечләр, бәйлекләр һәм бәйлек сүзләр, көттерү интонациясе;
Г) ияртүче теркәгечләр һәм теркәгеч сүзләр, мөнәсәбәтле сүзләр, көттерү интонациясе.
- Аналитик иярченле кушма җөмләләрдә нинди тыныш билгеләре куела?
А) өтер;
Б) куелмый;
В) ике нокта, өтер;
Г) өтер, нокталы өтер.
- Нинди иярчен җөмлә синтетик дип атала?
А) баш җөмләгә үзенең хәбәре составында тормый торган чаралар ярдәмендә ияргән җөмлә;
Б) баш җөмләгә мөнәсәбәтле сүзләр ярдәмендә бәйләнгән җөмлә;
В) баш җөмләгә үзенең хәбәре составындагы чаралар ярдәмендә ияргән җөмлә;
Г) баш җөмләгә көттерү интонациясе ярдәмендә ияргән җөмлә.
- Синтетик иярчен җөмләләр баш җөмләгә нинди чаралар ярдәмендә бәйләнәләр?
А) ияртүче теркәгечләр, мөнәсәбәтле сүзләр, көттерү интонациясе;
Б) тезүче теркәгечләр, бәйлек һәм бәйлек сүзләр, санау интонациясе;
В) кушымчалар, бәйлек һәм бәйлек сүзләр, янәшә тору чарасы;
Г) кушымчалар, теркәгеч һәм теркәгеч сүзләр, янәшә тору чарасы.
- Аналитик иярчен җөмлә баш җөмләгә карата ничек урнаша?
А) баш җөмләдән алда һәм аннан соң да килә ала;
Б) баш җөмләдән алда һәм аның эчендә килә ала;
В) баш җөмләдән соң гына килә ала;
Г) баш җөмләдән алда гына килә ала.
- Синтетик иярчен җөмлә баш җөмләгә карата ничек урнаша?
А) баш җөмләдән алда һәм аның эчендә килә ала;
Б) баш җөмләдән алда һәм аннан соң да килә ала;
В) баш җөмләдән алда гына килә ала;
Г) баш җөмләнең эчендә генә килә ала.
- Җөмләне тикшерергә.
Көн шундый кызу: туфракка басар хәл дә юк.
Иярченле кушма җөмләләрне гомумиләштереп
кабатлау буенча тестлар.
1. Нинди җөмләләргә иярченле кушма җөмлә диләр?
А) үзара тезү юлы белән бәйләнгән җөмләләрдән торган кушма җөмләгә;
Б) гади җөмләләре интонация ярдәмендә бәйләнгән кушма җөмләгә;
В) гади җөмләләре тезүче теркәгечләр ярдәмендә бәйләнгән кушма җөмләгә;
Г) үзара ияртү юлы белән бәйләнгән җөмләләрдән торган кушма җөмләгә.
- Иярчен җөмлә -
А) иярченле кушма җөмләнең беренче җөмләсе;
Б) иярченле кушма җөмләнең соңгы җөмләсе;
В) ияреп килгән һәм баш җөмләдән чыгып куелган сорауга җавап булып килгән җөмлә;
Г) иярченле кушма җөмләнең баш җөмләсе.
- Баш җөмлә -
А) теркәгечле тезмә кушма җөмләнең беренче җөмләсе;
Б) ирченле кушма җөмләнең беренче җөмләсе;
В) санау интонациясе белән бәйләнгән җөмләләрнең берсе;
Г) ияртеп килә торган һәм аннан чыгып, башка җөмләләргә сорау куела торган җөмлә.
- Баш һәм ирчен җөмләләрне ничек билгелиләр?
А) иярченле кушма җөмләдә урнашу тәртибенә карап;
Б) сорау куеп;
В) интонациягә карап;
Г) каршы куючы теркәгечләргә карап билгелиләр.
- Төзелеше буенча иярчен җөмләләрнең нинди төрләре була?
А) теркәгечле тезмә кушма;
Б) синтетик;
В) аналитик һәм синтетик;
Г) бүлүче теркәгечләр ярдәмендә бәйләнгән.
- Рус телендә иярченле кушма җөмләләр бармы, алар ничек аталалар?
А) сложносочинённые предложения;
Б) простые, распространённые предложения;
В) сложноподчинённые предложения;
Г) придаточные предложения.
- Төзелеше ягыннан иярченле кушма җөмлә төрләренең кайсысы рус телендә юк?
А) синтетик иярчен җөмлә;
Б) аналитик иярчен җөмлә;
В) аналитик һәм синтетик иярчен җөмлә.
- Нинди иярчен җөмлә аналитик дип атала?
А) хәбәре булмаган иярчен җөмлә;
Б) баш җөмләгә үзенең хәбәре составында тормый торган чаралар ярдәмендә ияргән җөмлә;
В) баш җөмләгә кушымчалар ярдәмендә ияргән җөмлә;
Г) баш җөмләдән соң килгән җөмлә.
- Аналитик иярчен җөмләләр баш җөмләгә нинди чаралар ярдәмендә бәйләнәләр?
А) тезүче теркәгечләр, мөнәсәбәтле сүзләр, каршы кую интонациясе;
Б) җыючы теркәгечләр, кушымчалар, санау интонациясе;
В) ияртүче теркәгечләр, бәйлекләр һәм бәйлек сүзләр, көттерү интонациясе;
Г) ияртүче теркәгечләр һәм теркәгеч сүзләр, мөнәсәбәтле сүзләр, көттерү интонациясе.
- Аналитик иярченле кушма җөмләләрдә нинди тыныш билгеләре куела?
А) өтер;
Б) куелмый;
В) ике нокта, өтер;
Г) өтер, нокталы өтер.
- Нинди иярчен җөмлә синтетик дип атала?
А) баш җөмләгә үзенең хәбәре составында тормый торган чаралар ярдәмендә ияргән җөмлә;
Б) баш җөмләгә мөнәсәбәтле сүзләр ярдәмендә бәйләнгән җөмлә;
В) баш җөмләгә үзенең хәбәре составындагы чаралар ярдәмендә ияргән җөмлә;
Г) баш җөмләгә көттерү интонациясе ярдәмендә ияргән җөмлә..
- Синтетик иярчен җөмләләр баш җөмләгә нинди чаралар ярдәмендә бәйләнәләр?
А) ияртүче теркәгечләр, мөнәсәбәтле сүзләр, көттерү интонациясе;
Б) тезүче теркәгечләр, бәйлек һәм бәйлек сүзләр, санау интонациясе;
В) кушымчалар, бәйлек һәм бәйлек сүзләр, янәшә тору чарасы;
Г) кушымчалар, теркәгеч һәм теркәгеч сүзләр, янәшә тору чарасы.
- Аналитик иярчен җөмлә баш җөмләгә карата ничек урнаша?
А) баш җөмләдән алда һәм аннан соң да килә ала;
Б) баш җөмләдән алда һәм аның эчендә килә ала;
В) баш җөмләдән соң гына килә ала;
Г) баш җөмләдән алда гына килә ала.
- Синтетик иярчен җөмлә баш җөмләгә карата ничек урнаша?
А) баш җөмләдән алда һәм аның эчендә килә ала;
Б) баш җөмләдән алда һәм аннан соң да килә ала;
В) баш җөмләдән алда гына килә ала;
Г) баш җөмләнең эчендә генә килә ала.
- Җөмләне тикшерергә.
Син гамьсез йөргән бу җирне батыр уллар үткәннәр.
Иярченле кушма җөмләләрне гомумиләштереп
кабатлау буенча тестлар.
1. Нинди җөмләләргә иярченле кушма җөмлә диләр?
А) үзара тезү юлы белән бәйләнгән җөмләләрдән торган кушма җөмләгә;
Б) гади җөмләләре интонация ярдәмендә бәйләнгән кушма җөмләгә;
В) гади җөмләләре тезүче теркәгечләр ярдәмендә бәйләнгән кушма җөмләгә;
Г) үзара ияртү юлы белән бәйләнгән җөмләләрдән торган кушма җөмләгә.
- Иярчен җөмлә -
А) иярченле кушма җөмләнең беренче җөмләсе;
Б) иярченле кушма җөмләнең соңгы җөмләсе;
В) ияреп килгән һәм баш җөмләдән чыгып куелган сорауга җавап булып килгән җөмлә;
Г) иярченле кушма җөмләнең баш җөмләсе.
- Баш җөмлә -
А) теркәгечле тезмә кушма җөмләнең беренче җөмләсе;
Б) ирченле кушма җөмләнең беренче җөмләсе;
В) санау интонациясе белән бәйләнгән җөмләләрнең берсе;
Г) ияртеп килә торган һәм аннан чыгып, башка җөмләләргә сорау куела торган җөмлә.
- Баш һәм ирчен җөмләләрне ничек билгелиләр?
А) иярченле кушма җөмләдә урнашу тәртибенә карап;
Б) сорау куеп;
В) интонациягә карап;
Г) каршы куючы теркәгечләргә карап билгелиләр.
- Төзелеше буенча иярчен җөмләләрнең нинди төрләре була?
А) теркәгечле тезмә кушма;
Б) синтетик;
В) аналитик һәм синтетик;
Г) бүлүче теркәгечләр ярдәмендә бәйләнгән.
- Рус телендә иярченле кушма җөмләләр бармы, алар ничек аталалар?
А) сложносочинённые предложения;
Б) простые, распространённые предложения;
В) сложноподчинённые предложения;
Г) придаточные предложения.
- Төзелеше ягыннан иярченле кушма җөмлә төрләренең кайсысы рус телендә юк?
А) синтетик иярчен җөмлә;
Б) аналитик иярчен җөмлә;
В) аналитик һәм синтетик иярчен җөмлә.
- Нинди иярчен җөмлә аналитик дип атала?
А) хәбәре булмаган иярчен җөмлә;
Б) баш җөмләгә үзенең хәбәре составында тормый торган чаралар ярдәмендә ияргән җөмлә;
В) баш җөмләгә кушымчалар ярдәмендә ияргән җөмлә;
Г) баш җөмләдән соң килгән җөмлә.
- Аналитик иярчен җөмләләр баш җөмләгә нинди чаралар ярдәмендә бәйләнәләр?
А) тезүче теркәгечләр, мөнәсәбәтле сүзләр, каршы кую интонациясе;
Б) җыючы теркәгечләр, кушымчалар, санау интонациясе;
В) ияртүче теркәгечләр, бәйлекләр һәм бәйлек сүзләр, көттерү интонациясе;
Г) ияртүче теркәгечләр һәм теркәгеч сүзләр, мөнәсәбәтле сүзләр, көттерү интонациясе.
- Аналитик иярченле кушма җөмләләрдә нинди тыныш билгеләре куела?
А) өтер;
Б) куелмый;
В) ике нокта, өтер;
Г) өтер, нокталы өтер.
- Нинди иярчен җөмлә синтетик дип атала?
А) баш җөмләгә үзенең хәбәре составында тормый торган чаралар ярдәмендә ияргән җөмлә;
Б) баш җөмләгә мөнәсәбәтле сүзләр ярдәмендә бәйләнгән җөмлә;
В) баш җөмләгә үзенең хәбәре составындагы чаралар ярдәмендә ияргән җөмлә;
Г) баш җөмләгә көттерү интонациясе ярдәмендә ияргән җөмлә.
- Синтетик иярчен җөмләләр баш җөмләгә нинди чаралар ярдәмендә бәйләнәләр?
А) ияртүче теркәгечләр, мөнәсәбәтле сүзләр, көттерү интонациясе;
Б) тезүче теркәгечләр, бәйлек һәм бәйлек сүзләр, санау интонациясе;
В) кушымчалар, бәйлек һәм бәйлек сүзләр, янәшә тору чарасы;
Г) кушымчалар, теркәгеч һәм теркәгеч сүзләр, янәшә тору чарасы.
- Аналитик иярчен җөмлә баш җөмләгә карата ничек урнаша?
А) баш җөмләдән алда һәм аннан соң да килә ала;
Б) баш җөмләдән алда һәм аның эчендә килә ала;
В) баш җөмләдән соң гына килә ала;
Г) баш җөмләдән алда гына килә ала.
- Синтетик иярчен җөмлә баш җөмләгә карата ничек урнаша?
А) баш җөмләдән алда һәм аның эчендә килә ала;
Б) баш җөмләдән алда һәм аннан соң да килә ала;
В) баш җөмләдән алда гына килә ала;
Г) баш җөмләнең эчендә генә килә ала.
- Җөмләне тикшерергә.
Ат килеп туктауга, ул картлар белән татар телендә исәнләште.
Иярченле кушма җөмләләрне гомумиләштереп
кабатлау буенча тестлар.
1. Нинди җөмләләргә иярченле кушма җөмлә диләр?
А) үзара тезү юлы белән бәйләнгән җөмләләрдән торган кушма җөмләгә;
Б) гади җөмләләре интонация ярдәмендә бәйләнгән кушма җөмләгә;
В) гади җөмләләре тезүче теркәгечләр ярдәмендә бәйләнгән кушма җөмләгә;
Г) үзара ияртү юлы белән бәйләнгән җөмләләрдән торган кушма җөмләгә.
- Иярчен җөмлә -
А) иярченле кушма җөмләнең беренче җөмләсе;
Б) иярченле кушма җөмләнең соңгы җөмләсе;
В) ияреп килгән һәм баш җөмләдән чыгып куелган сорауга җавап булып килгән җөмлә;
Г) иярченле кушма җөмләнең баш җөмләсе.
- Баш җөмлә -
А) теркәгечле тезмә кушма җөмләнең беренче җөмләсе;
Б) ирченле кушма җөмләнең беренче җөмләсе;
В) санау интонациясе белән бәйләнгән җөмләләрнең берсе;
Г) ияртеп килә торган һәм аннан чыгып, башка җөмләләргә сорау куела торган җөмлә.
- Баш һәм ирчен җөмләләрне ничек билгелиләр?
А) иярченле кушма җөмләдә урнашу тәртибенә карап;
Б) сорау куеп;
В) интонациягә карап;
Г) каршы куючы теркәгечләргә карап билгелиләр.
- Төзелеше буенча иярчен җөмләләрнең нинди төрләре була?
А) теркәгечле тезмә кушма;
Б) синтетик;
В) аналитик һәм синтетик;
Г) бүлүче теркәгечләр ярдәмендә бәйләнгән.
- Рус телендә иярченле кушма җөмләләр бармы, алар ничек аталалар?
А) сложносочинённые предложения;
Б) простые, распространённые предложения;
В) сложноподчинённые предложения;
Г) придаточные предложения.
- Төзелеше ягыннан иярченле кушма җөмлә төрләренең кайсысы рус телендә юк?
А) синтетик иярчен җөмлә;
Б) аналитик иярчен җөмлә;
В) аналитик һәм синтетик иярчен җөмлә.
- Нинди иярчен җөмлә аналитик дип атала?
А) хәбәре булмаган иярчен җөмлә;
Б) баш җөмләгә үзенең хәбәре составында тормый торган чаралар ярдәмендә ияргән җөмлә;
В) баш җөмләгә кушымчалар ярдәмендә ияргән җөмлә;
Г) баш җөмләдән соң килгән җөмлә.
- Аналитик иярчен җөмләләр баш җөмләгә нинди чаралар ярдәмендә бәйләнәләр?
А) тезүче теркәгечләр, мөнәсәбәтле сүзләр, каршы кую интонациясе;
Б) җыючы теркәгечләр, кушымчалар, санау интонациясе;
В) ияртүче теркәгечләр, бәйлекләр һәм бәйлек сүзләр, көттерү интонациясе;
Г) ияртүче теркәгечләр һәм теркәгеч сүзләр, мөнәсәбәтле сүзләр, көттерү интонациясе.
- Аналитик иярченле кушма җөмләләрдә нинди тыныш билгеләре куела?
А) өтер;
Б) куелмый;
В) ике нокта, өтер;
Г) өтер, нокталы өтер.
- Нинди иярчен җөмлә синтетик дип атала?
А) баш җөмләгә үзенең хәбәре составында тормый торган чаралар ярдәмендә ияргән җөмлә;
Б) баш җөмләгә мөнәсәбәтле сүзләр ярдәмендә бәйләнгән җөмлә;
В) баш җөмләгә үзенең хәбәре составындагы чаралар ярдәмендә ияргән җөмлә;
Г) баш җөмләгә көттерү интонациясе ярдәмендә ияргән җөмлә.
12. Синтетик иярчен җөмләләр баш җөмләгә нинди чаралар ярдәмендә бәйләнәләр?
А) ияртүче теркәгечләр, мөнәсәбәтле сүзләр, көттерү интонациясе;
Б) тезүче теркәгечләр, бәйлек һәм бәйлек сүзләр, санау интонациясе;
В) кушымчалар, бәйлек һәм бәйлек сүзләр, янәшә тору чарасы;
Г) кушымчалар, теркәгеч һәм теркәгеч сүзләр, янәшә тору чарасы.
- Аналитик иярчен җөмлә баш җөмләгә карата ничек урнаша?
А) баш җөмләдән алда һәм аннан соң да килә ала;
Б) баш җөмләдән алда һәм аның эчендә килә ала;
В) баш җөмләдән соң гына килә ала;
Г) баш җөмләдән алда гына килә ала.
- Синтетик иярчен җөмлә баш җөмләгә карата ничек урнаша?
А) баш җөмләдән алда һәм аның эчендә килә ала;
Б) баш җөмләдән алда һәм аннан соң да килә ала;
В) баш җөмләдән алда гына килә ала;
Г) баш җөмләнең эчендә генә килә ала.
- Җөмләне тикшерергә.
Ботаклар битне сыдырмасын өчен, алар бик сак бардылар.
Иярченле кушма җөмләләрне гомумиләштереп
кабатлау буенча тестлар.
1. Нинди җөмләләргә иярченле кушма җөмлә диләр?
А) үзара тезү юлы белән бәйләнгән җөмләләрдән торган кушма җөмләгә;
Б) гади җөмләләре интонация ярдәмендә бәйләнгән кушма җөмләгә;
В) гади җөмләләре тезүче теркәгечләр ярдәмендә бәйләнгән кушма җөмләгә;
Г) үзара ияртү юлы белән бәйләнгән җөмләләрдән торган кушма җөмләгә.
- Иярчен җөмлә -
А) иярченле кушма җөмләнең беренче җөмләсе;
Б) иярченле кушма җөмләнең соңгы җөмләсе;
В) ияреп килгән һәм баш җөмләдән чыгып куелган сорауга җавап булып килгән җөмлә;
Г) иярченле кушма җөмләнең баш җөмләсе.
- Баш җөмлә -
А) теркәгечле тезмә кушма җөмләнең беренче җөмләсе;
Б) ирченле кушма җөмләнең беренче җөмләсе;
В) санау интонациясе белән бәйләнгән җөмләләрнең берсе;
Г) ияртеп килә торган һәм аннан чыгып, башка җөмләләргә сорау куела торган җөмлә.
- Баш һәм ирчен җөмләләрне ничек билгелиләр?
А) иярченле кушма җөмләдә урнашу тәртибенә карап;
Б) сорау куеп;
В) интонациягә карап;
Г) каршы куючы теркәгечләргә карап билгелиләр.
- Төзелеше буенча иярчен җөмләләрнең нинди төрләре була?
А) теркәгечле тезмә кушма;
Б) синтетик;
В) аналитик һәм синтетик;
Г) бүлүче теркәгечләр ярдәмендә бәйләнгән.
- Рус телендә иярченле кушма җөмләләр бармы, алар ничек аталалар?
А) сложносочинённые предложения;
Б) простые, распространённые предложения;
В) сложноподчинённые предложения;
Г) придаточные предложения.
- Төзелеше ягыннан иярченле кушма җөмлә төрләренең кайсысы рус телендә юк?
А) синтетик иярчен җөмлә;
Б) аналитик иярчен җөмлә;
В) аналитик һәм синтетик иярчен җөмлә.
- Нинди иярчен җөмлә аналитик дип атала?
А) хәбәре булмаган иярчен җөмлә;
Б) баш җөмләгә үзенең хәбәре составында тормый торган чаралар ярдәмендә ияргән җөмлә;
В) баш җөмләгә кушымчалар ярдәмендә ияргән җөмлә;
Г) баш җөмләдән соң килгән җөмлә
- Аналитик иярчен җөмләләр баш җөмләгә нинди чаралар ярдәмендә бәйләнәләр?
А) тезүче теркәгечләр, мөнәсәбәтле сүзләр, каршы кую интонациясе;
Б) җыючы теркәгечләр, кушымчалар, санау интонациясе;
В) ияртүче теркәгечләр, бәйлекләр һәм бәйлек сүзләр, көттерү интонациясе;
Г) ияртүче теркәгечләр һәм теркәгеч сүзләр, мөнәсәбәтле сүзләр, көттерү интонациясе.
- Аналитик иярченле кушма җөмләләрдә нинди тыныш билгеләре куела?
А) өтер;
Б) куелмый;
В) ике нокта, өтер;
Г) өтер, нокталы өтер.
- Нинди иярчен җөмлә синтетик дип атала?
А) баш җөмләгә үзенең хәбәре составында тормый торган чаралар ярдәмендә ияргән җөмлә;
Б) баш җөмләгә мөнәсәбәтле сүзләр ярдәмендә бәйләнгән җөмлә;
В) баш җөмләгә үзенең хәбәре составындагы чаралар ярдәмендә ияргән җөмлә;
Г) баш җөмләгә көттерү интонациясе ярдәмендә ияргән җөмлә.
- Синтетик иярчен җөмләләр баш җөмләгә нинди чаралар ярдәмендә бәйләнәләр?
А) ияртүче теркәгечләр, мөнәсәбәтле сүзләр, көттерү интонациясе;
Б) тезүче теркәгечләр, бәйлек һәм бәйлек сүзләр, санау интонациясе;
В) кушымчалар, бәйлек һәм бәйлек сүзләр, янәшә тору чарасы;
Г) кушымчалар, теркәгеч һәм теркәгеч сүзләр, янәшә тору чарасы.
- Аналитик иярчен җөмлә баш җөмләгә карата ничек урнаша?
А) баш җөмләдән алда һәм аннан соң да килә ала;
Б) баш җөмләдән алда һәм аның эчендә килә ала;
В) баш җөмләдән соң гына килә ала;
Г) баш җөмләдән алда гына килә ала.
- Синтетик иярчен җөмлә баш җөмләгә карата ничек урнаша?
А) баш җөмләдән алда һәм аның эчендә килә ала;
Б) баш җөмләдән алда һәм аннан соң да килә ала;
В) баш җөмләдән алда гына килә ала;
Г) баш җөмләнең эчендә генә килә ала.
- Җөмләне тикшерергә.
Арттагы солдатларның берсе фонарь кабызса да, төнге пычрак юл яктырмады.
Предварительный просмотр:
- Ялгыш билгеләнгән сүз төркемен күрсәтегез.
- килүен – исем фигыль;
- берничә – билгесезлек алмашлыгы;
- ишеткәч – хәл фигыль;
- бик – кисәкчә.
- Хаталы сүзне табыгыз.
- табигать;
- мәгънә;
- оло;
- төтен.
- Татар телендәге сузык авазларның санын билгеләгез.
- 6;
- 10;
- 11;
- 12.
- Сингармонизм законына дөрес бирелгән аңлатманы күрсәтегез.
- тартыклар ярашуын белдерә;
- сузыклар ярашуын белдерә;
- я сузыклар, я тартыклар ярашуын белдерә;
- сузыклар һәм тартыклар ярашуын белдерә.
- Дөрес җавапны сайлагыз.
Яңгырау тартыклар
1) тавыштан;
2) шаудан;
3) тавыш һәм шаудан;
4) я тавыштан, я шаудан тора.
6. Бирелгән сүзләрнең кайсысы таттыклар ассимиляциясенә туры килүен күрсәтегез.
1) биегрәк;
2) икенче;
3) ямьле;
4) чия.
7. Басым сүз ахырына куелмаган очракны билгеләгез.
1) шундый;
2) көннәр;
3) шәһәрем;
4) кайта.
8. Иҗекләргә дөрес бүленмәгән сүзне билгеләгез.
1) ур-ман-чы;
2) мә-ктәб-ең;
3) е-рак-тан;
4) кил-мә-гән-нәр.
9. Иҗек калыбы ялгыш күрсәтелгән сүзне табыгыз.
1) С-ТС: а-ла;
2) ТСТ-ТС чиш-мә;
3) СТ-ТС: ал-ды;
4) С-СТС: и-дән.
10. Күп мәгънәле сүзне билгеләгез.
1) баш;
2) идән;
3) өстәл;
4) карандаш.
11. Фразеологизмнарны күрсәтегез.
1) су сибү;
2) җим сибү;
3) борчак сибү;
4) ашлама сибү.
12. Күчерелмә мәгънәле сүзне билгеләгез.
1) кар яуды;
2) яңгыр яуды;
3) боз яуды;
4) сорау яуды.
13 Сызыкча аша язылырга тиешле сүзләрне күрсәтегез.
- иң якты, бик матур, дөм караңгы;
- утә караңгы, җете кызыл, гаять күп;
- сап сары, ямь яшел, ап ак;
- шундый чиста, шулай кызыклы, ифрат акыллы.
14. Ялгыш язылган сүзләрне билгеләгез.
1) калынырак, зурырак, күберәк;
2) тырышыбрак, карабрак, көлебрәк;
3) таррак, киңрәк, озынрак;
4) якынрак, ераграк, югарырак.
15. Мәгънәле кисәкләргә дөрес бүленмәгән сүзләрне күрсәтегез.
1) кар-лар, сөз-геч-кә, ишет-ә;
2) кар-лан-ган, сөз-гән, ишет-мә-де;
3) ка-лын, сө-зем-тә, и-шел-мә-сен;
4) күп-тән, ерак-ка, кил-де-к.
16. Бәйләгеч кушымчалары булган сүз төркемнәрен билгеләгез.
- сыйфат, рәвеш;
- сан, сыйфат;
- исем, фигыль;
- аваз ияртемнәре, бәйлек.
17. Модальлек кушымчалары булган сүзләрне күрсәтегез.
1) шәһәрем, урамга, көлеп;
2) бару, укыгач, дәфтәрем;
3) әнием, кешенең, кайтканчы;
4) дускайлар, матуррак, сөйләшкән.
18. Нигезе ялгыш билгеләнгән сүзләрне күрсәтегез.
1) очкын-нар, тормыш-тан;
2) татарча-га, сүзлек-тә;
3) киен-гән, сөй-лә-мә-сә;
4) җырла-ды, күңелле-рәк.
19. Исем ясый торган кушымчаларны билгеләгез.
1) -лык, -лек; -ыш, -еш;
2) -чы, -че; -гыч, -геч;
3) -ча, -чә; -ла, -лә;
4) -ма,-мә; -даш, -дәш.
20. Татар телендә мөстәкыйль сүз төркемнәренең санын күрсәтегез.
1) 4;
2) 5;
3) 6;
4) 7.
1.Ялгыш билгеләнгән сүз төркемен күрсәтегез.
1) йомшак – сыйфат;
2) һәммәсе – алмашлык;
3) белән – бәйлек;
4) күтәрә алмыйча – рәвеш.
2. Хаталы сүзне табыгыз.
1) сәгать;
2) сәнгать;
3) солы;
4) көнбатыш.
3. Татар телендә тартык авазларның санын билгеләгез.
1) 25;
2)26 ;
3) 27;
4) 28.
13. Сызыкча аша язылырга тиешле сүзләрне күрсәтегез.
1)андый эш, теге кеше.
2)кием салым, иртә кич.
3) бу китап, карап сөйләү;
4) көлеп утыру, әйтеп бетерү.
14. Хаталы сүзне табыгыз.
1) көмбатыш, әңкәй;
2) өченче, төлке;
3) болын, караңгы;
4) төнге, алдынгы.
15. Мәгънәле кисәкләргә ялгыш бүленгән сүзләрне күрсәтегез.
1) китап-лар-ны, урам-ыгыз-да;
2) яшь-тәш-кә, сүз-лек-ләр-нең;
3) яшел-лек-не, дус-лар-ча;
4) кайт-тык, укы-сак.
16. Бәйләгеч кушымчалары булган сүз төркемнәрен билгеләгез.
1) исем, фигыль;
2) сыйфат, сан;
3) рәвеш, аваз ияртемнәре;
4) теркәгеч, бәйлек.
17. Модальлек кушымчалары булган сүзләрне табыгыз.
1) урам-да, көл-еп, кайт-у;
2) шәһәр-чек, югары-рак, өч-әр;
3) дәфтәр-ем, бүлмә-дән, китап-та;
4) укы-гач, бар-у, кил-гәнче.
18. Нигезе ялгыш билгеләнгән сүзләрне билгеләгез.
1) килгән-сең, җыр-ла-ган;
2) матурлан-ды, дуслаш-кан-нар;
3) кайт-а-лар, күңелсез-рәк;
4) яхшылык-ны, уйчанлан-ган-нар.
19. Сыйфат ясамый торган кушымчаларны билгеләгез.
1) -лы, -ле; -чан, -чән;
2) -сыз, -сез; -ынкы, -енке;
3) -ла, -лә; -лан, -лән;
4) -гы, -ге; -кы, -ке.
20. Төшем килешендәге исемнәрне күрсәтегез.
1) кышын, җәен;
2) мәктәбен, апасын;
3) иленнән, сүзеннән;
4) күлендә, башында.
Предварительный просмотр:
Фонетика буенча тест биремнәре
- Әлеге билгеләмәгә кайсы сузык аваз туры килә: алгы рәт, иренләшкән озын сузык аваз?
1) [а] 3) [ү]
2)[ө] 4) [о]
2) [ң] авазына туры килгән билгеләмәне табыгыз:
1) тел уртасы, яңгырау
2) кече тел арты, яңгырау
3) бугаз авазы, яңгырау
4) тел арты, саңгырау
3) Рәт гармониясе сакланмаган очракны күрсәтегез:
1) караңгы, әнкәй, алдынгы
2) әлеге, тигез, җан
3) фанилык, календарь, зәңгәрсу
4) бураннар, урманнар, көннәр
4) ь билгесе кайсы очракта аеру вазифасын башкара?
1) ниһаять
2) көньяк
3) ямьле
4) сәнгатьле
5) Ирен гармониясе булган очракны күрсәтегез:
1) калын, болыт, төлке
2) сабын, урман, карау
3) риза, машина, арьяк
4) болынлык, утын, китап
6) Әйтелеше белән язылышы туры килмәгән сүзләр булган рәтне билгеләгез:
1) ирекле, Татарстанда;
2) көтүче, истәлек;
3) алтылап, ягымлы;
4) дөрес җавап бирелмәгән.
7) Басымы сүз ахырына куелмый торган рәтне табыгыз:
1) күрәләр, көткәнче;
2) сандугач, сайраганнар;
3) сөйләсәгез, уйлаячак;
4) рәсемсез, укучыларның.
8) Фонетик принципка нигезләнеп языла торган сүзләрне күрсәтегез:
1) комлык, төтен, сурәт, мәгълүмат;
2) халкы, урамнан, төннәр, сеңлесе;
3) унбер, тозсыз, киңрәк, иртәнге;
4) телефон, фонетика, һәлак, илһам.
9) Тынган, калынрак, тозсыз, төтен сүзләренең әйтелеше белән язылышы
1) туры килми;
2) туры килә;
3) ике сүздә туры килә;
4) дөрес җавап бирелмәгән.
10) Бер үк хәрефләре төшеп калган сүзләр язылган рәтне күрсәтегез:
1) тәли ... кә, өрә ... ге, са ... дугач;
2) ки ... әшмә, ди ... гез, ма ... гай;
3) са ... амый, та ... чы, теле ... ең;
4) кү ... елле. ти ... сез, озы ... ча.
Сүз төзелеше һәм ясалышы буенча тест биремнәре
1)Бары ясалма сүзләрдән генә торган төркемне табыгыз :
- яшьлек, капчык, кибетче
- заманда, минем, күбәйт
- сатучыда, чәчү, барлык
- яшьлек, төркемне, тимер
- Кайсы сүз тамыр, сүз ясагыч һәм бәйләгеч кушымчадан тора?
- тизләткеч
- утынлыкта
- иттарткыч
- сазлык
- Кайсы төркемдә тамыр дөрес күрсәтелмәгән?
- эшләнгән (эш)
- акыллы (акыл)
- яшьлек (яшь)
- туктады (тук)
4 ) Җәяүлеләргә сүзенең дөрес итеп мәгънәле кисәкләргә бүленешен күрсәтегез:
- җә –яү – ле –ләр – гә
- җәяү – ле – лә – ргә
- җәяүле – ләр – гә
- җәяү – ле – ләр – гә
5) Авылдашым сүзенең нигезен күрсәтегез:
1) ав –
2) авыл –
3) авылдаш –
4) авылдашым
6) Җитешсезлекләрне сүзендәге кушымчаларның төрләрен ялгану тәртибендә күрсәтегез:
1) бер ясагыч кушымча, бәйләгеч кушымча;
2) ике ясагыч кушымча, модальлек кушымчасы, бәйләгеч кушымча;
3) өч ясагыч кушымча, ике бәйләгеч кушымча;
4) өч ясагыч кушымча, модальлек кушымчасы, бәйләгеч кушымча.
7) Сер- тамырыннан кайсы сүз төркеменә кергән сүз ясап булмый?
1) исем;
2) сыйфат;
3) фигыль;
4) дөрес җавап бирелмәгән.
8) Гүзәллекләребезне сүзендә ничә морфема бар?
1) 4;
2) 5;
3) 6;
4) 7.
9) Үзе генә кулланылмый, сүзнең лексик мәгънәсен үзгәртә яки сөйләүченең чынбарлыкка төрле мөнәсәбәтен белдерә торган мәгънәле кисәк
1) тамыр;
2) нигез;
3) кушымча;
4) кушма сүз дип атала.
10) Икешәр бәйләгеч кушымчасы булган сүзләр рәтен билгеләгез:
1) киптергәннәр, кайтсагыз, ташлама;
2) һичсүзсез, таркалучан, искитмәле;
3) эшчәнлегенең, килүе, аңлатсалар;
4) әйтелгән, күрсәтегез, булыша.
Лексикология буенча тест биремнәре
- Ономастика сүзенә дөрес аңлатманы күрсәтегез.
- телдәге сүзләрне өйрәнү;
- телдәге сүзләрнең килеп чыгышын өйрәнү;
- телдәге сүзләрнең тарихын өйрәнү;
- телдәге ялгызлык исемнәрне өйрәнү.
- Мәкальне язып бетер:
Алтын-көмеш яуган җирдән ...
1) җылы яңгыр яуган җир яхшы;
2) яратучы кешең булган җир яхшы;
3) туган-үскән ил яхшы;
4) нурлы кояш балкыган җир яхшы.
3) Түбәндәге сүзләрнең кайсысы кешегә карата кулланылмый?
1) күркәм;
2) чибәр;
3) ямьле;
4) ягымлы
4) Фразеологик берәмлекләрнең кайсыларында бер үк сүз төшеп калган?
1) ... уңаеннан әйткәндә;
2) озын ... кыскасы;
3) ... бирү;
4) кызыл ... булып сузылу.
А) 1, 3, 4; Ә) 1, 2, 3; Б) 1, 2, 4.
5) Фразеологик әйтелмәләрнең мәгънәләрениялгыш аңлаткан очракны билгеләгез.
1) баш вату – шатлану;
2) борчак сибү – ялганлау;
3) күз ачып йомганчы – бик тиз;
4) авыз еру – көлү.
6) Компетентлы, димәк
1) тәҗрибәле;
2) әдәпле;
3) мәгълүматлы;
4) тәрбияле дигән сүз.
7) Һәр төркемгә «ялгыш» килеп кергән сүзнең астына сызыгыз.
1) өстәл, урындык, алмагач, шкаф, диван;
2) бүре, төлке, сарык, арыслан, юлбарыс, аю;
3) сыер, кәҗә, бозау, тавык, сарык;
4) китап, дәфтәр, умырзая, портфель, кәгазь;
8) Түбәндә күрсәтелгән сүзтезмәләрнең кайсысы исем сүзтезмә булып килгән?
1) сулдан беренче;
2) укылган әсәр;
3)агачтан тәбәнәгрәк;
4) шәһәргә бару;
9) Түбәндәге мисаллардан гарәп алынмасын табыгыз:
1) пенал;
2) карандаш;
3) дәфтәр;
4) бетергеч.
10) Лексикография терминына бирелгән ялгыш аңлатманы күрсәтегез.
1) сүзлекләр төзү турындагы фән;
2) сүзлекләрнең төрләрен өйрәнү турындагы фән;
3) сүзләрне сүзлекләргә урнаштыру үзенчәлекләрен өйрәнә торган фән;
4) сүзләрнең килеп чыгышын өйрәнә торган фән.
Предварительный просмотр:
Фонетика буенча тест.
- Мәгънә аеруда катнаша торган тел берәмлеге
а) җөмлә
ә) сүз
б) морфема
в) фонема
2. Арткы рәт, ягъни калын пары булмаган сузык
а) [ә];
ә) [ү];
б) [и];
в) [ө];
3. Аваз төзелешенең структур һәм функциональ закончалыкларын өйрәнә торган бүлек
а) орфоэпия;
ә) орфография;
б)графика;
в)фонология;
4. Авазлар турындагы теориядә иң әһәмиятле аспект
а) биологик(артикуляцион);
ә) физик(акустик);
б) функциональ(лингвистик);
в) язу белән бәйле түгел;
5. Сузыкларны төркемләү принцларының саны
а) 1;
ә) 2;
б) 3;
в) 4;
6. Саңгырау тартыклар ясауда катнашалар:
а) тавыш;
ә) шау;
б) тавыш һәм шау;
в) берсе дә катнашмый.
7. Бирелгән сүзләрнең кайсында борын ассимиляциясе күзәтелә?
а) түшәмнән;
ә) бүлмәдә;
б) мине;
в) шәһәрләр.
8. Татар сүзләренең беренче иҗегендәге “а” хәрефе ничек укылы?
а) бераз иренләштереп;
ә) [а] авазы кебек;
б) [о] авазы кебек;
в) калган иҗекләрдәге кебек.
9. Нинди сүзләр сингармонизм законына буйсынмый?
а) тезмә сүзләр;
ә) алынма, кушма сүзләр;
б) парлы сүзләр;
в) кыскартылма сүзләр.
10. Тартыкларның калын яки нечкә әйтелүе нәрсәгә бәйле?
а) сузыкларга;
ә) нечкәлек билгесенә;
б)калынлык билгесенә;
в) сүзнең кайсы урынында килүенә.
Лексикология буенча тест.
- Сүзнең тарихын, килеп чыгышын өйрәнә торган тармак
- Фразеология;
- Этимология;
- Ономастика;
- Семасиология.
- Ономастиканың барлык төр географик атамаларын өйрәнә торган бүлек
- Оронимика;
- Космонимика;
- Топонимика;
- Гидронимика.
- Тәлинкә матур – бер тәлинкә ашадым. Аерып бирелгән сүз
- Метафора;
- Метонимия;
- Синекдоха;
- Вазифа буенча күчеш.
4. Бу йөз миңа таныш. Аерып бирелгән сүз
1. метафора;
2. метонимия;
3. синекдоха;
4. вазифа буенча күчеш.
5. Өй, урам, аш, күз, биш. Бу сүзләр –
1. китапча сүзләр;
2. тар кулланыштагы сүзләр;
3. жаргон сүзләр;
4. гомумкулланыштагы сүзләр.
6. Күзләрен мәңгенә йомды. Бу түбәндәге лексикологик күренеш
1. табу;
2. эвфемизм;
3. метафора;
4. метонимия.
7. Сарыф “морфология” , казый “судья”, ланч “аш, ашау”. Бу сүзләрнең бүленеше
1. килеп чыгышы ягыннан;
2. кулланылыш сферасына карап;
3. кулланылыш активлыгына карап;
4. сүзлек хәзинәсенең экспрессив-стилистик катламнары буенча.
8. Лексикография терминына бирелгән ялгыш аңлатманы күрсәтегез.
1. сүзлекләр төзү турындагы фән;
2. сүзлекләрнең төрләрен өйрәнү турындагы фән;
3. сүзләрне сүзлекләргә урнаштыру үзенчәлекләрен өйрәнә торган фән;
4. сүзләрнең килеп чыгышын өйрәнә торган фән.
9. Ирекле сүзтезмәдән генә торган төркемне билгеләгез.
1. бакчада эшләү; йөрәгенә йон үсмәү;
2. бина төзү; җир җимереп йөрү;
3. җебегән авыз; калай әтәч;
4. аяк астындагы таш; су алып кайту.
10. Архаизмнардан гына торган төркемне күрсәтегез.
1. сүзлек, эшләү;
2. чикмән, комбайн;
3. гакыл, угълан;
4. өтер, басым.
Морфология буенча тест.
1. Тел белеменең сүз төркемнәрен өйрәнә торган фәне:
а) фонетика;
ә) морфология;
б) синтаксис;
в)лексикология.
2. Ясагыч кушымча ялганып ясалган исем
а) кушма исем дип атала.
ә) ясалма исем дип атала.
б) парлы исем дип атала.
в) тезмә исем дип атала.
3.Фәннур ясалышы буенча нинди исем?
а) тамыр;
ә) ясалма;
б) кушма;
в) парлы.
4. – лары/ -ләре исемнәрдә нинди кушымча?
а) Иялек килеш кушымчасы;
ә) 3 зат күплек сан тартым кушымчасы;
б) Баш килеш кушымчасы;
в) 2 зат күплек сан кушымчасы.
5. Авылыңның исеменә нинди кушымчалар ялганган?
а) 2 зат тартым һәм иялек килеше кушымчалары;
ә) 1 зат тартым һәм иялек килеше кушымчалары;
б) 2 зат тартым һәм төшем килеше кушымчалары;
в)2 зат тартым һәм чыгыш килеше кушымчалары.
6. Предметның билгесен белдерә торган сүз төркеме
а) рәвеш;
ә) сыйфат;
б) фигыль;
в) сан.
7. Ясалышлары буенча сыйфатлар
а) тамыр, кушма, парлы булалар;
ә) тамыр, ясалма, кушма, парлы, тезмә булалар;
б) тамыр, ясалма, кушма, парлы, тезмә, кыскартылма булалар;
в) парлы, тезмә, кыскартылма, кушма булалар.
8. Сан нәрсәне белдерә?
а) предметның санын;
ә) сыйфатның санын;
б) эш яки хәрәкәтнең санын;
в) кеше санын.
9. Кайсы сан төркемчәләренең саналмышлары бар?
а) микъдар, бүлем, җыю, чама;
ә) микъдар, бүлем, тәртип, чама;
б) микъдар,тәртип, җыю, чама;
в) җыю, тәртип, чама, бүлем.
10. Ясалышы буенча бүген нинди рәвеш?
а) тамыр;
ә) ясалма;
б) кушма;
в) парлы.
11. Алмашлыклар мәгънәләре ягыннан ничә төркемчәгә бүленә?
а) 5;
ә) 6;
б) 7;
в)8.
12. Кеше тавышы, кеше хәрәкәте тудырган тавышны, кош-корт тавышын, табигатьтәге тавышларны белдергән ияртемнәр ничек дип атала?
а) образ ияртемнәре;
ә) аваз ияртемнәре;
б) дөрес җавап бирелмәгән;
в)тавыш ияртемнәре.
Сүз ясалышы буенча тест
1. Сүз ясалашы нәрсәне өйрәнә?
а) сүзләрнең ясалу ысулларын;
ә) сүзләрнең төзелешен;
б) сүзләрнең төзелешен һәм ясалу ысулларын.
2. Лексик – семантик юл белән яңа сүз болай ясала:
а) сүзгә кушымчалар ялганып;
ә) аерым сүзләрнең бәйләнешкә керүе нигезендә;
б) сүзләрнең күчерелмә мәгънәсенә нигезләнеп.
3. Тамыр дип нәрсә атала?
а) сүзнең төп кисәге;
ә) лексик мәгънәне бедлерә торган кисәк;
б) сүзнең төп мәгънәле кисәге.
4. Сүз ничә мәгънәле кисәктән тора?
а) бер генә;
б) ике;
в) бер яки берничә.
5. Нәрсә ул кушымча?
а) сүзнең бер-бер артлы кушымчага ялганып килеп, аңа нинди дә булса мәгънә өсти торган кисәге;
б) сүзгә бер-бер артлы ялганып килгән иҗекләр.
6. Бу сүзләрнең кайсында ясалма нигез ?
а) өйгә;
б) сүзлек;
в) алсын.
7. Кыскартылма сүзләр ничек ясала?
б) парлы сүзләрне кыскартып;
в) тезмә сүзләрне кыскартып.
8.Бу сүзләрнең кайсы ясалма исем?
а) сыерчык;
б) мәктәп;
в) гармунчы.
9. Бирелгән кагыйдәгә туры килгән дөрес җавапны билгеләгез
Сүзнең төп мәгънәсен белдерә, аерым суз төркеменә керә һәм сөйләмдә аерым да кулланыла ала торган кисәк
а) нигез дип атала;
ә) тамыр дип атала;
б) дөрес җавап бирелмәгән.
10. Бирәчәгең биш булса да, алачагың алты булып күренергә мөмкин җөмләсендәге билгеләнгән сүзләр
а) билгеле киләчәк заман хикәя фигыль;
ә) исемләшкән киләчәк заман сыйфат фигыль;
б) киләчәк заман сыйфат фигыльдән исемгә күчкән сүзләр .
11. Түбәндәге кагыйдәне дөрес итеп тәмамлый торган фикерне билгеләгез.
Ясагыч кушымчалар ялгану, сүзләр кушылу һәм бер сүз төркеменнән икенчесенә күчү ысуллары белән
а) исемнәр, сыйфатлар, рәвешләр ясала;
ә) фигыльләр, саннар ясала;
б) дөрес җавап бирелмәгән.
12. Ясагыч кушымчасы булмаган сүзләр рәтен күрсәтегез.
а) көзләр, балакай, яшьлек, тормыш;
ә) карга, язгы, эшчән, килгән;
б) җиденче, берара, укымыйча, кызчык.
13. Төрле ясагыч кушымчалар ялгап, бер үк тамырдан
а) антонимнар ясала;
ә) синонимнар ясала;
Предварительный просмотр:
Аңлатма язуы
(объяснительная записка)
Аңлатма язуы (мәгълүматнамә) – җитәкчегә нинди дә булса мәсьәләгә, хезмәткә карата яки эш турында язма рәвештә бирелә торган рәсми мәгълүмат (ачыклама).
Мөслим 2 нче урта гомуми белем бирү мәктәбе директоры М.М.Әһлиевкә аңлатма язуы. 3 нче сентябрь, 2018 нче ел. Чит илгә сәяхәттән кайтып җитә алмау сәбәпле, 2 көн (1-2 нче сентябрь) мәктәптә дәресләрдә була алмадым. Х сыйныф укучысы:_______________ Хәйруллина Р.Л. |
Белешмә (справка)
Белешмә - теге яки бу фактны һәм вакыйганы раслап, кирәкле мәгълүмат бирүче рәсми документ.
Документ төгәл, мөмкин кадәр кыска була. Анда чистартулар, төзәтмәләр һич тә булырга тиеш түгел.
Белешмә учреждение, оешма тарафыннан бирелә. Анда учреждение, оешманың мөһере (печате), штампы, җаваплы кешенең шәхси имзасы һәм фамилия, инициаллары булырга тиеш. Боларның берсе генә булмаса да, белешмә үз көчен югалта.
Алар төрле эчтәлектә була: кайда укуы, эш урыны, сәламәтлек турында һ.б.
Гариза (заявление)
Гариза ул – язма рәвештә рәсми формада язылган шәхси үтенеч (эшкә, уку йортына һ.б. кабул итү, нәрсәгәдер рөхсәт сорау һ.б.).
Гариза кулдан языла. Ул билгеле бер оешмага, хезмәт урынындагы кешегә (затка) адреслана.
План.
- Үтенеч белән мөрәҗәгать ителгән оешма яки шәхес адресы.
- Фамилиясе, исеме, атасының исеме һәм эш урынындагы дәрәҗәсе.
- Документның исеме – гариза.
- Үтенеч-сорауның кыскача эчтәлеге.
- Гариза язылу көне.
- Гариза язучының имзасы.
Казан шәһәренең “Авангард” заводы директоры Ә.В.Вәгыйзовка Казан шәһәре Чуйков урамы, 12 нче йортның 5 нче фатирында яшәүче Хамматов Зиннур Гали улыннан гариза. Мин, Хамматов З.Г., Сездән җәйге каникул чорында улым Хамматов Л.З.- ны эшкә алуыгызны сорыйм. 30 нчы май, 2018 нче ел. Имзам: ______________ |
Белдерү (объявление)
Белдерү (игълан) – аерым кешеләр белергә, танышырга тиешле хәбәр. Ул газетада, журналда бастырылырга, радио, телевидениедән әйтелергә, берәр урынга язылып эленергә мөмкин.
Белдерү аерым кешеләр, оешмалар исеменнән языла. Ул, гадәттә, эндәш сүзләр белән башлана (мәсәлән, хөрмәтле укучылар, ата-аналар, укытучылар, иптәшләр).
План.
- Кемгә мөрәҗәгать ителә.
- Чара үткәреләчәк көн.
- Урыны.
- Исеме.
- Вакыты.
- Җаваплы кеше яки оешма.
Белдерү Сишәмбе көнне, ягъни 15 нче февральдә, 18 сәгатьтә мәктәпнең актлар залында Муса Җәлилнең туган көненә багышланган кичә була. Программада:
Түгәрәк советы. |
Чакыру-белдерү Кадерле дуслар! Сезне “Чишмә башы” түгәрәгенә чакырабыз. Анда сез үзегез яраткан шагыйрьләр, язучылар һәм аларның иҗаты белән танышырсыз, шигырь язу серләренә төшенерсез, үзегезнең иҗат җимешләрегез белән уртаклашырсыз. Түгәрәк утырышлары һәр атнаның җомга көнендә уздырыла. Ул 16 сәгатьтә башлана. Татар теле һәм әдәбияты укытучысы. |
Беркетмә (протокол)
Беркетмә - җыелыш, киңәшмә, конференция һ.б.ш. чараларның барышын төгәл итеп язып бара торган документ.
Утырыш барышын яктырту дәрәҗәсенә карап, беркетмә тулы һәм кыска була.
Беркетмә - эш кәгазьләренең иң киң таралган төре. Ул мәктәп тормышында да еш файдаланыла. Анда җыелышның көн тәртибе, тулы барышы, ягъни һәр чыгыш ясаучының төгәл фикере, тәкъдимнәр һәм кабул ителгән карар языла. Беркетмә текстында кеше фикерен бирүдә туры һәм кыек сөйләмле җөмләләр күп кулланыла.
Беркетмә түбәндәге калыпка нигезләнеп языла:
Беркетмә № __
Киңәшмә, утырыш, конференциянең кайда кемнәр тарафыннан үткәрелүе.
Датасы ____________
Рәис: _______________________ (фамилиясе, исеме, әтисенең исеме)
Сәркатип: ___________________ (фамилиясе, исеме, әтисенең исеме)
Катнаштылар: _______________ (фамилияләре языла)
Чакырылдылар: _______________ (фамилияләре языла)
Көн тәртибе:
1.
2.
3.
Тыңланды.
(Чыгыш ясаучыларның чыгыш эчтәлекләре языла.)
Карар:
1.
2.
3.
Рәис: __________________________ (имза)
Сәркатип: __________________________ (имза)
Беркетмә №5 Баулы районы Кызылъяр урта гомуми белем бирү мәктәбенең 8 нче сыйныф укучылары җыелышы. 3 нче апрель, 2018 нче ел. Рәис: Ләйсән Галиева. Сәркатип: Илһам Булатов. Катнаштылар: 18 укучы, 2 укучы, авыру сәбәпле, җыелышта катнаша алмый. Чакырылдылар: сыйныф җитәкчесе Җ.Г.Исламов. Көн тәртибе. Мәктәптә уздырылачак халык иҗаты бәйрәменә әзерлек мәсьәләләре. Тыңланды. Көн тәртибендәге мәсьлә буенча беренче сүз сыйныф җитәкчесе Җ.Г.Исламовка бирелде. Ул 8 нче сыйныф укучыларының үзешчән сәнгатьтә, әдәбият һәм драма түгәрәкләрендә актив катнашып килүләрен әйтте. Киләсе бәйрәмгә эзерлек эшләрен башкару өчен җаваплы укучыларны билгеләде. Сыйныф командиры А.Кәримов, укучылар А.Нигъмәтуллина, М.Талыйпова, Н.Абдуллин сыйныф җитәкчесенең тәкъдимнәрен хуплап сөйләделәр һәм үзләреннән дә кайбер тәкъдимнәр керттеләр. Карар:
Рәис: _____________ Сәркатип: ___________ |
Тәрҗемәи хәлем (автобиография)
Тәрҗемәи хәлем (автобиография) – үз тормышыңның төп вакыйгалары турында кыскача хроникаль белешмә рәвешендә язу. Автобиографияне укырга кергәндә, эшкә кабул иткәндә, хәрби хезмәткә чакырылганда, бүләккә тәкъдим иткәндә һ.б.ш. очракларда таләп итәләр. Автобиография текстында түбәндәгеләр күрсәтелә:
- язган кешенең фамилиясе, исеме, әтисенең исеме;
- туган урыны, вакыты (ел, ай, көн);
- кайда укуы;
- хезмәт эшчәнлеге, хәзерге вакытта эшләгән урыны;
- башкарган җәмәгать эше;
- гаилә хәле турында мәгълүмат.
Автобиография беренче зат исеменнән языла.
Тәрҗемәи хәлем Мин, Хәбибуллина Әлфирә Газиз кызы, 2002 нче елның 12 нче мартында Татарстан Республикасы Казан шәһәрендә туганмын. 2009 нче елда мин Казан шәһәрендәге 73 нче татар-рус мәктәбенең беренче сыйныфына укырга кердем. Хәзер 9 нчы сыйныфта укыйм. Мин әдәбият, тарих, математика фәннәрен яратам. Безнең мәктәптә төрле түгәрәкләр эшли. Мин “Оста куллар”, “Яшь хәбәрчеләр” түгәрәкләренә йөрим. Мин – гаиләбездәге дүрт баланың өченчесе. Әтием Газиз 26 нчы заводта эретеп ябыштыручы, ә әнием 5 нче фабрикада тегүче булып эшли. Олы абыем белән апам КФУда, ә энем 73 нче мәктәпнең 3 нче сыйныфында укый. 20 нче март, 2018 нче ел. Имзам: ________________ |
Раслама (расписка)
Раслама (расписка) – берәр нәрсә алганлыкны раслап имза куелган рәсми язу, документ. Раслама, гадәттә, акча, кыйммәтле әйберләр, документлар алганда языла. Ул түбәндәге өлешләрдән тора:
- раслама язучының исеме, әтисенең исеме, фамилиясе;
- әйбер алынырга тиешле оешманың атамасы яки кешенең исем-фамилиясе;
- алынган яисә алыначак әйбернең күләме, саны башта цифр, аннары җәяләр эченә сүзләр белән языла;
- нинди документ нигезендә алынуы күрсәтелә;
- алучының шәхси имзасы, раслама язылган көн, ел, вакыт күрсәтелә.
Раслама Мин, Әхмәтов Гомәр Заһит улы, Мөслим 2 нче урта гомуми белем бирү мәктәбенең 10 нчы А сыйныфы укучысы, мәктәпнең хуҗалык эшләре буенча диретор урынбасары Хәкимов Рөстәм Газиз улыннан Җиңү бәйрәменә багышланган концерт өчен 15 (унбиш) бию костюмы алдым. 2018 нче ел, 7 нче май. Имзам: ________________ |
Ышаныч кәгазе (доверенность)
Ышаныч кәгазе (доверенность) – бер зат тарафыннан икенче затка өченче затлар алдында вәкиллек итү өчен бирелә торган язма вәкаләт.
Ышаныч кәгазенең гамәли чоры 3 елдан артык була алмый. Әгәр ышаныч кәгазендә аның гамәли чоры күрсәтелмәгән булса, ул язылган көннән алып бер ел дәвамында көчендә кала. Язылган көне күрсәтелмәгән документ гамәлгә яраксыз дип санала.
Түбәндәге очракларда ышаныч кәгазенең гамәлдә булуы туктатыла:
- гамәли чоры узгач;
- биргән зат аны юкка чыгарганда;
- биргән зат аннан баш тартканда;
- биргән юридик зат бетерелгәндә;
- бирелгән юридик зат бетерелгәндә;
- биргән граждан үлгәндә;
- бирелгән граждан үлгәндә.
Ышаныч кәгазе түбәндәге тәртиптә языла:
- Документның исеме.
- Ышаныч кәгазе бирүченең фамилиясе, исеме, әтисенең исеме.
- Әйбер яки акча алыначак оешма яки кешенең исеме.
- Алынган сумма яки әйбернең күләме (сумма башта саннар, аннан соң җәяләр эченлә сүзләр белән күрсәтелә).
- Алучының имзасы.
- Язылу вакыты.
- Раслаучының имзасы, оешма мөһере.
Ышаныч кәгазе Мин, Баек урта мәктәбенең Х сыйныф укучысы Вилданов Айдар Илһам улы, 2008 нче елның июль аенда “Фордзон” ачык акционерлык җәмгыятендә эшләгән өчен тиешле 1675 (бер мең алты йөз җитмеш биш) сум акчаны алуны үзебезнең мәктәпнең Х сыйныф укучысы Гайсин Әнвәр Миркасыйм улына ышанып тапшырам.
Вилданов Айдар Илһам улының имзасын раслыйм. М.у. Баек урта мәктәбе директоры: _________ М.Ф.Мусин |
Сыйфатнамә (характеристика)
Сыйфатнамә - кемнең дә булса хезмәте һәм җәмәгать эшчәнлеге турында рәсми рәвештә бирелә торган язма бәяләмә.
Арча районы Өчиле урта мәктәбе укучысы Әмиров Булат Муса улына сыйфатнамә. Әмиров Булат Муса улы 2013-2018 нче уку елында Арча районы Өчиле урта мәктәбендә укыды. Мәктәптә уку чорында ул үзен тырыш, тәртипле һәм намуслы укучы итеп танытты. Барлык фәннәрдән “4” һәм “5” билгеләренә генә укыды. Тыйнак, аралашучан, ярдәмчел булганга, аны иптәшләре дә, укытучылар да яратты, хөрмәт итте. Ул җәмәгать эшләрендә актив катнашты. Мәктәп газетасының мөхәррире булып эшләде. Мәктәптә уку чорында спорт һәм музыка белән яратып шөгыльләнде. Сыйфатнамә яңа уку урынына – Арчаның 1 нче урта мәктәбенә тапшыру өчен бирелә. Мәктәп директоры ______________ М.М.Мортазин Сыйныф җитәкчесе ________________ Т.И.Исламова 27 нче июнь, 2018 нче ел. |
Акт
Акт – билгеле фактларны, эш-гамәлләрне, вакыйгаларны раслаучы документ.
Акт язу өчен берничә кешедән торган комиссия төзелә. Комиссия югары җитәкче боерыгы белән төзелә. Аның составына тикшерелергә тиешле фактларны аңлап хәл итә белә торган белгечләр кертелә. Актлар матди дәлилләрне барлаганда, документларны, матди кыйммәтләрне кулланудан чыгарганда языла. Андагы һәр факт тикшерүче тарафыннан исбат ителгән, кире какмаслык материалга нигезләнгән булырга тиеш.
Акт язганда түбәндәге тәртип саклана:
- Документның башкарган эше, исеме (китапханәдә тикшерү, кабул итү-тапшыру, ревизия һ.б.).
- Акт төзүчеләрнең фамилиясе, исеме, әтисенең исеме (башта комиссия рәисенең, аннан соң алфавит тәртибендә калган әгъзаларның исем-фамилияләре языла).
- Акт төзелгән вакыт (көне, елы).
- Акт тексты.
- Нәтиҗә.
- Шәхси имзалар.
Акт (Ремонт эшләрен кабул итү һәм тапшыру турында) Әлеге акт 2018 нче елның 16 нчы июлендә - бер яктан, мәктәпнең хуҗалык эшләре буенча директор урынбасары Әфләтунов Вәли Гали улы, икенче яктан, ремонт бригадасы әгъзалары: 9 нчы сыйныф җитәкчесе – Хафизова Рәмзия Госман кызы; 9 нчы сыйныф укучылары – Гарипов Рөстәм Хәмит улы, Галиев Рамил Равил улы, Заһирова Алсу Айдар кызы тарафыннан төзелде. 2018 нче елның 1-10 июлендә түбәндәге ремонт эшләре башкарылды: 1. 1 кв.м га 100 (йөз) сум түләү шарты белән 200 (ике йөз) кв.м идән буялды. 2. 1 кв.м га 150 (йөз илле) сум түләү шарты белән 300 (өч йөз) кв.м идән буялды. Югарыда саналган эшләр мәктәпнең хуҗалык эшләре буенча директор урынбасары Әфләтунов В.Г. тарафыннан кабул итеп алынды һәм ремонт бригадасы әгъзалары тарафыннан тапшырылды. Шуны раслап имзалар куябыз: Мәктәпнең хуҗалык эшләре буенча директор урынбасары ______ Әфләтунов В.Г. 9 нчы сыйныф җитәкчесе: _______________ Хафизова Р.Г. 9 нчы сыйныф укучылары: ________________ Гарипов Р.Х. ________________ Галиев Р.Р. ________________ Заһирова А.А. 16 нчы июль, 2018 нче ел. |
Хат (письмо)
Хат – тормышта бик еш очрый торган эш кәгазьләренең берсе. Ул - учреждениеләр, оешмалар, аерым шәхесләр арасында аралашу чарасы һәм мәгълүмат алмашуның киң таралган юлы. Ул текстны тапшыру ысулы белән аерылып тора, ягъни почта аша җибәрелә.
Хат ничек языла? Шәхси хатларның төп бүлекләре түбәндәгеләрдән гыйбарәт:
- Сәламләү өлеше, мөрәҗәгать итү.
“Исәнме, кадерле әнием!”
“Исәнмесез, хөрмәтле укытучым Динә апа!”
“Исәнме, якын дустым Ирек!”
Болай да башланырга мөмкин:
“Хәерле көн, газиз әнием!”
“Хәерле кич, дустым Нурия!”
- Хатны алырга тиешле кешенең хәлләре, сәламәтлекләре, үзеңне кызыксындырган мәсьәләләр турында сорашу.
“Хәлләрегез ничек? Исән-сау гына яшисезме? Сездә нинди яңалыклар, үзгәрешләр бар?”
- Үз тормышыңдагы вакыйгаларны язу. Кызыклы һәм әһәмиятле очракларны тасвирлау.
“Мин исән-сау. Әйбәт кенә укыйм. Мәктәптә бик күңелле: дәресләр кызык үтә, түгәрәкләр һәм кичәләр була. Күптән түгел генә “Су буенда” дигән әдәби-музыкаль кичә үткәрдек. Тамашачылар бик ошаттылар.”
- Йомгаклау өлеше, саубуллашып, исемеңне, хатның язылу датасын кую.
Шәхси хатларга җавап язу – тәрбиялелек билгесе, ләкин җавап таләп итмәүче хатлар да була. Искә төшерү, хәбәр итү (уведомление), раслау, кисәтү, чакыру, тәбрикләү, гарантия бирү, мәгълүмат бирү хаты шундыйлардан. Болай бүлү шартлы рәвештә генә, чөнки бер үк хат сорауны да, искә төшерүне дә, чакыруны да үз эченә алырга мөмкин.
Хатларның эчтәлеге бик күптөрле: яңалыклар яки вакыйгалар турында сөйләү, үтенү, нәрсәдер эшләргә кушу, сорашу-белешү, укылган китап турында фикер алышу һ.б.
Функциональ билгеләренә карап, хатларны түбәндәге төркемнәргә бүләләр: күмәк хатлар, шәхси хатлар, матбугат хатлары, ачык хатлар, циркуляр хатлар.
Хат формасында язылган әдәби әсәрләр дә була. Мәсәлән, Ф.Кәримнең “Пионерка Гөлчәчәккә хат”, Һ.Такташның “Киләчәккә хатлар” поэмалары, Г.Кутуйның “Тапшырылмаган хатлар” повесте.
Хатның адресын язуга таләпләр:
- адресатның фамилиясе, инициаллары;
- урам исеме, йорт, фатирның тәртип саны;
- торак пункт атамасы (шәһәр, бистә һ.б.);
- өлкә, край, республика исеме;
- почта индексы.
Исәнме, кадерле абыем! Сине “Татарстанның атказанган төзүчесе” дигән мактаулы исем алуың белән тәбрик итәбез. Сиңа ныклы сәламәтлек, яраткан һөнәреңдә яңадан-яңа уңышлар, гаилә бәхете телибез. Без синең белән горурланабыз, абыем. Мин үзем яхшы гына укыйм. Әти белән әни дә әйбәт кенә эшләп йөриләр. Барыбыздан сезгә күп сәлам. Бергәләп кунакка кайтыгыз. Хушыгыз. Уңышлар теләп, сеңелең Алия. 1 нче июнь, 2018 нче ел. |
Васыятьнамә (завещание)
Васыятьнамә - гражданның үзе исән вакытта милкен мирас итеп тапшыру турында язып калдырган теләге, үтенече.
Васыятьнамә - язу урыны һәм вакыты күрсәтелеп төзелергә һәм васыятьнамә язучының үз кулы белән имза куелып, нотариус тарафыннан расланырга тиеш. РФ ГКның 541 нче статьясында васыятьнамәнең нотариус тарафыннан түгел, ә башка хезмәт урынындагы затлар тарафыннан раслану мөмкинлеге очраклары да каралган: хәрби часть командиры, судно капитаны, хастаханәнең баш табибы, экспедиция башлыгы һ.б.
Васыятьнамә Алабуга шәһәре, ике мең бишенче ел, җиденче апрель. Мин, Әхмәтшин Гариф Закир улы (адресым: Алабуга шәһәре, Тынычлык урамы, 15 нче йорт, 61 нче фатир), бу васыятьнамә белән түбәндәге күрсәтмәне бирәм:
_______________ (имза) Бу васыятьнамә 2005 нче елның егерменче апрелендә дәүләт нотариаль конторасы нотариусы И. А. Моратов тарафыннан расланды. Васыятьнамәгә Әхмәтшин Гариф Закир улы тарафыннан мин барында имза куелды. Васыять калдыручының шәхесе ачыкланган, хокуктан файдалану сәләте тикшерелгән. Дәүләт нотариусы _____________ И.А.Моратов (имза) Мөһер |
Шартнамә (договор)
Шартнамә - граждан хокукларын һәм бурычларын билгеләү, үзгәртү яки туктату турында ике яки берничә затның үзара килешүе. Ул предприятиеләр һ.б. оешмалар, илләр арасында хуҗалык элемтәләре урнаштыру, оештыру чарасы, шулай ук гражданнарның шәхси милекләре белән эш итүнең төп хокукый формасы да булып тора.
Шартнамәнең структурасы төрле булырга мөмкин, ләкин һәр шартнамә бер үк принцип буенча төзелә торган кереш өлештән (преамбула) башлана.
Шартнамә төзи башлаганда, беренче чиратта, аның юридик асылын исемендә үк күрсәтү зарури. “Шартнамә” яки “Килешү” сүзе һәм аның номерын күрсәтү белән генә чикләнү җитми, аңа конкрет исем бирелә, мәсәлән, “Сату-алу шартнамәсе”, “Торак йортны бүләк итү шартнамәсе” һ.б. Аннан соң шартнамәнең вакыты һәм урыны, якларның юридик статусы күрсәтелә. Юридик затларның исемнәре тулысынча бирелә, башкара торган эшләре күрсәтелә. Шартлы исем сыйфатында кабул ителгән терминнар гына файдаланыла, мәсәлән, сату-алу шартнамәсе өчен кабул ителгән терминнар – “Сатучы”, “Сатып алучы”.
Шартнамәләр югарыдагы таләпләргә җавап бирерлек итеп тутырылсалар һәм тиешле оешма тарафыннан раслансалар гына юридик көчкә ия була. Мәсәлән, йорт, дача һ.б. сату-алу яки бүләк итү турындагы шартнамә нотариаль контор тарафыннан расланмаса, юридик көчкә ия була алмый.
Шартнамә Татарстан Республикасы, Питрәч районы, Шәле авылы, ике мең бишенче ел, ундүртенче июль. Без, Татарстан Республикасы Питрәч районы Шәле авылында яшәүче Әхмәтов Әхәт Исхак улы һәм Татарстан Республикасы Питрәч районы Күн авылында яшәүче Асылов Азат Алмаз улы, бу шартнамәне түбәндәге эш турында төзедек:
Имзалар: ________________ _________________ Ун мең сум акчаны алдым ______________________ (имза) 2005 нче ел, 14 нче июль. Шартнамә Шәле җирле үзидарә башлыгы тарафыннан расланды. Шартнамәгә яклар мин барында имза куйдылар. Аларның хокуктан файдалану сәләте тикшерелде. Җирле үзидарә башлыгы _____________________________(имза) Мөһер |
Предварительный просмотр:
Предварительный просмотр:
Предварительный просмотр:
СЫЙФАТ
1. Сыйфат нәрсәне белдерә?
1) предметның исемен;
2) предметның эшен;
3) предметның билгесен;
4) предметның санын.
2. Сыйфатның сорауларын тап:
1) нинди? кайсы?
2) кем? нәрсә?
3) күпме? ничәнче?
4) кемнең? нәрсәнең?
3. Сыйфат күбрәк нинди җөмлә кисәге булып килә?
1) ия һәм хәбәр;
2) аергыч һәм хәбәр;
3) хәл һәм тәмамлык;
4) тәмамлык һәм ия.
4. Сыйфатның барлыгы ничә дәрәҗәсе бар?
1) өчәү;
2) бишәү;
3) дүртәү;
4) алтау.
5. Бирелгән мисаллардан кимлек дәрәҗәсендәге сыйфатны тап:
1) җылы;
2) җылырак;
3) иң җылы;
4) җылымса.
6. Безнең сыйныфта иң акыллы кыз – Алмазия. Әлеге җөмләдәге сыйфатның дәрәҗәсен билгеләгез:
1) гади дәрәҗә;
2) чагыштыру дәрәҗәсе;
3) артыклык дәрәҗәсе;
4) кимлек дәрәҗәсе.
7. Бүген көн салкынча. Бирелгән мисалда сыйфат нинди җөмлә кисәге булып килгән?
1) ия;
2) аергыч;
3) тәмамлык;
4) хәбәр.
8. Олы сыйфатының синоним парын табыгыз:
1) өлкән;
2) бәләкәй;
3) озын;
4) юаш.
9. Түбәндәге мисаллардан ясалма сыйфатларны табыгыз:
1) матур, гүзәл;
2) эшчән, акыллы;
3) чокыр-чакырлы, бала-чагалы;
4) куе яшел, иң җылы.
10. Батыр сыйфатының антонимын табыгыз:
1) кыю;
2) юаш;
3) куркак;
4) курку белмәс.
Предварительный просмотр:
Предварительный просмотр:
Предварительный просмотр:
Предварительный просмотр:
Кушма җөмләгә синтаксик анализ ясау
Кушма җөмләгә анализ ясаганда, аның бөтен үзенчәлекләре дә күрсәтелә:
а) тезмә яки иярченле, катнаш, күп иярченле, күп тезмәле;
б) тезмә кушма җөмлә булса, бәйләүче чаралар һәм мәгънә мөнәсәбәте күрсәтелә;
в) иярченле кушма җөмлә икән, бәйләү чарасы, төзелеше күрсәтелә;
г) күп иярченле җөмлә булса, мәгънәсе һәм формасы, бәйләнеш төре (тиңдәш иярүле, тиңдәш түгел иярүле, бер-бер артлы иярүле, берничә төр иярүле) күрсәтелә;
д) катнаш яки күп тезмәле булса, мәгънә һәм форма бәйләнешләре сорала.
Анализ ясаганнан соң, җөмләнең схемасы күрсәтелә һәм тулы атамасы язып куела.
Мәсәлән,
(1)Тиз генә берәр нәрсә төзергә кирәк булып та, (2)осталар таба алмыйча зар елап йөргән чакларында, ул, аптырап, тагы шушы (3)тирәсе (4)чыпчык очып кермәслек (3)биек койма белән кеше күзеннән ышыкланган (2)калай түбәле йортның ишеген кагарга мәҗбүр була.
Бу – берничә төр иярүле күп иярченле катлаулы кушма җөмлә.
(1)Былтыр җуйган балдагымны быел таптым идәннән; (2)ел узганны (3)шуннан белдем: (4)Шакир тагын өйләнгән.
Бу – катлаулы катнаш кушма җөмлә.
(1)Ул (2)кояш чыккан якка (1)китте.
Бу – синтетик иярчен урын җөмләле кушма җөмлә.
Ә хәзер берничә җөмләгә мөстәкыйль рәвештә синтаксик анализ ясап карагыз.
1. Еллар үтеп, бара торгач картайсам да,
Бөкрем чыгып бетсә дә, хәлдән тайсам да,
Күңелем минем япь-яшь калыр,
һич картаймас,
Җаным көчле булып калыр,
хәлдән таймас. (Г. Тукай)
2. Син яраткан, мин яраткан дустыбыз бүген кунакка килде.
3. Ләкин шунысы билгеле: Хәлим аты күргән тәрбияне бу атларның берсе дә күрмәде. (И. Гази)
4. Автобус тукталышына сары чәчләре таралып төшкән унике-унөч яшьләрендәге бер үсмер кыз килеп чыкты. (Г. Ахунов)
5. Шаян дусы хәзер кулбашлары салынган, йөзе кара-сары булып кипкән, күзләре нурсыз, үзе дә дәртсез бер казакъ хатынына әверелгән иде (Г. Ибраһимов)