"Алдын кус" байырлалы ийиги бичии болукке
методическая разработка (младшая группа)

Муниципальное автономное дошкольное образовательное учреждение

«Детский сад №5 «Хамнаарак» с.Мугур-Аксы

Монгун-Тайгинкого района Республики Тыва»

Ийги бичии болукке

Алдын-кус байырлалы

«Паганын аян-чоруу»

Тургускан башкы: Иргит О-Ч. С.

2024 ч

Сорулгазы:

- Уругларга кус дугайында билиндирер. Кузун ажаап алыр ногаа, кат-чимис аймаанын дугайында ооредир, билиин быжыглаар.

- Уругларнын дыл-домаан ыры, шулук таварыштыр сайзырадыры

- Бойдуска ынак, камныг болурунга кижизидер

Дерилгези: Бурулер, шариктер, ногаа аймаа

Херек чуулдер: аржыылчыгаштар, пага хеви, ногаа аймаа, корзинкалар, зонтик.

Байырлалдын чорудуу:

Кус: Хундулуг ада-иелер, уруглар!

Кустун айы унуп келди

Хурен сарыг буру душту

Хемнер, холдер чаакталды

Хоглуг куштар ыры читти.

Богун бистер чыглып алгаш

Алдын кусту алгап йорээп

Аян ырны ырлашпышаан,

Ырлап-самнап хоглээлинер!

- Ынчангаш «Пагажыктын аян-чоруу деп» деп Алдын кус байырлалын ийги бичии болуктун уругларынын болгаш ада-иелеринин аразынга ажыттынган деп чарладывыс.

Кус: Мен дээрге Алдын-кус шээй мен уруглар. Силерни кажан-на кээр ирги деп манап турдум уруглар. Ам-на силер биле ойнап хоглеп аар мен.

Кус: Менээ Алдын-куске Шулуктен чугаалап бээр силер бе уруглар?

Шулук

Сап-ла сарыг, кып-ла кызыл

Сарал-ла он кустун ону

Ыяштарнын бурулери

ындыг чараш корунер даан

Башкарыкчы: эр-хейлер, уруглар, ам чараш ырыдан база бараалгадыптаалынар

Ыры «Дужут Ыры»

Кус: Мээн дугайымда шулуктеп -даа, ырлап-даа билир кандыг чараш уруглар келген чоор. Ам кустун самын билир силер бе уруглар?

Уруглар: ийе

Танцы-сам: «Чараш оннуг кус»

Кус: Дендии чараш танцылаар уруглар-дыр, ам мен оюн ойнадыыр мен, эки ойнаар силер уруглар.

Оюн «Ногаа аймаан чыылам».

Кус: Эр-хейлер уруглар!

Куштарда кодуртуп алган Пага кирип кээр.

Пага: Тулаамга чалгаарап орумда, ыры-шоорлуг куштар ужуп бар чор. Кай баарынар деп айтырарымга чылыг чурт дидилер. Мен база оларны эдерип чылыг чуртче бар чор мен. Холчок чараш алдын-сарыг оннуг арганын кыры биле ужуп чорааш коорумге, хой-ле кижи чыглып алган боорга сонуургааш чедип келдивис.

Кус: Экии, Пага база Куштар бис мында Алдын-кус байырлап тур бис.

Пага: Бис база уруглар биле Алдын-кустун байырынга турупкаш, улай чылыг чуртче чорупсувусса?

Куштар: Ынчаалынар Пага, чугле орайтавас бис, оске эштеривистен чыдып каар бис.

Кус: Келген аалчыларвыс биле ойнаптар бис бе уруглар

Оюн «Чаъс келди чаштынынар»

(Оолдар Пага хевин кедип унер)

Кус: Эр-хейлер уруглар, ам Паганы аян-чорукче эдертип чоруур Куштарынга чараш ырыдан ырлап бээлинерем.

Ыры «Дует, дует ветер»

Кус: Чараштарын мээн уругларымнын. Пагажык биле чараш оюндан ойнаптаалынарам.

Музыкалыг оюн «Пагажыктар»

Пага: Мен танцылаарынга база ынак мен уруглар, мээн биле танцылаар силер бе?

Танцы «Пагажыктар»

Пага: эр-хейлер, менден ажыг танцылаар оолдар-дыр, чараштарын, мен эштеримни база ынчаар танцыладып ооредип аар мен.

(Оолдар солуттуннар)

Кус: тывызыктар ыдар мен, тывынарам уруглар.

Буурекке домей

Будуу, будуу крактарлыг (Картошка)

Эжии, срнгазы-даа чок

Бажын долдур кижи (Огурец)

Сарыг-кызыл чемиштиг

Салбан ногаан чаштыг (Морковь)

Картангызы, тоглангызы

Казы чаг будуштуг (Капуста)

Картангызын карттаарга

Карак чажы токтур (Согуна)

Узун чажым даштын

Улуг бодум черде (Морковь)

Улгадып оскеш,

Бажым дыдыраарып

Агарып келди

Кым щиге ынагыл

Оон мени дилезин (Капуста)

Шулуу ногаан боттуг,

Чушкуузунда сыптыг,

Кызыл ханы иштинде

Кылын карты даштында (Арбуз)

Кус: Аалчылар кус дугайында шулук билир силер бе?

Пага: чок шулук билбес мен (ыядыыр)

Кус: бис силерге кустун демдээ Сарыг буру дугайында шулук чугаалап бээр бис, ооренип аар силер

Шулук «Сарыг буру»

Салгын-чывар сооланайнып

Садик кыдыын ширбип туру

Сарыг буру боолденип

Шаар дээрже ужуп унду.

Куштар база Пага: ооренип алдывыс дээш шулукту чугалаар

Кус: эр-хейлер. Бис ам силерге ынак чемивис дугайында ырлап бээр бис.

Ыры «Картошка»

Хоровод «Огородная»

Куштар: Чылыг чуртче чоруур уевис орайтап тур чоруулу че Пага.

Пага: Чараш кылдыр ойнап-хоглеп алдывыс. Бис-даа чылыг чуртче аян-чоруувус уламчылап чоруптарывыс, байырлыг уруглар.

Кус: Байырлыг Пага база Куштар.

Уруглар: Аалчылар биле Байырлажыыр

Кус: мээн чараш аргамга аалдап келгенинер дээш четтирдим уруглар. Келир чылын база чедип кээр силер, манаар мен.

Алдын кус байырлалынын анализи

Ийиги бичии болуктун Алдын кус байырлалы ч. болуп эрткен. Байырлалга шупту 18 уруг киришкен (4 уруг келбээн: 2-зи аарып турар, 2-зи шолээ дилеп алганы биле), 9 ада-ие коруп келген

Байырлалдын темазы «Паганын аян-чоруу».

Сорулгазы: уругларга кус дугайында билиндирер; кузун ажаап алыр ногаа, кат-чимис аймаанын дугайында ооредир, билиин быжыглаар; уругларнын дыл-домаан ыры, шулук таварыштыр сайзырадыры; бойдуска ынак, камныг болурунга кижизидери.

Эртирерген башкы: Иргит Онер-Чимех Солумова.

Байырлал садиктин музыка залынга 10:00 шакта эгелээш 10:45 тонген. Зал ишти арыг-силиг, сандайлар уругулар санынче салдынган турган. Байырлалга Пага, Куштар база Алдын кус - деп маадырлар киришкен. Байырлалга уругларнын ырыларын ыры башкызы Хертек А.О белеткээн, шупту 3 ыры, 1 хоровод ырлаан. Танцыларны Иргит О-Ч.С. белткээн 2 танцы (1 уругларнын «Чараш оннуг алдын кус»; 1 оолдарнын «Пагажыктар»). Уруглар байырлал уезинде 3 оюн ойнааннар «Ногаа аймаан чыылам», «Чаъс келди чаштынынар», музыкалыг оюн «Пагажыктар». Группа башкылары уругларга шулуктерни база тывызыктарны оореткеннер.

Байырлал уругларнын хар-назынынга дугжуп онза-солун болуп эрткен. Салган сорулгалар чедип алдынган.