«Кустун тоолу» деп улуг болук уругларынын арыг агаарга эртирген алдын кус утреннигинин сценарийи.
методическая разработка (подготовительная группа) по теме

«Кустун тоолу» деп улуг болук уругларынын арыг агаарга эртирген алдын кус утреннигинин сценарийи.

Сорулгалары: Уругларны тоолдун кол маадырларынын кууселдезин дидим, эрес кууседиринге ооредир. Дыл-домаан сайзырадыр. Чараш аажы-чанга кижизидер.

Киржикчилери: ала-сааскан, тоолчу, кус, Маша, авазы, ачазы.

Байырлалдын чорудуу

Уруглар музыка аайы-биле ойнаар площадказынга келирлер. Оларнын чанынга ала-сааскан ужуп чедип келир.

Ала-сааскан:  Дыннанар! Дыннанар! Мен арганын медээчизи Ала-Сааскан-дыр мен. Аргада болуп турар бугу-ле чуулдерни чугле мен билир мен. Бо хун «Салгал» уруглар садынын уруглары алдын кус байырлаар дээн. Ынчангаш ынаар Тоол аалдап бар чыдар! Тоол силерни кыйгырып тур!

Ала-сааскан ужуп чоруй баар. Уруглар болгаш башкылар садик эжиинин аксынга келирлер. Оларны Тоолчу уткуп алыр.

Тоолчу: Экии уруглар! Мени Тоолчу дээр. Мен аажок солун тоолдарны билир мен, ынчангаш мээн-биле куску, чараш  тоол оранынче баар силер бе?  Ынаар баарда анаа барбас илбилиг состер чугаалааш баар. Илбилиг состерни мен чугаалап берейн, а силернин кырынарже илбилиг чаъс чаай бээр эвеспе, карактарынар шийип алынар.

«Абра-Кадабра пух!!!» чугаалавышаан уш катап тырыккыланыр. Уш дугаарында уругларнын кырынче конфеттини чажыптар.

Тоолчу: Ам  тоол оранында келгенивис бо. Кончуг кичээнгейлиг дыннаар силер.

Тоолчу: Салгын-сырын эстээн

Сарыг буру тоглаан,

Куштар чанып ушкан

Кударанчыг кайы уел, уруглар?

Уруглар: Сагыш-сеткил саймаарадыр

Сарынналдыг алдын кус-тур.

Музыка аайы-биле ыяштар аразындан кус унуп келир.

Кус: Куску уе-биле экии, уруглар! Силер мени кыйгырып турар боорунарга кижи хевири кылдыр хуулуп алгаш келдим. Мени Кус дээр. /могеер/.  Бээр келинер уруглар, бистер ам чуу деп тоол оранында келген эвес бис. Ону сонуургап корээлинер.

Тоолчу:   Кус дээрге  кончуг-даа байлак, тодуг-догаа, шалып-ишчи  уе-дир ол. Хамык улус-чон кадын чыып алгаш, тооруун сайлап алгаш базарга садыпкаш ооренир, садиктээр  ажы-толунге идик-хевин-даа садып алырлар.

А силернин ада-иелеринер кат-тооруун чыггаш саткан бе, уруглар?

/ Уругларнын харыылары./

- Ийе ынчангаш  бир-ле тоолда Аленушка деп уругнун ада- иези база-ла чыып алган кат-тооруун базарга садыптар дээш чоруур деп барган.

Музыка салыптарга ада-иези болгаш Аленушка бичии бажындан   унуп келир.

Ачазы: Уруум, Аленушка, аван-биле иелээ чыып алган кат-тооруувусту Тээли киргеш базаарга садыпкаш кээривис ол-дур, кээрде сенээ садиктээр идик-хеп садып экээп бээр бис, бажын-балгадын таптыг коруп турар сен. / Уруунун бажын суйбааш, чыттап каар./

Авазы: Мээн уруум кежээ кижи боор, бо  дунман Иванушканы таптыг карактап коруп турар сен, эштерин келзе ойнап халывайн, дунман таптыг коруп турар сен, уруум. /Холунда кукланы Аленушка сунар. Авазы, ачазы уне бээр/

Маша дунмазын чайгавышаан ырлаар:

Баю, баюшки,баю

Не ложися на краю

Придет серенький волчок

Милый Ваню украдет.

/ Уругларнын Аленушканы кыйгырган уну дынналыр/

Аленушка: Адыр, дунмам Ваня, манаа ойнап олур. Мээн эштерим келди, мен бичии ойнаптайн, ырадыр ойнавас сен. /Кукланы олуртуп кааш уне бээр./

Кастар танцызы.

Кастар танцылап, танцылап Ваняны алгаш баар. Бир чуг чыдып  каар.

Аленушка унуп келгеш дунмазын дилеп аай-дедир маннап турар. Ынчап тургаш бир-ле кастын чыдып каан чуун коруп кааптар.

Аленушка: Демин  суур кыдыында куску арыгже кастар, куулар ужуп эрти ышкаш, дунмам Ваняны олар аппарган-дыр. Бо чуг чыдыр ышкажыл. Куску арыгже барып дунмамны корбес болзумза, авам-ачам мени кончуурлар боор. /Чугну тудуп алгаш ыглавышаан маннап чоруп каар./

Тоолчу: Аленушка ынчап маннап чорааш печкага таваржы берип – тир.

Аленушка: Печка, печка мээн дунмам Ваняны кордун бе?

Печка: Баштай мээн пирожкилерим быжар кылдыр, мээн аксымче ыяштардан суп корем. / Аленушка улаштыр маннап чоруп каар/.

Аленушка маннап чоруп кааш, яблоняга келир.

/Ыяшта яблоколар аскылап каан./

Аленушка: Яблоня, яблоня мээн дунмам Ваняны кастар, куулар аппарган-дыр, силер ону кордунер бе?

Яблоня: Мээн яблоктарымны дужуруп берип корем, оларны мен угбайн тур мен. / Аленушка яблоктарны черже силигигилептер./

Яблоня: Кастар, куулар сээн дунманны  хун ажар чукче ап алгаш ужуп бар чыдырлар.

Аленушка: Четтирдим яблоня. /Маннап чоруп каар/

Аленушка маннап, маннап арыкчыгашка кээр. / Кок постун кырында даш салып каан, ону ийи ужундан туткаш силгигилээр/

Аленушка: Арыкчыгаш, мээн дунмамны кордун бе?

Арыкчыгаш: Мээн суумче аар даш кире берген, ону ужулгаш, менээ чараш ырдан ырлап беринер че, оон чугаалап бээр мен.

Ыры: «Арыкчыгаш»

Арыкчыгаш: Бо кокпа оруктап чоруптарынга-ла ында Чылбыга-кадайнын черлик кастар, куулары бар, олар аппарганнар-дыр. Дунманны Чылбыга-кадай бажынында чажырып алган-дыр. / Аленушка  маннап чоруп каар./

Бажынга чедип келгеш, сонганы баккылап коор.

Аленушка: Чоп кым-даа козулбес чоор, ойт печка кырында Чылбыга-Кадай удаан чыдыр, мээн дунмам Ваня дуу печка кыдыында  удаан чыдыр.

Башкарыкчы: Аленушкага дузалажып Чылбыга-кадайны кыйгырып корээлинер.

Уруглар шупту: Чылбыга! Чылбыга!

Бажындан чылбыга унуп келир

Чылбыга: Мени кым кыйгырып тур?

Аа уруглар ышкажыл. Менден корткаш азыгда сыннып каан олур силер бе? Ха-ха-ха /Коргудуп турар./

Башкарыкчы: Чок, кырган-авай Чылбыга, бис сенден кортпас бис. Харын-даа оюндан ойнаалынарам, чалгаарап тур боор силер.

Уруглар долгандыр тургулаптар.

Оюн: «Аза-кадайлажыры»

Чылбыга: Ха-ха-ха! Силернин – биле ойнаарга солун-на-дыр, уруглар. Ам мен Ванюшага барып корейн.

Бажынче киргеш, дедир уне халып келгеш: Ванюшам чогул, Аленушка алгаш барган-дыр, оларнын мен сыр соондан барып чедейн. Мээн ужар-ширбиижим кайыл? Кастар, куулар Аленушка барып тудуп эккелине- е-ер! /девидеп маннап турар/

Башкарыкчы: Ындыг болбас чуве диин кырган-авай, Чылбыга.

Чылбыга: Чуге?

Башкарыкчы: Ам бо уруглар силерге харыылап бээр.

Айтырыглар:

- Чуу дээш Чылбыганы Аленушканын соонче баргыспас бис, уруглар?

- Чылбыга кандыг кижил ол?

- Аленушка ада- иезинин чугаазын дыннаан бе?

- Ада-иезинин чугаазын дыннаваска кандыг болурул?

Башкарыкчы: Кижилерге хоралыг чорук чедирерге багай-дыр ийин Чылбыга. Оон орнунга бистин уругларывыс силернин ажыл-агыйынар кылчып бээрлер.

Чылбыга: Ой, экизин харын оолдарым. Огородта тарып алган картошкамны ажаап чадап турган кижи мен. Ону ажаап алгаш бээр бо бажынымче дажыдып алыйн адырам.

Башкарыкчы: Чылбыганын картошказын ажаажып, бээр чедиржип бербишаан, оюндан ойнай кааптаалынар, уруглар.

Оюн-эстафета: «Перенеси картошку»

Чорудуу: Уруглар ийи колонна кылдыр уступ алгаш, ложкага картошканы салып алгаш  чаржып маннаар.

Чылбыга: Четтирдим уруглар, менээ дузалажып бергенинер дээш. /Уне бээр/.

Аленушка биле Ваня унуп келир.

Аленушка: Аа богда, Ваняжык, ам-на бажынывыста чанып келдивис, хун-даа даглар артынче ажытталып кирип тур, ававыс, ачавыс чедип келирлер боор.

Авазы, ачазы кирип келирлер. Авазы Ваняны тудуп алыр.

Авазы: Мээн уруумнун кежээзин, дунмазын эки-ле ап турган-дыр.

Ачазы: Чыып алган кат-тооруувусту эки саткаш келдивис уруум. Ынчангаш силерге чаагай яблоктар садып эккелдивис. Эштеринге база улеп бээр сен уруум.

Башкарыкчы: Садыг-саймаа эки, байлак дужут элбек болганда ырлажып шулуктээлинер уруглар че. / Авазы, ачазы, Аленушка уне бээрлер./

Ыры: «Дужут келди, келди-ле»

Ыры: «Огородная-хороводная»

Шулуктер.

Башкарыкчы: Бистин улуг болуувустун алдын куске тураскааткан «Аленушка болгаш Иванушка» деп тоолга ундезилеп тургускан тоол хевирге эртирген утреннигивисти коргенинер дээш четтирдивис, ада-иелер Сорулгалары: Уругларны тоолдун кол маадырларынын кууселдезин дидим, эрес кууседиринге ооредир. Дыл-домаан сайзырадыр. Чараш аажы-чанга кижизидер.