Сценарий праздника Шагаа в подготовительной группе
материал (подготовительная группа) на тему

                                Шагаа ыдыктыг байырлал.

Сорулгалары:

Ооредиглиг:  уругларга тыва чоннун чанчыл болган байырлалы Шагааны таныштырар; тыва улустун аас – чогаалынын, оюннарынын хевирлерин ооредир.                                                                                                      Сайзырадылгалыг: оларнын угаан-медерелин, дыл-домаан, куш шыдалын сайзырадыр, сагынгыр-тывынгыр болурунга чанчыктырар. 

Кижизидилгелиг: тыва улустун хундулээчел, эвилэн-ээлдек чанчылдарга уругларны кижизидер. Чурттунга, чонунга ынак хундулээчел болурунга кижизидери.

Дерилгези: улегер домактар, Шагаа дугайында шулуктер, чечектер, шарлар, ак кадактар, чажыг чажар тос-карак, 2 шывыктар, 2 обруч, кидис бомбуктер,  уругларнын шагаага хамаарыштыр чураан чуруктарын делгээн.

Чорудуу:.

Башкарыкчы: Айнын чаазы, хуннун эртени-биле арат-чоннум, аалчылар!                                                                        

                            Чаагай час-даа чоокшулады  

                             Шагнын соолгу эргилдези

                            Чыккылама кышты солуур

                              Чырык чаагай частын бажы

                              Шагаа айы чаа-чыл -дыр

                             Шагаа-биле оолдар, кыстар!

                             Шагаа-биле ада-иелер, аалчылар!

    Уруглар: Шагаа деп чул ?

        Шагаа дээрге тыва чоннун

        Чаагай сузук чанчылы-дыр

        Айнын чаазын хуннун эртенин

        Алгап йорээн байыры-дыр

        Тыва чонум чанчылдары  

        Тывызыксыг аажок чараш

        Чанчыл болган Шагаавысты

        Салгакчылар улап чор бис

        Шагаа, шагаа тыва чоннун  

        Чаа-чыл уткуур байырлалы

        Ынчангаштын богун бисте

        Ыр, хог, каткы динмиттелген

        Ыры  «Шагаа хуну келген»

        Шагдан тура дойлаарывыс

        Шагнын чаагай эргилдези

        Шагаа хуну унуп келди

        Дашкаар унуп силгиленип

        Сандан салып, суттен чажып

        Чудулгевис сагыылынар

Башкарыкчы: Богун бистин аалывыс боор садиивисче чажыг чажар улуг-огбе аалдап келген.  

Кырган-ава: Амыр-ла, чоннум! Шагаа-биле!        

Хулээлгезин куусеткеш,

Аът чылы аътаннып тур.

Арат чонга, уругларга

Хой чылы аалдап келди.

Эртип турар эрги чылывыс,

Эртинезин хайырлазын,

Уткуп турар хой чылывыс.

Уутунмас буянныг болзун! Оршээ, Оршээ!

Ак чаламавыс азып алгаш,

Аа судувусту кудуп алгаш

Чаа чылывысты оргуп

Оран тандывыска чалбарып тур бис.

Курай! Курай! Курай!

Башкарыкчы: Аът чылы аттаныпты

        Хой чылы моорлап келди

        Унуп келген чаа чылга

        Кудук базып чолугаалы! (Шупту чолукшуур)

Ыры «Ме-ке-ке».

Уруглар:

Чаа-Чылым, Хой-ла чылым

Шагаа доюн демдеглээли

Чамбы-дипте, шагда дупте

Чары алгаан Хой-ла чылым!

Аал оранга, ажы-толге

Ал ботка, аарыг аржык болдурба!

Кижиге кижи немешсин,

Малга мал немешсин!

Ажыл-ишкир арат чонум,

Аас кежии чечектелзин

Амыр-тайбын арыг агаар

Бомбурзекке делгерезин!!!

Башкарыкчы:    Чычыы тонун кедип алгаш

                            Танцылап ойнай бээрге                                                                                  

        Таан чараш, тывызыксыг

        Бистин кыстарывыс

Танцы «Аяк шайым»

Хенертен аскак-кадай кире халып кээр.

Аскак-кадай: Мени манавадынар бе? Чуу дээш хоглеп тур силер?

Башкарыкчы: Экии, чуге хорадап ажынып турарынар ол? Силерни кым хомудадыпты?

Аскак-кадай: Дааш-шимээн дыннап кааш чедип келдим.Чуну байырлап тур силер уруглар?

Уруглар: Шагаа

Аскак-кадай:  А мени чуге чалавадынар? Ындыг болза  уругларын бирээзин мээ берип корем.

Оюн «Аскак-кадай»

Аскак-кадай: Ат болган аваангыр уруглар –дыр, шылай бердим,  чанында аалдын уругларын барып тудуп корейн. Байырлыг, уруглар (Аскак-кадай унуп чоруптар).

Башкарыкчы: Уругларга Шагаа хуну

        Уттундурбас байырлал-дыр

        Чаа-чылдын Шагаа  ырын

        Чаштар биске ырлап берзин

        Ыры «Шагаа ыры»

Уруг: Тыва кижи чуртталгазы

Аът чокта утка чок дээр

Хей-аът соруу ажыл-ижи

Кезээде-ле аът-биле холбашкан боор

Танцы «Аъдым»

Уруг: Шагаа хуну моорейлиг

Адыш-чарыш маргылдаалыг

Шуру шуудуп, кажык адып

Тывызыктан тываалынар

Башкарыкчы: Шагаавысты уламчылап тывызыктажыптар бис бе?

Тывызыым дытта, тоолум дошта.

(диин, балык).

Мыйыстыг - ан эвес,

Салдыг – ашак эвес,

Сыргалыг – кадай эвес,

Кудуруктуг – аът эвес,

Адыр дуюглуг – инек эвес.

Алдын теректин адыры он ийи.

Унген бурузу уш чус алдан.

(чыл, ай, хонуктар).

Дендии куштуг, девиденчиг уннуг.

( динмирээшкин).

Ог иштинде алдын кадын ойнап-ойнап удуй берди.

( от).

Ала аъдым хыл кажаалыг.

Ак ширтек хову шыпты.

(хар).

Тии чок торгум, дизии чок чинчим.

(дээр, зв.)

Башкарыкчы:. Кончуг-ла чарт угаанныг толдер-дир. Кым эн кончуг улегер-домактар билир эвес, ада-иелер бе азы уруглар бе маргыжыптаалынарам.

Ай херели чылыг чок, артык сеткил ажык чок.

Агы чечээ – ажыг, артык сос – анчыг.

Дыт – човурээлиг, сос – чорулдээлиг.

Дыннаанын чулчурбас – хоп болур, корбээнин хооретпес – меге болур.

Черни час оттурар, сеткилди эжи оттурар.

Оглунга иези болушпаска эки, кызынга адазы болушпаска эки.

Шапты балды куш тодер, чалгаа кижи ажыл чылзыр.

Кургаг черге хеме чорбас. Харам кижээ эш тывылбас.

Маадыр олзе-даа, мактал ады олбес.

Дурген-чугаалар

Башкарыкчы. Уругларывыс бисти кожамыктар-биле хогледир.

Кожамыктар.

Башкарыкчы: Дараазында улегер домакта

        Инектиг кижи тодуг

        Хойлуг кижи каас

Бистин огбелеривистин ойнап чораан оюну «Хойларны кажааже киир айдаар» деп оюнну ойнаптаалынарам.                                                                          Оюн «Хойларны кажааже киир айдаар»

Башкарыкчы. Хундулуг келген ада-ие, уруглар база аалчылар      шагаавыстын байырлалынын тончузу келди.

Чарлып болбас ыдыктыг

Чанчылывыс кагбаал,

Сагыызын дег камнаал,

Салгалдарга дамчыдаал!

База катап Чаа Чыл-биле! Шагаа-биле! Байырлыг менди-чаагай!