Сагаалган
материал (старшая группа)

Сценарий праздничного мероприятия с детьми старшего дошкольного возраста «Сагаалган. Эрын гурбан наадан»

Зорилго: Буряад арадайнгаа уг изагуур тухай мэдэжэ абаха, түрэл арадайнгаа,  Сагаалганай ёhо заншал hурагшадта гүнзэгыгөөр ойлгуулан, арадайнгаа аман зохёолдо дуратайгаар хүмүүжүүлэн, найр наада үнгэргэжэ, үндэhэн ёhо заншалаа  сахижа ябахыень hургаха.

 Хумуужүлэгшэ:

Баян Буряад нютагтамнай

Баатар хүбүүд байха лэ,

Уужам буряад нютагтамнай

Уян нугархай басагад байха лэ.

Амаршалгын хатар

Хундэтэ ухибууд ба турэлхид! Сагаан hарын haйндэроор амаршалаад, та бугэдэндоо унэн зу рхэнhоо сагаалганаар hайн сагаалжа, убшэн зоболонгуй, хододоо урагшатай, ажалдаа амжалтатай, ухибуудтээ баяр, жаргал хусоод, хододоо иимэл хухюутэй жаргалтай байхыетнай уреэнэб..

Уреэлнууд

Гаража байhан Шэнэ жэлдэ 
Газар дайдамнай үрэжэлтэй байг лэ, 
Хото, хүдөө нютаг бүхэндэ 
Хонин төөлэй, сагаан эдеэн дэлгэрэг лэ! 

Гараhан жэлнай гэр бүхэндэ 
Зол жаргалай гэрэлээр сасарhай. 
Дэлхэй түбимнай дайнай утаа үзэнгүй, 
Дэлгэр тэнюун сэлмэг байха болтогой! 

Наhан дээрээ наhа нэмэжэ байхадаа, 
Айл аймагтаа, арад зондоо 
Ута наhа, удаан жаргал үреэел! 

Жэл бүри жэгдэ амгалан, 
Он бүри омог дорюун 
Сагаалжа, hайндэрлэжэ байял даа! 

Буруунтнай булшантай, 
Даагантнай далантай, 
Түлгэтнай тангаршааhаар, 
Эшэгэнтнай ээрэмшээhээр, 
Он жэлдэ hайн орог лэ, 
Олон hүрэгэй эхин болог лэ! 

Табан хушуун малнай 
Талаар дүүрэн тараг лэ! 
Танай, манай хүсөөр 
Тараг, айраг билтараг лэ! 

Хүдэлhэн газартаа хүндэтэй, 
Ябаhан газартаа ямбатай, 
Һураhан газартаа hурагтай, 
Һайн hайхан жаргажа, барандаа ябаял даа. 

Эгээл hайхан хусэлөө үреэлсэжэ,
Муугаа даража, баяраа ургэел.
Энэ удэр амар мэндэеэ мэдэлсэжэ,
Мүнхэдөө аха дүүнэр болоел!

Дуун «Чебурашкын нухэдууд»

Дети садятся на стульчики.

Проводятся  игры:

            Хүдэр  шамбай  хүбүүднай

            хүсэеэ  үзэлсэхэнь,

            шандааhа  шанга  хүбүүднай

            Шадалаа  туршалсахань

1. Армреслинг Уни урданhаа хойшо олоной hонирхол татажа, найр нааданда гол hуури эзэлдэг мурысоон –Бухэ барилдаанда жаахан тоомгуй ухибуудhээ эхилээд, наhатай томоотой эрэшуул хурэтэр хабаадаха аргатай. Барилдаан hайндэрэй шэмэг болодог. Барилдаашад абарга бухэ, арсалан бухэ, заан бухэ, нашан бухэ гэжэ нэрэ солодо хуртэдэг. Барилдаан- илажа гарагша хатар хатардаг. 

Дуун « Сагаалган».

2. «hур харбалга».

Буряад арад эртэ урда сагhаа аймаг аймагаараа хоорондоо hур харбажа мурысэдэг заншалтай байгаа. Урдандаа буряадууд 14 - hоо дээшэ наhатай хубуудтээ уялгата номо hурша барюулжа, харбажа hургадаг байhан юм.

Челлендж «Жороо үгэнүүдые жороолуулая »

3.  «Мори урилдаан».

Эрын гурбан нааданай нэгэн болохо, хулэг моринойнгоо хусые, хулэйнь хурдые узэхэ – мори урилдаан. Мориной урилдаан дурбэн янзын байдаг: хатараар, hайбараар, жороогоор ба одороор. Мори урилдаанда мориёо ехэ удаан бэлдэдэг: hоридог, таргалуулдаг, эмнэлдэг. Мори бэлдэхэ гадна, мори унаха хубууе бэлдэхэ хэрэгтэй. Тэрэнэй шадалhаа хахад хэрэг дулдыдаха. Туруу ерэhэн мориндо «Мориной соло» дуудадаг.

Шагай наадан -  «Алтан сэргэ»

         Хүмүүжүлэгшэ: Ямар сэсэг hайхан бэ?

Булта: Ягаан сэсэг hайхан даа!

Хүмүүжүлэгшэ: Ямар наадан hайхан бэ?

Булта: Ёохор наадан hайхан даа!

Хүмүүжүлэгшэ: Сагаан hара гаража,

                  Сагаалгамнай эхилбэ.

Сарюун нухэд сугларжа

Ёохорложо наадая!

(бүхы хуугэд ба турэлхид ёохор хатарнад)

           Хүмүүжүлэгшэ: Арад зондоо Сагаан һараар

Аза жаргал үреэел даа

Арад зомнай жаргалтай байг,

Адуу малнай арьбантай байг,

Хүбүүд басагад бэлигтэй байг,

Хүгшэд, үбгэд буянтай байг!