Утренник «Шошымсо пайрем» для разновозрастной группы для марийских детей
методическая разработка (младшая, средняя, старшая группа)

               Утренник «Шошымсо пайрем»

            (Турло ийготан йоча –влак дене эртараш келшен толеш.)

1-ше вудышо.    Чевер кече пыл кокла гыч

                            Шыргыжал онча мемнам.

                        Шырчык толын тышке у гыч

                        Муралта моктен туням.

2-шо вудышо.    Шошо ынде тышке толын

                        Коремлаште вуд йога.

                        Мамык ош лум шулен пытыш

                        Путынь мланде ужарга.

1-ше вудышо. Салам лийже ача-ава, коча-кова, уна-влак, йоча-влак.

2-шо вудышо. Пайрем кече лумеш Соказа ден Пунчер ялын турло иготан группышко коштшо йочашт -влак тыланда концертым  ямдыленыт.

1 ше йоча.          Шошо толын, шошо!

                Кече ырыкта.

                Коремлаште шолын

Вудшо шыргыкта.

2-шо йоча.        Теве тольо шошо

                Кече шыргыжеш.

                Туно кече шокшо

                Модмет вел шуеш.

3-шо йоча.        Кужу теле эртен кайыш.

                Чевер шошо толалеш.

                Яндар ош лум шулен пытыш.

                Ужар шудо шочалеш.

Йоча влак чылан шогалын хороводым ыштат

4 ше йоча.        Сылне шошо тышке толын

                Шочмо мландым сылнештен!

                Телын семжым йывырталын

                Кайык муро алмаштен.

5-ше йоча.        Турволакыште вуд пырче

                Кечейол дене модеш.

Омарташке толын шырчык

Сылне мурым муралеш.

6-шо йоча. Шошо толын! Шошо!

                Кече ырыкта.

Укш мучашке шинчын

Шырчык муралта.

Муро «Изи кайык» (кугырак иготан удыр-влак мурат.)

1.Окна умбалне пыжашым

Изи кайыкше опта.

Олым пырчым, пун падрашым

 Тудо нумалеш эртак.

2. Изи портым ыштынеже

Куаналын путырак.

Кече мучко тырша тудо

Сылне мурыжым мура.

3. Эр шуэш адак тудо

Пашалан тыршен пижеш.

Конда пуным, кукшо шудым

Куанен мура уэш.

Изи-йоча влак «кайык» куштымашым куштат.

1-ше вудышо.  Шошо эр толмым  шем коракат пала. Тудо шокшо эл гыч чонештен толеш да лаке вудышто йуштылеш. Тыгайым ужыда гын, пале:шошо кужын ок юватыл.

2-шо вудышо. А те паледа, южгунам куку-влак уло чодырам темен мурат. Молан? (шокшо игече вашеш)

1-ше вудышо. А ынде кайык-влак нерген мыскара мурым муралтена.

Муро «Коракше тольо да…»  (кугырак иготан кум удыр мурат)

                1.Коракше тольо да

                «Коран –коран» мане да

                Ала казыр кораншаш

                Ала вара кораншаш.

                2. Вараксимже тольо да

                «Ване-ване» мане да

                Ала казыр ванышаш

                Ала вара ванышаш.

                3.Чияк – чияк кайыкше

                «Чие –чие» мае да

                Алаказыр чийышаш

                Ала вара чийышаш.

7-шо йоча.  Шыргыжалын

                Воштылалын

                Мугыралтын

                Чот шургалын

                Шокшо шошо

                Толын шу,

                Толын шу!

1-ше вудышо. Тунам лиеш игече кажне кечын

Чылан: Шокшо! Шокшо!

2-шо вудышо. Толеш оралтыш да уремыш

Чылан: Шошо! Шошо!

«Шошо» муро (чылан мурат)

1. Кече шырата.

Телым ужата.

Шошо сай салам

Манына чылан.

2. Йыр-йыр йогын вуд.

Шырчык муро йук.

Сылне чылажат

Сылне шошо жап.

3. Кемым чиена

Туго куржына.

Йогын вуд почеш

Пушым колтена

Муро «Изи Вуд» ( ик йоча муралта)

1. Олыклам, чодырам коден

Вашкена ме энер дек.

Лыжге веле мурена

Шошым тышке кондена

2. Муралтен ме эртена

Ший гай чинчым шыжыктен

Эре ончык вашкена

Ончык ончык чымена.

3. Куаналын, толкыналтын

Шошо юж дене темалтын

Ме шем мландыш шынена

Теммеш вудым йуктена.

2-шо вудышо. Кече шокшылан шудо тарвана, койын ужарга. Ямдылыме кукшо шудо вича умбалне шагалемеш. Садлан калык кутум луктеш. Эрден –эрак ушкалым кутуш ужатат.Теве ик эрдене марий ден ик вате уремеш вашлийыныт. Умбакыже мо нерген ойласеныт, колыштса- ян.

«Марий ден кува» мыскара.

-Марий, марий куш кает?

-Полдыран погаш каем.

-Полдыран дене мом ыштет?

-Ола ушкалым пукшем.

-Ола ушкалже мом пуа?

-Ик ведра шорым пуа.

-Шоржо дене мом ыштет?

-Ик ведра торыкым ыштем.

-Ик ведра торыкшо дене мом ыштет?

-Шудо туарам ыштем.

-Шудо туаражым колан пукшет?

-Шудо йочалан пукшем.

Шудо йочаже мом каласа?

Шудо таум каласа.

8-ше йоча.   Улына ме весела,

                     Койына эр кечыла

                   Сылне мурым мурена

                   Марла пайремнам шуена.

Муро.( Чылан муралтат)

1. Удыр-шамыч шогалза,

Рвезе шамыч шогалза.

Ваш ончалза, воштылалза,

Вара кушташ туналза.

2. Йолна мемнан тавалта,

Уэш пачаш тавалта,

Тевыс тыге тавалта,

Тевыс тыге кушталта.

3. Тыге лап ме шинчына,

Тыгерак шогалына.

Шинчына, шогалына

Тавалтен кушталтена.

4. Сита ынде мурышна.

Сита ынде куштышна

Изи йолна нояле

Кизанаже ярнале.

1 –ше вудышо. А ынде йомак туняшке каена.  Марий калыкын «Каза да маска»  йомакшым модын ончыктена.

Каза да маска.

Модшо –влак: каза, кум пачаже да маска.

Вудышо. Иленыт улмаш каза да кум пачаже.

Каза.     Мый, игем шамыч, кожлаш миен толам. Кугу йукан толеш гын, ида пурто, изи йукан толеш гын, пуртыза. ( Кум пачам шогалтен коден кая. Каза пача-шамыч торштылын модыт. Ко верже гыч умбакырак торштен сена, танасат. Каза кожла гыч толшыжла муралта.)

                Кожлашкыжат мияльым,

                Кожла шудым пурлальым

Купышкыжат мияльым,

                Куп шудыжым пурлальым.

                Пел водарыштем – шор,

                Пел водарыштем –уй.

(Порт деке толын шуэшат, омсам тукалта). Игем- шамыч , почса! (Каза пача-влак, авашт толмылан куанен, йырже пордыт, мурат. «Яндар йукан кукужо» але иктаж-могай вес куштылго семан мурым совым кырен мурат).

Каза. Игем-шамыч, мый адак кожлаш миен толам. Кугу йукан толеш гын, ида пурто, изи йукан толеш гын, пуртыза. (Каен гына шукта, тунамак порт деке маска толеш, кугу йукан дене мураш туналеш).

Маска. (Мура)

                Кожлашкыжат мияльым…

Пача-влак. Уй-уй !Она поч: мемнан авана огыл, тиде кугу йукан.

(Маска, ордыжкырак каен, шылын шогалеш)

Каза. (Кожла гыч портылшыжла мура)

                Кожлашкыжат мияльым…

                Игем –влак , почса!

(Каза пача-влак, авашт толмылан куанен, йырже пордыт).тыланда эрла мелнам пукшем. (Руашым луга лиеш.) Мыланем кожла шудым пурлалаш адак кайыман. Кугу йукан толеш гын, ида пурто, изи йукан толеш гын, пуртыза. (Каза кайымек, маска шылме верже гыч лектеш да изи йук дене мураш туналеш.)

Маска. (Мура)

                Кожлашкыжат мияльым…

(Каза пача-влак омсам почын колтат – авашт огыл, маска.)

Пача-влак. ОЙ! Куш шылаш? (устел йымак пурен шинчыт).

Маска. (Портыш пура, онча- уке улыт. Портышто ик вере да вес вере кычал коштешат, мелна руашым верештеш, лаптык-лоптык лугалта)

Пача-влак. (Воштыл колтат). Э-э-э!Э-э-э!

Маска. Теве нуно кушто улыт! (Пача-влакым руалтен кая.)

Каза. (Кожла гыч толшыжла муралта)

                Кожлашкыжат миялым…

                Игем –влак, почса.

(Омсам нигоат ок поч. Каза адак муралта.)

                Кожлашкыжат миялым…

Мо тыгай? Молан огыт поч?(Омсам оргалме семын шукал колта. Портыш пура-иктат уке. Мугырен шортеш.) Шортын шинчаш шот огыл, нуным кычал кайыман.( Кая. Лукышто маскам ужеш. Маска ончылно кум пача туртын шинчын,нуным савырыме ужга дене леведме.)

Каза. Айда ик гана пижына, кугызай.

Маска. Мый ом пиж, таче мушкырем кугу.

Каза. Айда пижына.

Маска. Пешак пижнет гын, мо вара, айда пижын ончена. (Пижыт. Каза маскам мушкыржо гыч эргал колта –пача-влак лектын шогалыт.)

Каза. Игем- влак! Шочшем –влак! (Куанен, кум пачажым вудалтен нангая)

Вудышо.Йомак умбак, мый тембак.

2-шо вудышо. Айста, удыр-эрге-влак

                     Муралтен, кушталтена.

                     Муралтена, кушталтена

                     Весела ме улына.

ЭН мучашлан марла куштымаш.

Вудышо. Тидын дене изи концертна мучашышке шуо. Чеверын.

-