« Ҡарға бутҡаhы » фольклор байрамы. (байрам сценарийы ) - «Воронья каша» народный праздник (Сценарий праздника)
учебно-методический материал на тему

Муниципальное автономное дошкольное образовательное учреждение

Детский сад № 253

Орджоникидзевского района городского округа

город Уфа

Республики Башкортостан

« Ҡарға бутҡаhы » фольклор байрамы.

(байрам сценарийы )

«Воронья каша» народный праздник

(Сценарий праздника)

Уфа-2016г.

Маҡсат: Халыҡтыӊ боронғо йолаларын ҡыҙыҡhыныу уятыу, тирə-яҡ мөхиткə hөйөʏ həм hаҡсыл мөнəсəбəт тəрбиəлəʏ.

Кʏргəҙмəлек, ҡорамалдар: -Декорация (ҡорамалдар, мəрйендəр менəн биҙəлгəн ағас, бутҡа бешереʏ өсөн ҡаҙан, усаҡ декорация, таҫтамалдар, бәйләнгән ҡолға);

- мили ашамлыҡ (аҡ май, hары май, бауырhаҡ, бал, ҡыҙыл эремсек h.б.) hалынған hауыт-hаба;

- башҡорт мили кейемдәре;

- музыка ҡоралдары (ҡурай, думбыра, гармун, ҡумыҙ).

Әҙерлек эше: Йола йырҙарын, уйындарын тары бутҡаhы бешереʏ.

Дәрес барышы.

Залда тирмə ҡоролған, ул боронғо башҡорт йолалары буйынса биҙәлгән, сәӊгелдəк эленгəн, бутҡа бешереʏ өсөн аҫалы ҡаҙан ҡуйылған.

Малай: Ҡарр-ҡарр ҡарға туйға  барр-барр.

               Ҡарға туйға бармағандыӊ

                Кʏӊеле булыр тар

               Ҡарға туйға  бар-бар.

1-се бала: Һөлгө йыям кʏрегеҙ,

                     Һеҙ ҙә бʏләк  бирегеҙ.

                     Аллы-гөллө hөлгө тағып

                     Ҡарға туйға килегеҙ. (Ҡыҙҙар ҡолғаға hөлгө бəйлəйҙəр).

Әбей: Изге хəбəрегеҙ өсөн ауыҙығыҙға бал яғам (Малайҙарға бал, май ҡаптыра).

Еӊгə: Һоп-hоп балын ҡап, бал артынан майын ҡап.

                  Май hуӊынан ҡорот ҡап,

                    Ҡорот та тороп сап.

                  Туҡта, еӊгə, тороп тор.

                     Ебəрмəйсә тороп тор.

                    Ҡымыҙ hалып бирəйем,

                     Эсереп ебəрəйем (ҡымыҙ эсерə)

Малай: Эх ҡымыҙы, ҡымыҙы

                 Хəҙер инде тап ҡыҙҙы

                 Хəҙер инде була сабырға,

                 Туйлыҡ бутҡа табырға

Балалар: Ҡарр-ҡарр- ҡарр.

                    Ҡарға туйға  барр-барр. 

Әбей: Бына hау булғас

Ҡарғалар ҡайтып, ҡар бөтөп,

Ҡара ергə баҫыр көн тыуҙы.

Ҡыҙҙар: Шулай, шулай.

Әбей: Инде яуҙар булмай,

             Имен-аман ғʏмер итергә яҙhын

                     Бала-сағаныӊ көсөн кʏреʏ бəхетенə ирешəйек.

Бөтəhе бергә: Шулай, шулай.

Ҡыҙҙар: Ағас ботағына таҫмалар, тəӊкəлəр тағалар.

1-се ҡыҙ: Сылтырашып торhондар,

Елберлəшеп торhондар.  

Беҙҙе иҫләп торhондар

Ҡотто hаҡлап торhондар.

2-се ҡыҙ: Яман кʏҙҙән hаҡланhындар.

Ғәҙеллекте яҡлаhындар.

Именлек телəhендəр.

Алып барыусы: Әйҙəгеҙ бутҡа бешкәнсе тәнде яҙып, ҡанды ҡыҙҙырып алайыҡ.

Бөтəhе бергә: Әҙəгеҙ, əйҙəгеҙ. (бер ҡыҙ бейей башлай, ҡалғандары таҡмаҡ əйтə).

3-сө бала: «Аҡ тирəк-кʏк тирəкте» уйнап алайыҡ əле.

1-се төркөм: «Аҡ тирəк-кʏк тирəк»

Беҙҙəн hеҙгә кем кәрәк.

2-се төркөм: Беҙгə Әлиə кəрәк (ҡыҙ тоташҡан ҡулдарҙы өҙə алмай).

1-се төркөм: Был ҡыҙға ниндəй яза.

2-се төркөм: Йомаҡ əйтhен. (уйын барышында йырлайҙар, бейейҙəр).

Алып барыусы: Әйҙə ҡумыҙҙа уйна ла,

Әйҙə моӊланып йырла.

Үҙ телеӊдеӊ ҡөҙрəтен бел,

Һис тə оялып торма. (ҡумыҙҙа уйнайҙар).

Әбей: Бутҡа бешкәндер инде.

Ҡыҙ бала: Тəмле микəн бутҡаhы,

Ауыҙ итəйек əле.

Матур яҙҙы ҡаршылап

Байрам итəйек əле.

Балалар: Һалҡын ағай кит кит,

                    Ҡояш апай, сыҡ сыҡ.

                    Һөтлө hыйыр яланда

                    Майлы бутҡа ҡаҙанда

                    Тəпəй ҡалаҡ баҙарҙа

Алып барыусы: «Ҡарға бутҡаhы»н йырлайыҡ әле.

Лыбыр-лыбыр бутҡаhы ла

Етмеш йəшəр ҡортҡаhы

Бутҡаныӊ майы юҡ.

Ашамаhа яйы юҡ

Ашамағыҙ бутҡаhын

Тапамағыҙ бутҡаhын.

Бутҡа бешкəн дан булып,

Хурламағыҙ ҡортҡаhын. (бутҡа ашай балалар, ашап бөткəс төрлө ергә бутҡа hалған булалар).

1-се ҡыҙ: Малайҙар, ҡыҙҙар кемдə бутҡа бар?

                    Ҡарғаларға ҡалдырайыҡ

                    Ямғырҙы ваҡытында яуҙырhындар

                    Илгə именлек беҙгә hаулыҡ, туҡлыҡ телəhендəр.

Алып барыусы: Бутҡа ҡарға аҙығы аҙығы,

                                  Шул бутҡаны хурлаhаӊ,

                                  Башыӊа төшөр яҙығы

                                  Ал ризыҡты ал

                                  Аша ҡарғам аша

Бөтəhе бергә: Бер бөртөк – ун бөртөк,

                            10 бөртөк – меӊ бөртөк.

                             Ал ризыҡты ал, ал

                             Аша ҡарғам аша.

Алып барыусы: Ҡара ҡарға ашамаhа

                                  Ала ҡарға ашаhын

                                  Ала ҡарға ашамаhа

                                  Ҡара ҡарға ашаhын

                                  Ҡарға килмәй ҡар китмəй,

                                  Ҡарға килмәй – яҙ етмəй

                                  Ҡабул итеп йыйынды

                                  Ҡот ит hыйымды

                                  Беҙгə ямғыр яуҙырhын

                                  Яу, яу ямғырым,

                                  Яу, яу ямғырым!

Бөтəhе бергә: Ямғыр яу яу,

                             Беҙ булайыҡ hау hау,(йыр, бейеʏ башлайҙар)

Алып барыусы: Бейегеҙ əле малайҙар, ҡыҙҙар. Үҙебеҙсә саф башҡортса йырлайыҡ əле йырҙар( «Шəл бəйлəнем» йыры башҡарыла).

Ҡыҙҙар: «Арҡан тартыу уйнайыҡ əле(уйнайҙар)

Алып барыусы: Кəмəлəре сəӊгелдəк

                                  Арбалары ҡалтырсаҡ,

                                  Ҡарға туйы булды тамам

                                  Инде килде ҡайтыр саҡ

Йомғаҡлау: - Балалар hеҙ бөгөн боронғо «Ҡарға бутҡаhы» байрамында ҡатнаштығыҙ, барығыҙға ла рəхмəт, афарин!