кыш болгаш кыш дугайында шулук
план-конспект занятия по развитию речи (старшая группа)

Муниципальное бюджетное образовательное учреждения детский сад «Дамырак» с. Бай-Даг  Эрзинского кожууна

Чугаа сайзырадалгазынга кичээл

Кыш болгаш кыш дыгайында шулук

                                                                              Кижизидикчи башкы: Доптан А.В.

Тема: «Кыш болгаш кыш дугайында шулук»

Кичээлдин сорулгалары: Кыштын онзагай демдектерин , болуушкуннарын шингээдип алыры; Уругларнын дыл домаан сайзырадыры; Кышкы бойдусту чарашсынып, онзагайын эскерип билирин кижизидер; Салган айтырыгга шын болгаш долу харыыны бээрин билиндирер. Мнематаблица дузазы биле домактарны шын тургузарын ооредир; Кыш дугайында шулук биле таныштырар.

     мнемотаблица.

Методика: Айтырыгга харыы,

Уругларнын хары: 6-7улуг болук

Кичээлдин чорудуу:

Организастыг  кезээ

Башкы:  Уруглар богун бисте аалчылар келген дир. Келген аалчылар биле мендилежиптээлинер.

Уруглар:  Экии!

Башкы:  Бистер богун чугаа сайзырадылгазынын кичээлинде чылдын онзагай чараш уези кыш уе болгаш кыш дугайында шулук ооренир бис уруглар. Чылдын кандыг уези келген деп бодаар силер уруглар?

Уруглар: Кышкы уе.

Башкы:  Шын-дыр. Эр-хейлер! Мен силерге тывызык тыптырайн таптыг кичээнгейлиг дыннаар силер.

Хову шолдер арга ыяш

Аккыр кылдыр чугайлаан дег

Чымчак хоюг аккыр хевин

Чылдын кайы уези кедер ийик.

Уруглар: Кышкы

Башкы: Кончуг кичээнгейлиг дыннаан болгаш кончуг турген тыптынар уруглар эр-хейлер! Ам бо чурукче коруптээлинер. Чурукта чылдын кандыг уезин коргускен дир уруглар?

Уруглар: чурукта кышкы уени коргускен.

Башкы: Чурукта уруглар чуну канчап турарлар –дыр?

Уруглар: уруглар хар биле ойнап турарлар

Башкы Бо чурукта ыяштар канчап барган дыр

Уруглар: ыяштар чанагаш апарган

Башкы: Ам бо чурукче коруптунер. Бо чурукта  уруглар башкызы биле чуну канчап турарлар дыр?

Уруглар: Хар кадай дудуп турарлар.

Башкы: Оон ынай чуну канчап турарлар-дыр

Уруглар: чунгулап турарлар.

Башкы: Кыжын чер кыры кандыг оннуг апаар? Ол чуу чувел?

Уруглар: Хар.

Башкы: Кыжын  кандыг болурул?

Уруглар: Соок, харлыг, ак.

Башкы: Кыжын донмас дизе кижи бурузи чылыг зептеривис кеткилеп алыр болгай бис.Ындыг ийик бе , уруглар?

Уруглар: Ийе

Башкы: чаа ам шупту тогерик кылдыр тургулаптынар уруглар сула шимчээшкинден кылыптаалынар.

Аккыр харлыг кыжывыс (долгандыр кылаштаар)

Аалдап келген экизин (Тепсенип кылаштаар)

Ховен дег ак харны (Холдарын оруден куду чаяр)

Хортуктелдир чагды (Холдарын оруден куду чаяр)

Соок хадын база (Холдарын мурнунга долгаар)

Сооланнадыр урду(Холдарын мурнунга долгаар)

Хардан сооктан кортпас бис (Эгинеринеден туттунушкаш круг иштинсе кирер)

Харын дыка амыраар бис

Харжыгаштар ышкаштын самнавышаан ойнаар бис (Тарадыр маннажыр)

Башкы: Чаа уруглар шупту столарынарга оожуум олуруптунар. Ам бо самбыраже коруптунер ында болза чуруктарлыг таблица биле ажылдаптаалынар.  Баштай мен чугаалаптайн оон силер домактардан чогаадыр силер.

Кыш душкен. Кудумчулар ак хар биле шыптынапкан. Уруглар оолдар чылыг хептерин кеткилепкеш, агаарлап унупкеннер. Олар шанактыг чунгулап, лыжалап, хар биле сокулажып , зар кадайны база кылганнар. кышкы уенин экизиин!

Башкы: Шивит сен таблица биле домактардан чогаадып чугаалап корем(2-3 уругдан айтырар).

Уругларнын харыылары.

Башкы: бо кичээливисте чуг-ле кыш дугайында чугаалажыр эвес, шулук база ооренир болган болгай бис уруглар. Ооренир шулуувус  тыва эвес орус дыл кырында.  Мен шулукту баштай силерге номчуп берейн.  Силер кичээнгейлиг дыннаар силер. Оон мен силерге тывалап очулдуруп бээр мен.

 И.Суриков.

Зима.

Белый снег пушистый

В воздухе кружится

И на землю Тихо

Падает ложится.

Стали дни коротки

Солнце светит мало

Вот пришла морозцы

И зима настала

Башкы Чылдын кайы уезинин дугайында шулук ооренип турар дыр бис уруглар?

Уруглар: кыш дугайында

 Башкы: Шын-дыр эр-хейлер! Кичээливисте чуну билип алдывыс уруглар?

Уругларнын харыызы.

Башкы: Мнемотаблицанын дузузы биле кышкы уеде уруглар чуну кылып турар база билип алган бис. Чылдын кандыг уезинин дыгайында шулук оорендивис

Уругларнын харыызы

Башкы: Эр-хейлер кичээнгейлиг томааныг кичээлдээнинер дээш четтирдим уруглар.

Муниципальное бюджетное образовательное учреждения детский сад «Дамырак» с. Бай-Даг  Эрзинского кожууна

Чугаа сайзырадалгазынга кичээл

Кыш болгаш кыш дыгайында шулук

                                                                              Кижизидикчи башкы: Доптан А.В.

Тема: «Кыш болгаш кыш дугайында шулук»

Кичээлдин сорулгалары: Кыштын онзагай демдектерин , болуушкуннарын шингээдип алыры; Уругларнын дыл домаан сайзырадыры; Кышкы бойдусту чарашсынып, онзагайын эскерип билирин кижизидер; Салган айтырыгга шын болгаш долу харыыны бээрин билиндирер. Мнематаблица дузазы биле домактарны шын тургузарын ооредир; Кыш дугайында шулук биле таныштырар.

     мнемотаблица.

Методика: Айтырыгга харыы,

Уругларнын хары: 6-7улуг болук

Кичээлдин чорудуу:

Организастыг  кезээ

Башкы:  Уруглар богун бисте аалчылар келген дир. Келген аалчылар биле мендилежиптээлинер.

Уруглар:  Экии!

Башкы:  Бистер богун чугаа сайзырадылгазынын кичээлинде чылдын онзагай чараш уези кыш уе болгаш кыш дугайында шулук ооренир бис уруглар. Чылдын кандыг уези келген деп бодаар силер уруглар?

Уруглар: Кышкы уе.

Башкы:  Шын-дыр. Эр-хейлер! Мен силерге тывызык тыптырайн таптыг кичээнгейлиг дыннаар силер.

Хову шолдер арга ыяш

Аккыр кылдыр чугайлаан дег

Чымчак хоюг аккыр хевин

Чылдын кайы уези кедер ийик.

Уруглар: Кышкы

Башкы: Кончуг кичээнгейлиг дыннаан болгаш кончуг турген тыптынар уруглар эр-хейлер! Ам бо чурукче коруптээлинер. Чурукта чылдын кандыг уезин коргускен дир уруглар?

Уруглар: чурукта кышкы уени коргускен.

Башкы: Чурукта уруглар чуну канчап турарлар –дыр?

Уруглар: уруглар хар биле ойнап турарлар

Башкы Бо чурукта ыяштар канчап барган дыр

Уруглар: ыяштар чанагаш апарган

Башкы: Ам бо чурукче коруптунер. Бо чурукта  уруглар башкызы биле чуну канчап турарлар дыр?

Уруглар: Хар кадай дудуп турарлар.

Башкы: Оон ынай чуну канчап турарлар-дыр

Уруглар: чунгулап турарлар.

Башкы: Кыжын чер кыры кандыг оннуг апаар? Ол чуу чувел?

Уруглар: Хар.

Башкы: Кыжын  кандыг болурул?

Уруглар: Соок, харлыг, ак.

Башкы: Кыжын донмас дизе кижи бурузи чылыг зептеривис кеткилеп алыр болгай бис.Ындыг ийик бе , уруглар?

Уруглар: Ийе

Башкы: чаа ам шупту тогерик кылдыр тургулаптынар уруглар сула шимчээшкинден кылыптаалынар.

Аккыр харлыг кыжывыс (долгандыр кылаштаар)

Аалдап келген экизин (Тепсенип кылаштаар)

Ховен дег ак харны (Холдарын оруден куду чаяр)

Хортуктелдир чагды (Холдарын оруден куду чаяр)

Соок хадын база (Холдарын мурнунга долгаар)

Сооланнадыр урду(Холдарын мурнунга долгаар)

Хардан сооктан кортпас бис (Эгинеринеден туттунушкаш круг иштинсе кирер)

Харын дыка амыраар бис

Харжыгаштар ышкаштын самнавышаан ойнаар бис (Тарадыр маннажыр)

Башкы: Чаа уруглар шупту столарынарга оожуум олуруптунар. Ам бо самбыраже коруптунер ында болза чуруктарлыг таблица биле ажылдаптаалынар.  Баштай мен чугаалаптайн оон силер домактардан чогаадыр силер.

Кыш душкен. Кудумчулар ак хар биле шыптынапкан. Уруглар оолдар чылыг хептерин кеткилепкеш, агаарлап унупкеннер. Олар шанактыг чунгулап, лыжалап, хар биле сокулажып , зар кадайны база кылганнар. кышкы уенин экизиин!

Башкы: Шивит сен таблица биле домактардан чогаадып чугаалап корем(2-3 уругдан айтырар).

Уругларнын харыылары.

Башкы: бо кичээливисте чуг-ле кыш дугайында чугаалажыр эвес, шулук база ооренир болган болгай бис уруглар. Ооренир шулуувус  тыва эвес орус дыл кырында.  Мен шулукту баштай силерге номчуп берейн.  Силер кичээнгейлиг дыннаар силер. Оон мен силерге тывалап очулдуруп бээр мен.

 И.Суриков.

Зима.

Белый снег пушистый

В воздухе кружится

И на землю Тихо

Падает ложится.

Стали дни коротки

Солнце светит мало

Вот пришла морозцы

И зима настала

Башкы Чылдын кайы уезинин дугайында шулук ооренип турар дыр бис уруглар?

Уруглар: кыш дугайында

 Башкы: Шын-дыр эр-хейлер! Кичээливисте чуну билип алдывыс уруглар?

Уругларнын харыызы.

Башкы: Мнемотаблицанын дузузы биле кышкы уеде уруглар чуну кылып турар база билип алган бис. Чылдын кандыг уезинин дыгайында шулук оорендивис

Уругларнын харыызы

Башкы: Эр-хейлер кичээнгейлиг томааныг кичээлдээнинер дээш четтирдим уруглар.