Тема :”Бакчада бармак уеннарынын әхәмияте”
консультация (младшая группа)

Тема  :”Бакчада бармак уеннарынын әхәмияте”

Тәрбияче: Галимуллина Раиля Кияметдиновна

Бармак уеннары баланың акыл, фикер эшчәнлеген үстерүдә, дөньяны танып белергә өйрәтүдә бәя биреп бетергесез тәрбия чыганагы, чөнки әлеге уеннар аша бала әхлакый – этик кагыйдәләр белән дә таныша башлый.

Бармак уеннары – өлкәннәр белән балаларның үзенчәлекле аралашу, күңел ачу чарасы. Бишек җырлары баланы тынычландыру, юату өчен кулланылса, бармак уеннары, киресенчә, баланың күңелен күтәрү, кәефен яхшырту, көлдерү чарасы булып тора. Ул баланың бармак хәрәкәтләре үсешенә дә ярдәм итә. Балаларның психикасын өйрәнүче галимнәр “бармак хәрәкәтләре үсеше нормада була” дип саныйлар. Димәк, бармакларның сөйләм үсешенә дә тәэсире зур. Төрле сәбәпләр аркасында, балаларның сөйләмендә кимчелекләр күзәтелә. Билгеле, баланың теле ачыла башлаганда ук бу кимчелекләрне ата-аналар  булдыра алганча бетерергә тырышалар. Сөйләме аңлаешсыз балаларның кул, бармак моторикасы начар усеш алган була. Сөйләм усеше  вак моторика (кул, бармак хәрәкәтләре) белән тыгыз бәйләнгән.

Авазларны әйткәндәге кимчелекләр – балага начар тәэсир итә, ул эченә йомыла, кырыслана, тынгысызга әверелә, аның кызыксынучанлыгы кими. Баланың телен ачуда, сөйләмен формалаштыруда бармак уеннары аерым урын алып тора. Бармак күнегүләре һәм бармаклар белән ритмик хәрәкәтләр ясау баш миенең сөйләм өчен җавап бирүче өлкәсенең ярсынуына һәм сөйләм зоналары эшчәнлеге көчәюгә китерә. Нәтиҗәдә сөйләм усешеннә уңай  тәэсир ясала.

Бармаклар белән төрле күнегүлә рясау, аларны төрлечә хәрәкәтләндерү – баланың сөйләмен үстерүдә уңай шарт булып тора. Әлеге күнекмәләрне инде балага кечкенә вакытта башларга кирәк. Моңа кулчукларының һәр өлешен бик яхшылап массажлау керә.. Әлбәттә, яшь үзенчәлекләрен истән чыгарырга  ярамый. Әйтик,сабыйларга төрле диаметрдагы агач шарларны тәгәрәтергә бирергә мөмкин. Аларның төрле булуы бөтен бармаклар да хәрәкәтләнсен өчен кирәк. Шарларны шулай УК пластилиннан да әвәлиләр. Кубиклардан әйберләр төзергә, пирамидалар җыярга, мәрҗән, шырпы кебек нәрсәләрне өемнәрдән- өемнәргә күчерергә кушарга да мөмкин. Яшь ярымлык балалар өчен биремнәр катлаулырак: төймә төймәләү, бау бәйләү, төен чишүһ.б.

Бармак моторикасын ныгыту өчен үз эшемдә бармак уеннарына аеруча зур игътибар бирәм. Түбәндә балалар кулана торган бармак уеннары тәкъдим итәм.

Бармак уеннарына предметлар куллансаң отышлы дип саныйм.Чөнки аны балалар күреп тоеп эшлиләр. Мәсәлән : “Яшелчә-җиләк җимешләр “Башта бармакларны санап чыгабыз

1.2.3.4.5.

Бу бармак-алма

Бу бармак груша.

Бу бармак –банан

Бу бармак-слива

Бу бармак –әфлисун

Җиләк –җимешне алдык кәрзингә салдык.

Шулай ук яшелчәләр беләндә уйныйбыз.Бу уеннар ярдәмендә балалар җиләк-җимеш яшелчәне аерырга һәм аларның төсләрен әйтергә өйрәнәләр.

Төсләр аеруга “Салават күпере” дигән бармак уены уйныйбыз.Балалар Салават күперенең төсләрен атыйлар,аннан салават күперенә куялар.

Тагын бер яратып уйный торган уен бар “Сүзләрне дөрес эйт”.Уч төбе эшләнгән кулга куябыз,уң,сулны аерырга өйрәнәбез,бармак башында торган рәсемнәрне атыйбыз.

Балаларның бармакларын ныгыту өчен “Бармак театры” оештыру бик файдалы. Тик шуны истә тотарга кирәк: бармак уеннары биш минуттан озаграк булмасын, бу аның сөйләм функциясен стимуллаштыру өчен бик җиткән. Мин күп кенә Әкият геройлары эшләдем.”Шалкан”,”Теремкәй”,”Йомры икмәк”,”Төлке белән Куян” әкиятләрен уйнап була.

      Кул чукларының хәрәкәтен үстерү язу хәрәкәтләренә, рәсем ясарга әзерлек эше дә әле ул. Кул һәм бармаклар хәрәкәтләрен үстерү өчен үз массаж, сурәтләү сәнгате шөгыльләре (әвәләү; рәсем; аппликация; кул хезмәте; кәгазьдән, картоннан, агачтан, тукымадан, җептән кул эшләре), шнурлау, төймәләү кебек эшләр уңай йогынты ясый. Бармакларның хәрәкәтчәнлеген үстерү буенча эшне даими рәвештә алып барырга кирәк, чөнки шул вакытта гына ул файдалы була. Күнегүләр балаларны ардырмаска һәм күтәренке кәеф белән эшләнергә тиеш.

      Галимнәр әйтүенчә, бармакларның вак мускулатурасының хәрәкәтчәнлеген үстерү буенча системалы эшләү сөйләм телен  үстереп калмый, ә баш миенең эшчәнлеген дә үстерә һәм балаларның хәтере, игътибарлылыгы, ишетү, күрү сәләте дә яхшыра.

      Шулай итеп үземнең чыгышымны тәмамлыйм, бу төр уеннарны  сезгә дә яратып кулланырга теләп калам.