Юл билгеләре иленә сәяхәт
план-конспект занятия (старшая группа) по теме

                 Муниципаль  мәктәпкәчә  белем  учреждениесе

                                    Субаш  балалар  бакчасы

Юл  билгеләре  иленә

          сәяхәт

          Зурлар  төркемендә  күңел  ачу  кичәсе  

                                              2 кв категорияле  тәрбияче

                                                                    Николаева В.Н.

               Зал бизәлеше: залда юл,  автобус, балалар  ясаган рәсемнәр эленгән, төрле зурлыктагы юл билгеләре,светофор макеты куелган.

Алып баручы:   Кояшның шаян нурлары

                            Иркәли безне иртән.

                            Күңелле, тапкыр уеннар

                            Күптәннән безне көткән.

Әлфинә:  Ә инде әти-әниләр

                  Бик борчылмасын өчен,

                  Машинада шофер абый

                  Тынычлап барсын өчен,

                  Юл йөрү кагыйдәләрен

                  Әйбәт белергә кирәк!

                  Белгәннәребезне күрсәтик-

                  Бәйрәмне башлыйк тизрәк.

Алып баручы:  Без бәйрәмгә килдек бүген,

                           Бәйрәм күңелле узсын.

                           Җырлыйк,уйныйк,уйлыйк,дуслар,

                           Җаваплар дөрес булсын.

Балалар, бүген  мин  бер  хат  алдым . Әйдәгез, аны  укып  карыйк  әле.

                                 ( хатны укый)

“Без, юл билгеләре  илендә  яшәүчеләр, бик зур кайгыда. Убырлыга  әсир төштек. Хәзер  безнең  илдә  гел  юл  һәлакәтләре  булып  тора. Ярдәм  итегез безгә!”

 Балалар, бәлага  юлыгучыларга  ярдәмгә  ашыгыйк. Әзерләнегез...

                          (Шулчак убырлы үзе килеп керә)

Алып  баручы:  Гафу итегез, сез кем буласыз?

Убырлы:  Мин- Убырлы. Мин  хаттагы сүзләрне  ишетеп  тордым. Зарланаларны?  Юлдан  аркылы чыгу  урыннары  бетсә, нәрсә була? Юлчылар юлны чыгу өчен  үзләренә  урынны  үзләре  сайласыннар. Светофор  янмый,  дисезме?  Ә янмаса  ни  булган?  Яшел  ни  дә,  кызыл   ни, сары  булды  ни? Алардан  бит  барыбер  бер  мәгънә  дә  юк!

Алып  баручы:  Балалар, ә  сез  ничек  уйлыйсыз?  Светофор  ни  өчен  кирәк? Юл йөрү  кагыйдәләрен  белү  кирәкме?  Ни өчен?

                                       (балалар җавабы)

Убырлы:  (конвертны эләктереп ала, хатның ахыргы юлларын укый)           Ха!  Ярдәм  кирәк  булганмыни?  Бер нинди дә  ярдәм  булмаячак!  Бер уйлаганда,  кем  ярдәм  итсен  соң  аларга?

Алып  баручы:  Без  ярдәм  итәрбез, шулай  бит,  балалар?

Убырлы:  Ә  сез  кемнәр соң?

Алып  баручы:  Без Субаш  балалар  бакчасының  зурлар төркеме балалары.

Убырлы:  Ярдәм  итәсегез  киләмени?  Сез  бервакытта  да  ярдәм  итә алмаячаксыз.  Чөнки  мин  светофор  белән  юл  билгеләрен  бик  әйбәтләп яшереп  куйдым.  Сез  аларны  тапмаячаксыз.  Ул  илгә  бару  юлы  бик  озын, авыр  һәм  бернинди  юл  билгеләре  белән  дә  күрсәтелмәгән.

                                      ( убырлы чыгып  китә )

Алып баручы:  Балалар,  сез  аннан  курыктыгызмы?  Алай  булгач,  әйдәгез,  вакытны  әрәмгә  уткәрмичә,  юлга  кузгалыйк!  Автобуска  утырыйк.

Автобус  нәрсә  соң  ул  балалар ?

(ул  җәяүлеләр  утырып өйрүче  транспорт)

Автобуста утырып барганда нинди кагыйдәләрне белергә кирәк?

                                     ( балалар  җавабы )

Ә хәзер дөрес итеп  утырыйк,  Юл  билгеләренә булышырга барыйк. Юлыбыз

тизрәк үтсен өчен бер җырлап алыйк.

                               Җыр: “Юлларда  тәртип  булсын”

                                ( Елый – елый  Юл  билгесе  керә)

Алып баручы:  Кем син?

Юл билгесе:  Мин борылышларны  күрсәтүче  юл  билгесе  идем.  Мине убырлы  сихерләде.  Хәзер  мин  беркемгә  дә  юл  күрсәтә  алмыйм . Әгәр сез шушы  табышмакларга  җавап  тапсагыз,  бәлки  минем  сихерем  бетәр  иде.

 Юл  билгесе  табышмаклар  әйтә :

Алда да бар, артта да бар,

Борылган да, сырылган,

Озын булып сузылган.

                                              (Юл)

Кылга асылына,

Тимергә таяна,

Утыртып чаба

Теләсәң кая.

                            (Трамвай)

Ике тәгәрмәчле арба

Атсыз да алга чаба.

                                   (Велосипед)

Иснәми ул печәнне,

Капмый солы, саламны,

Үзе бара өстерәп

Алты япьле сабанны.

                                  (Трактор)

Олы күзле кара айгыр

Кырык арба тагадыр.

                                           (Поезд)

Маңгаенда мөгезе бар,

Боргаласан-үкерә.

Менеп атлансаң биленә

Җилдән җитез йөгерә.

                                            (Мотоцикл)

Канаты  бар, йоны юк

Үзе бара –юлы юк.

                                          ( Самалет)

Дүрт аяклы, кара тояклы,

Утырсаң  алып китә,

Көче  ун атка җитә.

                                      ( Машина)

Юл  билгесе:  Менә  хәзер  минем  сихерем  бетте.  Зирәк  балалар  икәнсез. Рәхмәт  сезгә!  Хәзер  инде  мин  борылышларны  күрсәтә  алам. Мин нинди

юл  билгесе инде?         ( Уңга борылу билгесе)

Алып  баручы:  Әйдәгез, “Борылыш  Билгесен” дә үзебез белән сәяхәткә чакырыйк. Ул безнең   “ Кем  тизрәк   “  дигән уенда  судья булыр.

                               Уен :  “ Кем  тизрәк “

Балалар  өстәл  янында  лото җыю  уены  уйныйлар, рәсем  белән юл билгеләрен тоташтыралар.

(уен  беткәч  , велосипедка  утырган  Песи  керә  һәм  Юл  билгесенә  бәрелә.

Юл  билгесе  ава, аның  инеңдәге  юл билгеләре  салынган  сумка  төшеп  китә)

Юл  билгесе : Син  нәрсә , Песи,  үзеңне  юлда  ничек  тотасын  белмисеңме

әллә? Юл  йөрү  кагыйдәләре белән  таныштыр  бит  син?

Песи:  Әлбәттә,таныш.Мин  бөтен  кагыйдәләрне  дә  яхшы  беләм.

Алып  баручы:  Ярый, алайса  хәзер  тикшереп  карыйбыз.Урамны  ничек  аркылы  чыгарга  кирәк?

Песи: Ничек,ничек? Уңга,  сулга  карамыйча, дүрт  аяклап  чабасын.(күрсәтә)

Алып  баручы: Дөрес әйтмисең песи.Балалар әйтегез әле,юлны  аркылы  чыкканда нинди  кагыйдәләрне  белергә  кирәк?

                                         ( балалар  җавабы)

Алып  баручы: Песи сиңа икенче  сорау.Автобустан  төшкәч, юлның  икенче

ягына  чыгарга  кирәк  булса,син  нишләр  идең?

Песи: Сикергәләп тә  чыксан  була,ә  тәгәрмәчләр  арасыннан  мүкәләп  чыгу  тагын  да  ансатырак.

Алып  баручы:  Юк,юк!Алай  эшләргә һич тә  ярамый.

                                  (балалар  кагыйдәне искә  төшерәләр)

Юл  билгесе:  Песи  дус, “Җәяүлеләр  өчен  юл”  билгесен  эзләп  тап та,балаларга күрсәт  әле.

Песи: (идәндә  мөкәләп йөри,”Ашханә”не  күрсәтүче  билгене  ала)Менә бу  билге  миңа  ошый.

Юл  билгесе:  Дөрес түгел,балалар  әйдәгез, песигә “Җәяүлеләр юлы”

билгесен  табарга  булышыйк.

Алып  баручы: Ә  хәзер песи  сиңа  соңгы  сорау.Машиналар йөри  торган  юлда  уйнарга  ярыймы?

Песи: Ярый.

Алып  баручы: Балалар  сез  килешәсезме  песи  белән.Юлда  уйнарга  ярыймы,ни  учен  ярамый?

                          (балалар  җавабы)

( убырлы  йөгереп керә)

Убырлы –песигә  әйтә: Тыңлама  син  аларны  тыңлама.Юлда  уйнавы  шул  кадәр  рәхәт! Синең  белән  без  шул  кадәр  авариялар  ясадык  бит.Нәрсә  дип  алар  сиңа  шул  кадәр  сораулар  бирәләр  әле.Үзләре  нәрсә  булсада  беләләрме  соң?

Песи:  Беләләр,әлбәттә.Бик  күп  беләләр.Миңа  алар  белән  кызык,күңелле.

Ә  син  кит  моннаң  убырлы,  кит  яме.

Убырлы:  Тыңлама  син  аларны,тыңлама  дим! Кагыйдә  буенча  гына  яшәп  була  мени. Әйдә  авария  ясарга  киттек.

  (Песи  башта  карыша,  аннаң  убырлы  белән  китә.Авария  булган  тавышлар  ишетелә.)

Алып  баручы:  Балалар  бу-авария  булган  тавыш  ахры.Бәлки  безнең  ярдәм  кирәктер ,ашыгыйк.

(шул  чак  аксаклый-аксаклый  песи  керә)

Алып  баручы:  Нәрсә  булды  песи  дус?

Песи:  Мин  аварияга  эләктем.Тәпиемне  авырттырдым.Балалар, мин  сезнең  янда  калыйм  әле.Юл  кагыйдәләрен,юл  билгеләрен  өйрәним.Ярдәм  итегез  зинһар,миңа  өйрәтегез.Мин  сезгә  бер  сер  ачам:  светофорны  ничек  коткарырга  кирәклеген  әйтәм.

                           Уен:  “Бу  нинди  билге?”

                           Хәрәкәтле  уен: “Поезд”

Алып  баручы:  Ничек  соң  светофорга  булышырга?

Убырлы: (керә)  Әйтмә,әйтмә.

Песи:  Юк  әйтәм.Светофорның  нинди  төсләре бар,аларның  нәрсә  аңлатуын  кем  белә?        (балалар  җавабы)

(Светофор  керә)

Убырлы:  Бетте! Хәзер  минем  сихерем  көчсез  инде.Барысыда  миңа  каршы. Мин  сездән  китәм.

Светофор:  Рәхмәт, дуслар,мине  коткаруыгыз  өчен. Мин  светофор,минем  өч  дустым  бар.(өч  бала янына  килә,аларга өч төс бирелә)

Өч дус  бергә:  Светофор – ул  безнең  өй,

                           Өчебез  дә  бер  туган,

                           Дөрес  юл  йөргән  балага

                           Йөзебез  якты  һаман.

Кызыл  төс:      Иң  кырысы - - кызыл  төс.

                          Син  һәрчак  миңа  кара.

                          Алдыңда  кызыл  ут  янса

                          Ашыгып  алга  барма.  

Сары  төс:        Юлдан  тыныч  чыгу  өчен

                         Минем  киңәшне  тыңла:

                         -Көт,  күрерсең,  сары  янар

                         Өч  төснең  уртасында.  

Яшел  төс:       Артыннан  ук  мин  яшел  төс

                         Янармын  синең  алда.

                         Әйтермен  каршылыклар  юк,

                         Курыкмый  алга  атла.    

Алып  баручы:   Әйдәгез  светофор  биюен  биеп  алабыз.Түгәрәккә басыйк әгәр  алга  яшел  төс  чыкса-  күңелле  бию  башкарыла, сары  алга  чыкса-

бер  урында  биеп  торырга  кирәк.Ә  инде  кызыл  төс  чыкса-  бер-берегезгә  бармак  янарсыз.

                              Уен:  “Светофор  биюе”

Алып  баручы: Ә  хәзер  юл  кагыйдәләре  турында  өйрәнгән  шигырләрне  искә  төшерик.

Ризәлә :                     “Кызыл  ут”  Г.Бәшәр  сүзләре

Илсинә:              Шәһәр  тулы  халык  белән,

                               Күпләп  машина  чаба.

                               Төсле  светофорлар  көндез,

                               Хәттә  төнлә  дә  яна.    

                               Һәр  ягында  автобуслар,

                               Трамвайлар  ашыгып  йөри.

                               Күктәге  кошларны  санап,

                               Авызын  ачып  йөрмә.

Әнис:                     Юлны  аркылы  чыкканда

                               Карыйм  уңга  һәм  сулга,

                               Күрсәм  алдымда  машина,

                               Ашыгып  басмыйм  юлга.

Игорь:                   Урамда   сак  булыгыз,

                               Кагыйдәне  белегез,

                               Онытмагыз  беркайчан да

                               Бәлагә  юлыкмагыз!

Әлфинә  башкаруында  җыр:  “Светофор”

Алып  баручы:  Бүген  без  бик  зур  эш  эшләдек: Убырлыдан  юл  билгелә-

рен,Светофорны  коткардык. Юл  билгеләре  илендә  башка  тәртипсезлекләр

булмас.Безгә  дә  хәерле  юл  теләп  һәрвакыт  светофор  күз  кызып  торыр.

                                Синең  өчен  янып  тора

                                Светофорның  өч  күзе:

                                - Кузгалма!- ди  кызыл  күз,

                                - Сабыр!- дия  сары  күз,

                                - Ярый!- дия  яшел  күз.

Алып  баручы:      Юлларда  иминлек  булсын

                                 Йөзләр  гел  балкып  торсын

                                 Барыбызда  таза  булыйк

                                 Балалар  исән  булсын.