Экологическая викторина
план-конспект занятия по окружающему миру (подготовительная группа)

Оскуолаҕа киириэн иннинээҕи саастаах оҕолорго

экологическай викторина дьайымала

Уерэх уобалаьа: ого билэр-керер дьогурун сайыннарыы.

Сыала: оголор айылҕа туһунан билиилэрин чиҥэтии.

Туттуллар тэрил: кетердер, кыыллар ойуулаах карточкалар (ого ахсаанынан); 5 сектор бэлиэлэрэ (кыыллар, кетердер, айылга кестуулэрэ, мастар, экологическай алдьархайдар); фишкалар; тыынар уонна тыыммат айылга ойуулара; мэдээллэр.

Бэлэмнэнии улэ: экологическай оонньуулар, бэсиэдэ, кэтээн керуу, айылга туьунан ырыа-хоьоон уерэтии, таабырын таайыы, презентация, хартыына керуу.

Оонньуу барыыта:

Иитээччи:  Утуе сарсыарданан, оголоор! Бугун биьиги интэриэьинэй оонньууну оонньуохпут. Оонньуоххутун багарагыт дуо? Туох туьунан оонньуу буоларын бэйэгит таайын. Дуосканы керун эрэ, туох ойуулара баалларый? Маны барытын бииргэ туох диэн ааттыыбытый? (Айылга).

Онтон айылганы уерэтэр наука туох диэн ааттанар этэй? (Экология). Айылга туьунан тугу билэбитий? (Айылга – биьиги дьиэбит. Айылганы харыстыахтаахпыт уо.д.а.)

- Сэрэйбиккит курдук, бугунну оонньуубут айылга туьунан буолуо. Ханнык багарар оонньуу быраабылалаах буоларын билэгит, бугунну оонньуубут эмиэ быраабылалаах. Болгойон истин.

1. Икки командага арахсабыт, капитан талабыт.

2. Ооньуубут 5 туьумэхтэн турар. Капитаннар уочаратынан кэлэн сорудах талаллар, ол хартыынанан биьиги улэлиибит.

3. Хас биирдии сеп эппиэт аайы команда фишка ылар. Биир команда сатаан эппиэттээбэтэгинэ, иккис команда эппиэттиир. Бутэьигэр ханнык команда элбэх фишка хомуйбут, ол кыайыылаах буолар.

- Ытыс тыаьынан бэйэ-бэйэбитин эгэрдэлэьиэххэйин.

- Ханнык багарар оонньуу эрчиллииттэн сагаланар. Билигин «суох» эбэтэр «сеп» диэн оонньууну оонньуохпут.

Эрчиллии «Суох, сеп»

1. Ойуурга сылдьан маьы алдьатабыт?

2. Чыычаах уйатын тыытабыт?

3. Бэйэбит кэннибититтэн бехпутун хомуйабыт?

4. Чыычаах ырыатын истэбит?

5. Кымырдагас уйатын алдьатабыт?

6. Ойуурга уот оттобут?

7. Улаханнык айдаарабаппыт?

8. Кыыл оготун дьиэбитигэр илдьэ барабыт?

- Маладьыастар! Билигин командага арахсабыт. Тегуруччу турдубут. Илиибит кэннигэр. Ким да кербетугэр мин эьиги илиигитигэр хартыыналары туттарыам.

- Чэйин эрэ, биир, икки, ус – командалар хомуллун! (Тыынар уонна тыыммат айылга ойуулара).

- Командалар хомулуннубут, остуол тула олоробут, капитан талабыт, айылгага сыьыаннаах аат толкуйданабыт.

1 туьумэх.

1 команда капитана кэлэн бастакы сорудагы талар. Мин боппуруостарбар тургэнник эппиэттээн иьэгит. 1 команда эрэ эппиэттиир, иккис команда санарбат.

Кыыллар.  

1 команда боппуруостара:                

1. Ханнык кыылы куттас дииллэрий?

2. Ыт дьиэ кыыла эбэтэр дьиикэй кыыл?

3. Саамай улахан кыыл?

4. Ханнык кыыл аьын иэдэьин кэннигэр хаьаанарый?

5. Эьэ кыьын ханна кыстыырый?

2 команда боппуруостара:

1. Хахай – дьиикэй кыыл, эбэтэр дьиэ кыыла?

2. Саамай уьун моонньулаах кыыл?

3. Ханнык кыыл эриэхэ уонна тэллэй аьылыктаагый?

4. Гиппопотам диэн кимий?

5. Ханнык кыыл иннэлээгий?

- Билигин 2 команда кэлэн иккис туьумэх сорудахтарын талар.

Кетердер.

- Аны билигин кетердер туьунан боппуруостар.

2 командага боппуруостар:

1. Кыстыыр кетердеру ааттаталаан (5 кетеру)

2. Саамай муударай диэн ханнык кетеру ааттыылларый?

3. Ойуур эмчитэ диэн ханнык кетеруй?

4. Ханнык кетер киьилии санарыан себуй?

5. Саамай ырыаьыт чыычаах?

1 команда боппуруостара:

1. Кыстаабат кетердеру ааттаталаан (5 кетеру)

2. Аист  кетер саамай себулуур аьа?

3. Ханнык кетер атын уйага сымыыттыырый?

4. Эйэ чыычаага диэн ханнык кетеру ааттыылларый?

5. Кетердер «илиилэрэ» туох диэн ааттанарый?

1 команда капитана 3 туьумэх сорудагын ылар.

3 туьумэх. «Айылга кестуулэрэ». Оонньуу «Пазлы хомуй».

- Билигин командалар пазл хомуйагыт (Өлуенэ очуостара, алмаас)

- Саха сиригэр ессе ханнык кэрэ кестуулээх миэстэлэри билэгитий?

- Саха сиригэр ессее ханнык сиртэн хостонор баай баарый?

4 туьумэх. Мастар.

2 командага боппуруостар:

1. Сана дьыл сурун маьа?

2. Ханнык мас туоьуттан сахалар иьит онороллоруй?

3. Иннэлээх мастартан тохтор сыстагас убагас.

1 команда боппуруостара:

1. Ханнык мас минньигэс «уулаагый»?

2. Ханнык мас сэбирдэгэ тыала да суохха тэлибириирий?

3. Ханнык мас кыьыннары кыьыл отонноогуй?

5 туьумэх. Айылгага буолар алдьархайдар.

- Этин эрэ оголоор, ханнык айылга алдьархайдарын билэгитий?

- Бутэьик туьумэхпитигэр капитаннар оонньууллар. Капитаннарга боппуруос бэриллэр, сатаан эппиэттээбэтэгинэ командата кемелеьер.

1 капитанна сорудах: ойуур баьаара туохтан уескууруй, туохха тириэрдэрий? Бу алдьархайтан хайдах куотунуохха себуй?

2 капитанна сорудах: куеллэр, ерустэр того киртийэллэрий, уу киртийиитэ туохха тириэрдэрий. Уу  киртийбэтин наадатыгар тугу гыныахха себуй?

- Маладьыастар! Билигин фишкаларбытын ааган кыайыылаахтары быьаарабыт!

- Бугунну викторинабытын «Харыстаа айылга ийэгин» диэн ырыанан тумуктуеххэйин.