Музыкальные игры по УМК
методическая разработка по музыке (младшая, средняя, старшая, подготовительная группа) на тему

Жырлы – биюле уен «Матрешкалар»

Без- матрёшкалар, матур курчаклар

Менэ шундый, менэ шундый

Чип-чиста куллар

Без- матрёшкалар, матур курчаклар.

Менэ шундый, менэ шундый

Кызыл иреннэр.

Без матрёшкалар,  матур курчаклар.

Тып-тын итеп биибез, Шат күңеллелэр

Җырлы – биюле  уен «Ак калач»

Балалар зур түгәрәк ясап басалар. Бер бала түгәрәк уртасында басып тора. Балалар,  түгәрәк эчендәге баланың исемен әйтеп, тә түгәрәк буйлап җырлап йөриләр: «җәелгән» сүзендә түгәрәкне киңәйтәләр; «кабарган» дигәндә, кулларын бергә күтәрәләр; «кечкенә» дигәндә, барысы бергә уртага керәләр (кысылалар); «зур» сүзендә янә түгәрәкне киңәйтәләр һәм ахыргы сүзләрдә, тиз-тиз җырлап, кулларын чәбәклиләр. Бу вакытта уртадагы бала уйнаучылардан берәүне уртага чыгара. Уен, икенче баланың исемен әйтеп, кабат башлана.

Галиянең туган көненә

Без пешердек ак калач,

Менә шулай җәелгән,

Менә шулай кабарган,

Менә шулай кечкенә,

Менә шулай зур гына.

Ак калач, ак калач,

Теләгәнеңне сайлап кач!

Ак калач, ак калач,

Теләгәнеңне сайлап кач!

Жырлы – биюле уен «Ап-ак куян утыра»

Ф.Шәймәрданова музыкасы, татар халык сүзләре

 Ап-ак куян утыра,

Колакларын селкетә.

Менә шулай, менә шулай

Колакларын селкетә.

 Аңа тик тору кыен,

Җылыта ул тәпиен.

Менә шулай, менә шулай

Җылыта ул тәпиен.

 Куян тик торса туңа,

Сикергәли ул шуңа.

Менә шулай, менә шулай

Сикергәли ул шуңа.

«Күрсәт әле, үскәнем».

Балалар түгәрәк ясап басалар Һәм бер баланы уртага чыгаралар. Күмәк җырлап әйләнеп, уртадагы балага төрле эшләр кушалар. Уртадагы бала кушылган эшне башкара. Кырыйдагылар да: “Менә шулай, менә шулай”, – дип, ул эшләгән эшне кабатлыйлар. Эш кушу өчен түбәндәге җыр-такмаклар файдаланыла:

– Күрсәт әле, үскәнем, ничек кошлар очалар?

– Менә шулай, менә шулай, шулай кошлар очалар.

– Күрсәт әле, үскәнем, ничек йөри аюлар?

– Менә шулай, менә шулай, шулай йөри аюлар.

– Күрсәт әле, үскәнем, ничек чаба поездлар?

– Менә шулай, менә шулай, шулай чаба поездлар.

– Күрсәт әле, әскәнем, ничек сикерә куяннар?

– Менә шулай, менә шулай, шулай сикерә куяннар.

Җырлы – биюле  уен «Куянкай »

Балалар, кулга-кул тотынышып, түгәрәккә басалар. Түгәрәк уртасына баскан бала «куян» була. Ул бер кулын иягенә куеп, моңаеп тора. Түгәрәктәгеләр җырлый-җырлый әйләнәләр: Ак куянга ни булган,

Әллә инде авырган

Иптәшен дә табалмый,

Урыннан да торалмый,

Куян, куян, син сикер,

Иптәшең табып китер!

Куян биленә таянып сикерә башлый. Аннан бер иптәшен уртага алып әйләнәләр дә, чакырылган бала куян булып кала. Уен яңадан башлана.

Җырлы – биюле  уен «Кәрия – Зәкәрия»

Балалар кулга – кул тотынышып, түгәрәкләнеп басалар. Уртага бер бала чыга. Түгәрәктәгеләр бер якка хәрәкәт итеп җырлыйлар. Җырларда уртадагы баланың җыр- биюдә, хезмәттә, укуда булган сәләте, уңганлыгы мактала:

Бу бик яхшы биюче,

Бу бик яхшы биюче,

Аның биюе матур

Аннан үрнәк алыгыз.

Җырдан соң түгәрәктәгеләр туктап калалар, кул чабып такмак әйтәләр:

Кәрия, Зәкәрия, коммая,

Кәрия, Зәкәрия, коммая.

Кәри комма, Зәкәр коммая,

Зәкәрия, коммая …  

Бу вакытта уртадагы бала бер иптәшен алып, әйләнеп тора.

Җырлы – биюле  уен «Наза»

Балалар парлашып, бер-бер артлы тезелеп басалар. Бер бала ялгыз кала, ул уенчыларның каршына чыгып баса. Балалар, җырлый-җырлый, баскан җирдә аяк-кулларын хәрәкәтләндерәләр.

Наза дигән кыз баланың

Бөрлегәне түгелгән.

«Наза» дигән уенны без

Уйныйбыз чын күңелдән.

Кушымта:

Наза, Наза,

Наза – матур кыз бала.

Наза – тырыш, уңган бала,

Зирәк, акыллы бала.

Кушымталарны җырлаганда, каршыдагы уенчылар арасыннан ялгыз калган бала биеп үтә, үзенә пар сайлый һәм аның белән икенче башка барып баса.

Куш кулым

Татар халык уен җыры

Урман буйларына менәм

Урман буе ямьлегә.

Бир кулыңны, мин дә бирәм

Дус булырга мәңгегә.

Кушымта:

Менә сиңа ун кулым,

Менә сиңа сул кулым.

Син бит минем якын дустым

Менә сиңа куш кулым.

Алма бакчасына кереп,

Алма ашыйсым килә.

Син - алмасы, мин чәчәге

Булып яшисем килә.

Кушымта.

Җырлы – биюле  уен «Түбәтәй»

Балалар, түгәрәкләнеп басалар. Түбәндәге җырны җырлый- җырлый, түбәтәйне бер-берсенә бирәлђр. Җыр ахырында түбәтәй кемдә булып кала, шуңа җәза бирелә (бии, җырлый, шигырь сөйли, әтәч булып кычкыра һ. б.). Уен шулай дәвам итә.

Түбәтәеңне кигәнсең,

Бик ерактан килгәнсең,

Төскә матурлыгың белән

Шаккатырыйм дигәнсең.

Түп-түп-түбәтәй,

Түбәтәең укалы.

Чиккән матур түбәтәең

Менә кемдә тукталды.

Җырлы – биюле  уен «Йөзек яшереш»

Балалар түгәрәккә басып җырлыйлар.

Сөләйманның йөзеген

Дию кызы урлаган.

Каф тавының артында

Алтын сандыкка салган.

 Көтүче: Йөзек анда калмаган

Аннан песи урлаган.

Киң дәрьяны чыкканда

Суга төшереп калдырган.

 Күмәк җыр: Инде йөзек югалган,

Табалмассың уңмаган.

Көтүче: Киң дәрья туңмаган,

Йөзек синдә булмаган!

дип, берәүнең кулын тота. Әгәр дә йөзек ул баладан чыкса, ул көтүче була. Әгәр дә йөзек ул баладан чыкмаса, баштагы көтүче үз урынында кала.

Җырлы – биюле  уен «Тамчы, там!»

Уенчылар, пар-пар булып, кулга-кул тотынышып, бер-бер артлы басалар. Алар түбәнәге җырларны бергәләп җырлыйлар һәм бию хәрәкәтләре ясыйлар:

Там, там, тамчы, там, (Балалар алга баралар)

Тамганыңны яратам. (артка таба чигенәләр)

Тамган тамчыларга карап, (кара-каршы басып

Мин җырларга яратам.    кул чабалар).

Тамчы тама, тамчы тама,

Тамчы тама түгелме?

Тамчы тамса, матур язлар

Килеп җитә түгелме?

Без уйныйбыз, уйныйбыз,

Якты көннән туймыйбыз.

Кулны кулга чаба-чаба

Көләбез дә җырлыйбыз.

Уен шул рәвешчә дәвам итә.

Җырлы – биюле  уен «Өч кош»

Санамыш ярдәмендә өч кош билгеләнә. Калган балалар тәгәрәк ясап басалар да җырлый-җырлый әйләнеп йөриләр. Бу вакытта уртадагы өч кош түгәрәк уртасында утыра. «Берсе очты» дигәндә, берсе очып, түгәрәктән чыгып китә (шулай итеп, икенчесе, өченчесе түгәрәктән чыга). Җыр азагында, кошларга ияреп, барысы да очып таралалар.

Өч кечкенә кош утыра куакта,

Берсе очты-очты еракка…

Очты еракка, ул җылы якка,

Тик ике кош кына калды куакта.

Ике нәни кош утыра куакта,

Берсе очты-очты еракка…

Очты еракка, ул җылы якка,

Бер генә кош калды инде куакта.

Бер кечкенә кош утыра куакта,

Менә инде ул да очты еракка…

Очты еракка, ул җылы якка,

Калмады бер кош та инде куакта.

Әйдәгез, без дә барыбыз бергә

Очыйк кошлар күк, очыйк еракка,

Әйдәгез, әйдә, барыбыз бергә

Очыйк кошлар күк, җылы якларга-а-а-а-а!.

Җырлы – биюле  уен «Габдулла»

Балалар бер-берсенең кулларына тотынышып, түгәрәкләнеп басалар. Бер бала уртада тора. Түгәрәктәгеләр, җырлый- җырлый, бер якка хәрәкәт итәләр:

Син уртада, без кырыйда

Әйләнәбез, Габдулла.

Син нишләсәң, ни кылансаң,

Шуны эшләргә була.

Җыр туктагач, уртадагы бала берәр төрле хәрәкәт ясый, башкалар аның хәрәкәтләрен кабатлыйлар. Әгәр бу хәрәкәтне дөрес ясамаучылар булса, аның берәр әйберен алалар. «Гаепләнүчеләр» саны 3–4 кә җиткәнче, уен шулай кабатлана. Соңыннан аларга берәр төрле җәза бирелә (җырларга, биергә, әкият сөйләргә, мәкаль әйтергә һ. б.).

Җырлы – биюле  уен «Ялкау мәче»

Бер бала «ялкау мәче» булып, битләрен юып, иснәп, киерлеп утыра. Калган балалар, «тычканнар» булып, урындыкларда утыралар, җырлыйлар. Җыр бетүгә, тычканнар, урыннарыннан торып, төрле якка йөгерешеп китәләр. Мәче тычканнарны куа башлый һәм берсен тота. Тотылган бала «мәче» итеп билгеләнә, уен яңадан башлана. Мич башында мәче

Утыра, җырлап.

Юа битен ул,

Иренеп, мырлап.

Ул ялкау көндез –

Йокыда була.

Тора да юына,

Киерелеп сузыла.

Килсен төн генә –

Тычканга каршы

Китә ул мәче

Сугышырга менә!

Җырлы – биюле  уен «Капкалы»

Ике бала «капка» ясап (кулларын өскә күтәреп) басалар.

Башка балалар, «Әнисә» көенә (татар халык бию көе) бии-бии, капка аша узалар. Кинәт кенә капка ябыла (ике бала кулларын төшерәләр). Капкага эләгүчегә җәза бирелә (шигырь сөйләргә, мәкаль әйтергә һ. б.).

Муниципальное бюджетное дошкольное образовательное учреждение

«Сабинский детский сад общеразвивающего вида №5 «Бэлэкэч» п.г.т. Богатые Сабы Сабинского  муниципального района Республики Татарстан»

Музыкальные игры по УМК

Музыкаль уеннар

Музыкальный руководитель: Сафина Г.Р.