Әти-әниләр өчен консультация Тема «Җәй көне балалар белән вакытны ничек файдалы һәм кызыклы үткәрергә?»
материал (средняя группа)

Казан шәһәре Яңа –Савин  районы

муниципаль автономияле мәктәпкәчә белем учреждениясе

“405 нче катнаш төрдәге татар телендә

тәрбия һәм белем бирүче балалар бакчасы”

Әти-әниләр өчен консультация

Тема « Җәй көне балалар белән вакытны ничек файдалы һәм кызыклы үткәрергә? »

2022-2023 уку елы

Мәктәпкәчә тәрбия учреждениеләренең төп бурычы – балаларны рухи яктан бай, әхлаклы, физик яктан сәламәт итеп үстерү. Бу бурычлар төрле юллар белән тормышка ашырыла. Ә шулар арасында иң әһәмиятлесе, үтемлесе һәм нәтиҗәлесе – уеннар.

Уеннар, тәрбия чарасы буларак, баланың шәхес булып формалашуына зур йогынты ясый, психик үсешенә ярдәм итә. Алай гына түгел, алар нәниләргә дуслык, иптәшлек, гаделлек, зирәклек кебек сыйфатлар да тәрбияли. Уеннар ярдәмендә бала тырыш, көчле, сәләтле, нык ихтыярлы булып үсә. Физик активлык, балаларда җитезлек, өлгерлек, кыюлык сыйфатлары тәрбияләү белән беррәттән, нәниләрнең игътибарын арттыруга, хәтерләрен үстерүгә дә булышлык итә. Уен вакытында балаларның иҗат мөмкинлекләре ачыла, мөстәкыйльлекләре арта, оештыру сәләтләре үсә. Кечкенәдән алынган хәрәкәт күнекмәләре нәниләргә тышкы дөнья белән тирәнерәк танышырга ярдәм итә.

Уен – баланың тормышка әзерләнү күнекмәсе ул. Уеннар балага зур файда китерәләр, алар ярдәмендә ул үзенең характерына нигез ташы булып урнашып кала торган гадәтләргә, күнекмәләргә өйрәнә, моның өстенә бу уеннар балада зур канәгатьләнү хисе уята. Уеннар, бер яктан, физик тәрбия чарасы булса, икенчедән, күп кенә уеннар эстетик тойгылар тәрбияләүгә зур ярдәм итә. Хәрәкәтләрнең төгәллеге, уенның сүзләрен сәнгатьле итеп әйтү, балаларның төрле образлар башкарулары һ.б. – болар барысы да балаларда канәгатьләнү хисләре уята, матурлыкны аңларга ярдәм итә. Алай гына да түгел, уен вакытында баланың күңеле күтәренке, көр була, һәм бу халәт аның нерв системасына да уңай йогынты ясый. Уен вакытында туган шатлыклы кичерешләр уенны көчле тәрбия чарасына әверелдерә. Минем өчен уен – балаларны яхшырак аңлау, аларга тагын да якынаю чарасы. Чөнки нәкъ уен вакытында баланың нәрсәгә сәләтле булуын, аның оештыру мөмкинлекләрен яхшырак күрү, холкын, гадәтләрен күбрәк аңлау мөмкинлеге. Уен ярдәмендә оялчан, үз эченә бикләнгән балаларны да “уятырга” мөмкин. Уендагы текстка, җырга кушылып, аның кагыйдәләрен үтәп, я булмаса ниндидер роль башкарып бала үз көченә ышанырга, эшләгән эшенә бәя бирергә өйрәнә, анда башкаларның хәленә керә белү, ярдәмләшү, кебек матур сыйфатлар тәрбияләнә.

Уеннар күптөрле: сюжетлы рольле, хәрәкәтле, музыкаль, дидактик, төзелеш, танып белү, халык уеннары һ.б. Әлеге уеннар нәниләрнең төрле яктан үсүен тәэмин итә, иҗади мөмкинлекләрен, хыялларын баетуда, фикер активлыгын һәм зиһеннәрен үстерүдә ныклы этәргеч булып тора.

Уеннар, балаларның псхологик үзенчәлекләрен истә тотып, яшь аермалыкларына карап, һәр төркем өчен бүленеп бирелә. Нәниләрнең яше арткан саен, уеннарның максаты катлаулана бара.

Балалар халык уеннарын бик яратып уйныйлар. Халкыбызның гореф-гадәтләре, йолалары, тормыш-көнкүреше чагылыш тапкан бу уеннар балаларда өлгерлек, тапкырлык, күмәклек, ярдәмләшү, шулай ук кешелеклелек, шәфкатьлелек, сабырлык кебек күркәм сыйфатлар тәрбияли.

Мин уеннарны җанлы, кызыклы, тәэсирле итеп оештырырга тырышам. Иң элек уенны сайлап алыр алдыннан, балаларның шәхси мөмкинлекләрен, яшь үзенчәлекләрен, уен белән ни дәрәҗәдә кызыксынуларын, кәефләрен истә тотам.

Уеннарны сайлаганда, ел фасылы, һава торышының нинди булуын да истә тоту зарур. Кышкы көннәрдә күп хәрәкәтле, йөгерүле – сикерүле уеннар планлаштырылса, җәйге эссе көннәрдә, киресенчә, аз хәрәкәтле уеннар уйнарга  мөмкин.

Уен өчен уңайлы шартлар тудыру: бүлмәнең зурлыгы; җилләтелгән, чиста булу; уен кирәк – яраклары бала алырлык һәм уйнаганнан соң кире куярлык итеп җайлы булу, уенчыклар игътибарны җәлеп итә торган матур булу мөхим. Шулай булганда, балаларның уен белән кызыксыну дәрәҗәсе тагын да арта.

Балаларны уенга җыя белү зур әһәмияткә ия. Минем уенда турыдан –туры катнашуым балаларның кызыксынуларын арттыра. Балалар җыелып беткәч, уенның исемен әйтәм, эчтәлеген сөйлим, кагыйдәләре белән таныштырам. Уен вакытында рольләрне билгеләү өчен санамышлар кулланам.

Уен барышында барлык балаларга да игътибарлы булу, аларны күзәтеп тору, кирәк чакта ярдәм итү зарур. Шулай ук балалар тарафынан уенның кагыйдәләре үтәлүгә дә зур игътибар бирәм. Кагыйдәләрнең үтәлүе түземлелек, тәртиплелек, ихтыяр көче, тотнаклылык тәрбияли.

Уеннарны оештыруга җитди әзерләнергә кирәк. Никадәр кызыклырак итеп оештырылса, аларның файдасы шулкадәр зуррак. Балаларга алар яратмаган уенны көчләп тагарга ярамый. Барлык балаларны да уенга тарта белү осталыгы, иҗат фантазиясе, активлыгы җитәрлек булмаган балаларны да дәртләндерә торган алымнар өстендә эшләвемне дәвам итәм.

Кечкенә бала үзенә карата бик күп игътибарны җәлеп итә. Әни кешенең өй эшләрен эшләр өчен дә вакыты җитми бит, чөнки бала һәрвакыт кызыксынучан, ул үзенә яңа шөгыль тәлап итә. Баланы өйдә ни белән кызыксындырырга соң?

Балаларны телевизор алдына утыртып, башка уен белән кызыксындырмау, бу бик яхшы ысул түгел, шуңа күрә дә төрле-төрле кызык уеннар, шөгыльләр табырга мөмкин бит. Бу шөгыльләр бала өчен мавыктыргыч, кызыксындыручан, шулай ук яшь үзенчәлекләренә туры килергә тиеш.

Кызыклы китап уку баланың сөйләм телен үстерүдә дә, тирә-юнь белән таныштыруда да зур йогынты ясап тора. Балаларга татар халык әкиятләрен, рус халык әкиятләрен укырга кирәк. Китаплар матур рәсемле булса, бик яхшы, чөнки бу баланың игътибарлыгын ныгыта.

Пластилин белән яки тозлы камыр белән төрле рәсемнәр, җәнлекләр, кошлар әвәләргә мөмкин. Бу баланың иҗади яктан үсешенә зур йогынты ясый.

3-4 яшьлек балаларга кайчы биреп төрле фигуралар, буягычлар кисәргә дә мөмкин. Әгәрдә бала бик кечкенә икән, кәгазьне бармак очлары белән өзеп алуы да балаларга бик күп сөенеч китерә.

Әгәр дә бала ясарга ярата икән, балага фломастер, төсле карандашлар, краска бирергә мөмкин. Рәсемнәрне кисточка белән, шулай ук бармаклар белән, табигый материаллар (орлыклар) белән оештыру бик кызык.

Юыну бүлмәсендә балаларга кечкенә генә лейка, чәйнек, курчак, уенчыклар белән чәй эчү уенын оештырырга мөмкин.

Әниләргә өйдә эшләрен башкарганда да баланы җәлеп итеп, аны мактап торырга кирәк. Бу баланың кызыксынучанлыгын үстерә. Ашарга әзерләгәндә ясалма пычак, яшелчә, җиләк-җимеш биреп салат ясарга тәкъдим итү һ.б кызыклы уеннар оештыру балада уңай эмоция тудыра.

Ял көннәрендә бала белән табигатьтә ял итүне оештыру, сәламәтлеккә карата да, гаиләне ныгытуда да зур роль уйнап тора. Урамда җәй көне теннис, велосипедта йөрү, футбол уеннарын оештырсаң, ә кыш көне чаңгы-чана шуарга чыгарга мөмкин.

Бала белән уеннарны, ял вакытларын әти-әни бердәм оештырганда гына уңай нәтиҗә булачак.