"Сулыш алу гимнастикасы"
план-конспект урока по логопедии (подготовительная группа)

“Сулыш алу гимнастикасы-мәктәпкәчә яшьтәге баланың

сөйләмен үстерүдә мөһим өлеш”

Сулыш алу-кешенең тормышын тәэмин итүнең мөһим функцияләренең берсе. Дөрес сулыш алу сөйләм үсеше өчен мөһим, чөнки сулыш системасы — сөйләм системасы өчен энергия базасы. Сөйләм авазларының барлыкка килү чыганагы булып үпкәдән Тамак, тамак, авыз яки борын куышлыгы аша тышкы якка чыккан һава агымы тора. Дөрес сөйләм сулышы нормаль тавыш барлыкка килүне тәэмин итә, нормаль сөйләм тавышын саклау, паузаларны төгәл үтәү, сөйләмнең җайлылыгын һәм интонацион аңлаешлылыкны саклау өчен шартлар тудыра.

Мәктәпкәчә яшьтәге балаларда сулыш алу үсеше сөйләм үсешендә зур роль уйный.

Сулыш алу тавыш әйтелешенә, артикуляциягә һәм тавыш үсешенә тәэсир итә.

Сулыш алу күнегүләре тигез, озак сулыш алуны үстерә, көчле һава агымын формалаштыра, бу сөйләм сулышы өчен бик мөһим.

Шулай ук сулыш алу күнегүләре ребларның гиперактивлыгын һәм импульсивлыгын бетерүгә ярдәм итә

Ашаганчы, җилле бүлмәдә сулыш гимнастикасын башкару мөһим. Күнегүләрне төрле позда башкарырга мөмкин: аркада ятып, утырып яки басып. Гимнастиканы җайлы, ритмик үткәрү, баланың сулыш алу һәм сулыш алу дәвамлылыгына игътибар итү киңәш ителә.

Дөрес сулыш алу балага тыныч, шома сөйләшергә өйрәнергә ярдәм итәчәк. Сулыш алу өчен кайбер күнегүләр баланы теге яки бу тавышны дөрес әйтергә өйрәтергә ярдәм итә. Әгәр бала сөйләм вакытында яңакларын өскә күтәрсә, аның сөйләме дә нәкъ менә шул сәбәптән аңлашылмый.

Мәктәпкәчә яшьтәге балаларда сулыш алу:

 Тавышларны кую һәм автоматлаштыру процессын тизләтү;

- Бала бер сулышта әйткән сүзләрнең санын арттыру;

 Аңлаешлы бәйләнешле сөйләм формалаштыру;

- Сөйләм процессларын координацияләү.

Балалар бакчасының барлык төркемнәрендә сулыш гимнастикасы үткәреп без берничә биремне үтибез:

- дөрес сөйләм сулышы күнекмәләрен формалаштыру;

- йөз һәм күкрәк мускулларын ныгыту;

- тышкы (борын) сулыш функциясен яхшырту;

 фонацион (тавышланган) сулыш алуны үстерү;

 тирәнрәк сулыш алу һәм озаграк сулыш алу;

 текстны әйтү процессында сөйләм сулышын күнектерү;

 югары сулыш юллары һәм нерв системасы авыруларын профилактикалау;

- балаларның акыл эшчәнлеген арттыру;

 тавыш әйтелешен һәм сөйләмнең просодик компонентларын нормальләштерү.

Сулыш гимнастикасын дөрес ясау кагыйдәләре:

1.Сулышны борын аша җыярга кирәк,җилкәләрне кутәрмәскә.

2.Сулыш озын һәм салмак булырга тиеш.

3.Битләр кабармаска тиеш.

4.Гимнастиканы утырып та,басып та эшләргә була.

5. Күнегүләрне 3-5 тапкыр кабатлагач җитә,күп эшләсәң,баш әйләнүе бар.

6.Берничә шөгыльдән соң күнегүләрне катлауландырырга була.

Кайбер сулыш гимнастикаларын карап китик:

“Яфраклар биюе”

Төсле кәгазьдән яфраклар кисеп алабыз һәм өстәлгә куябыз.Сулышны  борын белән җыеп,әкрен генә авыздан өреп чыгарабыз.Яфраклар “очып” китәргә тиеш.Җилкәләр туры һәм тигез булсын.

“Стаканда шторм”

Бу уенга стакан һәм таякчык кирәк.Стаканга су салабыз,таякчыкның бер башын шунда төшерәбез,икенче башын авызга кабабыз.Бала таякчыкка өреп,стаканда “буран”уйнатырга тиеш.Битләр кабармаска тиеш.

«шар»сулыш гимнастикасы

Максаты:  физиологик сулышны ныгыту.

ИП: идәндә яткан килеш, кулларны эчкә куябыз. Әкрен генә тирән сулыш алып, эчне кабартабыз, шул ук вакытта эчебездә шарчык кабарганын күз алдына китерәбез. Сулышны 5 секундка тоткарлыйбыз һәм әкрен генә сулышны авыздан өреп чыгарабыз. Сулышны  5 секундка тоткарлыйбыз һәм күнегүне яңадан башлыйбыз. Бу күнегү  5 тапкыр рәттән башкарыла.

Йомгаклап әйткәндә, сулышны үстерү сөйләм бозылу куркынычын кечкенәдән киметә.