Уч айу
материал по художественной литературе (старшая группа)

Ỹч айу.

     Бир катап кызычак агаш-аразына барала, jанар jолын таппай азала, кандый да агаш турага келген.

     Кὅрзὅ туранын эжиги ачык, кирип барза кем де jок болды. Эбиреде аjыктанза, тура ỹч айунын айлы болтыр. Ада айунын ады Манjы Jыманакович, энзинин ады Тойчы Муклаевна, балазынын ады Бошпонок.

      Турада эки кып болтыр, бирузинде ажанар, экинчизинде уйуктар. Кызычак ажанар кыпка базып келзе столдын ỹстинде ỹч курсакту айак турды. Эн jаан айак Манjы Jыманаковичтин, орто айак Тойчы Муклаевнанын, эн кичинек кὅк айак Бошпоноктын болгон. Кажы ла айактын jанында jаан, орто, кичинек калбактар jатты.

     Jаан калабакты алып, кызычак jаан айактан курсак ичип кὅрди, орто калбакты алала  орто айктан амзап кὅрди, огош калбакты алып эн кичинек айактан амзап кὅрзὅ, амтамду деп билдирди.

     Эбиреде аjыктаза ỹч отургыш турды. Jаан отургышка отурайын дейле, кызычак ашты, орто отургышка отурып аларда, ого эби jок болды,эн кичинек отургышка чыгып алал сỹỹнчилỹ каткырып ийеле, Болчоноктын кὅк айагын алала, бастыра курсагын jип койды.

     Тойо ажанып алала, отургышла ойноды. Jайканып ойноп jадала, Болшпоноктын эптỹ отургыжын сындырып салды.

     Онон ары кызычак уйуктар кыпка кирди, анда ỹч тὅжὅк турган. Эн jаан тὅжὅк

Манjы Jыманаковичтин, орто тὅжὅк Тойчы Муклаевнанын, эн кичинек тὅжὅк Бошпоноктын. Кызычак ада айунын  тὅжὅгине чыгарда ὅйинен-ὅткỹре кееен деп билдирди, орто тὅжὅк бийик болды, кичинек тὅжὅк эптỹ, jымжак болордо, кызычак jайдала арыганына уйуктап калды.

     Бу ла ὅйдὅ, айлына ỹч айу аштап калаган jанып келди. Манjы Jымананакович айагын кὅрὅлὅ jоон ỹниле кыйгырды: - Менин айгымнан кем ажанган? Точы Муклаевна айагына карып кὅрὅлὅ, эмеш кирелỹ кыйгырды: - Менин де айагымнан кем де амзаган эмтир. Бошшпонок куныкчылду ỹниле табыштанды: - Менин курсагымды кемде ончо jип койгон.

     Манjы Jымананакович ойто ло jоон ỹниле кыйгырды: - Менинотургыжыма кем отурала, jеринен jылдырып койгон? Точы Муклаевна отургыжын лаптап кὅрὅлὅ, эмеш кирелỹ кыйгырды: -Менин отургыжыма база та кем де отурган. Бошшпонок куныкчылду ỹниле кыйгырды: -  А менин отургыжыма кем де отурала, сындырып койгон.

     Айулар экинчи кыбына киреле, ужалып калаган тὅжὅгин кὅрὅлὅ анан тын чугулданды. Бошпонок тὅжὅгинин jанына кичинек тактаны тургузала, ỹстине чыгып чичкечек ỹниле чынырды: - Менин тὅжὅгимде кызычак уйуктап jат! Тудар! Тудар, кызычакты!

     Айучактын табыжынан кызычак чочып ойгоноло кὅрзὅ, айулар jанып келген эмтир. Тὅжὅктὅн тỹжỹре калыйла, ачык кὅзнὅктὅн чыгала кача берди. Айулар кызычакты сỹрỹжеле jедишпеди.