Олимпиада 2023-2024

Рус телендә урта гомуми белем бирү мәктәбенең рус төркемендә укучылар өчен татар теленнән үткәрелә торган

мәктәп туры олимпиада биремнәре

2023-2024 уку елы, 4 нче сыйныф

Олимпиадные задания школьного тура по татарскому языку для общеобразовательных организаций с обучением на русском языке

(для изучающих татарский язык)

2023-2024 учебный год, 4 класс

Максимальный балл –  60

Время выполнения – 90минут

1. Составьте из данных слов известную татарскую пословицу и напишите её.

Аз, эшлә, сөйләш, күп. (Максимальное количество – 4 балла)

________________________________________________________________

2. Напишите антонимы.(Максимальное количество – 6 балла)

Кечкенә -       ________________

Ак -                 ________________

Биек –             ________________

Яшь -              ________________

Елый -            ________________

Күп -               ________________

3. В каждом ряду подчеркните “лишнее” слово.(Максимальное количество – 5 баллов)

1) матур, күңелле, яхшы, укый

2) мәктәп, дәфтәр, яшел, укучылар

3) яз, утыр, бас, килмә

4) Азат, Борис, Элина, Борисова

5) яңгыр, яңа, кызыл, каен

4. Спросите на татарском языке. Запишите. (Максимальное количество – 8 баллов)

1) Как зовут вашего собеседника?

_____________________________________________________________

2)  Сколько лет вашему собеседнику?

_____________________________________________________________

3)  Спросите, какое у него самочувствие.

______________________________________________________________

4)  Спросите, куда он идёт.

_____________________________________________________________

5. Являются ли данные высказывания верными? Поставьте знак «+» или «-» в соответствующей ячейке в бланке ответов.(Максимальное количество – 5 баллов)

6.Прочитайте стихотворение. Вставьте в слова пропущенные буквы. (Максимальное количество – 5 баллов)

Сеңлем мәктәпкә бара

Б...ген бездә зур шатлык –

Сеңлем мәктәпкә бара.

Сумкасына к...тапларын

Һәм д...фтәрләрен сала.

Йомшак куянын да ала

Уйнарга т...нәфестә.

Тик комачау итмәс микән,

Ул Ләйләгә д...рестә?  

                                                                        (Рәхимә Арсланова)

7. Ознакомьтесь с предложениями, которые написаны по содержанию стихотворения. После каждого предложения напишите слова «дөрес» или«дөрес түгел».(Максимальное количество – 7 баллов)

1. Минем сеңлемнең исеме – Ләйлә.       _______________________

2. Мин шатланам.                                       _________________________

3. Ләйлә – минем апам.  _____________________________

4. Ләйләнең уенчык төлкесе бар. _____________________________

5. Ләйлә сумкасына каләм сала. ____________________________

6. Ләйлә балалар бакчасына бара. __________________________

7. Ләйлә тәнәфестә куян белән уйный. ______________________

8. Напишите сообщение на тему “Моя семья”.  (10 предложений, максимальное количество – 20 баллов)

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Рус телендә урта гомуми белем бирү мәктәбенең рус төркемендә укучылар өчен татар теленнән үткәрелә торган

мәктәптуры олимпиада биремнәре

2023-2024 уку елы, 5 нче сыйныф

Олимпиадные задания школьного тура по татарскому языку для общеобразовательных организаций с обучением на русском языке

(для изучающих татарский язык)

2023-2024 учебный год, 5 класс

                                                            Максимальный балл – 76

                                                                              Время выполнения – 90 минут

1. Запишите перевод слова на русский язык и количество букв, звуков. (Максимальное количество 10 баллов)

      Һөнәр  –   ________________,  ____  хәреф,  ___ аваз

Табигать – ____________, ____  хәреф,  ___ аваз

Яңгыр – ____________, ____  хәреф,  ___ аваз

Бәйрәм – ____________, ____  хәреф,  ___ аваз

Елга – ____________, ____  хәреф,  ___ аваз

2. Запишите слова “ярый” или “ярамый”. (Максимальное количество -5 баллов)

Урманда чүп ташларга ________________.

Урманга сәяхәткә барырга _______________.

Елгада балык тотарга  _________________.

Агачларны сындырырга _______________ .

Кызыл китапка кертелгән чәчкләрне өзәргә _______________.

3. Составьте слова с помощью корня и суффикса.(Максимальное количество 6 баллов)

 Слова (сүзләр): сыйныф, җыр, күз, шат, тоз, биш

Суффиксы (кушымчалар): -лы, -лек, -чы, -лык, -таш, -ле

__________________________________________________________________________________________________________________________

4. Составьте предложения из слов и запишите. (Максимальное количество - 9  баллов)

Казан, Кабан, бар, күле, шәһәрендә.

______________________________________________________________

Походка, без , бардык , белән, гаилә.

______________________________________________________________

 Машага,  кирәк, ясарга, зарядка.

______________________________________________________________

5. Перепишите текст от второго лица единственного числа. (Максимальное количество  – 12 баллов )

Мин бишенче сыйныфта укыйм. Миңа 12 яшь. Миңа математика, биология фәннәре ошый. Дәресләрдән соң мин музыка мәктәбенә йөрим. Анда мин  курайда уйнарга өйрәнәм.

Безнең сыйныфта 26 укучы укый. Мин сыйныфташларымны бик яратам.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

8. Расставьте ударения в следующих словах. (Максимальное количество – 6баллов)

Дәрес, дәреслек, дәреслектә.

Укы, укыдым, укымадым.

9. Напишите сообщение на тему “Мой друг”. (10 предложений, максимальное количество – 20 баллов)

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Рус телендә урта гомуми белем бирү мәктәбенең рус төркемендә укучылар өчен татар теленнән үткәрелә торган

мәктәп туры олимпиада биремнәре

2023/2024 уку елы, 6 нчы сыйныф

Олимпиадные задания школьного

 тура по татарскому языку для общеобразовательных организаций с обучением на русском языке

(для изучающих татарский язык)

2023/2024 учебный год, 6 класс

Время выполнения – 120 минут

Максимальный балл –66

1. Придумайте название рисунку (3 балла)  и составьте 3 вопроса  (9 баллов) (максимальный балл – 12)

__________________________

1.________________________________________________________________

2. ________________________________________________________________

3. ________________________________________________________________

2. Прочитайте текст, найдите и напишите пропущенное слово, которое подходит к тексту (максимальный балл – 4).

Җирдә ... тора. Алар гасырлар буе торыр һәм батырлыкларны искә төшерер. Таш һәм бронза солдатлар, автоматларын нык кысып тотып, мәңгелек сакка басканнар. Алар һаман ил сагында.

О чём этот текст?  Җавап ________________

3. Напишите антонимы  (максимальный балл – 5).

1) апа – __________

2) дус – __________

3) ерак – __________

4) тынычлык – __________

5) сорау – __________

4. В каждой строке дополни предложение подходящим по смыслу словом (максимальный балл – 4).

1) Кояшлы көннәрдә усак аеруча ____________.

2) Усакның өстәге ____________ – ачык яшел, астагылары соргылт-яшел төстә була.

3) ____________ миләш чыпчыгы килеп кунган иде, яфраклары калтырап куйды.

4) Юкка гына усакны “куркак ____________” дип йөртмиләр шул.

5. Переведите предложения (максимальный балл – 14).

1) В школьной библиотеке мало татарских книг.

________________________________________________________________

2) Он часто получает письма из своего родного города.

_________________________________________________________________

3) Город находится на берегу самого глубокого пресного озера.

__________________________________________________________________

4) Октябрь обычно дождливый.

_______________________________________________________________

5) Он никогда не опаздывает на учебу.

__________________________________________________________________

6) Сестра пришла поздно из школы.

__________________________________________________________________

7) Чем ты будешь заниматься в четверг в это время?

__________________________________________________________________

6. Соберите пословицы, соединив цифры с буквами (максимальный балл – 5).

1) Аз сөйлә                                                    а) кара эшенә.

2) Эшне башлама                                         ә) бер эшлә.

3) Башта үзең өйрән                                   б) күп эшлә.

4)  Карама йөзенә                                        в) башласаң ташлама.

5) Ике уйла                                                    г) аннан кешене өйрәт.

1) ____ 2) ____ 3) ____ 4) ____ 5) ____

7. Допишите окончания слов в предложениях (максимальный балл – 5).

8. Отгадайте загадку.   (максимальный балл – 3).

Синдә бар, миндә бар – кешедә юк,

Казанда бар, өйдә юк;

Урманда бар – бер генә,

Җирдә-суда бер дә юк.

Җавап ________________ 

9. Соберите фразеологизм и его эквивалент на русском языке, соединив цифры с буквами (максимальный балл – 4).

1) авыз ачып калу                                                  а) хлопать глазами

2) авыз йому                                                           ә) прикусить язык

3) авыз турсайту                                                  б) остаться с носом

4)  авыз ачып карап тору                                     в) надуть губы

1) ____ 2) ____ 3) ____ 4) ____

10. Напишите о вашем любимом спорте и о его пользе.  (за каждое верное предложение – 2 балла, максимальное количество баллов – 10).

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________

Рус телендә урта гомуми белем бирү мәктәбенең рус төркемендә укучылар өчен татар теленнән үткәрелә торган

мәктәп туры олимпиада биремнәре

2023-2024уку елы, 7 нче сыйныф

Олимпиадные задания школьного тура по татарскому языку для общеобразовательных организаций с обучением на русском языке

(для изучающих татарский язык)

2023-2024 учебный год, 7 класс

Время выполнения – 120 минут

Максимальный балл – 75

1. Прочитайте предложения, исправьте грамматические и речевые ошибки. Напишите правильный вариант (максимальный балл – 5):

1) Сәламәтлек һәрвакыт беренче урында булырга кирәк.

__________________________________________________________________

2) Өй эшләрен эшләгән вакытта тәнәфесләр ясап алу кирәк.

__________________________________________________________________

3) Аерым бер фән буенча укытучыга яки сыйныфташыңа мөрәҗәгать итә.

__________________________________________________________________

4) Көндәлек режим турында та онытма: вакытында ятып, вакытында торырга кирәк.

_______________________________________________________________

5) Тәмле су, газлы сулар түгел, ә нәкъ менә чиста су баш миенең эшчәнлеген яхшырта.

__________________________________________________________________

2. Прочитайте текст, найдите и напишите пропущенное слово, которое подходит к тексту (максимальный балл – 3).

Әйләнә-тирәңдә бөтен нәрсә - ... . Урындык, өстәл, диван. Себерке, көймә, кармак саплары. Кайнатма, компот, морс, гөмбә, чикләвек...

Ә ... чишмәләре буенда үскән шифалы үләннәр? ... һавасы гына да ни тора!

О чём этот текст? Җавап ________________

3. Расставьте реплики в нужном порядке (укажите последовательность в цифрах), чтобы получился диалог (максимальный балл – 10).

1) Минемчә, берьюлы нәрсәдер эшләргә һәм радио тыңларга мөмкин түгел.

2) Килешәм.

3) Син аны көне буе тыңлый аласыңмы?

4) Күпме кеше, шулкадәр фикер.

5) Синең һәрвакыт радио эшли. Син радио тыңларга яратасынмы?

6) Төрле кеше төрлечә кабул итәдер инде. Мин алай эшли алмас идем.

7) Бу фикер белән килешмәс идем. Берничә эшне бергә эшләү баш мие эшчәнлеген арттыра.

8) Син нәрсә инде. Әлбәттә, юк. Мин музыканы ял иткәндә генә тыңлыйм. Дөресен әйткәндә, музыка миңа эшләргә комачау итми.

9) Миңа музыка ошый.

10) Никадәр кеше, шулкадәр фикер диләр бит.

Җавап:_____________________________

4. Вставьте пропущенные компоненты фразеологизмов (максимальный балл – 8).

1)  ______ чикләвек

2)  _______  кар яугач

3) _______  фил ясау

4) утлы _________ бастыру

5) ике _______ артыннан куу

6) _______ белән кое казу

7) сүзне _______ ташлау

8) стенага _______ ату

5. Напишите советы к представленным ситуациям (максимальный балл – 10)

1) Мин телефонны өйдә оныттым.

__________________________________________________________________

2) Мин арыдым.

__________________________________________________________________

3) Бүлмәдә эссе.

__________________________________________________________________

4) Мин музейның кайда урнашканын белмим.

__________________________________________________________________

5) Минем кәеф начар.

__________________________________________________________________

6. Переведите предложения (максимальный балл – 12).

1) Завтра в обед я буду готовить суп.

__________________________________________________________________

2) Он читает эту книгу уже месяц.

_____ _____________________________________________________________

3) Ему трудно учиться на экономическом факультете.  

__________________________________________________________________

4) Сначала мы ехали по узкой улице, а потом выехали на проспект.

__________________________________________________________________

5) Я была на выставке работ Баки Урманче.

__________________________________________________________________

6) Вчера в школе я увидел незнакомого человека.

__________________________________________________________________

7. Соберите пословицы, соединив цифры с буквами (максимальный балл – 6).

1) Сүзне сөйләсәң                             а) күңелен белән бай бул

2) Кунак ишегеңне ачса                           ә) үзеңнекен төзәт.

3) Мал белән бай булма                           б) яманлыкны исеңдә тотма.

4) Сөйләп күрсәткәнче                            в) уйлап сөйлә.

5) Яхшылыкны онытма                           г) син йөзеңне ач.

6) Кеше холкын күзәт                              д) эшләп күрсәт.

1) ___; 2) ____; 3) ___; 4) ___; 5) ___. 6) ____.

8. Допишите окончания слов в предложениях (за каждый верный ответ по 0,5 балла, максимальный балл – 6).

1) Казан шәһәр______  горурлык____  – Сөембикә манара____.

2) Манара______ исеме Казан ханбикә_____ Сөембикә турында риваять_______ бәйле.

3) Сөембикә ханбикә гүзәллеге белән тирә-юнь____ дан тоткан.

4) Сөембикә Казан____ 1532 – 1551 ел________  яшәгән.

5) Париж_____ – Эйфель башнясы, Казан_____ Сөембикә манара____ бизи.

9. Напишите 5 предложений о татарском писателе, которого вы знаете и любите. (за каждое верное предложение – 3, максимальный балл – 15).

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Рус телендә урта гомуми белем бирү мәктәбенең рус төркемендә укучылар өчен татар теленнән үткәрелә торган

мәктәп туры олимпиада биремнәре

2023-2024 уку елы, 8 нче сыйныф

Олимпиадные задания школьного тура по татарскому языку для общеобразовательных организаций с обучением на русском языке

(для изучающих татарский язык как государственный язык РТ).

2023-2024 учебный год, 8 класс

  Время выполнения- 120 минут

Максималь балл – 80

1. Озаглавьте рисунок.Составьте 5 вопросительных предложений по рисунку. 6 баллов, по 1 баллу за каждый правильный ответ.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

2. В какой последовательности необходимо поставить выражения, чтобы получилась пословица? 4 балла

А) акыл табылмас

Ә) акыл белән

Б) алтын табылса

В) алтын белән

1) Ә, Б, В, А             2) Б, А, В, Ә                 3) А, В, Б, Ә               4)  Б, Ә, А, В

3. В какой последовательности нужно расставить предложения, чтобы получился текст? 4 балла

А)     Альбатрос очмыйча яши алмый.

Ә)     Ул ирек һәм биеклек каһарманы.

Б)     Аны читлеккә бикләп куйсаң, ул ирекне сагынып үлә.

В)     Гаҗәп кош ул – диңгез альбатросы.

1. Б, Ә, А, В         2) В, Ә, А,  Б               3) Ә, А, В, Б           4) Ә, В, А, Б

4. Найдите продолжение предложения:Нихәтле тырышсаң, ... .2 балла

1. эшеңне эшли алмагансың.
2. без сине очратмадык.
3. көн җылынмады.
4. үзең өчен шулхәтле яхшы.

5. Допишите реплики. Мини-диалоги должны соответствовать требованиям этикета.  10 баллов

6. Переведите на татарский язык и запишите в строке после каждого предложения. 20баллов.

7. Составьте предложения, разделив слова и правильно раставив знаки препинания.  14 баллов.

8. “Музыка кеше тормышына ничек тәэсир итә?” Изложите свои мысли в тексте из 10 предложений. Макс. б. - 20, по 2 балла за каждое правильное предложение.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Рус телендә урта гомуми белем бирү мәктәбенең рус төркемендә укучылар өчен татар теленнән үткәрелә торган

мәктәп туры олимпиада биремнәре

2023-2024 уку елы, 9 нче сыйныф

Олимпиадные задания школьного тура по татарскому языку для общеобразовательных организаций с обучением на русском языке

(для изучающих татарский язык как государственный язык РТ).

2023-2024 учебный год, 9 класс

                                                                       Время выполнения- 150 минут

                                                         Максималь балл – 88

1. Озаглавьте рисунок.Составьте 5 словосочетаний по рисунку.

6 баллов, по 1 баллу за каждый правильный ответ.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

2. В какой группе слова не относятся к самостоятельной части речи.

2 балла.

1) мөмкин, матур, менә

2) ихтимал, икән, иде

3) рөхсәт, рәхәт, рәхмәт

4) кайда, кая, кайчан

5) юк, юк-бар, тиеш

3. Выберите ряд прилагательных в сравнительной степени. 2 балла.

1) Кап-кара, бик тиз, иң кызыклы;

2) Зәңгәрсу, кызгылт, яшькелт;

3) Җитез, салкын, тырыш;

4) Җитезрәк, тупасрак, акыллырак

4. Найдите деепричастие, соответствующее данному вопросу.

Ничек укыячак? 2 балла.

1. Кайткач
2. Тырышып
3. Йоклый-йоклый

4) Язганчы

5. Составьте предложения с словосочетаниями. 12 баллов, по 2 балла за каждый правильный ответ

Тәмле телле, ачык йөз, алтын куллы, ачык авыз, йомры баш, куян йөрәк.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

6. Переведите на татарский язык и запишите в строке после каждого предложения. 16 баллов.

7. Составьте диалог на татарском языке о выборе профессии, опираясь на содержание текста  6 задания. 12 реплик – 24 балла.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

8. Тәмле  телле, ачык йөзле кешеләрне син ничек күз алдына китерәсең? Синең әйләнә-тирәңдә андый кешеләр бармы? Алар нинди? Фикерләреңне 12 җөмләдән торган текст итеп яз.

24 балла, по 2 балла за каждое правильное предложение.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Рус телендә урта гомуми белем бирү мәктәбенең рус төркемендә укучылар өчен татар теленнән үткәрелә торган

мәктәп туры олимпиада биремнәре

2023-2024 уку елы, 11 нче сыйныф

Олимпиадные задания школьного тура по татарскому языку для общеобразовательных организаций с обучением на русском языке

(для изучающих татарский язык как государственный язык РТ).

2023-2024 учебный год, 11 класс

                                                            Максимальный балл – 108

                                                                               Время выполнения – 150 минут 

1. Озаглавьте картину (3 балла). Составьте 5 предложений по картине  (по 2 балла = 10  баллов). Макс. 13 баллов.

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

1.Прочитайте текст.  Переведите слова, приведенные после текста. Используя эти слова,  допишите пропущенную часть текста (5-6 предложений):

  за каждое слово по 1 баллу, макс.б. - 8

 за каждое предл. по 2 балла, макс. б. – 18 = 26 б.

    Һәркем белә, сусыз яшәү мөмкин түгел. Кеше ашамыйча атналар буе тора ала, әмма сусыз бирничә көнгә дә түзә алмый. Әгәр кеше тәнендәге суның уннан бер өлеше кимесә дә, аның хәле начарлана. Менә суда нинди көч бар!

   ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ .

Бу хәл безне борчырга, табигатьнең бу кадерле бүләгенә игътибарлы булырга чакырырга тиеш.

 эчергә яраклы су –

 төче су –

 тозлы су –

 кими бара –

 су тотыла –

 бик аз проценты-

 яшәү өчен –

 әһәмиятле -

2.Какой послелог неуместно использовать в предложении? По 1 баллу за каждый правильный ответ ( макс. б.-3)

 А.  Мәктәпкә Айдардан ... кеше килмәде.  

1) башка          3) бүтән

2) тыш            4) белән

 Ә. Илдар сөт ... ак күгәрчен күрде.

1)  кебек         3) тикле

2) өчен           4)сыман

 Б. Башта урманга ... бар.

1) саен            3)тикле

2) кадәр          4)хәтле3.

3.  Вместо многоточия вставь подходящее падежное окончание ( макс. б.-4). 

1. эш...  дәвам итәргә
2. эш...  ярдәм итәргә
3. эш...  игътибар итәргә
4. эш...  кайтып китәргә

4. В какой последовательности необходимо поставить выражения, чтобы получилось предложение? (4 б.)

А) акыл табылмас

Ә) акыл белән

Б) алтын табылса да

В) алтын белән

1) Ә, Б, В, А              2) Б, А, В, Ә                  3) А, В, Б, Ә                4)  Б, Ә, А, В

5. Образуй новые слова из корня күз с помощью аффиксов (по 1б. закаждое слово, макс. б. - 7).

Күз +... =,

6. Переведи на татарский язык и запиши (по 2 б., макс.б.- 14).

1.Когда-то ветер, вода и правда были друзьями.  2. И однажды правда и вода спросили у ветра: “ Скажи, друг, вот ты очень быстрый и бродишь по всему миру, скажи, когда понадобишься, где тебе найти?” 3. Вы найдете меня между гор”. 4. Тогда ветер и правда спросили у воды, где ее найти в нужный момент. 5. “Вы найдете меня в фонтанах, реках и океанах”, - сказала вода. 6. И в конце вода и ветер спросили у правды: “ Где тебя, правда, найти в нужный момент?” 7. А она ответила: “Я должна быть всегда среди людей, ищите среди людей”.

7. Впиши начало предложений (по 2б., макс.б. – 10).

1. ...   , мин анда бара алмыйм. 2. ... , син барырга тиеш идең. 3.  ...,  мәктәптән соң алар еш паркка бара иделәр.  4.   ... , аның сиңа шәһәрне күрсәтәсе килә. 5. ..., малайлар тиз генә чишенеп, суга сикерделәр.

8. Найди ошибочное словосочетание.Напиши правильный вариант (по 1 б., макс.б. – 2).

1. укытучымның сүзенә
2. аларныкы өйгә
3. синең дустыңны
4. безнең әниебезгә

9. Где допущена ошибка (1 б.)? Приведи правило (4 б.).  Макс. б. -5) .

1. бер сүз
2. ун сүзләр
3. йөз сүз
4. мең сүз

10.  Допиши продолжение рассказа,  разъясни, как ты понимаешь слово игелекле кеше (8 - 10 предложений, макс. б.- 20).

Изге күңелле, олы йөрәкле Әсгать абый турында газета-журналларда күп язылды. Одесса киностудиясе нәфис фильм төшерде. Хәтта Америка журналистлары да, килеп, аның белән танышып китте. Әсгать Галимҗанов шундый игътибарга ничек лаек булды соң? Мин бу сорауга эшчән һәм игелекле кеше булуы белән дип җавап бирер идем.

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Рус телендә урта гомуми белем бирү мәктәбенең рус төркемендә укучылар өчен татар теленнән үткәрелә торган

мәктәп туры олимпиада биремнәре

2023-2024 уку елы, 10 нче сыйныф

Олимпиадные задания школьного тура по татарскому языку для общеобразовательных организаций с обучением на русском языке

(для изучающих татарский язык как государственный язык РТ).

2023-2024 учебный год, 10 класс

                                                               Максимальный балл –  82

        Время выполнения – 150 минут

I часть

1. Озаглавьте рисунок (макс. б. – 2).

Опишите- составьте 5 предложений (по 2б. за каждое правильное, раскрывающее содержание рисунка предложение. Макс. б. -10)

II часть

1. Прочитайте.  

1) Придумайте и  напишите название текста (2 б.)

     Татарстан Язучылар союзының вестибюленә мәрмәр такта куелган. Ул тактада Бөек Ватан сугышында үлеп калган утыз язучының фамилиясе язылган. Алар язасы әсәрләрен язып бетермичә, яшәргә өлгермичә үлгәннәр.

     Польша җирендәге Згеш дигән кечкенә генә шәһәрдә “Тапшырылмаган хатлар” авторы  Гадел Кутуй күмелгән. Фатих Кәрим җиңүгә ике ай кала Кенисберг янында һәлак була. Дахауның крематорий мичләрендә фашистлар Совет Армиясе полковнигы шагыйрь Хәйретдин Мөҗәйне яндырганнар.  Бу исемлектә җырлары бөтен планетага таралган легендар Муса Җәлил, аның көрәштәше   Абдулла Алиш та бар.

2)  Обозначьте верный ответ  знаком “+” и  неверный ответ знаком “- “ (по 1 б., макс. – 10 б.)

1. Язучылар союзы бинасында мәрмәр такта бар.
2. Мәрмәр тактада  барлык татар язуыларының фамилиясе язылган.
3. Утыз язучы Бөек Ватан сугышында һәлак булган.
4. Згеш шәһәрендә күп татар язучылары үлгән.
5. Згеш шәһәре зур шәһәр.
6.  Згеш шәһәре янында Гадел Кутуй  һәлак булган һәм ул шунда күмелгән.
7.  Ф.Кәрим “Тапшырылмаган хатлар” әсәренең авторы.
8.  Ф.Кәрим Җиңү көне алдыннан  гына һәлак була.
9.  Хәйретдин Мөҗәй  - шагыйрь һәм офицер була.
10.  Абдулла Алиш Муса Җәлил белән таныш булмый.

2. Напишите ответы на поставленные вопросы и составьте толкование слова “вакыт”, используя  Ваши ответы.  (по 1 б., 2 б. –за толкование,  макс. б. - 6).  

-  Нәрсә ул – вакыт?

- ... .

- Вакытны нинди предмет күрсәтә?

- ... .

-Аны бүлеп буламы? Ничек?

- ... .

- Дәресне вакыт белән характерларга мөмкинме?

- ... .

3. Соедините  слова  двух  столбиков  и  составьте  словосочетания используя послелоги и послеложные слова (по 2б., макс. – 14 б.).

Образец: Парктагы күлдә көймә белән йөзәргә

1. йөзәргә                                                    вокзал, кафе
2. барырга                                                  театр, машина
3. килеп җитәргә                                         Идел, касса
4. йөгерергә                                                стадион, сукмак
5. йөрергә                                                   троллейбус,  тукталыш
6. узып барырга                                         күл, парк, көймә
7. барып кайтырга                                      автобус, гараж
8. очарга                                                     шәһәр паркы, вертолёт

4.  В каком предложении допущена ошибка? (2 б.)

1.  Энемнең хыялы – җырларга өйрәнү.
2.  Түбән Кама – химиклар шәһәре.
3.  Казан – элек-электән мәдәният һәм сәнгать үзәк.
4.  Алабуга – иң  борынгы шәһәрләребезнең берсе.

5. Выберите и вместо многоточия  ставьте фразеологизм ( по 2 б., макс. б. -8).

А. Бу мәсьәләгә ... ярамый.

Ә. Узган ел ... вакыйгаларга бай булды.

 Б. Әнием аш-су пешерергә бик оста, аның бәлешләре  ... була.

 В. Кешедән ... – җиңел, аңа ярдәм итергә тырышырга кирәк. 

1. телеңне йотарга
2. йөз чөерергә
3. уңышлардан  баш әйләнергә
4. күз йомарга

6. В каком ряду слова образованы только при помощи словообразующих аффиксов? (2 б.)

1. саранлык, сипкеч, эшемдә
2. элгеч, юлчы, каләмдәш
3. әдәпле, баскыч, күршедә
4. каенда, җиләклек, халык

7. Переведите на татарский язык и запишите  (по 2б., макс. 10 б.).

1. Елабуга – старинный городок в Татарстане 2. Здесь родились: кавалерист-девица Н.А.Дурова, художник И.И.Шишкин, известный ученый психиатр В.М. Бехтеров, маршал Советского Союза Л.А. Говоров и другие известные люди. 3.  Эта земля хранит память об отрядах Емельяна Пугачева, о писателях А.Н.Радищеве и В.Г.Короленко, о командире гражданской войны В.И. Чуйкове. 4.  В Великую Отечественную войну Елабуга послала на фронт тысячи бойцов. 5. Елабуга включена в число исторических городов.

.

8. В каком ряду даны выражения, излагающие просьбу? (Макс.б. -1)

1. килче, килсәнә, кил инде, кил әле

1. керә бит, керә инде, зинһар кер
2. китәме, китә дә, китсә дә, китәсә дә
3.  килегез инде, килә ләбаса, килсә иде

9. Как предложешь присесть в автобусе пожилому человеку. Найди правильную форму. (Макс.б. -1)

1. Гафу итегез, сезгә урын кирәкме?
2. Утырасыгыз килмиме?
3. Рәхим итегез, утырыгыз монда.
4. Минем басып барасым килми шул.

10. Напишите 8 предложений по теме  “Өлкәннәр көне” (за каждое предл. до 2-х б., макс.б. – 16)

_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Рус телендә урта гомуми белем бирү мәктәбенең рус төркемендә укучылар өчен татар теленнән үткәрелә торган

мәктәп туры олимпиада биремнәренә җаваплар

2023-2024 уку елы, 4 нче сыйныф

Ответы олимпиадных заданий школьного тура по татарскому языку для общеобразовательных организаций с обучением на русском языке

(для изучающих татарский язык)

2023-2024 учебный год, 4 класс

Максимальный балл –  60

1.Составьте из данных слов известную татарскую пословицу и напишите её.

Аз, эшлә, сөйләш, күп. (4 балла)

АЗ СӨЙЛӘШ. КҮП ЭШЛӘ.

2. Напишите антонимы.(6 баллов)

Кечкенә -       ЗУР

Ак -                 КАРА

Биек –ТӘБӘНӘК

Яшь -              КАРТ

Елый -            КӨЛӘ

Күп -               АЗ

3. В каждом ряду подчеркните “лишнее” слово.(5 баллов)

1) матур, күңелле, яхшы, укый

2) мәктәп, дәфтәр, яшел, укучылар

3) яз, утыр, бас, килмә

4) Азат, Борис, Элина, Борисова

5) яңгыр, яңа, кызыл, каен

4. Спросите на татарском языке. Запишите. (Максимальное количество – 8 баллов)

1) Как зовут вашего собеседника?

СИНЕҢ ИСЕМЕҢ НИЧЕК/ СЕЗНЕҢ ИСЕМЕГЕЗ НИЧЕК?

2) Сколько лет вашему собеседнику.

СИҢА НИЧӘ ЯШЬ?

3)  Спросите, какое у него самочувствие.

ХӘЛЛӘРЕҢ  НИЧЕК?//КӘЕФЕҢ НИЧЕК?

4)  Спросите, куда он идёт.

СИН КАЯ БАРАСЫҢ?

5. Являются ли данные высказывания верными? Поставьте знак «+» или «-» в соответствующей ячейке в бланке ответов.(Максимальное количество – 10 баллов)

6.Прочитайте стихотворение. Вставьте в слова пропущенные буквы. (Максимальное количество – 5 баллов)

Сеңлем мәктәпкә бара

БҮген бездә зур шатлык –

Сеңлем мәктәпкә бара.

Сумкасына кИтапларын

Һәм дӘфтәрләрен сала.

Йомшак куянын да ала

Уйнарга тӘнәфестә.

Тик комачау итмәс микән,

Ул Ләйләгә дӘрестә?  

                                                                        (Рәхимә Арсланова)

7. Ознакомьтесь с предложениями, которые написаны по содержанию стихотворения. После каждого предложения напишите слова «дөрес» или«дөрес түгел».(Максимальное количество – 7 баллов)

1. Минем сеңлемнең исеме – Ләйлә.       ДӨРЕС

2. Мин шатланам.                                       ДӨРЕС

3. Ләйлә – минем апам.                           ДӨРЕС ТҮГЕЛ

4. Ләйләнең уенчык төлкесе бар.            ДӨРЕС ТҮГЕЛ

5. Ләйлә сумкасына каләм сала.               ДӨРЕС ТҮГЕЛ    

6. Ләйлә балалар бакчасына бара.               ДӨРЕС ТҮГЕЛ

7. Ләйлә тәнәфестә куян белән уйный.         ДӨРЕС

8.Напишите небольшой рассказ на тему “Моя семья”.  (10 предложений, максимальное количество – 20 баллов)

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Рус телендә урта гомуми белем бирү мәктәбенең рус төркемендә укучылар өчен татар теленнән үткәрелә торган

мәктәптуры олимпиада биремнәренең җаваплары

2023-2024 уку елы, 5 нче сыйныф

Ответы олимпиадных заданий школьного тура по татарскому языку для общеобразовательных организаций с обучением на русском языке

(для изучающих татарский язык)

2023-2024 учебный год, 5 класс

                                                               Максимальный балл – 76

1. Запишите перевод слова на русский язык и количество букв, звуков.    (Максимальное количество 10 баллов)

      Һөнәр  –ПРОФЕССИЯ, 5  хәреф, 5 аваз

Табигать – ПРИРОДА, 8  хәреф,  7 аваз

Яңгыр –ДОЖДЬ,  5  хәреф,  6 аваз

Бәйрәм –ПРАЗДНИК, 6  хәреф,  6 аваз

Елга –РЕКА, 4  хәреф,  5 аваз

2. Запишите слова “ярый” или “ярамый”. (Максимальное количество5 баллов)

Урманда чүп ташларга ЯРАМЫЙ.

Урманга сәяхәткә барырга ЯРЫЙ.

Елгада балык тотарга  ЯРЫЙ.

Агачларны сындырырга ЯРАМЫЙ.

Кызыл китапка кертелгән чәчкләрне өзәргә ЯРАМЫЙ.

3. Составьте слова с помощью корня и суффикса.(Максимальное количество - 6 баллов)

 Слова (сүзләр): сыйныф, җыр, күз, шат, тоз, биш

Суффиксы (кушымчалар): -лы, -лек, -чы, -лык, -таш, -ле

СЫЙНЫФТАШ, ҖЫРЧЫ, КҮЗЛЕК, ШАТЛЫК, ТОЗЛЫ, БИШЛЕ

4.Составьте предложения из слов и запишите. (Максимальное количество - 9  баллов)

Казан, Кабан, бар, күле, шәһәрендә.

КАЗАН ШӘҺӘРЕНДӘ КАБАН КҮЛЕ БАР.

Походка, мин, бардым, белән, гаилә.

МИН ГАИЛӘ БЕЛӘН ПОХОДКА БАРДЫМ.

 Машага,  кирәк, ясарга, зарядка.

МАШАГА ЗАРЯДКА ЯСАРГА КИРӘК.

5. Перепишите текст от второго лица единственного числа. (Максимальное количество  – 12 баллов )

Мин бишенче сыйныфта укыйм. Миңа 12 яшь. Миңа математика, биология фәннәре ошый. Дәресләрдән соң мин музыка мәктәбенә йөрим. Анда мин  курайда уйнарга өйрәнәм.

Безнең сыйныфта 26 укучы укый. Мин сыйныфташларымны бик яратам.

СИН бишенче сыйныфта укыйСЫҢ. СИҢА 12 яшь. СИҢА математика, биология фәннәре ошый. Дәресләрдән соң СИН  музыка мәктәбенә йөриСЕҢ. Анда СИН  курайда уйнарга өйрәнәСЕҢ.

СЕЗНЕҢ сыйныфта 26 укучы укый. СИН сыйныфташларыҢНЫ бик яратаСЫҢ.

8. Расставьте ударения в следующих словах. (Максимальное количество – 6 баллов)

ДәрЕс, дәреслЕк, дәреслектӘ.

Укы, укыдЫм, укЫмадым.  

9. Напишите сообщение на тему “Мой друг”. (10 предложений, максимальное количество – 20 баллов)

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Рус телендә урта гомуми белем бирү мәктәбенең рус төркемендә укучылар өчен татар теленнән үткәрелә торган мәктәп туры олимпиада биремнәренең җаваплары

2023/2024 уку елы, 6 нчы сыйныф

(Максимальное количество баллов – 66)

1. Придумайте название рисунку (3 балла) и составьте 3 вопроса (максимальный балл – 12)

2. Прочитайте текст, найдите и напишите пропущенное слово (максимальный балл – 4).

Һәйкәл (һәйкәлләр)

3. Напишите антонимы  (максимальный балл – 5).

1) апа – сеңел

2) дус – дошман

3) ерак – якын

4) тынычлык – сугыш

5) сорау – җавап

4. Дополните предложение подходящим по смыслу словом (максимальный балл – 4).

1) Кояшлы көннәрдә усак аеруча матур.

2) Усакның өстәге яфраклары – ачык яшел, астагылары соргылт-яшел төстә була.

3) Усакка/агачка миләш чыпчыгы килеп кунган иде, яфраклары калтырап куйды.

4) Юкка гына усакны “куркак агач” дип йөртмиләр шул.

5. Переведите предложения (максимальный балл – 14).

1) Мәктәп китапханәсендә татар китаплары аз. .

2) Ул еш кына туган шәһәреннән хатлар ала.

3) Шәһәр иң тирән төче күл ярында урнашкан.

4) Гадәттә октябрь яңгырлы.  

5) Ул укуга/укырга берчайчан соңга калмый.

6) Апа мәктәптән соң кайтты.

7) Пәнҗешәмбе бу вакытта син нәрсә белән шөгыльләнәсең/нишлисең?  

6. “Соберите пословицы”, соединив цифры с буквами (максимальный балл – 5).

1) б; 2) в; 3) г) 4) а) 5) ә

7. Допишите окончания в предложениях (за каждый верный ответ – 0,5 балла, мак.б. - 5).

1) Балачактан ук безгә яшелчә һәм җиләк-җимешнең файдасы турында әйтә килделәр.

2) Беренче чиратта, алар организмны витамин һәм минераллар белән баета.

3) Табигый цикл нигезендә өлгергән сезонлы җиләк-җимеш, яшелчә организмга максималь файда китерә.

4) Аларны эшкәртелмәгән килеш кулланырга һәм организмның алардан зыян күрүенә курыкмаска кирәк.

5) Кибетләрдә  елның  теләсә кайсы вакытында төрле продуктлар  табарга була.

8. Прочитайте загадку. О чём эта загадка?  (максимальный балл – 3).

“Н” хәрефе

9. Соберите фразеологизм и его эквивалент на русском языке, соединив цифры с буквами (максимальный балл – 4)

1) б; 2) ә; 3) в; 4) а

10. Напишите о вашем любимом спорте и о его пользе.  (за каждое верное предложение – 2 балла, максимальное количество баллов – 10).

Рус телендә урта гомуми белем бирү мәктәбенең рус төркемендә укучылар өчен татар теленнән үткәрелә торган мәктәп туры олимпиада биремнәренең җаваплары

2023/2024 уку елы, 7 нчы сыйныф

(Максимальное количество баллов – 75)

1. Прочитайте предложения, исправьте грамматические и речевые ошибки. Напишите правильный вариант (максимальный балл – 5)

1) Сәламәтлек һәрвакыт беренче урында булырга тиеш.

2) Өй эшләрен эшләгән вакытта тәнәфес ясап алу кирәк.

5) Аерым бер фән буенча укытучыга яки сыйныфташыңа мөрәҗәгать ит. 

3) Көндәлек режим турында да онытма: вакытында ятып, вакытында торырга кирәк.

4) Тәмле су, газлы су түгел, ә нәкъ менә чиста су баш миенең эшчәнлеген яхшырта.

2. Прочитайте текст, найдите и напишите пропущенное слово (максимальный балл – 3).

урман

3. Расставьте реплики в нужном порядке (укажите последовательность в цифрах), чтобы получился диалог (максимальный балл - 10).

5, 9, 3, 8, 1, 7, 6, 4, 2, 10

4. Вставьте пропущенные компоненты фразеологизмов (максимальный балл – 8).

1) каты чикләвек; 2) кызыл кар яугач; 3) чебеннән фил ясау; 4) утлы табага бастыру; 5) ике куян артыннан куу; 6) энә белән кое казу; 7) сүзне җилгә ташлау; 8) стенага борчак ату.

5. Напишите советы к представленным ситуациям (максимальный балл – 10).

1) Мин телефонны өйдә оныттым/ Өеңә кайт һәм телефоныңны ал.

2) Мин ардым/ Ял итеп ал һәм дәвам ит.

3) Бүлмәдә эссе/ Тәрәзәне ач, бүлмәне җилләт.

4) Мин музейның кайда урнашканын белмим/ Интернеттан кара яки урамнан узучылардан сора.

5) Минем кәеф начар/ Үзеңә ошаган музыка тыңла.

6. Переводите предложения (максимальный балл – 12).

1) Иртәгә төшке ашка/төшкә мин аш пешерәм.  

2) Ул бу китапны ай буе укый.

3) Аңа икътисади факультетта уку авыр.

4) Башта без тар урам буйлап бардык, аннан проспектка чыктык.  

5) Мин Кадыйм Җәмитов эшләре күргәзмәсендә булдым.

6) Кичә мин мәктәптә таныш булмаган кеше күрдем.

7. Соберите пословицы, соединив цифры с буквами (максимальный балл – 6). 1) в; 2) г; 3) а; 4) д; 5) б; 6) ә.

8.  Допишите окончания слов в предложениях (за каждый верный ответ по 0,5 балла, максимальный балл - 6).

1) Казан шәһәренең горурлыгы – Сөембикә манарасы.

2) Манараның исеме Казан ханбикәсе Сөембикә турында риваятьләргә бәйле.

3) Сөембикә ханбикә гүзәллеге белән тирә-юньдә дан тоткан.

4) Сөембикә Казанда 1532 – 1551 елларда яшәгән.

5) Парижны – Эйфель башнясы, Казанны Сөембикә манарасы бизи.

9. Напишите 5 предложений о татарском писателе, которого вы знаете и любите (за каждое верное предложение – 3, максимальный балл – 15).

Рус телендә урта гомуми белем бирү мәктәбенең рус төркемендә укучылар өчен татар теленнән үткәрелә торган

мәктәп туры олимпиада биремнәре җаваплары/ачкычлары

2023-2024 уку елы, 8 нче сыйныф

Ответы олимпиадных заданий школьного тура по татарскому языку для общеобразовательных организаций с обучением на русском языке

(для изучающих татарский язык).

2023-2024 учебный год, 8 класс

Максималь балл – 80

1. Озаглавьте рисунок.Составьте 5 вопросительных предложений по рисунку. 6 баллов, по 1 баллу за каждый правильный ответ.

Ачкыч:

Көзге эшләр/Көзге матурлык/Тырыш малай/Ялкау малай

Рәсемдә нинди ел фасылы сурәтләнгән?

Малай нәрсә турында уйлый?

Рәсемдә нинди агач күрсәтелгән?

Көн җылымы, салкынмы?

Малай нәрсәгә терәлеп тора?

2. В какой последовательности необходимо поставить выражения, чтобы получилось предложение? 4 балла

4)  Б, Ә, А, В

3. В какой последовательности нужно расставить предложения, чтобы получился текст? 4 балла

2) В, Ә, А,  Б

4. Найди продолжение предложения. Нихәтле тырышсаң, ... .

2 балла

4) үзең өчен шулхәтле яхшы

5. Допишите реплики. Мини-диалоги должны соответствовать требованиям этикета.  10 баллов

6. Переведите на татарский язык и запишите в строке после каждого предложения. 20 баллов.

Көз көне табигать үзгәрә һәм бик матурлана.Агачлардагы барлык яфраклар төсен үзгәртә һәм җиргә төшә.Көз көне паркта йөрергә һәм коелган яфраклар җыярга мөмкин.Алар төрле төстә: сары, кызгылт сары, кызыл.Аларны гербарий яки матур эшләнмәләр ясау өчен кулланырга мөмкин.Моннан тыш, паркта матур фотографияләр ясарга була.Шулай ук көз - уңыш вакыты. Алма, груша һәм башка җиләк-җимешләр өлгерә.Мин аларны үзебезнең дачада җыям, ә әни яки әби миңа тәмле бәлешләр һәм компотлар әзерлиләр.Көз көне табигать үзенең матурлыгын һәм тылсымын күрсәтә.Әйдәгез, шушы матур көннәр белән бергә хозурланыйк!

7. Составьте предложения, разделив слова и правильноно раставив знаки препинания.  14 баллов.

__

_______________

8. “Музыка кеше тормышына ничек тәэсир итә?” Изложите свои мысли в тексте из 10 предложений. Макс. б. - 20, по 2 балла за каждое правильное предложение.

Рус телендә урта гомуми белем бирү мәктәбенең рус төркемендә укучылар өчен татар теленнән үткәрелә торган

мәктәп туры олимпиада биремнәре җаваплары/ачкычлары

2023-2024 уку елы, 9 нче сыйныф

Ответы олимпиадных заданий школьного тура по татарскому языку для общеобразовательных организаций с обучением на русском языке

(для изучающих татарский язык).

2023-2024 учебный год, 9 класс

Максималь балл – 88

1. Озаглавьте рисунок.Составьте 5 словосочетаний по рисунку.

6 баллов, по 1 баллу за каждый правильный ответ.

Ачкыч:

Һөнәр сайлау

Табиб һөнәре, кара костюмлы кыз, сары каска, пешекче шатлыгы, уйчан караш.

2. В какой группе слова не относятся к самостоятельной части речи.

2 балла.

2) ихтимал, икән, иде

3. Выберите ряд прилагательных в сравнительной степени. 2 балла.

4) Җитезрәк, тупасрак, акыллырак

4. Найдите деепричастие, соответствующее данному вопросу.

Ничек укыячак? 2 балла.

1. Тырышып

5. Составьте предложения с словосочетаниями. 12 баллов

Тәмле телле, ачык йөз, алтын куллы, ачык авыз, йомры баш,куян йөрәк.

Ачкыч:

Безнең күрше апа ягымлы, тәмле телле. Кунакларны ачык йөз белән каршы алдым. Әтиемнең кулыннан бөтен эш килә, ул алтын куллы. Зур шәһәргә килгәч, ачык авыз булып йөрергә ярамый. Минем дустым бик акыллы, шуңа күрә без аны “йомры баш” дип атыйбыз. Куян йөрәкле булсаң, урманга барма.

6. Переведите на татарский язык и запишите в строке после каждого предложения. 16 баллов, по 2 балла за каждый правильный ответ

7. Составьте диалог на татарском языке о выборе профессии, опираясь на содержаниетекста6 задания. 12 реплик – 24 балла.

Ачкыч:

• Ни өчен булачак һөнәрне сайлау мөһим?
• Булачак һөнәр кешенең язмышы белән бәйле.
• Күп эшләр арасыннан ниндине сайларга кирәк?
• Һөнәрне сайлаганда мавыгуларга игътибар итәргә кирәк.
• Рәсем ясый белгән кеше киләчәктә кем була ала?
• Ул дизайнер була ала.
• Кулинария белән мавыгучы егет яки кыз нинди һөнәр сайлый?
• Алар пешекче һөнәрен сайлыйлар.
• Балаларны яратсаң, кем булырга?
• Балаларны яратсаң,мәктәпкә бар.
• Һөнәр сайлау турында Конфуций нәрсә дигән?
• Конфуций: «Күңелеңә хуш килгән һөнәр сайла һәм сиңа бер көн дә эшләргә туры килмәс», - дигән.

Рус телендә урта гомуми белем бирү мәктәбенең рус төркемендә укучылар өчен татар теленнән үткәрелә торган

мәктәп туры олимпиада биремнәре җаваплары

2023-2024 уку елы, 10 нче сыйныф

Ответы на олимпиадные задания школьного тура по татарскому языку для общеобразовательных организаций с обучением на русском языке

(для изучающих татарский язык как государственный язык РТ).

2023-2024 учебный год, 10 класс

Максимальный балл –  82

I часть

1. Озаглавьте рисунок (макс.б. – 2).

Кешелеклелек.

Кайгыртучанлык.

Буыннар бәйләнеше.

Дәү әнием  һ.б.

II часть

1. Прочитайте.  

1) Придумайте и  напишите название текста (2 б.)

     Татарстан Язучылар союзының вестибюленә мәрмәр такта куелган. Ул тактада Бөек Ватан сугышында үлеп калган утыз язучының фамилиясе язылган. Алар язасы әсәрләрен язып бетермичә, яшәргә өлгермичә үлгәннәр.

     Польша җирендәге Згеш дигән кечкенә генә шәһәрдә “Тапшырылмаган хатлар” авторы  Гадел Кутуй күмелгән. Фатих Кәрим җиңүгә ике ай кала Кенисберг янында һәлак була. Дахауның крематорий мичләрендә фашистлар Совет Армиясе полковнигы шагыйрь Хәйретдин Мөҗәйне яндырганнар.  Бу исемлектә җырлары бөтен планетага таралган легендар Муса Җәлил, аның көрәштәше   Абдулла Алиш та бар.

2)  Обозначьте верный ответ  знаком “+” и  неверный ответ знаком “- “ (по 1 б., макс. – 10 б.)

1.  Язучылар союзы бинасында мәрмәр такта бар. +
2. Мәрмәр тактада  барлык татар язучыларының фамилиясе язылган. -
3. Утыз язучы Бөек Ватан сугышында һәлак булган. +
4. Згеш шәһәрендә күп татар язучылары үлгән. _
5. Згеш шәһәре зур шәһәр. -
6.  Згеш шәһәре янында Гадел Кутуй  һәлак булган һәм ул шунда күмелгән. +
7.  Ф. Кәрим “Тапшырылмаган хатлар” әсәренең авторы. -
8.  Ф. Кәрим Җиңү көне алдыннан  гына һәлак була. +
9.  Хәйретдин Мөҗәй  - шагыйрь һәм офицер була. +
10.  Абдулла Алиш Муса Җәлил белән таныш булмый. -

2. Напишите ответы на поставленные вопросы и составьте толкование слова “вакыт”, используя  Ваши ответы.  (по 1 б., 2 б. –за толкование,  макс. б. - 6).  

-  Нәрсә ул – вакыт?

 -

- Вакытны нинди предмет күрсәтә?

-

-Аны бүлеп буламы? Ничек?

-

- Дәресне вакыт белән характерларга мөмкинме?

-  

3. Соедините  слова  двух  столбиков  и  составьте  словосочетания используя послелоги и послеложные слова (по 2б., макс. – 14 б.).

Образец: Парктагы күлдә көймә белән йөзәргә

1. йөзәргә                                                    вокзал, кафе
2. барырга                                                  театр, машина
3. килеп җитәргә                                         Идел, касса
4. йөгерергә                                                стадион, сукмак
5. йөрергә                                                   троллейбус,  тукталыш
6. узып барырга                                         күл, парк, көймә
7. барып кайтырга                                      автобус, гараж
8. очарга                                                     шәһәр паркы, вертолёт

4.  В каком предложении допущена ошибка? (2 б.)

     1. Энемнең хыялы – җырларга өйрәнү.

      2.  Түбән Кама – химиклар шәһәре.

2.  Казан – элек-электән мәдәният һәм сәнгать үзәк.
3.  Алабуга – иң  борынгы шәһәрләребезнең берсе.

5. Выберите и вместо многоточия  ставьте фразеологизм ( по 2 б., макс. б. -8).

А. Бу мәсьәләгә ... ярамый.

Ә. Узган ел ... вакыйгаларга бай булды.

 Б. Әнием аш-су пешерергә бик оста, аның бәлешләре  ... була.

 В. Кешедән ... – җиңел, аңа ярдәм итергә тырышырга кирәк. 

1. телеңне йотарга
2. йөз чөерергә
3. уңышлардан  баш әйләнергә
4. күз йомарга

6. В каком ряду слова образованы только при помощи словообразующих аффиксов? (2 б.)

1. саранлык, сипкеч, эшемдә
2. элгеч, юлчы, каләмдәш
3. әдәпле, баскыч, күршедә
4. каенда, җиләклек, халык

7. Переведите на татарский язык и запишите  (по 2б., макс. 10 б.).

1. Елабуга – старинный городок в Татарстане 2. Здесь родились: кавалерист-девица Н.А.Дурова, художник И.И.Шишкин, известный ученый психиатр В.М. Бехтеров, маршал Советского Союза Л.А. Говоров и другие известные люди. 3.  Эта земля хранит память об отрядах Емельяна Пугачева, о писателях А.Н.Радищеве и В.Г.Короленко, о командире гражданской войны В.И. Чуйкове. 4.  В Великую Отечественную войну Елабуга послала на фронт тысячи бойцов. 5. Елабуга включена в число исторических городов.

8. В каком ряду даны выражения, излагающие просьбу? (Макс.б. -1)

          1.килче, килсәнә, кил инде, кил әле

4. керә бит, керә инде, зинһар кер
5. китәме, китә дә, китсә дә, китәсә дә
6.  килегез инде, килә ләбаса, килсә иде

9. Как предложете присесть в автобусе пожилому человеку. Найдите правильную форму. (Макс.б. -1)

1. Гафу итегез, сезгә урын кирәкме?
2. Утырасыгыз килмиме?
3. Рәхим итегез, утырыгыз монда.
4. Минем басып барасым килми шул.

10. Напишите 8 предложений по теме  “Өлкәннәр көне” (за каждое предл. до 2-х б., макс.б. – 16)

_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Рус телендә урта гомуми белем бирү мәктәбенең рус төркемендә укучылар өчен татар теленнән үткәрелә торган

мәктәп туры олимпиада биремнәре җаваплары

2023-2024 уку елы, 11 нче сыйныф

Олимпиадные задания школьного тура по татарскому языку для общеобразовательных организаций с обучением на русском языке

(для изучающих татарский язык как государственный язык РТ).

2023-2024 учебный год, 11 класс

                                                            Максимальный балл – 108

I часть

1. Озаглавьте картину (3 балла). Составьте 5 предложений по картине  (по 2 балла = 10  баллов). Макс. 13 баллов.

Кайгыртучанлык, кешелеклелек, ярдәм һ.б.

II  часть

1. Прочитайте текст.  Переведите слова, приведенные после текста. Используя эти слова,  допишите пропущенную часть текста (5-6 предложений)

  за каждое слово по 1 баллу, макс.б. - 8

 за каждое предл. по 3 балла, макс. б. – 18 = 26 б.

    Һәркем белә, сусыз яшәү мөмкин түгел. Кеше ашамыйча атналар буе тора ала, әмма сусыз бирничә көнгә дә түзә алмый. Әгәр кеше тәнендәге суның уннан бер өлеше кимесә дә, аның хәле начарлана. Менә суда нинди көч бар!

   Җир шарында эчәргә яраклы су запасы күп түгел.  Кешеләр тарафыннан көн саен күп күләмдә су тотыла. Төче су запаслары кимегәннән-кими бара. Сулыкларны пычрату да төче су запасының кимүенә китерә. Бу, үз чиратында, кешелекнең җирдә яшәвенә куркыныч тудыра. Шуңа күрә чишмәләрне, су чыганакларын карап, чистартып торуны һәр кеше үзенең бурычы итеп карарга тиеш. Без елга-күлләрне, сулыкларны пычрату белән даими очрашабыз.

Бу хәл безне борчырга, табигатьнең бу кадерле бүләгенә игътибарлы булырга чакырырга тиеш.

 эчергә яраклы су – вода, пригодная для питья//питьевая вода

 төче су – пресная вода

 тозлы су – соленая вода

 кими бара – становится меньше//уменьшается

 су тотыла – вода расходуется // вода тратится

 бик аз проценты- очень малый процент

 яшәү өчен – для жизни

 әһәмиятле - важный

2. Какой послелог нельзя использовать в предложении? По 1 баллу за каждый правильный ответ, макс. б.-3

 А.  Мәктәпкә Айдардан ... кеше килмәде.  

1) башка          3) бүтән

2) тыш            4) белән

 Ә. Илдар сөт ... ак күгәрчен күрде.

1)  кебек         3) тикле

2) өчен           4)сыман

 Б. Башта урманга ... бар.

1) саен            3)тикле

2) кадәр          4)хәтле

 3.  Вместо многоточия вставь подходящее падежное окончание ( макс. б.-4). 

1. эшНЕ  дәвам итәргә
2. эшТӘ //КӘ.  ярдәм итәргә
3. эшКӘ  игътибар итәргә
4. эшТӘН  кайтып китәргә

4. В какой последовательности необходимо поставить выражения, чтобы получилось предложение? (4 б.)

А) акыл табылмас

Ә) акыл белән

Б) алтын табылса да

В) алтын белән

1) Ә, Б, В, А              2) Б, А, В, Ә                  3) А, В, Б, Ә               4)  Б, Ә, А, В

5. Образуй новые слова из корня күз с помощью аффиксов (по 1б. закаждое слово, макс. б. - 7).

Күз +ЛЕ =күзле, күз +СЕЗ =күзсез,  күз+ЛЕК=күзлек, күз+ЛӘҮ=күзләү,күз+ӘТ+ЧЕ=күзәтче, күз+ӘТ+Ү+ күзәтү, күз+ЧӘ=күзчә һ.б.

6. Переведи на татарский язык и запиши (по 2 б., макс.б.- 14).

1.Когда-то ветер, вода и правда были друзьями.  2. И однажды правда и вода спросили у ветра: “ Скажи, друг, вот ты очень быстрый и бродишь по всему миру, скажи, когда понадобишься, где тебе найти?” 3. Вы найдете меня между гор”. 4. Тогда ветер и правда спросили у воды, где ее найти в нужный момент. 5. “Вы найдете меня в фонтанах, реках и океанах”, - сказала вода. 6. И в конце вода и ветер спросили у правды: “ Где тебя, правда, найти в нужный момент?” 7. А она ответила: “Я должна быть всегда среди людей, ищите среди людей”.

7. Впиши начало предложений (по 2б., макс.б. – 10).

1. ...   , мин анда бара алмыйм. 2. ... , син барырга тиеш идең. 3.  ...,  мәктәптән соң алар еш паркка бара иделәр.  4.   ... , аның сиңа шәһәрне күрсәтәсе килә. 5. ..., малайлар тиз генә чишенеп, суга сикерделәр.

8. Найди ошибочное словосочетание.Напиши правильный вариант (по 1 б., макс.б. – 2).

1. укытучымның сүзенә
2. аларныкы өйгә  - аларның өенә
3. синең дустыңны
4. безнең әниебезгә

9. Где допущена ошибка (1 б.)? Приведи правило (4 б.).  Макс. б. -5) .

1. бер сүз
2. ун сүзләр – ун сүз
3. йөз сүз
4. мең сүз

При количественном числительном имя существительное всегда ставится в единственном числе. // Числительное перед существительным ставится в единственном числе. (Могут быть другие варианты).

10.  Допиши продолжение рассказа,  разъясни, как ты понимаешь слово игелекле кеше (8 - 10 предложений, макс. б.- 20).

Если ученик знает об Асгате Галимзянове, он может изложить его историю; если-нет, то пишет, что означает для него выражение “игелекле кеше”, приводит из жизни примеры.

Изге күңелле, олы йөрәкле Әсгать абый турында газета-журналларда күп язылды. Одесса киностудиясе нәфис фильм төшерде. Хәтта Америка журналистлары да, килеп, аның белән танышып китте. Әсгать Галимҗанов шундый игътибарга ничек лаек булды соң? Мин бу сорауга эшчән һәм игелекле кеше булуы белән дип җавап бирер идем.

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________