Үҙ-аллы эштәр / Самостоятельные работы

Административный контрольный срез

по итогам 1 полугодия 201_-20__ уч.года
по____________________ 
ученика(цы) _5__ класса   ГБОУ РГИ им.Г.Альмухаметова 

_________________________________

Вариант___I_____ 

А1. Башҡорт алфавитында нисә хәреф?

а) 33,                       в) 42,

б) 31,                       г) 40.

А2. Башҡорт алфавитында нисә һуҙынҡы (гласные)?

а) 10,                       в) 9,

б) 8,                         г) 6.

А3. Түбәндәге һүҙҙәрҙең ҡайһыһы исем һүҙ төркөмөнә ҡарай (найти имя существительное)?

а) Ҡуян,                  в) аҡ,

б) йөрөй,                г) тиҙ.

А4. Яңғыҙлыҡ исемде(имена собственные) табырға:

а) Олатай,               в) тейен,

б) әминә,                г) һатыусы.

А5. Дөрөҫ төҙөлгән һөйләмде табырға:

а) Дуҫтары Сашаның бар ауылда.                          в) Сашаның дуҫтары ауылда бар.

 б) Ауылда Сашаның дуҫтары бар.                        г) Бар ауылда Сашаның дуҫтары.

А6. Нәҙек һуҙынҡылы(мягкий гласный) һүҙҙе табырға:

а) Атай,                    в) кил,

б) ҡул,                      г) урман.

А7. Улар яңы йорт һалдылар (һөйләмдән сифатты/прилагательное табырға):

а) Улар,                    в) йорт,

б) яңы,                      г) һалдылар.

А8. Арыҫланға һүҙе ниндәй килештә/падеж тора?

а) Эйәлек,                 в) төшөм,

б) сығанаҡ,               г) төбәү.

А9. Ял көнө һеҙ нимә эшләйәсәкһегеҙ?( Һөйләмдән алмаштарҙы/местоимения табырға):

а) Ял, көнө;              в) эшләйәсәкһегеҙ, нимә;

б) һеҙ, нимә;             г) ял, һеҙ.

А10. Һөйләмдең дөрөҫ тәржемәһен табырға: Марат утром встает в 7 часов.

а) Марат иртән ете сәғәттә тора.

б) Марат иртән тора етелә.

в) Марат иртән сәғәт етелә тора.

В1. Һөйләмде рус теленә тәржемә итергә:

Ауыл янында ҡуйы урман бар.________________________________________________________

В2. Һөйләмде башҡорт теленә тәржемә итергә:

Мой друг Айрат тоже любит музыку.________________________________________________        

В3. Һүҙҙе килеш/падеж менән үҙгәртергә: саңғылар._____________________

_____________________________________________________________

_____________________________________________________________

_____________________________________________________________

С1. “Урманда”, “Өйҙә”, “Мәктәптә” темаларының береһенә 4-5 һөйләм яҙырға (выбрав одну из тем, написать 4-5 предложений).

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

____________________________________________________________________________

А1. Башҡорт алфавитында нисә хәреф (сколько букв в башкирском алфавите)?

а) 33,                       в) 42,               б) 31,                       г) 40.

А2. Башҡорт алфавитында нисә һуҙынҡы (сколько гласных в башкирском алфавите)?

а) 10,                       в) 9,            б) 8,                         г) 6.

А3. Түбәндәге һүҙҙәрҙең ҡайһыһы исем һүҙ төркөмөнә ҡарай (какое слово относится к имени сущ.)?        

а) Ҡуян,                  в) аҡ,         б) йөрөй,                г) тиҙ.

А4. Яңғыҙлыҡ исемде табырға (найти имя собственное):

а) Олатай,               в) тейен,       б) әминә,                г) һатыусы.

А5. Дөрөҫ төҙөлгән һөйләмде табырға (какое предложение построено правильно?):

а) Дуҫтары Сашаның бар ауылда.                          в) Сашаның дуҫтары ауылда бар.

 б) Ауылда Сашаның дуҫтары бар.                        г) Бар ауылда Сашаның дуҫтары.

А6. Нәҙек һуҙынҡылы һүҙҙе табырға(найти слово с мягкими гласными):

а) Атай,                    в) кил,                б) ҡул,                      г) урман.

А7. Улар яңы йорт һалдылар (һөйләмдән сифатты табырға/ из предложения найти имя прилагательное):      а) Улар,                    в) йорт,          б) яңы,                      г) һалдылар.

А8. Арыҫланға һүҙе ниндәй килештә тора(определить падеж слова арыҫланға/арслану)?

а) Эйәлек (род.п.),                 в) төшөм (вин.п.),          б) сығанаҡ (исход.п.),           г) төбәү (дат.п).

А9. Ял көнө һеҙ нимә эшләйәсәкһегеҙ?( Һөйләмдән алмаштарҙы табырға/ из данного предложения найти местоимения):

а) Ял, көнө;              в) эшләйәсәкһегеҙ, нимә;           б) һеҙ, нимә;             г) ял, һеҙ.

А10. Һөйләмдең дөрөҫ тәржемәһен табырға / найти перевод предложения: Марат утром встает в 7 часов.

а) Марат иртән ете сәғәттә тора.    б) Марат иртән тора етелә.     в) Марат иртән сәғәт етелә тора.

В1. Перевести предложение: На столе лежат тетради и книги. ________________________                                                                                                             

В2. Что вы носите в портфеле (написать на башкирском языке).___________

В3. К . Ҙ,     Т . Ҙ,   Б . Ҙ  (вставив букву, образовать слова).

С1. Продолжить диалоги.

• _____________________?                               - Төшкө  ашты нисәлә ашаның?
• Эйе, беҙ бергә уҡыйбыҙ.                                 - __________________________

А1. Башҡорт алфавитында нисә хәреф (сколько букв в башкирском алфавите)?

а) 33,                       в) 42,               б) 31,                       г) 40.

А2. Башҡорт алфавитында нисә һуҙынҡы (сколько гласных в башкирском алфавите)?

а) 10,                       в) 9,            б) 8,                         г) 6.

А3. Түбәндәге һүҙҙәрҙең ҡайһыһы исем һүҙ төркөмөнә ҡарай (какое слово относится к имени сущ.)?        

а) Ҡуян,                  в) аҡ,         б) йөрөй,                г) тиҙ.

А4. Яңғыҙлыҡ исемде табырға (найти имя собственное):

а) Олатай,               в) тейен,       б) әминә,                г) һатыусы.

А5. Дөрөҫ төҙөлгән һөйләмде табырға (какое предложение построено правильно?):

а) Дуҫтары Сашаның бар ауылда.                          в) Сашаның дуҫтары ауылда бар.

 б) Ауылда Сашаның дуҫтары бар.                        г) Бар ауылда Сашаның дуҫтары.

А6. Нәҙек һуҙынҡылы һүҙҙе табырға(найти слово с мягкими гласными):

а) Атай,                    в) кил,                б) ҡул,                      г) урман.

А7. Улар яңы йорт һалдылар (һөйләмдән сифатты табырға/ из предложения найти имя прилагательное):      а) Улар,                    в) йорт,          б) яңы,                      г) һалдылар.

А8. Арыҫланға һүҙе ниндәй килештә тора(определить падеж слова арыҫланға/арслану)?

а) Эйәлек (род.п.),                 в) төшөм (вин.п.),          б) сығанаҡ (исход.п.),           г) төбәү (дат.п).

А9. Ял көнө һеҙ нимә эшләйәсәкһегеҙ?( Һөйләмдән алмаштарҙы табырға/ из данного предложения найти местоимения):

а) Ял, көнө;              в) эшләйәсәкһегеҙ, нимә;           б) һеҙ, нимә;             г) ял, һеҙ.

А10. Һөйләмдең дөрөҫ тәржемәһен табырға / найти перевод предложения: Марат утром встает в 7 часов.

а) Марат иртән ете сәғәттә тора.    б) Марат иртән тора етелә.     в) Марат иртән сәғәт етелә тора.

В1. Перевести предложение: На столе лежат тетради и книги. ________________________                                                                                                             

В2. Что вы носите в портфеле (написать на башкирском языке).___________

В3. К . Ҙ,     Т . Ҙ,   Б . Ҙ  (вставив букву, образовать слова).

С1. Продолжить диалоги.

• _____________________?                               - Төшкө  ашты нисәлә ашаның?
• Эйе, беҙ бергә уҡыйбыҙ.                                 - __________________________

Административный контрольный срез по итогам 1 полугодия 20__-20__ уч.год 
по____________________ 
ученика(цы) ___6___класса   ГБОУ РГИ им.Г.Альмухаметова 

_________________________________

Вариант___I_____ 

А1. Башҡорт алфавитында нисә хәреф?

а) 32                        в) 42

б) 33                        г) 30

А2. Һуҙынҡылар(гласные) ниндәй  ике төркөмгә/две группы бүленә?

а) яңғырау,             в) һаңғырау,

б) ҡалын,                г) нәҙек.

А3. Тартынҡылар(согласные) ниндәй ике төркөмгә бүленә?

а) яңғырау,             в) һаңғырау,

б) ҡалын,                г) нәҙек.

А4. Китапҡа( к книге ) һүҙе ниндәй килеш ялғауын ҡабул иткән (определить падеж)?

а) Эйәлек килеш (род.п.),         в) төбәү килеш (дат.п.),

б) сығанаҡ килеш (исх.п),         г)төшөм килеш (винит. п.)  

А5. Китабыңда  бик матур һүрәт бар.

(һөйләмдә эйәлек заты ҡабул иткән һүҙҙе билдәләргә / в данном преложении найти существительное с окончанием принадлежности).

а) матур,                               б) һүрәт,

в) китабыңда,                       г) бар.

А6. Сифат нимәне белдерә (имя прилагательное что обозначает?)

а) предметтың билдәһен,                  в) предметты,        

 б) эш-хәрәкәтте,                               г) эш-хәрәкәттең  билдәһен.

А7.Сифаттың ниндәй дәрәжәһе булмай (какой из данных слов не относится к степени прилагтельных)?

а) сағыштырыу,                         в) кәмһетеү,

б) артыҡлыҡ,                              г) аҙһытыу.

А8. Ҡояш ныҡ ҡыҙҙырмай башланы. (Рәүеште табырға /найти наречие).

а) ҡояш,                                б) ныҡ,

в) ҡыҙҙырмай,                      г) башланы.

А9. Рәүештең ниндәй дәрәжәләре була (определить степени наречия)?

а) төп, аҙһытыу,                    в) артыҡлыҡ, аҙһытыу,

б) аҙһытыу, сағыштырыу,    г) сағыштырыу, артыҡлыҡ.

А10. Ҡылым һөйләмдең ниндәй киҫәге булып килә (каким членом предложения является глагол)?

а) эйә (подлежащее),                   в) аныҡлаусы (определение),

б) хәбәр (сказуемое),                   г) тултырыусы (дополнение).

В1.Перевести пословицу:

           Яҡшы һүҙ һөйөндөрә, яман һүҙ көйөндөрә._______________________________________

В2. Перевести на башкирский язык: В школе надо учиться хорошо.

_____________________________________________________________

В3. Омонимдар яҙырға.

_______________________________________________________________

С1. « Ҡышҡы урманда»,« Китапханала»,« Ашханала» темаларының берәүһен һайлап, 5 һөйләм яҙырға.

_______________________________________________________________________

________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________

Административный контрольный срез по итогам 1 полугодия 20__-20__ уч.год 
по____________________ 
ученика(цы) __6____класса   ГБОУ РГИ им.Г.Альмухаметова 

_________________________________

Вариант  II

А1. Башҡорт алфавитында нисә хәреф?/Сколько слов в башкирском алфавите?/

а) 32                        в) 42

б) 33                        г) 30

А2. Һуҙынҡылар (гласные) ниндәй 2 төркөмгә бүленә (на какие 2 группы делятся гласные)?

а) яңғырау,             в) һаңғырау,

б) ҡалын,                г) нәҙек.

А3. Тартынҡылар(согласные) ниндәй төркөмгә бүленә?/Согласные на какие группы делятся?/

а) яңғырау,             в) һаңғырау,

б) ҡалын,                г) нәҙек.

А4. Китапҡа ( к книге ) һүҙе ниндәй килеш ялғауын ҡабул иткән (определить падеж)?

а) Эйәлек килеш (род.п.),         в) төбәү килеш (дат.п.),

б) сығанаҡ килеш (исх.п),         г)төшөм килеш (винит. п.)  

А5. Китабында   бик матур һүрәт бар.(һөйләмдә эйәлек заты ҡабул иткән һүҙҙе билдәләргә /

в данном преложении найти существительное с окончанием принадлежности).

а) матур,                               б) һүрәт,

в) китабында,                       г) бар.

А6. Сифат нимәне белдерә (имя прилагательное что обозначает)?

а) предметтың билдәһен,           в)предметты,        

 б) эш-хәрәкәтте,                         г) эш-хәрәкәттең билдәһен.

А7.Сифаттың ниндәй дәрәжәһе булмай? /Какой из данных слов не относится к степени прилагтельных?/

а) сағыштырыу,                         в) кәмһетеү,

б) артыҡлыҡ,                              г) аҙһытыу.

А8. Ҡояш ныҡ ҡыҙҙырмай башланы.Рәүеште табырға/ найти наречие/.

а) ҡояш,                                б) ныҡ,

в) ҡыҙҙырмай,                      г) башланы.

А)9. Рәүештең ниндәй дәрәжәләре була?/ Выделить степени наречия/

а) төп, аҙһытыу,                     в) артыҡлыҡ, аҙһытыу,

б) аҙһытыу, сағыштырыу,     г) сағыштырыу, артыҡлыҡ.

А10. Ҡылым һөйләмдең ниндәй киҫәге булып килә /каким членом предложения является глагол/?

а) эйә (подлежащее),                   в) аныҡлаусы (определение),

б) хәбәр (сказуемое).                   г) тултырыусы (дополнение).

В1. Перевести слова: школа, ученик, учитель, книга, тетрадь, перемена, урок.

В2.  На уроке я сижу,

        Я читаю и пишу,

        Я считаю, я рисую,

        Я пою, стихи учу.

 Из данного стихотвореия найти переводы следующих слов:

дәрес,   ултырам,   уҡыйым,   яҙам,   һанайым,   һүрәт төшөрәм,   йырлайым,   шиғыр.

В3.  Вместо точек вставить гласные, образовать новые слова и составить 3 словосочетания и одно предложение:   ҡ . ҙ,   ҡ . р,    к . л.

С1. Составить начало диалога на башкирском языке:

1. - ..............................                      ?                          2.  - Һеҙ класығығыҙ менән ҡайҙа барҙығыҙ?

    - Бүлмәне йыйыштырам.                                         - ..........................

VII класс

II вариант

1. Прочитать текст, озаглавить (на башк.яз.), перевести первый абзац на башкирский язык.

Год имеет четыре сезона: весна, лето, осень и зима. Каждый сезон имеет три месяца. Мне нравится лето. Летом погода жаркая и солнечная.

Первым месяцем года является январь.  Последний месяц года — декабрь. Мне нравится декабрь, март и июнь.  В декабре у нас Новый год.  В марте мы поздравляем маму.  А в июне у меня день рождения.

Каждый месяц имеет четыре недели.  А каждая неделя — семь дней: понедельник, вторник, среда, четверг, пятница, суббота и воскресенье. Мой любимый день — суббота.  У меня нет уроков, и я могу отдохнуть в субботу.

2. Һорауҙарға яуап бирергә/Ответить на вопросы:

1. Башҡортостан ҡасандан Республика көнөн билдәләй/С какого года отмечается день Республики? _________________________
2. Салауат Юлаев исемен нимәләр йөрөтә/Что носит имя С.Юлаева?_____________________________________________________________

3. Башҡортостанда бөтәһе нисә район бар/Сколько районов в Башкортостане?

А)  51

Б)  24

В)  56

Г)  54.

4.  Күлдәр исеме генә бирелгән юлды билдәлә/В каком ответе только названия озер?

А) Ирәмәл, Дим,  Бөрө

Б) Талҡаҫ,  Асылыкүл, Мулдаҡкүл

В) Нөгөш, Янғантау, Ҡандракүл

Г)  Йөрәктау, Ҡариҙел, Яҡут күле .

5.  “Алтын башаҡтар” – был/определить жанр произведения:

А)  хикәйә

Б)  әкиәт

В)  шиғыр

Г)  роман

6. Дөрөҫ тәржемәһен тап. (Найди правильный перевод на башкирском языке)  Я начал ходить в спортивную школу.

А)  Мин спорт мәктәбенә йөрөй башланым.

Б)  Миңә спорт мәктәбендә оҡшай.

В)  Мин йөрөй башланым спорт мәктәбенә.

Г)  Мин спорт мәктәбенә йөрөйөм.

7. Составь предложения со словами: Бала/ребенок,  алтын/золото, тәбиғәт/природа, ҡурай  һүҙҙәрен ҡулланып  һөйләмдәр төҙө.

8. Артыҡ һүҙҙе тап. (Найди лишнее слово)

А)  Уҡыу, яҙыу, уйнау, һүрәт төшөрөү.

Б)  Мәктәп, дәфтәр, юйғыс, дәреслек, бүләк.

В)  Һүҙлек, көн, төн, тәүлек/сутки, быуат/век.

Г)  Урам, ҡала, бала, баҡса, проспект.

Д)  Матур, һылыу, гүзәл, йоҡа.

9. Һүҙлек эше.  (Словарная работа).

1. 10 Прочитать текст, озаглавить (на башк.яз.), перевести первый абзац на башкирский язык.
2. Прочитать текст, озаглавить (на башк.яз.), перевести первый абзац на башкирский язык.

. Һорауҙарға яуап яҙ:  (Напиши ответы на вопросы)

А)  Һинең исемең нисек? _______________________________________

Б)  Һин уҡыған мәктәп нисә ҡатлы(этаж)? ____________________________

В)  Һинең ғаиләлә (семья) нисә кеше? ________________________________

Г)  Физкультура дәрестәре ҡайҙа үтә? _____________________________

Д)  Ниндәй телдәр өйрәнәһең(изучаешь)? _________________________

3. Мини-инша темалары (составить 3 предложения):

1.        Яратҡан йыл миҙгелем/Любимое время года.

2.        Минең мәктәбем/Моя школа.

3.        Өфө – баш ҡалам/Уфа – моя столица.

4.        Арҡайым – боронғо ҡала/Аркаим – древний город.

5.        Башҡортостан байлығы/Богатства Башкортостана.

VII класс

I вариант

1. Прочитать текст, озаглавить (на башк.яз.), перевести первый абзац на башкирский язык.

Много есть на свете главных, важных слов. Мама. Папа. Родина. Счастье. А ещё есть слово Мир. Что это такое? Мир - это все, что нас окружает: наша Земля, Солнце, небо, звезды, природа, люди.

             Пока человек маленький, мир его тоже невелик. Семья. Родной дом. Детский сад. Потом школа. Растёт человек, и мир вокруг него тоже становится большим.

2. Тест һорауҙары

      1. Башҡорт алфавитында нисә хәреф?

а) 33

б) 42

в) 39

г) 40

2. Ҡайһы һөйләмдә һүҙҙәр тәртибе (порядок слов) дөрөҫ?

а) Дәфтәргә яҙығыҙ бөгөнгө числоны.

б) Мин етенсе класта уҡыйым.

в) Ял иттем йәй көнө мин.

г) дөрөҫ яуап юҡ.

      3. Ҡылым(глагол) ниндәй һорауҙарға яуап бирә ?

а)ҡайҙа? ҡасан ?ни рәүешле ?

б)нимә? эшләй? ни эшләй?

в)ни өсөн? ни сәбәпле?

г) дөрөҫ яуап юҡ.

      4. «Ашъяулыҡ» һүҙендә нисә өн (звук) бар?

а) 19

б) 9

в) 8

г) 7

5. Хаталы һүҙҙе тап (ошибочное слово найти):

а) Ҡариҙел

б) ҡулъяулыҡ

в) ойоҡбаш

г) сыбарҡанат

6. Йомаҡты сис(отгадать загадку): Бешәләр(сбивают), бешәләр ҙә аҙаҡ ҡойоп эсәләр.

а) сәй

б)һут

в)ҡымыҙ

г)һөт

7. Мәҡәлде тултырып яҙ/Дописать пословицу: Үҙ илең –алтын … .

а) яҡ

б) ерең

в) көнөң

г) бишек

8. Дөрөҫ һүҙҙе тап: Таш менән атҡанға(тому, кто кидает в тебя камнем)........ менән ат.

а) таш

б) йәҙрә/пуля

в) аш

г) мылтыҡ/оружие

9. Нөктәләр урынына ниндәй һүҙ тап килә? Егет кешегә етмеш төрлө һөнәр ҙә (дело)…

     а)күп

     б)артыҡ

     в)аҙ

     г) дөрөҫ яуап юҡ.

     10. Башҡортостандың халыҡ шағирын билдәлә:

     а) Мостай Кәрим

     б) Кәтибә Кинйәбулатова

     в) Баязит Бикбай

     г) Хәсән Назар

III. Мини-инша өсөн темалар (написать 5 предложений):

1. Хыял/Мечта.
2. Күҙҙәреңдә, әсәй – донъя.../Мама, в твоих глазах...
3. Дуҫлыҡ менән шаярмайҙар/С дружбой не шутят.
4. Изгелек/Доброта.
5. Тыуған ерем/Родная земля.

Башҡорт(дәүләт) теленән административ контроль эш. 8 класс. I вариант.

     1. Шүлгәнташ мәмерйәһе - Башҡортостандың Бөрйән районында Ағиҙел йылғаһы ярында урынлашҡан. Мәмерйәнең ғалимдар өйрәнгән өлөшөнөң оҙонлоғо 3 саҡрымдан ашыу. Унда таш араһынан эзбизташлы һыу тамып барлыҡҡа килгән сталактиттар, сталагмиттар, ҙур залдар, ер аҫты йылғаһы, күлдәр бар. Мәмерйә өс ҡатлы. Беренсе ҡатын һыу баҫҡан, унан Шүлгән йылғаһы аға.

1. Ярында һүҙенә фонетик анализ яһарға.
2. Шүлгәнташ  һүҙенә морфологик анализ эшләргә.
3. Күплектәге исемдәрҙе күсерергә.
4. 2-се һөйләмде руссаға тәржемә итергә.
5. Яңғыҙлыҡ исемдәрҙе күсерергә.
6. Һуңғы һөйләмгә синтаксик анализ эшләргә.
7. 1-се һөйләмдең баш киҫәктәрен табырға.
8. Мәмерйә һүҙен килеш менән үҙгәртергә.

2. 1 теманы һайлап, текст төҙөргә:

1. Өфө- Башҡортостандың баш ҡалаһы. 2. Беҙ – татыу ғаилә. 3. Иң яҡын дуҫым. 4.Ашханала.

5.Яратҡан шөғөлөм.   6. Аҙыҡ- түлек магазинында.   7. Зоопаркта.

8.М.Кәрим- Башҡортостандың халыҡ шағиры.   9. Минең хыялым.   10.Мин спортты яратам.

Башҡорт(дәүләт) теленән административ-контроль эш. 8 класс. II вариант.

1.Шүлгәнташ мәмерйәһе - Башҡортостандың Бөрйән районында Ағиҙел йылғаһы ярында урынлашҡан. Мәмерйәнең ғалимдар өйрәнгән өлөшөнөң оҙонлоғо 3 саҡрымдан ашыу. Унда таш араһынан эзбизташлы һыу тамып барлыҡҡа килгән сталактиттар, сталагмиттар, ҙур залдар, ер аҫты йылғаһы, күлдәр бар. Мәмерйә өс ҡатлы. Беренсе ҡатын һыу баҫҡан, унан Шүлгән йылғаһы аға. Икенсе һәм өсөнсө ҡатта-ҙур залдар бар. Улар ер аҫты күленә барып тоташа. Шүлгән йылғаһы мәмерйә эсендә ер аҫтына инеп юғала һәм шишмә булып, шаулап мәмерйә ауыҙынан килеп сығып, Ағиҙелгә ҡушыла. Ул ҡышын да туңмай. Мәмерйәнең һәр ҡатында үҙенә генә хас температура, дымлылыҡ режимы һәр саҡ һаҡлана. Шуға мәмерйәлә боронғо һүрәттәр юғалмаған. Һүрәттәр ҡыҙҙырылған майҙа иҙелгән ҡыҙыл һәм һары буяу менән яһалған.

        Һорауҙар:

1.Шүлгәнташ мәмерйәһе ҡайҙа урынлашҡан?

2.Мәмерйәлә нимәләр бар?

3.Мәмерйә нисә  ҡатлы?

4.Мәмерйәлә  ниндәй йылға аға?

5.Башҡортостанда тағы ниндәй мәмерйәләрҙе беләһегеҙ?

6.Текстағы яңғыҙлыҡ исемдәрҙе(имена собств.) яҙып алығыҙ һәм улар ниндәй килештә(падеж) килә?

7.1-се һөйләмде руссаға тәржемә итергә.

8.Мәмерйә һүҙе менән хәбәр, һорау, өндәү һөйләмдәр төҙөргә.

9.Ул ҡышын да туңмай.Һөйләмдең баш киҫәктәрен табығыҙ.

10.Һуңғы һөйләмдең составы буйынса төрөн билдәләргә.

11.Ул ҡышын да туңмай һөйләме тарҡаумы, йыйнаҡмы?

12.Тәүге һөйләмдән ҡылымды табырға, юҡлыҡ категорияһына ҡуйырға.

2. 1 теманы һайлап, диалог төҙөргә:

1. Өфө- Башҡортостандың баш ҡалаһы. 2. Беҙ – татыу ғаилә. 3. Иң яҡын дуҫым. 4.Ашханала.

5.Яратҡан шөғөлөм.   6. Аҙыҡ- түлек магазинында.   7. Зоопаркта.

8.М.Кәрим- Башҡортостандың халыҡ шағиры.   9. Минең хыялым.   10.Мин спортты яратам.

Башҡорт(дәүләт) теленән административ-контроль эш. 8 класс. III вариант.

I. Перевести слова и словосочетания, из каждого пункта выучить по 1 слову или словосочетанию:

1. Золотая осень, холодный день, перелетные птицы, богатый урожай, желтые листья.
2. Столица, Монумент Дружбы, памятник, остановка, любимый город.
3. Труд, родина, полезная работа, профессия, работать.
4. Холодная зима, Новый год, Дед Мороз, снеговик, Снегурочка.

II.Перевести предложения: Однажды(1) зимним(2) утром(3) начал(6) падать(5) снег(4). Звери(1)  и(2) птицы(3) готовятся(5) к зиме(4). Ҡыш –минең яратҡан йыл миҙгелем. Мин тауҙан санала шыуам, саңғыла йөрөйөм.

IX класс

 II вариант

А1.Аҫтына һыҙылған һүҙҙәр һөйләмдең ниндәй киҫәге?  Алтын алма, аҡыл ал.

а)  аныҡлаусы;                      в) хәл;

б)  тултырыусы;                    г) эйә.

А2.Төбәү килештәге һүҙҙәрҙе билдәлә?

а) алманың, күлдәктең, болоттоң;

б) баланан, япраҡтан, томандан;

в) елгә, ҡалаға, урамға;

г) китапты, ағасты, Өфөнө.

А3.Эйәлек заты ялғауы ҡабул иткән исемдәрҙе билдәлә?

а) минең, һинең, уларҙың;

б) телем, илебеҙ, китабығыҙ;

в) күлдең, урмандың, ҡоштоң;

г) тауҙан, ҡулдан, баштан.

А4.Ҡайһы юлда һүҙҙәргә ялғау дөрөҫ ҡушылған?

а) ашның, төндөң, болоттоң, япраҡтың;

б) алманан, ағастан, орлоҡҡа, урамға;

в) күлгә, ҡаланан, урмандең, кешелә ;

г) дәфтәрҙе, китапка, ағасты, Өфөне.

А5.Һөйләмдәге күп нөктәләр урынына ҡайһы вариант тап килә? Ҡоймаҡты   ...   ашайҙар.

а)  һуған менән;                      в) майлап;

б)  тоҙлап;                                г) борослап.

А6.Һәҙиә Дәүләтшина ҡайҙа тыуған?

а) Һамар губернаһы Оло Чернигов районының Хәсән ауылында;

б) Ҡыйғы районы Йыланлы ауылында;

в) Шишмә районы Келәш ауылында;

г) Ырымбур өлкәһе Александровка районының Иҫәнгилде ауылында.

А7. Мәҡәлдәрҙә төшөп ҡалған һүҙҙәрҙе яҙығыҙ

1. Китап - ...........................  шишмәһе. (Мәктәп,белем, уҡыу, урман)

2. Һөнәрһеҙ  ир – ............................ ҡош. (һауалағы,ҡанатһыҙ,ояһыҙ,насар)

3. Ил ҡәҙерен белмәгән башын юғалтҡан, ер ҡәҙерен белмәгән ................ юғалтҡан. (Башын,ашын,өйҙө,ерен)

4. Егәрленең  ҡулы....................... (ике, бер, егерме,юҡ.)

А8. «Көҙ» темаһына арналған һүҙҙәрҙе һәм һүҙбәйләнештәрҙе билдәлә.

а) алтын көҙ, ҡоштар ҡайта, гөрләүек, йылы;

б) буш баҫыуҙар, һары япраҡтар, буран ҡотора, томан;

в) әбейҙәр сыуағы, ваҡ ямғыр, йәшел ужым, ҡырау төшә;

г) ҡар, ямғыр яуа, тамсы тама, ағастар бөрөләнә.

1.       А9.Ҡош исемдәрен билдәләгеҙ.

а)Сел, һуйыр, ҡор, турғай, сәүкә.

б)Китап, таҡта, ҡәләм, юйғыс,.

в)Эт, бесәй, ат, һыйыр, сусҡа.

А10.Мы любим свою школу.  Ҡайһы тәржемә дөрөҫ:

а) Беҙ яратабыҙ үҙебеҙҙең мәктәбебеҙҙе.

б) Беҙ үҙебеҙҙең мәктәбебеҙҙе яратабыҙ.

в) Мәктәбебеҙҙе үҙебеҙҙең беҙ яратабыҙ.

г) Үҙебеҙҙең беҙ яратабыҙ мәктәбебеҙҙе.

Прочитайте текст и выполните задания.

       Случилось это в незапамятные времена. Тогда еще не было ни звезд, ни Млечного пути. На Урал, в долины Сакмары и Агидели прилетали на лето откуда-то с юга каждый год журавли. В старину считали, что они прилетают из Хиндустана.

       Однажды, когда холодной осенью журавли улетали в теплые края, поднялся сильный ураган. Журавлята стали блуждать и биться в небе, а некоторые от усталости падали на землю. Тогда взрослые журавли, чтобы указать путь отстающим, стали рассыпать по небу свои перья. Эти перышки тотчас превращались в звезды.

       Вот так и образовались звезды. Отставшие журавли возвращались по этой звездной дороге. Потом эту дорогу люди назвали Млечным путем, или Дорогой птиц.

В1. Перевести первый абзац на башкирский язык.

В2. Выписать обстоятельства из второго абзаца, определить разряд.

В3. Определить падеж словосочетания «был юлды».

Мини-инша темалары:

1. Ҡоштар – беҙҙең дуҫтар.
2. Башҡортостан – тыуған төйәгем.
3. “Иҫемдә алтын һуҡмаҡҡа тәү аяҡ баҫҡан көнөм”... (М.Кәрим)
4. Тәбиғәтте һаҡлау – беҙҙең бурыс.
5. Минең яратҡан миҙгелем.

IX класс

 I вариант

А1. һ хәрефе яҙылған һүҙҙе билдәләгеҙ:

1. …алыҡ;
2. …аулыҡ;
3. бә…ет;
4. мә…әнә.

  А2.Шатланыу һүҙенең синонимын билдәләгеҙ:

  1)борсолоу;

  2)асыуланыу;

  3)аптырау;

4)ҡыуаныу.

  А3.Ҡурай һүҙе төшөм килештә булған юлды билдәләгеҙ:

1. ҡурайға;
2. ҡурайҙы;
3. ҡурайҙың;
4. ҡурайҙан.

  А4.Менән бәйләүесе ҡайһы һөйләмдә ҡулланыла?

1. Ауылға … тура юл бар;
2. Мин һинең … бик шатмын;
3. Киноға һинең … бергә барам;
4. Төштән … ямғыр яуҙы.

 А5.Мәҡәлде дауам итегеҙ: Аҡыллының теле ...

1. ҡылыстан үткер;
2. яман һүҙ көйөндөрә;
3. йөҙ дуҫың булһын;
4. бер ҡат киҫ.

 А6. Өфө ҡалаһында башҡорт яҙыусы, шағирҙарының исемен йөрөткән урамдарҙы табығыҙ:

 А) Ә.-З.Вәлиди,  С. Аксаков, Ш.Хоҙайбирҙин, З.Исмәғилев, М.Ғөбәйҙуллин.

 Б)  Ғ.Сәләм, М.Ғафури, Б.Бикбай, Д.Юлтый, З.Биишева, М.Кәрим, Ғ.Амантай,  С.Агиш, Һ.Дәүләтшина.

 В)  Ю.Гагарин, М.Рыльский, Р.Зорге, И.Якутов, А.Матросов.

 Г)  К.Дәүләткилдеев, Ғ.Әлмөхәмәтов, Ә.Лотфуллин, С.Злобин

  А7.Файыҡ Мөхәмәтйәтйәновтың  шиғырын билдәләгеҙ:

1. «Мәктәп юлы»;
2. «Бик тә кәрәк тыныслыҡ!»;
3. «Кеше»;
4. «Ғүмер».

  А8.Салауат Юлаевҡа һәйкәл ҡасан ҡуйылған?

1. 1963 йылда;
2. 1967 йылда;
3. 1972 йылда;
4. 1993 йылда.

  А9.Һабантуй байрамы ҡасан үткәрелә?

1. яҙғы сәсеүҙән һуң;
2. йәйге селләнән һуң;
3. көҙөн ураҡ эштәре тамамланғас;
4. ҡышҡы селләнән һуң.

  А10.Мостай Кәрим ниндәй районда тыуған?

1. Бүздәк;
2. Иглин;
3. Шишмә;
4. Ҡырмыҫҡалы.

Прочитайте текст и выполните задания:

    Каргатуй является традиционным башкирским праздником, посвященным встрече весны, проводится в весенне-летний период и приурочен к окончанию весенних полевых работ. Праздник издавна отмечался в каждом башкирском поселении.

   Во время проведения праздника женщины и молодёжь собирались на поляне или на возвышенном месте. Для угощения готовили ритуальную кашу из ячменя, пшена или пшеницы, символизирующую плодородие или бишбармак. Для чаепития приносили балеш, баурсак, блины, губадию, мёд, чак-чак, эремсек.

     После окончания трапезы проводился ритуал угощения птиц: на пнях, камнях, деревьях раскладывалась каша. Произносились благопожелания, обращенные к природе, птицам и предкам с просьбами об изобилии и благополучии, урожае и плодородии.

      На празднике Каргатуй устраивались и состязания. Женщины и молодёжь показывали своё мастерство, талант, ловкость, силу. Водились хороводы, исполнялись танцы, песни, такмаки. Веселье сопровождалось игрой на думбыре, кубызе, народных инструментах. А также проводились соревнования и игры.

В1. Переведите последний абзац на башкирский язык.

В2. Выписать обстоятельства из второго абзаца.

В3. Перевести словосочетание “в башкирском поселении” и определить падеж.

Напишите мини-сочинение:

1. Яратҡан йыл миҙгелем.

2. Экология һәм беҙ.

3. Тыуған ерем - Башҡортостан.

4. Туған телем – иркә гөлөм.

5. Мостай Кәрим – Башҡортостандың халыҡ шағиры.

М.Ғафуриҙың тормош юлы һәм ижады буйынса тест.

1.М.Ғафури нисәнсе йылда, ҡасан тыуған?

А)Стәрлетамаҡ өйәҙе Ғафури ауылында 1980 й. 2 авг. Б) Стәрлетамаҡ өйәҙе Еҙем-Ҡаран ауылында 1880 й. 2 авг.

В) Стәрлетамаҡ өйәҙе Сәйетбаба ауылында 1989 й. 2 авг.

2. Нисә йәшендә уҡырға керә?

А) 6,  Б) 7,  В) 8.

3. Троицк ҡалаһында ниндәй мәҙрәсәлә уҡый?

А) “Мөхәммәдиә”,   Б) “Ғәлиә”,   В) “Рәсүлиә”.

4. Нисәнсе йылда “БАССР-ҙың халыҡ шағиры” тигән исем бирелә?

А) 1923,   Б) 1924,  В) 1925.

5. М.Ғафури ниндәй өлкәлә эшләмәй?

А) Тәнҡит,   Б) Публицистика,  В) Тәржемә.

6. Ниндәй ауырыуҙан вафат була?

А) Бөйөр,  Б) Йөрәк,  В) Үпкә.

7. М.Ғафуриҙың йорт-музейы Өфөлә ниндәй урамда урынлашҡан?

А) Пушкин,  Б) Достоевский,  В) Гоголь.

8. М.Ғафуриҙың шиғырын билдәләргә:

А) “Башҡорт моңо”,  Б) “Үҙем һәм халҡым”,  В) “Халҡым өсөн”.

9. Поэмаһын билдәләргә:

А) “Шағирҙың алтын приискыһында”,  Б) “Ишан шәкерттәренә”,  В) “Эшсе”.

10. Драмаһын билдәләргә:

А) “Ҡыҙыл йондоҙ”,  Б) “Тормош баҫҡыстары”,  В) “Ҡара йөҙҙәр”.

11. М.Ғафуриҙың үҙ исеме нисек?

А) Ғабдулғафуров Әбделмәжит Нурғәни улы,  Б) Абдулғафуров Ғәбделмәжит Нурғәни улы,

В) Ғафуров Ғәбделмәжит Нурғәни улы.

12. “Шағирҙың алтын приискыһында” нисә шәкерт эш эҙләй?

А)  2,  Б) 3,  В) 4.

13. Шәкерттәр ниндәй приискыға эшкә баралар?

А) Седьмой,  Б) Восьмой,  В) Девятый.

14. Алтын приискыһы урынлашҡан ауыл нисек атала?

А) Траутин, Б) Туратин, В) Тарутин.

15. Сәлим бабайҙың ҡыҙының исеме нисек?

А) Сәлимә,  Б) Хәлимә, В) Хәҙисә.

16. Ҡарауылсы тыуған яғынан сығып китеүенә нисә йыл?

А) 10, Б) 20, В) 30.

17. Эшселәрҙең ҡоралы нисек атала?

А) Штүлнә, Б) Кәйлә,  В) Штейгер.

18. “Ат башындай” алтын тапҡан эшсегә күпме награда бирәләр хужалар?

А) 50 һум, Б) 100 һум, В) 200 һум.

19. Төп герой менән бергә эшләгән ҡарттың исеме нисек?

А) Сәлим,  Б) Сәмүҡ,  В) Сибғәт.

20. Алтын приискыһының хужаһы кем?

А) Рәми Закиров,  Б) Закир Рәмиев,  В) Заһир Рәмиев.

1. Үтелгәндәрҙе ҡабатлау- карточкалар менән эш.

Рәми Ғарипов   ҡайһы йылдарҙа    йәшәгән?                                                                           1)1911-1939                          2) 1909-1968                                                                      3)1932-1977                          4)1919 -2005

Рәми Ғарипов ниндәй  бөйөк исемгә  лайыҡ була?                                               1)Башҡортостандың атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре                                                              2) Башҡорт халыҡ шағиры                                                                                                        3) Башҡортостандың халыҡ яҙыусыһы                                                                             4) Башҡортостандың халыҡ рәссамы

Рәми Ғарипов   ҡайһы ауылда   тыуған?                                                   1)Башҡортостандың Салауат районы Арҡауыл ауылында                                                             2) Переволоцк   районы    Ҡунаҡбай ауылында                                                             3) Башҡортостандың Көйөргәҙе районы Ҡалта ауылында                                                             4) Башҡортостандың Шишмә районы  Келәш ауылында                                                                                                                                  

Рәми Ғарипов   ҡасан  яҙыша башлай ?                                                                      1) 1939-1946  йылдарҙа тыуған ауылы мәктәбендә уҡығанда                                                             2) 1946-1950  йылдарҙа  Өфөлә  9– сы  мәктәптә уҡығанда                                                             3)  1950-1955  йылдарҙа  Мәскәүҙә Яҙыусылар институтында уҡығанда                                                             4)  1941 -1945  йылдарҙа

Рәми  Ғариповтың  ҡайһы шиғри йыйынтығына Башҡортостандың  халыҡ шағиры Салауат Юлаев  премияһы  лауреаты Мостай Кәрим яҡшы баһа бирә                                                                    1) Йүрүҙән. Өфө, 1954.                                                                                                                     2) Таш сәскә.   Өфө, 1958.                                                                                                                                                                                                                                            3)  Һабантурғай йырҙары. Өфө, 1964.                                                                                                                                                                                                                                                                    4)  Осоу.   Өфө, 1966.                                                                                                                                                                                                                                                 5) Аманат.  Өфө, 1969.                                                                                                                                                                                                                                                               6)   Миләш-кәләш.  Өфө, 1974.                                                                                                                                                                                                                                                                   7)   Йондоҙло уйҙар.       Өфө, 1979.                                                                                                                                                                                                                                                             8)  Умырзая йыры.   Өфө, 1981.                                                                                                                                                                                                                                                           9)  Ғүмәр Хәйәм.Тәржемәләр. Өфө, 1992.

  Көслө лә ул, бай ҙа, яғымлы ла,                                                                                            Кәм күрер тик уны кәм күңел…

Был  өҙөк   Рәми  Ғариповтың  ҡайһы шиғырынан  алынған?                                            1)  «Урал йөрәге».                                                                                                                     2)  «Салауат батыр».                                                                                                                      3)  «Аманат».                                                                                                                                      4)  «Уйҙарым».                                                                                                                                                                                                                                           5)   «Туған тел».                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                                      

Республика тикшереү эшенең демонстрациялау варианты

1-се өлөш

Нөктәләр  урынына тейешле хәрефтәр ҡуйып, тексты күсереп яҙығыҙ.

Мәктәп

Донъялағы башҡа йән эйәләренән әҙәм балаһы үҙенең а…ылы менән айырыла. (2)Аҡыл кешеләргә (2)тәби…әт тарафынан бирел…ән. Уны һаҡларға һәм һәр ва…ыт үҫтерә барырға кәрәк.

Аҡыл төбө — бел…мдә. Аҡылды тәрәнәйтеү һәм ү….тереү өсөн (2)белем кәрәк. Белемле (1)кеше генә үҙ аҡылының көс…н файҙалана ала. «Белемле кеше ю…алмаҫ», «Белеме бар…ың ҡәҙере бар» ти (2)халыҡ.

Белем (1)йорто — (1)мәктәп. Белем хазинаһының тә…ге ишеге (2)мәктәп ишеге менән асыла, белем нуры күңелгә беренсе тапҡыр ҡулға алған (1)к…тап биттәре аша килеп инә. Бе…ҙе уратып ал…ан матур донъяның мауыҡтырғыс сер…әрен аса башлай.

Беренсе китап. Тәүге а…ымдар. (2)Торм…ш юлы һәр кем өсөн ана шунан башлана. Тормошҡа (1)юл бирә торған, кеш…нең аҡылын, зиһенен үҫтерә торған, донъяның бихисап серҙәрен төшөндөрә торған гүзәл (1)хазина — мәктәп.  (Кирәй Мәргән.)

_________________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

 Цифр менән билдәләнгән һүҙ төрҙәре буйынса эш төрҙәре башҡарығыҙ:

(1)– һүҙҙәргә күплек ялғауҙары өҫтәп яҙығыҙ: Яуап: _________________________________________________________________________

(2) – һүҙҙәрҙе төбәү килештә яҙығыҙ: Яуап:____________________________________________________________________

 Бирелгән һүҙҙәрҙе тәржемә итеп яҙығыҙ:

Яуап: ________________________________________________________________________

 Ҡайһы юлда һүҙҙәргә ялғау дөрөҫ ҡушылмаған? Дөрөҫ яуапты яҙығыҙ.

1) уҡыусылар, өҫтәлдәр;

2) күлдәр, баҫыуҙар;

3) туплар, урманлар;

  4)  йылғалар, таҡталар.

Яуап:_______________________________________________________

 Предметтың иҫәбен белдереүсе һүҙҙәр нисек атала?

1) исем;

2) сифат;

3) һан;

4) ҡылым

Яуап: ___________________________________________________

 Өтөр билдәһе ҡуйыла торған һөйләмде  өтөр ҡуйып, күсереп яҙығыҙ.

1) Ноябрь айында һуң яҡтыра иртә ҡараңғы төшә.

2) Еләк-емеш үҫентеләре ҡышҡа инер алдынан ҙур һанау үтә.

3) Емеш ботаҡтары 40-50 градус һалҡынды ғына ауыр кисерә.

4) Көҙҙән емеш-еләк ағастарының төптәрен серетмә менән күмергә. кәрәк.

Яуап:___________________________________________________________________

Ҡыҫҡа, оҙон  һүҙҙәрен мәғәнәһе буйынса нисек атап була? Яуабын яҙығыҙ.

1. омонимдар;
2. антонимдар;
3. фразелогизмдар;
4. синонимдар.

Яуап:___________________________________________________________________

2-се өлөш

        Текстағы мөһим  һөйләмде  күсереп яҙығыҙ.

(1)Бөйөк Ватан һуғышының беренсе йылы.

(3) Ленинград утлы ҡамауҙа ҡала.

(6)Фашистар юлды көн-төн күҙәтәләр, туҡтауһыҙ аталар.

(8)Декабрҙә Ленинградҡа Ладога аша беренсе аҙыҡ, ҡорал килтерелә.

Яуап:___________________________________________________________________

   9- сы  һөйләмдә ниндәй һөйләм  киҫәге тиң булып килә? Яуапты яҙығыҙ.

Яуап: _______________________________________________________

Яһаусы ялғаулы һүҙҙәр  бирелгән юлды күсереп яҙығыҙ.

1. бүлмәләр, тышта;
2. көндә, күҙлек;
3. умарталыҡ, төҙөлөш;
4. төштә, мәктәптең.

__________________________________________________________

 Бер үк хәрефтәр төшөп ҡалған рәт һүҙҙәрен билдәләгеҙ. Рәттәге һүҙҙәргә  хәрефтәрҙе ҡуйып, күсереп яҙығыҙ.

уҡы…сы, һ…ҡмаҡ, урм…ан;

ғ…илә, ҡат…ҡ, б…ҫыу;

яр…ш, кит…п, ҡ…ғыҙ;

торм…ш, т…рна, ҡ…рот.

__________________________________________________________________

 Зимним утром начал падать снег. Һөйләменең дөрөҫ тәржемәһен билдәләгеҙ:

1) Иртә таңдан яуа башланы ҡар;

2) Ҡар  иртә таңдан яуа;

3) Яуа башланы иртә таңдаң ҡар;

4) Иртә таңдан ҡар яуа башланы.

Яуап: ______________________________________________________

2018 йылда Башҡортостан Республикаһының дәүләт теле булараҡ  БАШҠОРТ ТЕЛЕНӘН региональ тикшереү эштәре өсөн контроль-үлсәү материалдарын  башҡарыу буйынса инструкция

Региональ тикшереү эше ике өлөштән,  12 эш төрөнән тора. Беренсе өлөш 7, икенсе өлөш 5 эш төрөнән тора.

        Башҡорт теленән региональ тикшереү эштәрен башҡарыу өсөн 1,5 сәғәт (90 минут) ваҡыт бирелә.

        Яуаптарҙы эштең тексында яуаптар өсөн бирелгән урынға яҙырға кәрәк.        

Эштәрҙе башҡарыу ваҡытында  уҡыу ҡулланмалары, һүҙлектәр һәм башҡа белешмә материалдар менән ҡулланырға рөхсәт ителмәй.

Һеҙҙең тарафтан башҡарылған эш төрө өсөн алынған балдар ҡушыла. Күберәк эш төрҙәре башҡарырға тырышығыҙ һәм күберәк балдар йыйығыҙ.

Уңыштар теләйбеҙ!

Башҡорт теленән региональ тикшереү эштәрен баһалау критерийҙары

Нөктәләр  урынына тейешле хәрефтәр ҡуйып, тексты күсереп яҙығыҙ.

Мәктәп

Донъялағы башҡа йән эйәләренән әҙәм балаһы үҙенең а…ылы менән айырыла. (2)Аҡыл кешеләргә (2)тәби…әт тарафынан бирел…ән. Уны һаҡларға һәм һәр ва…ыт үҫтерә барырға кәрәк.

Аҡыл төбө — бел…мдә. Аҡылды тәрәнәйтеү һәм ү….тереү өсөн (2)белем кәрәк. Белемле (1)кеше генә үҙ аҡылының көс…н файҙалана ала. «Белемле кеше ю…алмаҫ», «Белеме бар…ың ҡәҙере бар» ти (2)халыҡ.

Белем (1)йорто — (1)мәктәп. Белем хазинаһының тә…ге ишеге (2)мәктәп ишеге менән асыла, белем нуры күңелгә беренсе тапҡыр ҡулға алған (1)к…тап биттәре аша килеп инә. Бе…ҙе уратып ал…ан матур донъяның мауыҡтырғыс сер…әрен аса башлай.

Беренсе китап. Тәүге а…ымдар. (2)Торм…ш юлы һәр кем өсөн ана шунан башлана. Тормошҡа (1)юл бирә торған, кеш…нең аҡылын, зиһенен үҫтерә торған, донъяның бихисап серҙәрен төшөндөрә торған гүзәл (1)хазина — мәктәп.  (Кирәй Мәргән.)

Цифр менән билдәләнгән һүҙ төрҙәре буйынса эш төрҙәре башҡарығыҙ.

 (1)– һүҙҙәргә күплек ялғауҙары өҫтәп яҙығыҙ;

(2) – һүҙҙәрҙе төшөм килештә яҙығыҙ.

һүҙҙәргә күплек ялғауҙары өҫтәп яҙығыҙ:

һүҙҙәрҙе төшөм килештә яҙығыҙ:

 Бирелгән һүҙҙәрҙе тәржемә итеп яҙығыҙ.

Ҡайһы юлда һүҙҙәргә ялғау дөрөҫ ҡушылмаған? Дөрөҫ яуапты яҙығыҙ.

1) уҡыусылар, өҫтәлдәр;

2) күлдәр, баҫыуҙар;

3) туплар, урманлар;

  4)  йылғалар, таҡталар.

Предметтың иҫәбен белдереүсе һүҙҙәр нисек атала? Яуабын яҙығыҙ.

1) исем;

2) сифат;

3) һан;

4) ҡылым.

 Өтөр билдәһе ҡуйыла торған һөйләмде  өтөр ҡуйып, күсереп яҙығыҙ.

1) Ноябрь айында һуң яҡтыра иртә ҡараңғы төшә.

2) Еләк-емеш үҫентеләре ҡышҡа инер алдынан ҙур һанау үтә.

3) Емеш ботаҡтары 40-50 градус һалҡынды ғына ауыр кисерә.

4) Көҙҙән емеш-еләк ағастарының төптәрен серетмә менән күмергә. кәрәк.

 Ҡыҫҡа, оҙон  һүҙҙәрен мәғәнәһе буйынса нисек атап була? Яуабын яҙығыҙ.

5. омонимдар;
6. антонимдар;
7. фразелогизмдар;
8. синонимдар.

2-се өлөш

        Текстағы мөһим  һөйләмде  күсереп яҙығыҙ.

(1)Бөйөк Ватан һуғышының беренсе йылы.

(3) Ленинград утлы ҡамауҙа ҡала.

(6)Фашистар юлды көн-төн күҙәтәләр, туҡтауһыҙ аталар.

(8)Декабрҙә Ленинградҡа Ладога аша беренсе аҙыҡ, ҡорал килтерелә.

9- сы  һөйләмдә ниндәй һөйләм  киҫәге тиң булып килә? Яуапты яҙығыҙ.

Яһаусы ялғаулы һүҙҙәр  бирелгән юлды күсереп яҙығыҙ.

5. бүлмәләр, тышта;
6. көндә, күҙлек;
7. умарталыҡ, төҙөлөш;
8. төштә, мәктәптең.

Бер үк хәрефтәр төшөп ҡалған рәт һүҙҙәрен билдәләгеҙ. Рәттәге һүҙҙәргә  хәрефтәрҙе ҡуйып, күсереп яҙығыҙ.

1. уҡы…сы, һ…ҡмаҡ, урм…ан;
2. ғ…илә, ҡат…ҡ, б…ҫыу;
3. яр…ш, кит…п, ҡ…ғыҙ;
4. торм…ш, т…рна, ҡ…рот.

 Зимним утром начал падать снег. Һөйләменең дөрөҫ тәржемәһен билдәләгеҙ:

1) Иртә таңдан яуа башланы ҡар;

2) Ҡар  иртә таңдан яуа;

3) Яуа башланы иртә таңдаң ҡар;

4) Иртә таңдан ҡар яуа башланы.

“Урал батыр” эпосы буйынса тест һорауҙары

1. Башҡорт эпосының героик йөкмәткеле, халыҡ батырҙарын данлаған шиғри төҙөлөшлө төрө

1. Ҡобайыр
2. иртәк
3. ҡисса

2.Эпостың дөрөҫ билдәләмәһен күрһәт:

1. халыҡ тормошонда йәки тарихта булып үткән мөһим хәл- ваҡиғалар, тарихи шәхестәр тураһында һөйләгән сәсмә әҫәр
2. халыҡтың этник һәм гражданлыҡ тарихы тураһында хикәйәләүсе эпик  һәм лиро – эпик характерҙағы әҫәр
3. уйҙырмаға нигеҙләнгән тылсымлы һәм мажаралы йөкмәткеле             йә булмаһа көнкүреш характерындағы әҫәр. 

3. Башҡорт халҡының бөйөк рухи мираҫы булған “Урал батыр” эпосы ҡасан,  кем тарафынан яҙып алынған?

1. 1956 йылда Исмәғил Рәхмәтуллиндан Әхнәф Харисов тарафынан.
2. 1910 йылда Ғәбит Арғынбаев менән Хәмит Әлмөхәмәтовтан Мөхәмәтша Буранғолов тарафынан.
3. 1994 йылда Ш.Сәфәрғалинанан Г.Сәфәрғәлина тарафынан   

4. “Урал батыр” ҡобайырының идея – тематик йөкмәткеһенә ярашлы, ғаләмдә тәртип һәм гармония урынлаштырыусы көс - ул….

1. Күк Тәңреләре

2. Кеше

3. Дейеү, йыландар

5. “Урал батыр” эпосында кешелектең йөшәү нигеҙе булараҡ яңғыраған оло тәғлимәт.

1. яҡшылыҡ

2. үлемһеҙлек

3. көрәш 

6.Тәүтормош кешеләре Йәнбикә һәм Йәнбирҙе исемдәренең символик мәғәнәләре.

1. йән биреүсе ( тормош биреүсе)

2. йән бирҙе( вафат булды)

3. йән эйәһе, йән йөрөтөүсе 

7. Эпоста һунарсылыҡҡа бәйле һүрәтләнгәг бик боронғо йола – һунар алдынан йыртҡыс ҡаны эсеү нимәне аңлата?

1. һыуһын ҡандыра

2. асыуға йыртҡыс көсө “өҫтәлә”

3. һаулыҡ нығы!

8. Түбәндәге өҙөктә нимә тураһында һүҙ бара?

… тигән яуыз ул

1. Күҙгә һис тә күренмәй,
2. Килгәне һис беленмәй,
3. Йәшәй торған януар ул.
4. үлем
5. юлбарыҫ
6. дейеү

9. Исеме “кеше үлтереүсе” мәғәнәһенә эйә булған ҡан ҡойоусы баҫҡынсы батша?

1. Ҡатил

2. Әзрәҡә

3.Ҡәһҡәһә

10. Кейәү һайлау бәйгеһендә Урал батыр ни өсөн Һомайҙың таш күтәреү буйынса шартын мотлаҡ үтәргә ынтыла?

1. ағаһы Шүлгәнде еңеү өсөн

2. Һомайға өйләнеү өсөн

3. ағаһының намыҫын яҡлау өсөн

11. Ҡәһҡәһә илендәге ынйы башлы таяҡ нимә символы тип һанала?

1. матурлыҡ

2. байлыҡ

3. власть, көс-ҡеүәт

12. С.Галин билдәләүенсә, “Башҡорт фольклористикаһы тарихында

“Урал батыр” эпосын өйрәнеү өлкәһендә … һымаҡ эш башҡарған

кешене табыуы ауыр”. Ғалим кемде күҙ уңында тота?

1. Кирәй Мәргән

2. Фәтхелҡадир Сөләймәнов

3. Мөхәмәтша Буранғолов 

13. “Урал батыр” ҡобайырында ниндәй боронғо уникаль көс һынашыу төрө һүрәтләнә?

1. уҡ атыу

2. көрәш

3. таш сөйөү

14. Ҡотло, изгеләштерелгән урын- Ҡот тау ҡайһы илдә?

1. йыландар илендә

2. дейеүҙәр биләмәһендә

3. самрау батшалығында

15. …Ҡаф тауына типһәм мин,

Он – талҡандай ыуалыр…

Эпоста телгә алынған тау хәҙер нисек атала?

1. Кефи (Иран)
2. Кавказ
3. Памир 

16. “Урал батыр” эпосы матбуғатта (“Ағиҙел” журналы) беренсе тапҡыр ҡасан донъя күрә?

1. 1968

2.1934

3.1910

17. Республикала иң тәүгеләрҙән “Урал батыр” эпосын сәхнәгә ҡуйған театр?

1. Башҡорт дәүләт рус драма театры

2. Башҡорт дәүләт ҡурсаҡ театры

3. М.Ғафури исемендәге Башҡорт дәүләт академия драма театры

18. Эпос тәүге тапҡыр рус теленә кем тарафынан тәржемә ителгән?

1. Ғ.Шафиҡов

2. Азамат Юлдашбаев

3. Айҙар Хөсәйенов

19. Ш.Бабич исемендәге йәштәр премияһы лауреаты Ғәйнислам Ибраһимов 1996 йылда эпосты ниндәй телгә тәржемә итә?

1. инглиз

2. төрөк

3. словак.

20. “Аҡбуҙат” эпосының икенсе вариантын кем, кемдән яҙып ала? Тәүге варианты тураһында нимә әйтә алаһығыҙ?

21.”Аҡбуҙат” эпосының төп геройы.

22.”Аҡбуҙат” эпосының төп геройы ни өсөн һыу аҫты батшалығына төшә? Маҡсатына ирешәме ул?

23. “Аҡбуҙат” эпосындағы геройҙарҙы һанағыҙ.

24. “Урал батыр” һәм “Аҡбуҙат” эпостарындағы уртаҡ геройҙарҙы һанағыҙ.

25. Эпостарҙа ниндәй уртаҡ проблемалар күтәрелгән?