Сыйныф җитәкчесенә

Тема:      Татарстан  варислары  берлеге

Максат. Татарстан Варислары Берлеге оешмасы, варисларның законнары, биеклекләре, кагыйдәләре турындагы белемнәрне камилләштерү; укучыларда патриотик хисләр тәрбияләү.               

Җиһазлау. Татарстан Флагы, «Һәр көнне изгелек кыл!», «Без һәрвакыт әзер!»;

                                     Сыйныф  сәгате  барышы

1. Оештыру  өлеше.

1. 2  Төп  өлеш. Нәрсә ул ТВБ?  ТВБ -  Татарстан Варислары Берлеге.
2. ТВБның туган көне? ТВБның туган көне: 1990 нчы ел, 15 нче сентябрь.
3. Варислар кемнәр алар? Варислар юлда, хәрәкәттә, эзләнүдә; алар  үзләре өчен яңа дөнья ачучылар; күп нәрсә белән кызыксынучылар, тирә-якны  күзәтүчеләр. Алар яшь разведчик, туган як серләрен, аның җир асты байлыкларын, тарихын һәм мәдәниятен өйрәнүчеләр.
4. Варисларның лозунгысы? Варисларның лозунгысы: “Һәр көнне яхшылык кыл!”
5. Варисларның девизы? Варисларның девизы: “Без һәрвакыт әзер!”
6.  Варисларның символлары? Символлары ак, яшел, кызыл төсләр. Ак – безгә дөрес юлны күрсәтүче төс. Сәяхәттә генә түгел, юлдан читкә тайпылмау кирәк. Кызыл – игелеклелек төсе. Варис кешеләргә игелек кылып, үз җанының җылысын өләшә.    Яшел – безнең җир шарыбыз төсе. Аның биш кисәгендә дә кешеләр, телләре,диннәре, милләтләре нинди булуга карамастан, тыныч һәм бәхетле яшәргә телиләр.
7. Варисларның законнары? Татарстан варисларының законноры бишәү:  

1 закон. Варис үз республикасына булыша, аның лаеклы гражданины булырга тырыша.

2 закон. Варис дөреслек, хаклык өчен кыю тора.

3 закон. Варис – тугрылыклы иптәш, олыларга һәм кечеләргә булыша, беркемне дә ялгызлыкта калдырмый.

4 закон. Варис күп белергә һәм булдырырга тырыша, көчле һәм җитез булырга омтыла.

5 закон. Варис табигатьне , туган ягының мәдәниятен уяу саклый.

    Варисларның биеклекләре ничәү? Варисларның биеклекләре 3әү: “Варис”, “Өлкән варис”, “Варис-инструктор”.

  Ничә үзем кагыйдәсе бар? 4  үзем кагыйдәсе бар: Үзем уйлап табам. Үзем карар кылам. Үзем эшлим. Үзем бәялим.  

3 Йомгаклау.

А.Б.    Хәерле  көн  укучылар,  укытучылар,  туган  телне  сөюче  яшь  дуслар!

Халыкның  тормыш  тәҗрибәсен,  фәлсәфәсен, гореф- гадәтләрен,  шигъриятен,  фәнен,  тарихын  һәм , ниһаять, һәрбер  халыкның  халык  булуын    мең  еллар  буена  саклап  килүче  бетмәс-  төкәнмәс  байлыгы  бар.  Ул – аның  теле.Телнең  шундый  соклангыч  сыйфатлары,  шундый гаҗәеп  хасиятләре  һәм  куәте  бар  ки,  уйлыйсың   да  хәйран  каласың.  

 Командаларга  бүленү.

Рөстәм,  Алисә, Нурсил, Ләйсән,  Алсинә,

Алинә, Сөмбелә,Рузил, Алисә,Ильяс

Әлфирә, Рамил,  Диләрә, Раил,  Гүзәл

1 нче  конкурс:  Бирелгән  девиздан  чыгып,  исем  уйларга.

А.Б. Туган  оясыннан  аерылган  кош

Йөрәгенә  мәңге  ял  тапмый.

Туган  телен  яратмаган  кеше  

Башкаларның  телен  яратмый-  дип  яза  шагыйрь  Ә  Ерикәй.

 Үзебезнең  туган  телебездә  язылган  шигырьләрне  ни  дәрәҗәдә  исегездә  тотасыз  икән  шуны  тикшереп  карыйк.

         2  нче  конкурс:   шигырьне  таны

А.Б. Туган  телем  сиңа  диеп  чәчәкләр  өзмәдем

Мин  сиңа  иң  матур  җыр  эзлздем.

Матур  җыр  таптым  туган  илемнән

Моңлы  көй  оттым  туган  телемнән.

3  нче  конкурс:  Халык  җырларын  беләсезме  дип  атала?

А.Б.  Ярышның  алдагы  этабы  “Тәмле  дә  тел,  тәмсез  дә  тел”  дип  атала.

Сораулар:

1. Ике  сузык  авазның  янәшә  килүе  ничек  дип атала?
2. Татар  телендә  нинди  закон  бар?
3. Сүзнең  күпмәгънәлелеге  ничек  дип  атала.
4. Акылы  кысканың  теле  озын  мәкале  нинди  җөмлә  белән  бирелгән?
5. Сыйфат  нинди  ике  төргә  бүленә?
6. Алма-алма,  сугыш-сугыш  сүзләре  нәрсә  белән  аерыла?
7. Сөйләмнең  ничә  таләбе  бар?
8. “Туган  ягым – яшел  бишек”  кем  әсәре?
9. Айдар-Вәсилә  кайсы  әсәр  геройләры?
10. Бит  күрке  күз(- тел  күрке  сүз).
11.  Сүз  төркемнәрен  өйрәнүче  тел  гыйлеме  бүлеге?
12. С.   Мөлеков  кем  ул?

5  нче  ярыш:  Туган  телебез  аша  без  язучыларның  күп  әсәрләре  белән  танышабыз.  Алар  турында  уйланабыз,  андагы  образларга  охшарга  тырышабыз.  Ә  шул  әсәрләрне  язучыларны  таныйбызмы  икән?  Уенның  бу  өлеше  ике  этаптан  торачак.

• Портрет  буенча  тану;
• Хәрефләрдән  тану;

6  нчы  ярыш:  Туган  тел  турында  шигырь  язарга

   (Гарипова  Резеда  шигырь  сөйли.)

Йомгаклау.   С.Гәрәева  “Туган  телем”  шигыре.

Г.Т.

Х.Т.

М.Җ.

Г.Б.

М.Ф.

Н.И.

И.Ю.

Р.М.

Һ.Т.

Т.М.

Х А Р А К Т Е Р И С Т И К А

ученика 10 класса МБОУ

«Пижмаринская

общеобразовательная средняя

школа»

Давлетшеной  Эндже,

05. 09.1996 года рождения,

проживающего по адресу:

Эндже обучается в  данной  школе с 5 ого  класса. На протяжении обучения зарекомендовала  себя как ученик со средними способностями. Особые трудности у Эндже вызывают английский язык, математика,  физика. Любимый предмет –  татарская  литература. Занятия посещает регулярно, пропусков занятий без уважительной причины нет. Легко усваивает новый материал, устанавливает причинно-следственные связи и отношения, но не всегда быстро находит пути решения, умеет анализировать, сравнивать, обобщать, делать самостоятельные выводы. Знания на уроках получает осознанно и систематично.

В классе пользуется авторитетом, отношения с одноклассниками ровные, предпочитает дружить с однокалассниками. В отношениях со сверстниками старается отстоять свое мнение.

Участие в трудовых делах не требует контроля со стороны взрослых.

Эндже принимает активное участие в общественной жизни класса, часто проявляет инициативу по участию в общественных конкурсах, проявляет интерес ко всем мероприятиям, проводимым в классе и в школе. Девушка любит спортивные соревнования, выступает за честь класса, переживает за успехи товарищей.

Ко взрослым Эндже  относится уважительно, поручения классного руководителя выполняет добросовестно, на замечания реагирует адекватно.

Она  аккуратная. Внешним видом являет пример для своих сверстников.

Директор

учреждения образования:                                            

Классный руководитель :                                          

        Авыл ое. Карт белэн карчык сойлэшеп керэлэр.

Эби.  Кара эле карт гомер дисбесенэ тагын бер ел остэлэ бит инде. Жэмгысе ничә яшьтә булабыз сон инде без. 80 нэндэ артып киттек тугелме? Хай-й картаябыз шул, картаябыз, э минем кунел хаман 18 дэ сыман.

Бабай.  Ташла эле хаман узен турында сойлэнеп утыруынны. Тиле узен    мактар, ди. Син дэ нэкъ шулай  кыланасын. Энэ яна ел бэйрэме алдыннан азрак бердэнбер куанычыбыз булган Кэжэ белэн Сарыкка нинди кадер-хормэт курсэтик икэн дип уйлан син.

 Эби. Шул Кэжэ белэн Сарыкка ни эшлэтергэ белмэден ич. Миннэн дэ артык курэсен шуларны. Кадер-хормэт дип, нишлэтэсен инде аларны, курше теге мэктэптэ эшли торган Рафилэлэр бакчасыннан чэлдергэн люцерна белэн, калхоз амбарыннан кесэгэ тутырып ташыган арыш инде аларга бэйрэм сые.

Бабай. Гомерлэре буе безгэ тугрылыклы, игелекле маллар булып яшилэр бит. Рэхэтлэнеп авыз тутырып итен ашыйбыз, жылы оекбашларын киябез.

Эби. Бик мактап, килэсе елга алар хужа икэнлеген белеп артык масаеп китмэсеннэр тагын. Эйдэ, ойдэ утырганчы, бер саф хава сулап керик.

Кэжэ. Сарык дус, кара эле. Ник бик монаеп утырасын.

Сарык. Менэ башыма саллы гына бер фикер килде эле.

Кэжэ. Нинди фикер, нинди уй ул. Эйт тизрэк, бергэ уйлыйк. Ике баш яхшырак уйлар. Синнэн эллэ ни чыкмас ансы. Мин тугел бит инде син. Таманрак,  ангырарак, бтемсезрэк дип эйтимме сон?

Сарык. Хай булдырасын инде син мине мыскыл итэргэ. Сарык тэк сарык инде нишлэтим сон. Я, ярар синен белэн хаман талашып утырып булмас, бэйрэм аллары дип сойлэшэ бит эби белэн бабай. Нэрсэ микэн сон ул бэйрэм? Ана ничек эзерлэнэлэр икэн? Бик акыллы булсан шуны эйт син!

Кэжэ. И-и сарык дус. Гомер буе синен белэн яшэп мин дэ шул Синен шикеллегэ  эйлэнеп беттем инде. Ник алай булгач авыл буйлап бер сэяхэткэ чыгыйк.

Сарык.  Мин дэ шулай дип хыялланып утырам бит. Эйдэ, юлга кузгалыйк.  Ничегрэк микэн сон авылда бэйрэмгэ эзерлек. Бабакай бит бу елга сез хужа, токле аягыгыз белэн килегез дип кергэн- чыккан саен хэзер аркабыздан соя. эйдэ кузгалыйк.

Кэжэ. Эйдэ тегендэге язуны кара эле “ Тургай” балалар бакчасы дип язылган. Эйдэ шунда юл тотыйк. Бэрэмгэ нык эзерлэнэлэр икэн.

(детсад балалары бэтилэр ролен башкара)

Сарык.  Бигрэк булдыралар, кунеллэрем нечкэреп китте, узлэпе кечкенэ генэ булсаларда бу елга без хужа икэнне анлыйлар ахры.

Кэжэ. Эйдэ тизрэк комгансызлар тыкырыгына борылыйк. Тубэн очтан безнен эби белэн бабай кайтып килэ.

Бабай. Кара эле, сина эйтэм быел румантичныйрак бэйрэм итэрагэ уйлыйм эле.

Эби. Булмаганны, нинди румантика тагын.

Бабай. Узебезне котларга Кыш бабайны ойгэ чакырдым.

Эби. Эстагафирулла, бушкамы ул, акчагамы?

Бабай. Менэ тагын синен бер айлык пенсиян гына.

Кэжэ. Эйдэ оскэрэк меник эле, ферма исе килэ. Анда нихэллэр микэн анда?

Сарык.  Син белеп алып барасынмы сон? Карыйм эле бенокльмнан. Эйе ферма дип язылган. У-у бу фермада яна технология буенча эшлилэр ахры. Кыш  коне дэ коту котэлэр икэн ич монда.

 Кэжэ.  Кая- кая. И – и кетучелэре бик начар булган ахрысы. Сарыкларнын бер хэрефен югалтканнар, арыгы гына калган.

Сарык. Эле ярый фермада яшэмибез. Эби белэн бабайнын кадер хормэтендэ генэ ашап симереп ятабыз.

Кэжэ. Я сарык китик бу тирэдэн тизрэк я зав ферма алып кереп ябар. Янв елда курми калырбыз.

                                    (балалар тавышы)

Ой аллаколагыма эллэ нинди тавышларкерэ. Онемме сон бу. Тошемме?

Сарык. Онен кэжэ онен . Мэктэткэ якынлашабыз. Теге ин тэртипсез  6 нчы класслар тавышы тугел ме сон болар? Ник болар  бэйрэмгэ эзерлэнмилэр микэнни .

Кэжэ.Эйдэ шунда кереп бер зажигать итеп чыгыйк эле шуларны .

(кой.флешмоб .Кэжэ белэн Сарык бии башлый.Калганнар чыга.

Сарык. Ай хай хэлем бетте (сузылып ята) Яшь балалар сикерэ дип сикереп йорсэн аяксызда калырсын тагын.

Кэжэ. Шулкадэр бетеренмэ инде . мин сине ничек алып кайтыйм хэзер