Методик тупланма

Муниципаль мәктәпкәсә белем биреү бюджет учреждениеһы

«Әкиәт» бала үҫтереү үҙәге балалар баҡсаһы

Сенсорик үҫеш дәресе:

тема: «Әкиәт иленә сәйәхәт»

(икенсе кескәйҙәр төркөмө)

Әҙерләне:

тәрбиәсе Рысбаева А.С.

Сибай, 2015

Маҡсат: балаларға сенсор тәрбиә биреү.

Бурыстар:

Уҡытыу:

Балаларға геометрик фигуралар(өсмөйөш, түңәрәк, квадрат) тураһында белемдәрен тәрәнәйтеү; төҫтәрҙе нығытыу, белеү һәм әйтеү.

Әкиәт персонаждарының хәрәкәттәрен ҡабатларға, ролгә инеп хис тойғоларын  тойоп сәхнәләштерергә өйрәтеү.

Үҫтереүсе:

Балаларҙың иғтибарын, хәтерен, күҙаллап таный-белеүен, күҙәтеүсәнлеген, бәйләнешле телмәр үҫтереү.

Һүҙлек запастарын байытыу.  

Эшмәкәрлек барышында хәрәкәт әүҙемлеген үҫтереү,дауам итеү.

Әҙәби әҫәрҙәргә ҡыҙыҡһыныу уятыу.

Тәрбиәләү:

Бер береһенә ярҙам,ихтирам итеү теләген тәрбиәләү.

Һүҙлек эше: ямауҙар, геометрик фигуралар.

Ойоштороу формаһы: уйын-сәйәхәт

Йыһазландырыу: геометрик фигуралар(өсмөйөш,түңәрәк,квадрат), тылсымлы балаҫ, фланелеграф өсөн әкиәт геройҙары , дидактик уйындар: «Предметтарҙы айырып һал», « Таяҡсаларҙан  геометрик фигуралар эшлә »,

«Мәрйендәрҙе йый».

Эшмәкәрлекә алдан әҙерлек

«Ҡуяндың өйө» әкиәте уҡыу, әңгәмә алып барыу. Геройҙарҙың үҙенсәлектәренә баһа биреү.

Эшмәкәрлек

Балалар, бөгөн беҙ һеҙҙең менән әкиәт иленә сәйәхәткә барабыҙ. Беҙ әкиәт иленә тылсымлы балаҫ менән осоп барайыҡ.(Тәрбиәсе серле балаҫты күрһәтә.)

• Балалар ҡарағыҙ әле, балаҫыбыҙ тишелгән. Балаҫты кем тишкән икәнлеген йомаҡ аша табырһығыҙ. Иғтибар менән тыңлағыҙ әле: «Бәләкәй генә,оҙон ҡойроҡло хайуан, уны бесәй баҫтыра, нимә ул?» (Сысҡан).
• Афарин балалар, балаҫты сысҡан тишкән. Тишек балаҫ осмай, беҙгә уны ямарға кәрәк.  Ямау -  ул тишектәрҙе ҡаплау тигән һүҙ була.

 Тишектәрҙе ҡаплау, нидәй яңы һүҙ булды? (Ямау.)

• Әйҙәгеҙ беҙ бергәләп балаҫты ямайыҡ. Тишектәр ниндәй фигураларға оҡшаған, әйтеп үтәйек әле (өсмөйөш, түңәрәк, квадрат). (Бер нисә баланан һорау)

Бында өҫтәлдә фигуралар ята.

Был фигуралар  бөтәһе бергә бер һүҙ менән - геометрик фигуралар тип атала. Нимә тип атала?(Геометрик фигуралар. ) (Бер, ике баланан ҡабатлатыу)

Оҡшаған геометрик фигураны һайлап алабыҙ ҙа,иғтибар менән ҡарайбыҙ балаҫҡа, һәм  ямау урындарын  табабыҙ. Уның ниндәй төҫтәге, ниндәй фигура икәнен әйтеп ямайбыҙ. (Балаларҙан  һәр береһенән һорау- «Һин ниндәй фигураны ҡуйҙың?») Ямап бөттөгөҙ ме?

• Афарин балалар, дөрөҫ эшләнегеҙ.Ә хәҙер балаҫҡа күмәкләп баҫтыҡ, сәйәхәткә әҙерләндек. Тылсымлы һүҙҙәр әйтһәк балаҫыбыҙ тиҙерәк осоп китер.

Ос һин, серле балаҫым,

Алыҫ-алыҫ араға.

Балаларҙы алып бар

Әкиәтле урманға

Балалар беҙ әкиәт иленә килеп еттек. (фланелеграф янына барыу)

-Ҡарағыҙ әле бында, кемдер илай? Балалар кем ул? (Ҡуян) Ниндәй әкиәттә ҡуян илай? («Ҡуяндың өйө»әктиәтендә.)

Балалар «Ҡуяндың өйө» әкиәте нисек башлана әле, иҫкә төшөрәйек.

«Ҡуян менән төлкө йәшәгән. Ҡуяндың өйө ағастан булған, төлкөнөкө боҙҙан. Яҙ еткәс төлкөнең өйө ирегән. Төлкө ҡуяндың өйөнә инеп кенә торған да , ҡуянды өйөнән ҡыуып сығарған.Ҡуянҡай илаған.»

-Балалар, ҡуянҡай илап ултыра, ә уға ярҙам итергә кем килергә тейеш әле? (Эт.)  Эт ярҙамға килгәнсе беҙ уйын уйнап алайыҡ.

Дидактик уйын: «Предметтарҙы айырып һал»

Маҡсат: предметтар араһынан түңәрәкте, квадратты формаһы буйынса айырып һалырға өйрәтеү; бер-береһен сағыштырыу

Уйын барышы: балалар өҫтәлдә төрлө предметтар яталар, һәм ике һауыт бирелгән. Һауыттарҙың тышына фигуралар төшөрөлгә.  Ошо предметтарҙы, айырып фигуралар буйынса һалырға кәрәк.

         -Афарин балалар, айырып һалдығыҙ. Был ятып ҡалған предмет ниндәй фигураға оҡшаған? (Өсмөйөш) Ни өсөн беҙ уны һалманыҡ?(Беҙгә квадрат менән түңәрәк һауыттары бирелгән. ) Эт килеп тә етте әкиәткә.

- Балалар эт ҡуянға ярҙам итә алды  мы? (Юҡ.)

- Ә эттән һуң кем килгән  ҡуянға ярҙамға? (Бүре.)

Балалар бүре әкиәткә килгәнсе, беҙ һеҙҙең менән  уйнап алайыҡ.

Дидактик уйын: «Таяҡсаларҙан  геометрик фигуралар эшлә»

Маҡсат:

Уйын барышы: Балалар был уйында беҙгә, һүрәттәр һәм таяҡсалар  бирелгән.Таяҡсалар менән  һүрәттәге фигураны эшләргә кәрәк. Иғтибар менән эште башланыҡ. (Һәр бер балаларҙан ниндәй  төҫтә фигура төҙөгәнен һорап сығыу)

Афарин балалар, бүре лә килеп етте беҙгә. Балалар, бүре ҡуяндың өйөнән төлкөнө ҡыуып сығара алды мы?(Юҡ.)

Бүренән һүң кем килә ҡуянға ярҙамға? (Айыу.)

Айыу беҙгә килгәнсе, әйҙәгеҙ бергәләп хәрәкәтле уйын уйнап алайыҡ.

Тейен сәпәкәй итә,

Ҡуян иҙәнде тибә,

Ә тайыш табан айыу,

Башын ғына һелкетә,

Ҡуян йүгереп китә.

Башын да ул һелкетә,

Яҡ – яғына ҡаранып,

Күпергә лә килеп етә.

Хәрәкәтле уйын «Киң-тар юлдан»

Маҡсат: ике предметты киңлеге буйынса сағыштырып, киң-тар тигән төшөнсәләрҙе иҫкә төшөрөү,уларҙы телмәрҙе ҡулланырға өйрәтеү.

Уйын барышы:  Беҙҙең алда йылға ағып ята.Унда ике күпер һалынған. Әйҙәгеҙ әйтеп үтәйек ниндәй күперҙәр һалынға. был ниндәй? (Киң, тар.) Һеҙ ҡайһы күперҙән йылға аша атлап үтер инегеҙ? Киңенән ме, тарынан мы?  Әйе, киң юлдан.

  Айыуҙа килеп еткән. Айыу ҡуянға ярҙам итә алдымы балалар? (Юҡ, айыу ҙа ярҙам итә алманы.) Ә айыуҙан һуң кем килә әле әкиәткә?(Әтәс.)

Әтәс, килгәнсе беҙ  мәрйендәр йыйып алайыҡ. Мәрйендәрҙе беҙ ептәрҙең төҫтәре буйынса йыйабыҙ. Һинең ебең ниндәй төҫтә? (Тимәк һиңә ниндәй мәрйендәрҙе йыйаһың?)

Дидактик уйын: «Мәрйендәрҙе йый»

Маҡсат: балаларҙы предметтарҙың төҫө буйынса айыра белергә өйрәтеү.

• Мәрйендәрҙе матур итеп йыйып бөттөгөҙ, әтәс тә килеп еткән.    

Әтәс ярҙам иттеме? (Әйе, ярҙам итте.)  Нисек ярҙам итте? (Әтәс төлкөнө ҡуяндың өйөнән ҡыуып сығарған.)

• Балалар төлкөнең өйө юҡ бит хәҙер. Әйҙәгеҙ, күләмле геометрик фигураларҙан әкиәт геройҙарына  өй эшләп бирәйек.

Афарин балалар, бик матур өйҙәр килеп сыҡты.(Бер нисә балаларҙан һорарға: һин ниндәй фигуралар ҡулланып эшләнең? )

Балалар, «Ҡуяндың өйө »әкиәтендә әкиәт геройҙарына ярҙам иттек, өй төҙөнөк, беҙгә  баҡсаға ла ҡайтырға        ваҡыт  етте. Тылсымлы һүҙҙәр әйтһәк балаҫыбыҙ беҙҙе балалар баҡсаһына алып килер.

• Балалар, һеҙгә сәйәхәт оҡшаны мы? Нимәләр эшләнек сәйәхәттә?

Бөгөнгө сәйәхәт  миңә лә оҡшаны.

Муниципаль мәктәпкәсә белем биреү бюджет учреждениеһы

«Әкиәт» бала үҫтереү үҙәге балалар баҡсаһы

Сенсорик үҫеш дәресе:

тема: «Шалҡан иленә сәйәхәт»

(икенсе кескәйҙәр төркөмө)

Әҙерләне:

тәрбиәсе Рысбаева А.С.

Сибай, 2015

Маҡсат: балаларға сенсор тәрбиә биреү.

Бурыстар:

Уҡытыу:

• Балаларға геометрик фигуралар (өсмөйөш, түңәрәк, квадрат) тураһында белемдәрен тәрәнәйтеү; төҫтәрҙе нығытыу, белеү һәм әйтеү.
• Балаларға тәрбиәсе ярҙамында әкиәтте сәхнәләштереү теләге уятыу.
• Музыкаль ритмды һиҙеп тойоу тойғоһо уятыу.
• Бәйләнешле телмәр үҫтереү

Үҫтереүсе:

Тәрбиәүи:

• Әкиәт персонаждарының хәрәкәттәрен ҡабатларға, рольгә инеп хис тойғоларын  тойоп сәхнәләштереү.
• Әҙәби әҫәрҙәргә ҡыҙыҡһыныу уятыу.
• Эшмәкәрлек барышында хәрәкәт әүҙемлеген үҫтереү.

Һүҙлек эше: ямауҙар, геометрик фигуралар, витаминдар.

Ойоштороу формаһы: уйын-сәйәхәт

Йыһазландырыу: геометрик фигуралар йыйынтығы(ямауҙар, «осоусы балаҫ», фланелеграф, әкиәт персонаждары, дидактик уйындар «Ишен тап», лабиринт,дидактик уйын  «Һүрәтте эшләп бөтөр», башлыҡ «Шалҡан»әкиәтенән).

Эшмәкәрлекә алдан әҙерлек

Шалҡан әкиәте тураһында әңгәмә алып барыу, геройҙары тураһында аралашыу.

Эшмәкәрлек

Балалар, һеҙ әкиәт иленә сәйәхәткә барғығыҙ килә ме? Әйҙәгеҙ, беҙ унда серле балаҫҡа ултырып осоп барайыҡ.(Тәрбиәсе серле балаҫты аса, ә унда геометрик фигураларға оҡшаған тишектәр күренә.)

• Балаҫыбыҙ тишек булған. Кем улай иткән икән? Яуабын йомаҡтан табырһығыҙ. Бәләкәй генә,оҙон ҡойроҡло хайуан, уны бесәй баҫтыра, нимә ул? (сысҡан)

Дөрөҫ балалар, ул сысҡан тишкән беҙҙең балаҫты. Һеҙ нисек уйлайһығыҙ, беҙ был тишекле балаҫта сәйәхәткә осоп бара алабыҙ мы? () Әйҙәгеҙ, беҙ балаҫты ямайыҡ бергәләп.(Өҫтәлдә төрлө геометрик фигуралар яталар. Балалар ямауҙарҙы алып балаҫтағы тишектәргә һалып ҡарап, сағыштырып дөрөҫ эшләйҙәр).

Дидактик уйын «Ишен тап»

• Ниндәй фигуралар һеҙгә кәрәк була?
• Ниндәй төҫтә улар?

Афарин балалар, бөтөгеҙҙә лә дөрөҫ эшләнегеҙ.Балаҫҡа күмәкләп баҫтыҡ, сәйәхәтте башлайыҡ.Тылсымлы һүҙҙәр әйтһәк балаҫыбыҙ тиҙерәк осоп китер.

Ос һин, серле балаҫым,

Алыҫ-алыҫ араға.

Балалрҙы алып бар

Әкиәтле урманға

Балалар беҙ әкиәт иленә килеп индек. (фланелеграф янына барыу)

Ә кем миңә «Шалҡан» әкиәте нисек башланып китеүен иҫкә төшөрөр икән? (персонаждарҙы бер-бер артлы теҙеп сығыу.)

Бабай шалҡан ултыртҡан, шалҡан ҙур булып үҫеп киткән, бабай тартып ҡараған, ҡараған сығара алмаған. Ярҙамға әбейҙе саҡырған (фланелеграфҡа йәбештереп барабыҙ).

• Бабай нисек әбейҙе саҡырған? (әбекәй ярҙам ит).

Әбей әйтә: «Минең  бурысымды үтәһәгеҙ, ярҙам итермен».

Дидактик уйын «Оҡшаш кейемде тап» (нимә өсөн улар оҡшағандар).

• Әкиәт һөйләп арығанһығыҙҙыр, ял итеп алырға  саҡырам.

Хәрәкәтле уйын «Тар юлдан»

3. Әбей бабайға ярҙам иткән. Тарталар – тарталар, тартып сығара алмайҙар.Әбей ейәнсәрен ярҙамға саҡыра

Әбей нисек саҡыра ейәнсәрен?

Ҡыҙым, шалҡанды тартып сығарырға ярҙам ит.

Ейәнсәр әйтә: минең бурысымды үтәһәгеҙ, ярҙам итермен (өҫтәл янына баралар)

Дидактик уйын: «матрешкаларҙы теҙ» (матрешкаларҙы ҙурынан бәләкәйенә теҙергә, был ниндәй , ә был?)

4. Ейәнсәр өләсәйгә ярҙам иткән.

Тарталар-тарталар, тартып сығара алмайҙар. Ейәнсәр муйнаҡты ярҙамға саҡыра башлаған. Балалар, нисек Муйнаҡты саҡырған?(Муйнаҡ, муйнаҡ, ярҙам ит шалҡанды сығарырға!) Муйнаҡ әйтә: Миңә һөйәкте алырға ярҙам итһәгеҙ, мин һеҙгә ярҙамлашам.

Лабиринт «Һөйәкте алып бир». Афарин балалар, бурысымды үтәнегеҙ. Бергәләшеп тартҡандар , тартҡандар, тартып сығара алмағандар.

• Балалар әйҙәгеҙ ял итеп алайыҡ.физкультминутка.

Беҙ ултырттыҡ шалҡан (алға эйелеү)

Һыу ҙа беҙ уға ҡойҙоҡ

Ҙур үҫте ул, тартайыҡ

Бутҡа бешереп ашайыҡ.

Беҙ үҫербеҙ һау-һау (көс күрһәтәбеҙ)

• Артабан балалар, әкиәттә Муйнаҡ бесәйҙе саҡыра ярҙамға.

Нисек бесәйҙе саҡыралар?  Бесәй бурысымды үтәгеҙ тей. «Мнең силуетты табығыҙ?» дидактик уйын Силуэтты тап!

Бесәй ҙә ярҙам иткән. Әммә ләкин шалҡанды тартып сығара алмайҙар. Бесәй сысҡанды саҡыра.

Сысҡан: «Минең дуҫтарыма оҙон ҡойроҡтарын, ҡыҫҡа мыйыҡтарын  һүрәтләп бирһәң, ярҙам итәм». (балалар өҫтәл янына баралар ҙа һүрәттең өлгөһен ҡарайҙар, шәхси эш)

Сысҡан шалҡанды тартышҡан. Тартҡандар, тратҡандар, тартып сығарҙылар!

Балалар шалҡанда бик күп витаминдар бар, көс бирә һәм һаулыҡ.

Ә хәҙер бергәләп уйын уйнап алайыҡ –шалҡан, шалҡанҡай.балалар түңәрәк буйлап атлап йөрөйҙәр йыр йырлайҙар.

Балалар, һеҙгә сәйәхәт оҡшаны мы? Беҙгә ҡайтырға ваҡыт етте.Тылсымлы балаҫҡа ултырайыҡ та, ҡайтайыҡ.

“Көҙ беҙҙә ҡунаҡта” өлкән төркөм баларына байрам сценарийы.

(күңелле көй аҫтында балалар залға инәләр, ярым түңәрәккә торалар)

Алып барыусы:  балалар беҙ хеҙҙең менән бөгөн ошо матур биҙәлгән залға уйынарға, йырҙар йырларға, бейергә, көҙ байрамын  үткәрергә йыйылдыҡ.

Көҙ апай килә баҙарҙан,

Нимә гена алмаған!

Ниндәй бүләк кәрәклеген

Әйтмәһәңдә аңлаған.

Ҡайындарға һары яулыҡ,

Миләшкә ҡыҙыл муйнсаҡ.

Сейәгә көрән алҡалар,

Ал да ҡолағыңа таҡ.

Йыр: Осень

(урындарға ултырылар)

Алып барыусы;  балалар ишетәһегеҙме ниндәйҙер тауыш ишетелә. (торналар осҡан тауыш, Көҙ апай инә залға)

Көҙ: Һаумыһығыҙ, балалар! Көттөгөҙ ме мине? Мин Көҙ һылыуы. Мин көҙ тураһында шиғырҙар яратам. Һеҙ шиғырҙар беләһегеҙ ме?

Алып барыусы : Рәхмәт балалар.

(ишек яғында тауыш ишетелә: Индерегеҙ, индереҙ! Залға Ҡарасҡы килеп инә, Көҙ апайҙың аяғының аҫтына ҡолай)

Ҡарасҡы: Көҙ апай, ғәйепләмә, ғәфү ит. Һүҙ әйтергә рөхсәт ит.

Көҙ: кем һин? Ҡайҙан? Ниңә ундай ҡиәфәттә килдең?

Ҡарасҡы: (тора) Мода буйынса кейенмәйем. Көнө төнө баҡсала торам, ҡоштарҙы ҡыуам, йәшелсә-емештәрҙе һаҡлайым.

Көҙ: ниңә йомаҡ менән һөйләйең! Кем һин?

Ҡарасҡы: мин Ҡарасҡы. Мин ялҡау түгел, мин эшсе. Ҡояшта эҫелә лә, ямғыҙа ла, елдә лә баҡсалағы емеш – еләктәрҙе һаҡлаусы. Минең дөрөҫөн һөйләйем. Балалар яҡлар мине.

Көҙ: балалар һеҙ уны танынығыҙ мы? (айе)

Ҡарасҡы: бына мине байрамға индермәйҙәр! Кейемең насар, йолҡош тейҙәр. Ниндәй кейемем бар, шул инде. Нисек инде мин матур кейем менән һаҡлап торайым. Улайһа минән берәүҙе ҡурҡмаҫ ине. Ә был кейемдән ҡурҡалар, барыһыла ҡасалар.

Көҙ: һин рәнйемә, Ҡарасҡы. Бына хәҙер барыһындала төшөндөк. Байрамды башлайыҡ.

(ҡарасҡы мыршылдай, иларға уйлай)

Алып барыусы: Ҡарасҡы ниңә күңелең бошоп тора, нимә булды?

Ҡарасҡы: бараһыла юғалды

Көҙ: нимә юғалды?

Ҡарасҡы: барыһыла юғалды. Килделәр ҙә, ҡаҙып алдылар ҙа, алып киттеләр. Ҡайҙа алып киткәндәрен күрмәнегеҙ ме?

Алып барыусы: нимәне алып киттеләр?

Ҡарасҡы: теге, ну  теге.... алып киттеләр. Эй һалам баш, иҫләй алмайым, нисек аталғанын. Оноттом!

Көҙ: ҡайғырма, айҙә балаларға йомаҡтар ҡойһаң, улар яуап табырҙар. Ярҙам итәгеҙ ме, балалар? (айе)

Ҡарасҡы: һай афариндар, барыһында беләгеҙ, һуған, кишер, кәбеҫтә. Барыһы улар нисек атала?

Балалар: йәшелсә

Ҡарасҡы: әйе шул, йәшелсә. Шул һүҙҙе онтоп торам. Йәшелсәләрҙе йыйып алдыла. Нимәһенә күнелем ныҡ бошона, мин үҙемдә йыйып алыр инеп, мин ҡарғаларҙы ҡыуып йөрөгәндә, минһеҙ йәшелсәләрҙе йыйып алғандар.

 Мин үҙем йыйырға яратам. Ә һеҙ йыйырға яратағыҙ мы?

Алып барыусы: әлбиттә, беҙҙең балалар хәҙер йыйып күрһәтәләр.

Уйын: кем тиҙерәк йыйыр? (ике командаға бүленәләр.)

Алып барыусы: ике командаға торабыҙ балалар. Бренсе бала картуфты ояларға (обруч эсенә) сәсә, икенсе бала һыу ҡоя, өсөнсөһө йыйып ала. Уйынды башлайыҡ.

Алып барыусы: афарин, балалар! Уңышты йыйып алдыҡ. Ә хәҙер йәшәлсәләрҙән ҡыҙыл (борщ) аш бешерәйек, ә емеш еләктәрҙән һут (компот) ҡайнатайыҡ.  Тағыла ике командаға теҙеләйек. Бер команда өҫтәлдә яткан йәшелсәләрҙе айырып һала, икенсе команда емеш-еләктәрҙе айырып йыя. Башланыҡ.

Уйын: Һут һәм аш

Ҡарасҡы: афарин балалар, уңыштарҙы йыйҙыҡ. Ҡышҡылыҡҡа һутта ҡайнаттыҡ.

Алып барыусы: әйе беҙҙең балалар, бик етеҙҙәр. Ә хәҙер йәшелсәләргә һүҙ бирәйек.

(балалар йәшелсәләр башлығын кейеп шиғыр һөйләҙәр)

Алып барыусы: рәхмәт йәшелсәләр. Иҫеңдә ҡалды мы Ҡарасҡы йәшелсә һүҙе.

Ҡарасҡы: әйе, рәхмәт. Хәҙер инде онтмам. Хеҙҙә бик күңелле. Ләкин миңә баҡсама ҡайтыр кәрәк. Һау булығыҙ!

Алып барыусы: ә беҙ артабан байрамды дауам итәйек.

Көҙ: балалар мин һеҙгә һары, ҡыҙыл ағастарҙың япраҡтарын алып килдем.

Алып барыусы: рәхмәт Көҙ апай. Хәҙер беҙҙең балалар япраҡтар менән бейеү бүләк итерҙәр.

Бейеү: япраҡтар

Алып барыусы: рәхмәт балалар. Көҙ миҙгеле шулай йәшелсәләргә, һары япраҡтарға һәм ямғырҙарға бай.  Кыҙҙар ҡулсатырҙар бейеуен күрһәтәләр.

Бейеү: зонтиктар менән

Көҙ: афарин, балалар. Мин дә һеҙгә бүләккә  үҙемдең ҡулсатырымды алып килдем. Ябай тугел тылсымлы. (зонтикты асһа, кәнфиттәр эленеп тора).

Алып барыусы: рәхмәт Көҙ апай, төркөмгө барғас күмәкләп ашарбыҙ.

Көҙ: һау булашырға ваҡыт етте балалар! Икенсе йылға тиклем һау булығыҙ!

Алып барыусы: Ҙур рәхмәт һиңә Көҙ апай. Һау булып тор!

Балалар һеҙгә бөгөнгө көҙ байрамы оҡшаны мы? Иң ныҡ оҡшағаны нимә булды? Кемдәр ҡунаҡҡа килде?

Афарин, рәхмәт. Төркөмгә ҡайтайыҡ.

Муниципальное бюджетное  дошкольное образовательное учреждение детский сад «Миляш» с.Аскарово

Мастер- класс
«Экологическая игрушка – травянчик своими руками»

Автор мастер-класса:

Рысбаева Алия Салиховна

с.Аскарово,  2020г.

Цель мастер - класса: распространение и передача педагогического опыта, обучение приемам изготовления оригинальной игрушки – травянчика.

Задачи: повышение профессионального мастерства педагогов. Знакомство родителей с приемами изготовления травянчика.

Актуальность: Так хочется, чтобы травка зеленела, не только на улице, а природа шагнула и в наш детский сад. Так сделаем это, а поможет нам в этом травянчик своими руками. Так приятно наслаждаться свежей зеленью и осознавать, что эта красота сделана своими руками. Он будет радовать наш глаз каждый день. После того как «волосы» травянчика немного подрастут, им можно мастерить причёски, аккуратно подстригая траву так, как вам больше нравится. Позже она обязательно вырастет снова. Более того, зеленую травку можно  использовать для корма животных уголка природы.

Мастер –  класс по выполнению травянчика своими руками.

Травянчики — интересные декоративные украшения - растения, в которых проращивается травка.  Замечательное учебное пособие для детей, с которыми вы изучаете, как развивается и растет все живое, в частности растения. Деткам интересно каждый день наблюдать за появлением и ростом первых росточков, у них появляется представление, что и как происходит в природе. После того как «волосы» травянчика немного подрастут, им можно мастерить причёски, аккуратно подстригая траву так, как вам больше нравится.Кроме того, юных "парикмахеров" можно обучать...выполнению модных стрижек или просто подстриганию газонной травы.

Обожают таких травянчиков кошки с собачками, им тоже иногда надо полакомится сочной травкой, а тут чистая, без вредных примесей и пыли травка - прямо к столу, как говорится. Да и к тому же, выращенную в горшках траву, животные часто выдирают с землей, создавая грязь, здесь же такого не будет.

Для выполнения травянчика, нам понадобится:

• Старые капроновые колготки или носки;
• ножницы;
• клей;
• опилки;
• зерна пшеницы или трава в семенах, можно газонные сорта;
• ложка;
• самоклеящаяся бумага или готовые носики и глазки (найдете в магазинах для рукоделия, или используйте бусинки.)
• акриловые краски.

Травянчик своими руками.

Для создания такой эко-игрушки подготовьте капроновый носок, ячмень или семена газонной травы, опилки, ножницы, нитку, акриловые краски.

1. В носовой части капронового изделия сделайте узел и обрежьте лишнюю ткань.
2. Затем выверните носок на изнаночную сторону и всыпьте зерна пшеницы или семена травки.
3. После этого набейте носок опилками практически до самого края.
4. Края капронового носка следует завязать в узел. Лишнее все нужно аккуратно обрезать.
5. Теперь займемся украшением травянчика – создадим ему веселую мордочку. Для этого нужно сформировать круглый нос и зафиксировать его нитью.
6. Осталось нарисовать глаза и ротик. Кстати, в качестве глаз можно использовать небольшие пуговички. Удобнее выполнять эту работу, если разместить травянчика в кружке. Готово! По желанию травянчику можно сделать и ушки.

Вот так и делаются травянчики своими руками!

 Однако, чтоб у вас все получилось, следует узнать и о том, как ухаживать за травянчиком.

Как вырастить травянчика: инструкция

Чтобы трава действительно выросла, важно осуществлять за травянчиком уход, правильный и подходящий. Многие, у кого дома есть травянчик, жалуются на то, что сувенир не обрастает зеленью. Чтобы и этого не случилось у вас, прислушайтесь к нашим рекомендациям.

Во-первых, сначала травянчик, сделанный вашими руками, следует опустить в емкость с водой: кастрюлю или тазик. Лучше использовать отстоянную воду комнатной температуры. Длительность пребывания травянчика в воде должна составлять не менее двух часов, а лучше около пяти часов.

Во-вторых, после «купания» игрушку нужно вынуть и поставить на место, хорошо освещенное солнечными лучами. Оптимально для таких целей подходит южный или западный подоконник. Обычно через 4-7 дней на поверхности сувенира появятся первые всходы. Время от времени травянчик следует поливать. Касательно того, как поливать травянчика, то делать это следует систематично, в равные промежутки времени.

Муниципаль мәктәпкәсә белем биреү бюджет учреждениеһы

«Әкиәт» бала үҫтереү үҙәге балалар баҡсаһы

«Һабынлы күпертмә» байрамына сценарий

Тәрбиәселәр :

Рысбаева Ә.С.

Сибай - 2015

Алып барыусы: Балалар беҙ һеҙҙең менән бөгөн һабынлы күпертмәләр менән уйнайбыҙ.

Ябай таяҡты

Ҡулға алып мин

Һабынлы һыуға

Өрөп ҡараһам.

Килеп сыға ул

Төрлө ҙурлыҡта

Төрлө күпертмә

(Музыка уйнай, тәрбиәсе балаларға һабын күпертмәләрен тарата).

Алып барыусы: Һабын күпертмәләре улар еңелдәр, ялтырҙар, елгә осоусандар. Улар менән уйнарға балалар ныҡ яраталар.

Әйҙәгеҙ балалар, беҙҙә улар менән уйнап алайыҡ.

Уйындар:

1. Һабынлы күпертмәләргә ярҙам ит еп аша үтергә.

Йыһазландырыу: һабынлы күпертмәләр, еп, таяҡсалар.

Был уйында 6 бала ҡатнаша. Һабынлы күпертмәне еп аша өрөп үткәрергә кәрәк була.

2. Баҫма аша үт.

Йыһазландырыу: флагтар, яһалма баҫма, һабынлы күпертмәләр.

Балалар сиратлашып баҫма аша флагтан-флагка тиклем үтәләр.

3. «Кем етеҙ?»

Был уйында балалар парлашып торалар. Тәүгеләте һабынлы күпертмәне өрәләр, икенселәре уларҙы тотоп шартлатырға тейештәр.

4. «Кемдең һабынлы күпермәһе бейегерәк?»

Йыһазландырыу: пластмасс һауыттар һабынлы һыу менән, таяҡсалар өрөргә.

Балалар (3-4 бала) һауытты уратып алып, таяҡсаларға өрөп, һабынлы күперектәр килтереп сығарырға кәрәк була.

5. Хәрәкәтле уйын.

Алып барыусы: Бына ниндәй күңелле халыҡ йәшәй һабынлы күпертмәләр илендә. Беҙ был уйында балалар күпертмәләр булабыҙ, ә ошо обручтар беҙҙең өйҙәр. Әйҙәгеҙ,  үҙегеҙгә балалар өйҙәр һайлап  алығыҙ. Мин һеҙгә «остоҡ» тиһәм беҙ осоп йүгереп йөрөйбеҙ. Шул ваҡытта тәрбиәсе 1-2  обручты ала. «Өйҙәргә» тигән тауыш сигналын ишетһәгеҙ балалар , обручтар эсенә инеп торор кәрәк. Кемгә «өй» етмәй, улар уйындан сығалар. Уйын бер нисә тапҡыр ҡабатлана.

6. Йомғаҡлау. (Музыка уйнай)

Балалар, ә хәҙер беҙ бөтәбеҙҙә бергәләп һабынлы күпертмәләр өрөп уйнайбыҙ.

Башҡортостан Республикаһы Сибай ҡалаһы округыны «Әкиәт» балалар үҫтереү үҙәге балалар баҡсаһы муниципаль мәктәпкәсә белем биреү учреждениеһы

«Һыу байрамы» сценарийы

уртансылар төркөмө

Әҙерләне һәм үткәрҙе тәрбиәсе:

 Рысбаева Ә.С.

        Сибай-2015

Маҡсат: күтәренке кәйеф булдырыу, хәрәкәт әүҙемлеген үҫтереү, сослоҡ һәм етеҙлек, фекерләү һәләтен үҫтереү.

Байрам  барышы:

Балалар һеҙ һыу менән уйнарға яратаһығыҙмы? (Әйе) Бөгөн тылсымлы көн- Һыу байрамын үткәрәбеҙ. Һыу- ул йәшәү сығанағы. Һыу төрлө була: әсе, сөсө, тоҙло, һыуыҡ, йылы...

(Һыу тауышын тыңлау)

-Ишетәһәгеҙ ме? Ниндәй тауыш сыға?

-Был ябай һыу түгел, тылсымлы. Ул һеҙҙең менән уйнарға теләй. Әҙерһегеҙме?

Уйын-ярыш  булғас балалар, әйҙәгеҙ ике командаға бүленәйек. Һәр бер команда үҙенә исем уйлай. Исемде беҙ һыуға бәйле һайларға кәрәк тейешбеҙ.Һеҙгә уйларға ярҙам итеп, мин һеҙгә йомаҡтар сисәм.

Томан булып күккә мендем,

Шунан ямғыр булып яуҙым,

Тамсы булып ергә һеңдем.

Сафлыҡ килтерҙек ергә,

Муллыҡ килтерҙем илгә.

Әйт инде хәҙер миңә,

Исемем булыр нимә? (Һыу)

Күктән килде, ергә китте. (Ямғыр)

Өҫтә саҡта беленмәй,

Аҫҡа төшкәс, күренмәй. (Тамсы)

Ай бирҙе, ҡояш алды. (Ысыҡ)

-Дөрөҫ балалар, һыу тураһында белемдәрҙе барланыҡ. Командаларға исем һайлап үтәйек. Беренсе команданың исеме «Тамсылар», икенсе команданың исеме «Ямғыр».

1 ярыш: «Йөҙөүселәр»тип атала.

Һәр бала  һыуҙа йөҙә торған түңәрәкте кейеп, йүгереп,  ултырғысты урап  үҙ командаһын ҡайтырға тейеш. Ҡайһы команда тиҙерәк башҡара, мәрәй бирелә.

2 ярыш: «Балыҡтар һәм балыҡсылар» тип атала.

 Һауытта һыуҙа балыҡтар йөҙөп йөрөй (киндер йомортҡалары). Һәр уйынсы ҡалаҡ менән балыҡты тотоп, икенсе һауытҡа һалырға тейеш. Ҡул менән балыҡтарҙы тоторға ярамай.

3 уйын: «Һыу ҡой» тип атала.

Устарҙа һыуҙы бер һауыттан икенсе һаутҡа ҡойорға кәрәк.

4 уйын: «Уҡсы» тип атала.

Һыу пистолеттары менән  кеглиларҙы йығырға кәрәк була.

• Афариндар. Уйындарҙа ихлас ҡатнаштығыҙ. Оҡшанымы? Һәр команда икешәр мәрәй йыйҙы. Тимәк дуҫлыҡ еңде. Байрам аҙағында һуңғы уйын тәҡдим итәм «Диңгеҙ тулҡыны».

Муниципальное бюджетное дошкольное образовательное учреждение

детский сад «Миляш» с.Аскарово

Абзелиловского района МР

ЭКОЛОГИЧЕСКИЙ ПРОЕКТ

для детей старшего дошкольного возраста

«ДЕТИ ЗА  РАЗДЕЛЬНЫЙ СБОР МУСОРА!»

Подготовила и провела:

Рысбаева Алия Салиховна,

Воспитатель

с.Аскарово,2020г.

Участники проекта: воспитанники старшей  группы родители, педагоги.

 Тип проекта: познавательно – исследовательский, среднесрочный.

 Сроки реализации: 4 месяца (январь - апрель 2020 г.)

Актуальность проекта

Мусорная проблема огромна, с ней мы ежедневно сталкиваемся   в городе, на улице, в общественном транспорте, в лесу, на реке. Всё новые мусорные полигоны и стихийные свалки появляются с невероятной скоростью, несмотря на то, что многие виды отходов очень долго разлагаются или вообще не разлагаются.  Неужели через несколько лет наша планета станет одной огромной свалкой? Этот вопрос волнует всех, и воспитанники дошкольных групп  не исключенье.

Дети очень любят гулять на природе, ходить с родителями в парк и лес, ездить на экскурсии. Но детей  огорчает, что почти везде очень много мусора. Путешествуя с родителями в разные страны, дети обращают внимание на чистоту вокруг, различные приспособления для мусора в зарубежных городах и сравнивают с улицами родного города. Бесконечные вопросы «Почему у нас так много мусора? », «Откуда он берётся? », «Как он влияет на здоровье человека и всего живого?» привели к идее создания проекта «Дети за раздельный сбор мусора!». Тему проекта выбрали наши воспитанники, активно включились в проектную деятельность  и их родители.

Цель проекта: осознание подрастающим поколением целесообразности раздельного сбора твёрдых бытовых отходов (ТБО), переработки  и изготовления из мусора различных нужных вещей.

Задачи проекта:

- Выявление причин появления мусора;

-  Формирование  представлений о вторичном использовании ТБО;       

 - Освоение детьми и родителями технологий  работы с различным бросовым материалом.

Ожидаемый результат:

Осознание детьми и взрослыми значимости охраны природы, экологически целесообразного поведения в окружающей среде; осознание важности и необходимости раздельного сбора ТБО  для последующего изготовления полезных вещей на мусороперерабатывающих заводах.

Этапы проекта: подготовительный (январь), основной (январь-апрель), заключительный (апрель).

1 этап - Подготовительный. 

Постановка мотивации, цели, задач по реализации проекта. Разработка плана реализации проекта. Подбор методической и художественно-экологической детской литературы, иллюстрационного материала, дидактических игр. Сбор информации о правилах утилизации бытовых отходов, доступных пониманию детей. Сбор информации в сети интернет

2 этап - Основной. Организация деятельности детей в рамках проекта.

Работа с детьми.

Познавательное развитие

Цикл бесед, занятий, игр с детьми направленных на выявление причин появления мусора, изучение способов раздельного сбора ТБО и деятельность мусороперерабатывающих заводов.

Беседы: «Земля - наш общий дом и мы его спасём»; «Что для природы хорошо, а что плохо»; «Мусорная фантазия».    

Цель: воспитание у детей гуманного отношения к природе, желание сберечь и  сохранить красоту природы.                                            

Задачи:   формирование  навыков культуры поведения в природе; расширение представлений о том, что в природе всё взаимосвязано.

Дидактические игры: «Собери мусор правильно». «Защитники природы»

 ООД  «Посмотрим умным взглядом на мусор»

Цель:  Расширение представления детей о вторичном использовании твёрдых бытовых    отходов.

Задачи: Воспитывать любовь, уважительное и бережное отношение к окружающей нас природе; желание бережно относиться к ней. Ознакомление детей с проблемами загрязнения окружающей среды; с возможностью вторичного использования мусора. Развитие познавательной активности детей в процессе познания  экологических проблем; развитие умений наблюдать и самостоятельно делать выводы. Закрепление умения разумно использовать различные материалы.

Исследовательская деятельность: прогулки по территории ДОУ, с целью нахождения мусора;

Эксперимент «Мусор в землю закопаем»

Акции «Спаси дерево», «Крышечки спешат на помощь», «Сбор батареек»

Художественно-эстетическое развитие,  развитие речи

Чтение экологических рассказов, сказок, стихотворений, разучивание стихотворений. Составление описательных и творческих рассказов по картинкам.

Цель: систематизирование и закрепление знаний детей о проблеме загрязнения окружающей среды.     

Задачи: формирование знаний детей о нормах и правилах поведения в окружающем мире; развитие памяти, творческого воображения; воспитание чувства ответственности за свое поведение в окружающем мире; формирование коммуникативных навыков в ходе совместной речевой деятельности.

Рисование плакатов «Дети за раздельный сбор мусора!», оформление выставки. Арт-переработка бросового материала: изготовление поделок, макетов, аппликативных работ. 

Задачи: воспитание бережного отношения к окружающему миру; воспитание умения работать в коллективе; закрепление умения работать с бросовым материалом, использовать его в нужных целях; развитие творческих способностей.

Социально-коммуникативное развитие

Помощь воспитателю в уборке групповой комнаты. Трудовые поручения: «Уборка группового участка», операция «БУНТ» (большая уборка нашей территории).

Дидактические игры: «Собери мусор правильно». «Сортируем мусор»

Цель: Воспитание трудолюбия, аккуратности, бережного отношения к окружающему. Желание трудится сообща, помогая друг-другу и взрослым.

Физическое развитие.

Подвижные игры: «Кто быстрее соберет пакеты», «Попади в корзину»

Цель: учить детей самостоятельно организовывать знакомые подвижные игры, выбирать ведущего с помощью считалочки, воспитывать справедливость, ловкость.

Взаимодействие с родителями:

Родительское собрание «Дети за раздельный сбор мусора!».

Цель: повышение педагогической компетентности родителей в вопросах экологического воспитания детей.

Консультация для родителей «Вторая жизнь мусора» - дорожки здоровья, для профилактики плоскостопия детей.

Цель: формировать представления о целесообразности вторичного использования бытовых и хозяйственных отходов.

Мастер – класс «Экологическая игрушка – травянчик своими руками».

Организация помощи в  оформление выставки.

3 этап – Заключительный

Рефлексия проектной деятельности, оформление отчётной документации.

Результаты проектной деятельности:

Проект помог детям и родителям понять, что нельзя выбрасывать мусор бездумно. Бумагу, картон, пластмассу, стекло, жестяные предметы  нужно сортировать дома  и складывать в специальные контейнеры, батарейки сдавать в пункты приёма. Дети поняли, что нужно бережно относиться к вещам, делать из бросового материала оригинальные подарки, различные пособия для познавательной, театральной и игровой деятельности.

Чтобы выяснить какой вред природе наносит мусор, мы с детьми провели эксперимент, узнали приблизительные сроки разложения некоторых бытовых отходов. Опыт проводился с января по апрель. Сделали выводы: самыми вредными и опасными для окружающей среды является пластиковые отходы. Сжигать пластмассу нельзя. При сжигании выделяется ядовитый газ. Закапывать бессмысленно, пластмасса очень медленно разлагается. Мусор выбрасывается много, но мы заметили, что почти все отходы бытового назначения, т.е. их можно использовать в качестве вторичного сырья. Поэтому отходы можно и нужно сортировать и сдавать в различные приемные пункты. Например: пищевые отходы можно собирать в специальные контейнеры для домашнего скота.

Мы заинтересовались вопросом – все ли отходы имеют вторичную жизнь и как их можно использовать?

Оказалось, что часть отходов можно использовать вторично самим. Это зависит от нашего творчества фантазии.  Совместно с родителями сделали дорожки здоровья, для профилактики плоскостопия и травянчики из опилок.

Принимаем активное участие в республиканской эколого - благотворительной акции «Крышечки спешат на помощь», которая проводит общественное движение Чистая Уфа, собираем пластиковые крышечки для вторичной переработки. Они пойдут на производство новых товаров бытового и хозяйственного назначения: труб, тазов, леек и др. изделия. На полученные средства благотворительная организация помогает онкобольным, и детям с ограниченными возможностями здоровья.

Сортировка мусора – это трудоемкая и хлопотливая работа, но это очень выгодно. Над этой проблемой стоит задуматься всем нам.

Мы с детьми сформулировали несколько правил по обращению  с бытовыми отходами дома, чтоб сократить их количество:

- дома сортировать мусор, выбрасывать в специально отведенные места, контейнеры;

-не брать лишних бумажных и целлофановых пакетов в магазине или использовать их повторно.

- организовать сбор макулатуры, сбор крышек и сдавать в специальные пункты приема, участвовать а акциях «Спаси дерево», «Крышечки спешат на помощь».

Муниципаль мәктәпкәсә белем биреү бюджет учреждениеһы

«Әкиәт» бала үҫтереү үҙәге балалар баҡсаһы

Проект эше

«Фасоль үҫтереү»

Үткәрҙе:

Рысбаева Ә.С.

Проекта ҡатнашыусылар: балалар, тәрбиәселәр, ата-әсәләр.

Үткәреү ваҡыты:  ҡыҫҡа осорло.

Үткәреү урыны: «Әкиәт» балалар баҡсаһы -«Ал сәскә»төркөмө

Теманың актуальлеге: балаларҙа үҙаллы эшләү – тәжрибә үткәреүгә ынтылыш һәм күҙәтеүсәнлек үҫтереү.

Маҡсат: балаларҙы үҫемлектең орлоғо һәм уның эсендәге үҫенте менән таныштырыу, уларҙың оҡшашлығын һәм айырмалығын күрә белеү. Уларҙы сәсеү, тәрбиәләү ысулдарын күрһәтеү. Үрсеү өсөн шарттар булыуы мотлағын аңлатыу ( яҡтылыҡ – ҡояш, һауа, дым - һыу). Балаларҙа үҙаллы эшләү – тәжрибә үткәреүгә ынтылыш һәм күҙәтеүсәнлек үҫтереү.

Бурыстар:

• балаларҙы үҫемлектең орлоғо һәм уның эсендәге үҫенте менән таныштырыу.
• үҙаллы эшләү – тәжрибә үткәреүгә ынтылыш һәм күҙәтеүсәнлек үҫтереү.
• Схема-һүрәт буйынса хикәйә төҙөү.
• Балаларҙың аң-зиһенен, фекерләү, күҙаллауын, хәтерен  үҫтереү.

Проекты эшкә ашырыу

1 этап. Балаларҙы тема менән таныштырыу, һүрәттәр ҡарау,  әңгәмәләр үткәреү,кәрәкле материалдар  менән йыһазландырыу.

2 этап.  Өс бүлектән тора:

• Тәрбиәсе һәм балалар менәнэш.
• Балаларҙың үҙ аллы эшләү, тәжрибә үткәреүе.
• Ата-әсләр менән эш.

Төркәмдә тәбиғәт мөйөшендә фасоль үҫтереүгә арналған үҫеш мөйөшен булдырыу. Дидактик уйындарҙын картотекаһын төҙөү: «Орлоҡто таны», «Ниндәй шарттар кәрәк?», схема-һүрәт әҙерләү.

3 этап. Йомғаҡлау яһау, презентация әҙерләү.

Тәрбиәсе балаларғы моҡсай эсендә фасоль, борсаҡ орлоҡтарын индереп тәрилкәгә һала һәм ошо орлоҡтарҙы айырып биреүҙәрен һорай.

• Балалар һеҙ орлоҡтарҙы таныйһығыҙмы?
• Эйе, беҙҙең ошо орлоҡтарҙан аш, бутҡа, салат ашағаныбыҙ бар.
• Балалар һеҙ нисек уйлайһығыҙ, ошо орлоҡтарҙан яңы үҫемлек үҫтереп буламы?
• Ошо орлоҡ эсендә бәләкәй генә үҫентене күргәнегеҙ бармы? (Тәрбиәсе тәжрибә яһарға тәҡдим итә. Балаларға берешәр ҡоро )

Проект эше

«Ҡурсағыма ҡупшы күлдәк»

Үткәреү ваҡыты: 2 аҙна, ҡыҫҡа осорло.

Проекта ҡатнашыусылар: балалар, тәрбиәселәр һәм ата-әсәләр.

Теманын актуаллеге: Балалар элек-электән ҡурсаҡ менән уйнарға яратҡандар.Хәҙерге ваҡытта ла уларҙын яратып уйнаған уйынсығы тип һанала. Ҡурсаҡ менән сюжетлы, дидактик уйындар 2 йәшлек балаларҙын практик күнекмәләрен үҫтереүгә булышлыҡ итә һәм культура-гигиеник күнекмәләр формалаштырыла (кейенеү, йыуыныу,ашатыу). Ҡурсаҡ менән төрлө уйындар уйнау, хәрәкәттәр эшләү балаларҙа формалаштырылмаған. Ҡурсаҡҡа төрлө кейемдәр ҡыҙыҡһыныу уята һәм шулай уҡ ижади мөмкинлектәр аса.

Маҡсат: Балаларға ҡурсаҡ тураһында тәүге төшөнсә биреү һәм төрлө уйындарҙа эш итеү, ҡайғыртыу тойғоһо тәрбиәләү.

Бурыстар:

1. Балаларҙы ҡурсаҡ менән,уның яңы  ҡупшы кейемдәре  менән таныштырыу.
2. Телмәр үҫтереү, һүҙ төркөмен арттырыу:

-сифаттар :( матур, йылы);

          3. Балаларҙы  ҡурсаҡ менән хәрәкәттәр эшләргә өйрәтеү.

          4. Балаларҙы  ҡурсаҡҡа ҡарата дуҫтарса мөнәсәбәт булдырыу,ҡайғыртыу тойғоһо уятыу.

          5. Ата-әсәләрҙе белем  тәрбиә биреү эштәренә йәлеп итеү.

Проекты эшкә ашырыу:

1 этап.  Ата-әсәләрҙе яны тема тема менән таныштырыу «Ҡурсағыма ҡупшы кейем»

- ата-әсәләргә күмәк консультация тәҡдим итеү

- тема буйынса кейем әҙерләү «Ҡурсағыма ҡупшы кейем» сисенеү бүлмәһендә.

2 этап. Төркөмдә «Ҡурсағыма ҡупшы кейем» темаһына арналған үҫеш мөйөшен булдырыу. Сюжетлы, дидактик уйындарҙын картотекаһын төҙөү: «Ҡурсаҡты кейендер», «Ҡурсаҡҡа сәй эсерәйек», «Ҡурсаҡты йоҡларға һалабыҙ», «Ҡурсаҡтарға өҫтәл ябыу».

3 этап. Йомғаҡлау:

• Ата- әсәләргә «Ҡурсағыма ҡупшы күлдәк» темаһына арналған конкурс ойоштороу;

• Ҡурсаҡтын яны, матур кейемдәренен күрғәҙмәһен ойоштороу.

Ҡушымта

Күргәҙмә: «Ҡурсағыма ҡупшы кейем»

Әңгәмә  «Башҡорт һәм урыҫ халыҡ милли кейемдәре»

Маҡсат: балаларҙы  милли  кейенгән ҡурсаҡтар менән таныштырыу. Ҡурсаҡтар  аша милли кейемдәрҙең айырмаларын танып, айыра белергә өйрәтеү. Һүҙ байлығын арттырыу. Милли кейемдәргә хөрмәт, ихтирам тәрбиәләү.

Әңгәмә барышы:

Бөгөн беҙгә ҡунаҡҡа Мәликә һәм Алһыу исемле ҡурсаҡтар килгән. Улар үҙҙәренең милли кейемдәре тураһында һөйләргә теләйҙәр.

• Балалар, ихтибар менән ҡарағыҙ әле, ҡурсаҡтарҙың кейеме һәм беҙҙең кейемдәр айырыла мы? (айе, айырыла)
• Әйе, ҡурсаҡтар милли кейемдә, беҙ ябай кейенгәнбеҙ. Мәликә башҡорт халыҡ милли кейемендә, Алһыу рус халыҡ милли кейемендә.

Хәҙер ҡурсаҡтар үҙҙәренең милли кейемдәре тураһында һөйләп бирәләр.

Мәликә: мин башкорт халыҡ милли күлдәген  кейгәнмен.  Күлдәктәрҙең итәктәре төҫлө таҫмалар менән биҙәлән. Күп осраҡта улар ике йәки өс рәттән тора. Күлдәк өҫтөнән камзул кейәнмен. Камзулдың ситтәре башҡорт халыҡ орнаменттары менән биҙәлгән. Башымда – кашмау, ул мәрйендәр һәм тәңкәләр менән биҙәлгән. Тушемдә –хакал. Ул ҡатын –ҡыҙҙарҙың биҙәүес әйберҙәренең береһе. Шулай уҡ мәрйендәр һәм тәңкәләр менән биҙәлгән. Аяғымда  ситек.

• Рәхмәт, Мәликә! Алһыуға һүҙ бирәйек.

Алһыу:  мин  урыҫ  халыҡ милли кейемендә. Оҙон, аяҡтарҙы ҡаплап торған етен  туҡымаһынан тегелгән күлдәк, семәрләтеп биҙәлгән альяпҡыс, ситтәре ҡулдан сигелгән. Башымда семәрләп сигелгән төҫлө таҫма. Урыҫ халыҡ кейемдәрендә сигеүҙәрҙән торған. Күберәк сигеүҙәрҙә сәскәләр, емеш-еләктәр, япраҡтар һырланған. Аяғымда сабата.

• Рәхмәт, Алһыу.
• Балалар, һеҙгә оҡшаны мы ҡурсаҡтарҙың милли кейемдәрен тураһында һөйләүҙәре?
• Ҡыҙҙар һеҙҙә бөгөн тушелдерек тағып килгәнһегеҙ.
• Эльвина, һинә был тушелдеректе кем  тегеп бирҙе? (миңә әсәйем тегеп бирҙе)
• Айгүзәл, һиңә? (миңә өләсәйем тегеп бирҙе)
• Эвелина, һиңә? (Миңә әсәйем тегеп бирҙе)
• Афарин, ҡыҙҙар!
• Ә ир –егеттәр баштарына тубәтәй кейеп йөрөгәндәр. Беҙҙең малалайҙар ҙа түбәтәй кейгәндәр.

Баязит: - Миңә түбәтәйҙе олатайым бүләк итте.

Айҙар: - Миңә түбәтәйҙе атайым бирҙе.

Афарин, рәхмәт балалар. Ҡурсаҡтар менән һаубулышырға ваҡыт етте. Рәхмәт ҡурсаҡтар йөкмәткеле, фәһемле әңгәмәгә өсөн.  

Муниципаль мәктәпкәсә белем биреү бюджет учреждениеһы

«Әкиәт» бала үҫтереү үҙәге балалар баҡсаһы

Телмәр үҫтереү дәресе:

«Төлкө һәм торна» әкиәте

(мәктәпкәсә әҙерлек төркөмө)

Әҙерләне һәм үткәрҙе:

тәрбиәсе Рысбаева А.С.

Сибай, 2017

Тема: «Төлкө һәм торна» әкиәте

Маҡсат:

 1) өйрәнелгән һүҙҙәрҙе нығытыу һәм типик конструкцияларҙа ҡулланырға өйрәтеү; яңы һүҙҙәр өйрәнеү: сүлмәк, морон, суҡыш

2) бәйләнешле телмәр үҫтереү күнекмәләре; башҡортса аралашыуға ынтылыш тәрбиәләү

3) телмәр ағзаларын үҫтереүгә һәм дөрөҫ тын алыу кунекмәләре

4) хәтерҙе, иғтибарлыҡты үҫтереү, тауыш менән идара итә белеүҙе нығытыу.

Йыһаз:  «Төлкө һәм торна» сюжетлы һүрәт, көҙгөләр.

Дәрес барышы

Тәрбиәсе дөрөҫ тын алыу һәм өндәрҙе әйтеүгә ауыҙ-тел  гимнастикаһы үткәрә: артикуляция гимнастикаһы «Йылмайыу», «Тештәрҙе таҙартыу», «Көрәк», «Ҡалаҡ». Дөрөҫ тын алыу күнекмәләре: «кем алыҫыраҡ өрә?», «Ҡулдарҙы йылытыу».

Тәрбиәсе:  сюжетлы һүрәтте ҡарағыҙ әле балалар. Нимәләр,  кемдәр төшөрөлгән был һүрәттә. (төлкө, торна, һауыт-һабалар, өй..һ.б.). Беҙ бөгөн «Төлкө һәм торна» әкиәтен иҫкә төшөрәбеҙ. (Әкиәтте уҡыу.)

«Урманда йөрөй торғас, төлкө торна менән дуҫлашып киткән.

Төлкө торнаны ҡунаҡҡа саҡырған. Бутҡаны тәрилкәгә йәйеп һалған.

• Аша, дуҫ,- ти икән. Ә торна суҡыштары бутҡаны эләктерә алмаған. Тиҙ арала төлкө бутҡаны ашап та ҡуйған.

Торна ҡунаҡтан ас ҡайтып киткән.

• Торна төлкөнө ҡунаҡҡа саҡырған. Ул бутҡаны нәҙек муйынлы сүлмәккә һалып биргән. Торна төлкөгә:
• Аша, дуҫым, ти икән. Төлкө нәҙек муйынлы сүлмәктән ашай алмаған.

Төлкө ас ултыған. Ә торна үҙе башын сүлмәккә тығып ебарәлә ашай ҙа, ашай икән. Бутҡаны ашап бөткәс, Торна:

• Төлкө, ҡунаҡҡа саҡырып, тәрилкәгә һалынған бутҡаңды үҙең ашап бөтөрҙөң, ә мин ҡарап ултырҙым. Мин дә һине шулай һыйларға булдым. Хәйләгә ҡаршы хәйлә, ашҡа аш менән, ташҡа таш менән булһын, - тигән.»

Һорауҙар биреү:

• Был әкиәт нимә тураһында?
• Әкиәттә төлкө ниндәй? (хәйләкәр, һаран, ҡомһоҙ..)
• Нимә аңлата ул сүлмәк тигән һүҙ? (нәҙек муйынлы һауыт-һаба)
• Торнаның танауы нисек атала? (суҡыш)
• Ә төлкөнең? (морон)

Балалар мин һеҙгә әкиәтте тағы ла бер тапҡыр  уҡып ишеттерәм, һеҙ иғтибар менән тыңлағыҙ. Һөйләргә әҙерләнегеҙ.(Әкиәт уҡыу)

Ял минуты үткәреп алайыҡ:

Рә-рә-рә – урман буйлап йүгерә

Ра-ра-ра – ҡулын болғап саҡыра

Рө-рө-рө – урманда тыныс йөрө

Артабан дауам итәйек. –төлкө әкиәттә нимә эшләй? (бутҡа бешерә, тәрилкәгә йәйе һала)

• Төлкө хәйләкәр булған, ә торна... (унанда хәйләкәрлерәк булған)
• Сүлмәк оҙон булған, ә торнаның суҡышы ....(унанда оҙонораҡ булған)
• Төлкөнөң мороно оҙон, торнаның ........(суҡышы  оҙонораҡ)

Әкиәттең башында торна менән төлкө ниндәй мөнәсәбәттә булған һуң? (дуҫ)

Әйе улар дуҫ булһын өсөн нимә эшләр кәрәк тип уйлайһығыҙ?

Әйҙәгеҙ, балалар дуҫлыҡ тураһында мәҡәл, әйтемдәр иҫкә төшөрөп алайыҡ. Кем ниндәй белә?

«Дуҫ булһа, үҙеңдән артыҡ булһын»

«Дуҫ булһа, дуҫ ҡәҙерен онотма»

«Дуҫ булһа, дуҫ ҡәҙерен онотма» тигән мәҡәлде бергәләп көслө тауыш сығарып әйтәбеҙ, һәм әҙ тауыш менән әйтеп алайыҡ.

Афарин, балалар. Һеҙ барығыҙҙа бөгөн әүҙем ҡатнаштығыҙ.

Муниципаль мәктәпкәсә белем биреү бюджет учреждениеһы

«Миләш» балалар баҡсаһы

Телмәр үҫтереү эшмәкәрлеге:

«Башаҡ беҙҙә ҡунаҡта»

(мәктәпкәсә әҙерлек төркөмө)

Тәрбиәсе:

Рысбаева Әлиә Сәлих ҡыҙы

Асҡар,2020й.

Маҡсат: грамматик яҡтан дөрөҫ һөйләргә өйрәтеү; тәрбиәсе ярҙамында әкиәттән өҙөк һөйләү; ҡылым һәм сифатты телмәрҙә дөрөҫ ҡулланыуҙы дауам итеү.

Бурыстар:

Өйрәтеүсе:  балаларҙың бәйләнешле телмәрен үҫтереү, фекерләү һәләтен арттырыу. Эҙмә-эҙлекле һөләргә өйрәтеү, һорауҙарға тулы яуап биреүҙәрен талап итеү. Иген культураһының бер бөртөгө – башаҡ – менән таныштырыуҙы дауам итеү.

Үҫтереүсе: йомаҡ, шиғыр, хикәйә ҡулланып башҡорт халыҡ ижады менән таныштырыуҙы дауам итеү.  Балаларҙың телмәр үҫешен активлаштырыу, һүҙлек запасын байытыу.

Тәрбиәүи: яңы белем алырға ыштылыш тәрбиәләү. Икмәккә һаҡсыл ҡараш тәрбиәләү.

Һүҙлек эше: башаҡ, баҫыу, бойҙай, игенсе, тирмән.

Йыһазландырыу: башаҡ макеты, дидактик материалдар.

Әҙерлек эше: башаҡ тураһында һүрәттәр ҡарау, шиғырҙар ятлау, хикәйә уҡыу.

Тәбиғи белем биреү эшмәкәрлеге.

Тәрбиәсе: балалар ҡарағыҙ әле, беҙҙеңалда серле ҡапҡа. Уны асыр өсөн һәр беребеҙ тылсымлы һүҙҙәр әйтергә кәрәк.

Балалар: хәйерле иртә, хәйерле көн, рәхмәт, һаумыһығыҙ....

Тәрбиәсе: беҙгә хат килгән. Беҙ уны хәҙер асып ҡарайбыҙ.

Йомаҡ.

Уҡ, уҡ , уҡ кеүек

Башы алтын суҡ кеүек. (башаҡ)(башаҡ асылып китә)

• Ҡарағыҙ әле балалар был нимә ул? (башаҡ)
• Башаҡҡа нимә булған? (бойҙай бөртөктәре ҡойолған)
• Ни өсөн тип уйлайһығыҙ? (ел булған)

Башаҡ: Әйе балалар, һеҙ мине танынығыҙ. Башаҡ булам, көслө ел булды бойҙай  бөртөктөремде ҡойоп бөттө. Һеҙ миңә ярҙам итәһегеҙме уларҙы йыйырға?

Балалар: ярҙам итәбеҙ.

Башаҡ: Улай булғас тыңлағыҙ, минең һәр бер бойҙай бөртөгөмдә сер бар, уларҙы һеҙгә сисергә кәрәк. Һеҙ әҙерһегеҙме?

Балалар: Әйе.

Тәрбиәсе: Бойҙай бортөгөн алайыҡ, унда ниндәй сер икәнен сисәйек.

Икмәк тураһында шиғыр һөйләгеҙ.балалар:

 Алсаҡ йөҙлө әсәйем

Ҡайырып икмәк телә.

Балам, - ти – был бәхеттең

Мәңге булыуын телә.

Икмәк илдең кеүәте

Беҙҙең бөтмәҫ ғорурлыҡ

Был донъяла байлыҡтың

Икәмәктәндә ҙуры юҡ.

Ниндәй ҡәҙерле ул – икмәк

Өҫтәлдә ята йәмләп.

Атайҙай көслө булырға,

Әсәйҙәй һылыу булырға

Ашайбыҙ уны тәмләп.

 Күпереп бешкән икмәк

Табынға килһен өсөн

Йыл буйына игенсе

Ҡыҙғанмай түгә көсөн.

Тәрбиәсе: Балалар, был шиғырҙа икмәк тураһында шундай һүҙҙәр бар. «Был днъяла байлыҡтың, икмәктән дә ҙуры юҡ ».  Сөнки икмәк табынға еңел килмәй. Уның өсөн бик күп көс түгелә.

Иң тәүҙә ерҙе һөрәләр. Шунан орлоҡ сәсәләр.

• Кем ерҙе һөрә? (ерҙе тракторсы һөрә)
• Кем орлоҡ сәсә? (тракторсы сәсә)
• Игенде кем йыйя? (игенде комбайынсы йыйа)
• Афарин балалар, беҙ беренсе серҙе астыҡ.

Ә хәҙер башаҡтың икенсе бойҙай бөртөгөн алайыҡ. «Башаҡ» тураһында әкиәт һөйләргә. (мнемотаблица ярҙамында)

«Йәшәгән ти, әтәсбай. Ул башаҡ тапҡан. Башаҡты һуҡҡан, унан бойҙай килеп сыҡҡан. Бойҙайҙы тирмәндә әйләндергән. Он килеп сыҡҡан. Ондан тәмле икмәк бешергән. »

• Башаҡты кем тапҡан? (Әтәсбай тапҡан)
• Башаҡты ни эшләткән? (башаҡты һуҡҡан)
• Башаҡты һуҡҡас нимә килеп сыҡҡҡан? (Бойҙай килеп сыҡҡан)
• Бойҙайҙы ни эшләткән? (Тимәндә әйләндергән)
• Бойҙайҙы тирмәндә әйләндергәс, нимә килеп сыҡҡан? (Он килеп сыҡҡан)
• Ондан нимә бешергән? (тәмле икмәк бешергән)

Афарин балалар, икенсе серҙе лә систек. Өсөнсө бойҙай бөртөгөн алайыҡ. Унда ниндәй наказ?

Ял минуты.

Беҙ бойҙайҙы сәстек (сүкәйеү)

Ямғыр яуҙы, ҡояш йылытты (бармаҡтар менән хәрәкәт к-рһәтеү.)

Ҡыуанып ергә бәүелде (урында бәүелеү)

Бойҙай ҙур булып үҫте (Аяҡ осона баҫыу)

• Афарин балалар, был серҙе лә астыҡ. Дүртенсе бойҙай  бөртөгөн алайыҡ.

Уйын: «Башаҡты йыйырға»

Өҫтәлдә бер нисә өлөшкә бүленгән башаҡ ята. Шуны бер бөтөн итеп йыйыр кәрәк.  Бына был һүрәткә ҡарағыҙ балалар, башаҡ төшөрөлгән. Ошо һүрәткә ҡарап йыябыҙ.

• Афарин балалар, был наказды ла үтәнек.  Бишенсе бойҙай бөртөгөн алайыҡ.

Уйын: « Башаҡ дуҫтарын эҙләй ». ә хәҙер беҙ һеҙҙең менән бойҙай баҫыуын эшләйбеҙ. Һеҙ йыйға башаҡтарҙы бергә йәбештереп баҫыуға урынлаштырабыҙ.

Башаҡтар үҫкән ер – баҫыу- тип атала. Бергәләп ҡабатлайыҡ әле – баҫыу.  

• Һеҙгә оҡшаймы баҫыу? (оҡшай, бик матур)
• Бөтә һынауҙарҙы ла үтәгәс беҙҙең дә башаҡ ҡыуанып китте. Уны ла дуҫтары янына ҡуяйыҡ.

Башаҡ: ҙур рәхмәт балалар!  Минең бойҙай бөртөктәремде йыйыған өсөн, минән хеҙгә бүләк.- Бәлеш.

Тәрбиәсе: ҙур рәхмәт һиңә башаҡ.  Рәхмәт әйтәйек балалар.(рәхмәт башаҡ)

• Балалар бәлеште кем бешергән? (Әтәсбай бешергән)
• Әйҙәгеҙ ҡулдарыбыҙҙы йыуайыҡ. Һуңынан бергәләп бәлеш менән сәй эсербеҙ.

Муниципаль мәктәпкәсә белем биреү бюджет учреждениеһы

«Миләш» балалар баҡсаһы, Асҡар ауылы

Әбйәлил районы Башҡортостан Республикаһы

Һүрәтләү эшмәкәрлеге дәресе

натуранан һүрәт төшөрөү

«Ҡәнәферҙәр һауытта»

Төҙөнө  һәм үткәрҙе:

тәрбиәсе Рысбаева А.С.

Маҡсат : Натуранан рәсем төшөрөү тәжрибәһен  дауам итеү.

Бурыстар:

• Эште планлаштырыу этабында натуранан рәсем төшөрөү менән эскиз, нисек барлыҡҡа килеүе тураһында таныштырыу.
• Бирелгән предмет формаһының үҙенсәлектәрен нығытыу һәм балалар һүрәттәре күреп, сағыштырма күләме, уларҙың пропорциялары һәм конструктив бәйләнештәр өлөшөндә, фактура һәм төҫтәр күрә белергә өйрәтеү.
• Коммуникатив сифат,  телмәр, хәтерҙе үҫтереү.
• Шәфҡәтлелек, яҡшылыҡ тойғолары тәрбиәләү.
• Яңы белем биреү (эскиз)

Таратма материалдар: ваза менән ҡәнәфер, аҡ ҡағыҙ биттәре, төҫлө буяуҙар, ҡыл ҡәләмдәр, ябай ҡәләмдәр.

Эшмәкәрлек барышы:

-Балалар, беҙ бөтәбеҙҙә кисәге көн оло байрам шаһиты булдыҡ. Һеҙ ул байрамда нимәләр күрҙегеҙ? Нимәләр ныҡ иҫегеҙҙә ҡалды? (балалар яуабы)

- Был байрамдың символдары нимәләр булып тора? (георгий таҫмаһы, гвоздика-ҡәнәфер сәскәһе, күгәрсендәр һ.б.)

- Бына бөгөн һеҙгә лә мин ҡәнәфер сәскәләрен алып килдем.  Был сәскәләр һауытта ултыралар (ваза). Мин һеҙгә кәнәферҙәрҙе һауыты менән ултырғанын һәрәт төшөрөп алып килдем. Әйҙәгеҙ был һүрәттә һеҙ нимәләр күрәһәгеҙ әйтеп үтәйек (ваза-һауыт, кәнәферҙәр, өҫтәл)

-Ниндәй төҫтәр ҡулланылған был һәрәттә? (ҡыҙыл, йәшел, ......)

 - Был һүрәттә иң мөһиме кәнәфер сәскәләре булып тора. Сәскәларгә иғтибар итәйек. Нисә сәскә күрәһегеҙ? Ниндәй төҫтә улар?

- Артабан иғтибарҙы балалар, һауытына (вазаға) йәлеп итегеҙ. Ул ниндәй формаға оҡшаған? Ниндәй төҫтә?

- Был һауыт сәскәләр менән нимәлә ултыра, балалар? (өҫтәлдә). Өҫтәлдең ҡайһы ерендә урынлашҡан? (уртаһында)

Һүрәтте ентекләп өйрәндек. Сәскәләрҙе ныҡ бәләкәй итеп төшөрмәгеҙ. Һауыт менән сәскәләҙен пропорцияһына иғтибар итеп һүрәтләгеҙ.

  - Барлыҡ художниктар үҙ эштәрен эскиздан башлайҙар. Ә нимә ул һуң –эскиз?

- Һеҙ нисек уйлайһығыҙ балалар, һүрәтте нимә менән төшөрә башлайбыҙ? (ҡыл ҡәләме менән, ныҡ итеп баҫмай)

Ҡыл ҡәләм менән төшөрөлгән һүрәт эскиз тип атала.

- Ә ни өсөн эскиз эшләп алыр кәрәк тип уйлайһығыҙ? (балалар яуабы)

Дөрөҫ балалар һүрәтте ҡағыҙ битендә дөрөҫ урынлаштырыр, һәр предметтың пропорцияһын һаҡлап,  ныҡ итеп ҡәләмгә баҫмай төшөрөргә, артығын  юйғыс менән төҙәтер өсөн.

Тәрбиәсе эскиз төшөрөп күрһәтә. Эш барышын һөйләй.

 -  Иң тәүҙә һауытты төшөрә башлар кәрәк. Ҡағыҙ битенең уртаһына 3 һыҙыҡ төшөрөп алабыҙ. Артабан ул һыҙыҡтарҙы тоташтырабыҙ. Һауытты өҫтәл уртаһында ултырған кеүек төшөрәбеҙ. Һуңынан сәскәләргә күсәбеҙ. Сәкәләрҙең таждарын төшөрәбеҙ, һыңынан һабаҡтарын, япраҡтарын.

Бына беҙҙең һүрәттең эскизы булды.  Эскиз эшләгәндән һуң һүрәтте буяйбыҙ.

- Балалар ниндәй эштән башлайбыҙ һүрәтте?(эскиздан, балалар эскиз тураһында һөйләп үтәләр)

- Эште башланыҡ балалар. Һүрәттәрегеҙ дөрөҫ, матур килеп сығырына ышынам.

                 Балалар эшмәкәрлеге. Һүрәттәр эшләнеп бөткәс натура эргәһенә эленә. Сағыштырыла. Баһа бирелә. Балаларҙы маҡтау.